Yukai Bya Kukumbula

MEPUZHO amo aji nobe bikokolo. Kishina kine kikatampe kizhikama panshi. Javula kine kintu kyalengela muntu kwipuzha kyo kyanema kukila ne bwipuzho bwine.

Nangwa kya kuba muntu waipuzha bwipuzho ubena kukebesha bingi mukumbu, kuyuka bya kukumbula mwavwangwa kumona bintu byo musakukumbula ne jishinda jo musakwibikumbwilamo. (Yoa. 16:12) Kimye kimo, byonka Yesu byo akumbwile batumwa banji, muntu wakonsha kwipuzha pa bintu byabula ne kumulamatatu ne, nangwa pa bintu byo asakubula kumwenamo kintu ne.—Byu. 1:6, 7.

Binembelo bitufundako’mba: “Byambo byenu bikale na bupe moba onse, byalungwa na mukele, muyuke mwafwainwa kwibalondolwela bonse, pa muntu pa muntu.” (Kolo. 4:6) Onkao mambo, saka tukyangye kukumbula, kechi twafwainwa kulangulukatu pa kyo tusakwamba ne, twafwainwa kulanguluka ne pa byo tusakwikyamba.

Yukai Milanguluko ya Yewo Ubena Kwipuzha

Basadusea bakebele kumweseka Yesu na bwipuzho bwa pa mambo a kusangulwa kwa mwanamukazhi wasongwelwe ku banabalume bavula. Nangwa byonkabyo, Yesu wayukile’mba kechi baitabijile mu lusanguko ne. Onkao mambo, pa kukumbula wakumbwile bwipuzho bwabo mu jishinda jamwesheshe ndangulukilo yabo yabujile kufwainwa ibalengejile kushikisha bobwa bwipuzho. Kupichila mu kwambañana nabo bulongo ne kwingijisha mashimikila a mu Binembelo o bayukile, Yesu watongwelepo kintu kimo kyo babujile kulangulukapo kala—kishiino kya kuba’mba Lesa kine ukasangula bafu. Mukumbu wanji wakumishe bingi bakajimbuluzhi bamulengulwilenga kya kuba bachiine ne kumwipuzha jikwabo.—Luka 20:27-40.

Pa kuba’mba muyuke bya kukumbula, ne anweba mwafwainwa kukiyuka milanguluko ne kine kintu kibena kukeba bobo babena kwimwipuzha. Kya kumwenako, mukwenu mo mufunjila nangwa mo mwingijila nkito wakonsha kwimwipuzha ene mambo o mubujila kusekelela Kiminshiminshi. Mambo ka o aipwizha? Nanchi kine ukeba kuyuka ene mambo nyi, inyi ubena kukebatu kuyuka kana bemukanya kwikalapo na kimye kya kusangalala? Pa kuba’mba muyuke, mwafwainwa kukimwipuzha kine kintu kyalengela’mba epuzhe bobo bwipuzho. Apa bino, mukumbule monka mo kyayila. Kabiji pa kyonkakyo kimye, mwakonsha ne kumulumbulwila kulondela mikambizho ya mu Baibolo byo kwituzhikijila ku byubilo byubiwa mu moba a kukokoloka bifichisha bantu ku muchima kabiji ne kwikala kisendwa kwi abo.

Pano ibyepi umvwe bemwambila kwamba ku jibumba ja baana ba sukulu pa mambo a Bakamonyi ba kwa Yehoba. Panyuma ya kwibalondolwela, bakonsha kwimwipuzha. Umvwe mepuzho keomvwanyike kwikala alumbuluka akubula kupita mu mbaji, mikumbu yapela yashinkamana pa oo mepuzho yakonsha kwikalatu bulongo. Umvwe mepuzho keamweshe misalululo ya bantu, mwakonsha kubatu bulongo kukumbula mu byambo bichechetu byakonsha kolola milanguluko ya bantu pa byobyo bintu byo baipuzhapo ne ene mambo Bakamonyi ba kwa Yehoba o balekela Baibolo kwibabikila mafunde a kulondela. Mu kifulo kya kumona oo mepuzho nobe mikiika, mwafwainwa kusekela’mba bantu bo mubena kwambako bemulengela kuyuka bintu byo balangulukapo. Ko kuba’mba nkumbwilo yenu ilengela bantu bo mubena kwambako kuyukilapo byavula, kwibabula bintu bya kine, ne kulumbulula Binembelo mwafuma bintu byo twaitabilamo.

Mwakonsha kuba byepi umvwe kya kuba mukulumpe wenu wa nkito kechi ukeba kwimupa moba a kuba’mba mukaye na kutanwa ku kushonkena kwa nkambi ne? Patanshi mwenai bintu mo abena kwibimwena aye. Nanchi inge mwamubula’mba mukengile kimye kikatampe pa kimye kingi kununga pa kimye kyo mwingijilamo kimye kyonse wakonsha kuswa nyi? Umvwe mwamulumbulwila’mba mikambizho yo tufunda pa kushonkena kwetu kwa nkambi itukwasha kwikala bamingilo bakishinka kabiji baketekelwa, abya kyakonsha kumulengela kwimwitabizha nyi? Umvwe mwamwesha’mba mubena kwitabizha bintu byo asaka, kampe naye wakonsha kulangulukishapo pa kintu kyo amona’mba kyanema bingi mu bwikalo bwenu. Pano ibyepi umvwe ubena kukeba’mba mube kintu kyatama? Kukanatu bulongo kya kuba mwatongolapo ne byambo bya mu Binembelo, kwakonsha kumumwesha ndangulukilo yenu. Abya kyakonsha kumukwasha umvwe mwakyambañana nanji amba muntu waswa kuya na kubepa nangwa kuya na kumwibilako, nanchi kechi wakonsha kumwibila nangwa ku mubepa aye nenyi?

Kabiji kampe mwi mwana wa sukulu ubula kukeba kwivwanga mu bisela bikayiwa pa sukulu byo bakanya mu Binembelo. Vulukai kuba’mba, mufunjishi wenu kampe kechi witabizha milanguluko yenu ne, kabiji ke mwingilo wanji wa kumona’mba baana basukulu babena kumukokela. Makatazho o mwakonsha kwikala nao ke ano: (1) kunemeka bintu byo akeba mufunjishi, (2) kulumbulula milanguluko yenu na mushingi, (3) ne kukoselatu popolo ku kintu kyo mwayuka’mba kisakutokesha Yehoba pa muchima. Pa kuba’mba bintu bikale bulongo, kwakonsha kukebewa byavula kukila kwambatu bintu byo mwaitabilamo. (Mana. 15:28) Umvwe mwakikepa, bashenu nangwa bainenu bakemukwasha kunengezha byo mwafwainwa kwamba.

Kimye kimo bakonsha kwimwita kuba’mba mwiambile anwe bene pa bintu bimo muntu uji pa buntangi byo aamba pe anweba. Kapokola, kinemanga wa mu kafulumende, nangwa mutonyi wakonsha kwimukambizha’mba mukumbule mepuzho a pa mambo a kukokela mizhilo imo, mulanguluko wenu wa bwina Kilishitu wa kubula kwivwanga mu bya bumulwila ntanda, nangwa ndangulukilo yenu ya pa mambo a kwivwanga mu byubilo bimwesha kutemwa kyalo. Mwakonsha kukumbula byepi? Baibolo witufundako’mba: “Na bukimote ne mushingi.” (1 Pe. 3:15) Kabiji ishikishai anwe bene ene mambo o babena kwimwipwizha, kabiji na mushingi mweshai kuba’mba mwiomvwa ao mambo. Ki ka kikwabo kyo musakuba? Mutumwa Paulo watongwele mizhilo ya bena Loma yazhikijilanga lūsa lwa muntu, ne anweba mwakonsha kutongola mizhilo izhikijila lūsa lwenu. (Byu. 22:25-29) Kampe bishinka pa mambo a byaubile bena Kilishitu batanshi ne bibena kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba kuzhokoloka ntanda yonse, byakonsha kulengela yewo kinemanga kuyukilako byavula. Nangwa mwakonsha kwamba pa kuyuka buntangi bwa Lesa byo kutundaika bantu kwikala balukokelo ku mizhilo ya bantu yafwainwa. (Loma 13:1-14) Inge mwatongaula bino bishinka, byambo byo musakwamba biji na bishinka bya mu Binembelo pa mambo a mulanguluko wenu, byakonsha kumvwanyika ku bobo babena kwimwipuzha.

Mweno ya Yewo Ubena Kwipuzha yo Amwenamo Binembelo

Pa kukeba kumona bya kukumbula, mwakonsha ne kukilanguluka pa mweno ya yewo ubena kwipuzha yo amwenamo Binembelo Byazhila. Yesu byo byo aubile pa kukumbula bwipuzho bwa Basadusea bo bamwipwizhe pa mambo a lusanguko. Byo ayukile’mba baitabijiletu mu binembelo bya Mosesa, Yesu waambañene nabo pa byanembwa mu Pentatuke (mabuku atanshi atanu a mu Baibolo), ne kutendeka kwamba’mba: “Pakuba mambo a bafu byo basanguka ne aye Mosesa naye wamwesha byonkabyo.” (Luka 20:37) Ne anweba kyakonsha kwimukwasha bingi kutongola byepelo biji mu Baibolo ye akeba kabiji ye ayuka awo ye mubena kwisamba nanji.

Ibyepi umvwe muntu ye mubena kwisamba nanji ulengulula Baibolo? Akimonai byaubile mutumwa Paulo mu mwisambo wanji ku Aleopagusa, wanembwa mu Byubilo 17:22-31. Waambile bukine bwa mu Binembelo kwa kubula kutongola byanembwa mu Baibolo. Ne anweba mwakonsha kuba byonkabyo umvwe kekikebewe. Mu mapunzha amo mwakonsha kukisamba na muntu misambo yavula kwa kubula kutongola byaamba Baibolo. Umvwe kemukebe kwamba pa Baibolo byo aamba, mwakonsha kuba bingi bulongo kukyambakotu ene mambo amo o kyafwainwa kuwamina kumutanga, mu kifulo kya kufikenatu kukosako kwamba’mba Mambo a Lesa. Nkebelo yenu nangwa byonkabyo, yafwainwa kwikala ya kusapwila bintu byaumvwanyika pa mambo a nkebelo ya Lesa, kabiji ne mu kuya kwa kimye kulengela yewo ye mubena kwisamba nanji kwimwena mwine Baibolo byo aamba. Baibolo witabisha bingi bantu kukila kintu kyonse kyo twakonsha kwamba.—Hebe. 4:12.

“Byambo Byenu Bikale na Bupe Moba Onse”

Kyayilamo bingi bakalume ba Yehoba aye mwine wa bibusa byo bebakambizha kuba’mba, ‘byambo byabo bikale na bupe moba onse, sa byalungwa na mukele’! (Kolo. 4:6; Lupu. 34:6) Kino kibena kulumbulula’mba twafwainwa kwambanga na mushingi, nangwa kyamweka nobe kechi kyafwainwa kuba bino ne. Ñambilo yetu yafwainwa kumvwanyikanga bulongo kechi ya bukaji nangwa ya kuzhingijisha bantu ne.

Bantu bavula babena kupita mu makatazho akatampe, kabiji monka bebanenawina moba onse. Umvwe twaya ku bantu ba uno mutundu, bakonsha kwamba na bukaji. Twakonsha kuba byepi? Baibolo waamba’mba: “Kukumbula na jiwi jakoka kufwomona bukaji.” Nkumbwilo ya uno mutundu yakonsha ne kufwomona muntu uji na milanguluko ya kukana byo mubena kwamba. (Mana. 15:1; 25:15) Ku bantu bapita mu makatazho moba onse, kwambatu bulongo na jiwi jimwesha lusa, kwakonsha kuwama bingi kya kuba bakonsha kuteleka ku mambo awama o tusapwila.

Kechi tukeba kwipachika na bantu babula kumwesha mushingi ku bukine ne. Tukebako kwambañana mu Binembelo na bantu betuswisha kwambañana nabo. Nangwa kya kuba tutane bintu bya byepi nangwa bya byepi, tuvuluka’mba twafwainwa kukumbula na mushingi kabiji ne kusumininwa kuba’mba milaye yanema ya Lesa yaketekelwa.—1 Tesa. 1:5.

Bintu Byoafwainwa Kwifuukwilapo Muntu Mwine ne bya Jiwi ja mu Muchima

Umvwe ye mufunjisha Baibolo nangwa mukwenu wa mu lwitabilo wimwipuzha kintu kyo afwainwa kuba pa bintu bimo, mwakonsha kukumbula’mba ka? Anweba mwakonsha kuyuka byo mwakonsha kuba. Pano bino, muntu yense wafwainwa kwisendela mwine kisendwa kya byoafuukulapo mu bwikalo bwanji. (Nga. 6:5) Mutumwa Paulo walumbulwile’mba watundaikile bantu bo asapwilangako ‘kwilukokela lwitabilo.’ (Loma 16:26) Kino ke kya kumwenako kyawama kyo twafwainwa kulondela. Muntu ufuukula bintu na mambo a kukebatu kutokesha pa muchima umufunjisha Baibolo nangwa kukeba kutokesha muntu mukwabo, ko kuba’mba ubena kwingijila bantu kechi ubena kwikela mwayila lwitabilo ne. (Nga. 1:10) Onkao mambo, mukumbu wa kubula kupita mu mbaji kampe kechi wakonsha kukwasha yewo ubena kwipuzha ne.

Pano mwakonsha kukumbula byepi mwayila lutangijilo lwa mu Baibolo? Mwakonsha kutongola mafunde ne bya kumwenako biji mu mashimikila a mu Baibolo alamata ku byobyo bintu byo ajimo. Kimye kimo, mwakonsha kumubula bya kupesapesa kuba’mba akemwene mwine oo mafunde ne byobyo bya kumwenako. Mwakonsha ne kwisambapo pa oo mafunde ne buneme bwa byobyo bya kumwenako, bino kwa kubula kwibingijisha ku kyokyo kintu kyo mubena kwisambapo. Mwipuzhai umvwe wamonamo kintu kimo kyakonsha kumukwasha kufuukula kintu bulongo. Mukoseshai kulanguluka mwayila ano mafunde ne bino bya kumwenako kumona kintu kyakonsha kutokesha Yehoba pa muchima. Mu jino jishinda ko kuba’mba mubena kumukwasha ‘kwikala na maana alumbuluka a kupima ne kuyuka byawama ne byatama.’—Hebe. 5:14.

Kukumbula pa Kupwila kwa Kipwilo

Kupwila kwa kipwilo kwa bwina Kilishitu javula kwitupa kimye kya kumwesheshamo lwitabilo lwetu. Jishinda jimo jo tubilamo bino ke kupichila mu kukumbula mepuzho o bepuzha. Twafwainwa kukumbula byepi? Twafwainwa kukumbulanga na mulanguluko wa kutota Yehoba. Abino byo byo aubile nyimbi wa masalamo aye Davida kimye kyo ajinga “monka mu bipwilo.” (Sala. 26:12) Kabiji twafwainwa ne kukumbulanga kya kuba ke tukoseshe bakwetu ba mu lwitabilo, kwibatundaika kwikala ba “butemwe ne mingilo yawama,” byonka byakambizhe mutumwa Paulo. (Hebe. 10:23-25) Kutangilamo jimo mu mafunjisho o tukafunda, kwakonsha kwitukwasha bingi kuba kino.

Umvwe bemutongola kukumbulapo, byambo byenu bikale byapela, byaumvwanyika, kabiji bichechetu. Kange mukumbule jifuka jonse ne; ambaipotu kishinka kimo. Umvwe mwakumbulako lubaji lumo lwa mukumbu, kikalengela bakwenu nabo kunungapo. Kyanema bingi kikatakata kwamba pa binembelo biji mu byobyo byambo. Umvwe ke mwambe pa kinembelo, ambaitu pa kyepelo kya byobyo byambo byalamata ku kishinka kyo mubena kwisambapo. Kumbulainga mu byambo byenu mu kifulo kya kutangatu byambo byonka byo byanembwa mu jifuka. Kange mumvwe kutama umvwe byambo byo mubena kwamba mwabula kwibyamba bulongo ne. Byo byo kikala javula ku muntu yense umvwe ubena kukumbulapo.

Kyamwekeshatu patoka kuba’mba kuyuka bya kukumbula kwavwangamo byavula kechi kuyukatu mukumbu yenka ne. Kukebewa milangwe. Bino byo kisangajikapo umvwe mwakumbula mukumbu wafuma panshi ya muchima wenu kabiji wafika ne bakwenu pa michima!—Mana. 15:23.