Mubikai Yehoba Ku Meso Enu Moba Onse
“Namubika Yehoba ku meso ami moba onse.”—SALA. 16:8.
1. Mashimikila a mu Baibolo akonsha kwitukwasha byepi?
MAMBO a Yehoba anembwa muji byambo byanema bingi byaamba pe Lesa byo akwashishenga bantu. Aamba pa bantu bavula baingijile mwingilo wanema bingi wa Lesa. Byambo byo baambile ne byubilo byabo kechi byanembwa mu Baibolo nobe mashimikilatu a kuba’mba tumvwenga bulongo ne. Ano mashimikila akonsha kwitufwenya kwipi ne Lesa.—Yako. 4:8.
2, 3. Twakonsha kumvwina mwepi byambo byanembwa mu Salamo 16:8?
2 Atweba bonse twakonsha kufunda byavula ku bya kumwenako bya bantu bayukanyikwa banembwa mu Baibolo nabiji ba Abalahama, Sala, Mosesa, Luta, Davida, Eshita, mutumwa Paulo, ne bakwabotu. Bino ne mashimikila a bantu babula kuyukanyikwa kya kine nao akonsha kwitukwasha. Kulanguluka languluka pa mashimikila a mu Baibolo kwakonsha kwitukwasha kuba byonka byaubile nyimbi wa masalamo. Waambile’mba: “Namubika Yehoba ku meso ami moba onse; Kabiji byo aikala ku kilujo kyami, kechi nkatenkene ne.” (Sala. 16:8) Abino byambo twakonsha kwibyumvwina mwepi?
3 Mushilikale waingijishanga mpoko yanji na kuboko kwa kilujo, kabiji kuno kuboko kechi kwazhikijilwanga na jikebo jo alaminanga ku kuboko kwanji kwa kipiko ne. Pano bino wazhikijilwangatu inge mukwabo waimena ku kuboko kwanji kwa kilujo. Ne atweba umvwe saka tumuvuluka Yehoba ne kuba kyaswa muchima wanji, uketuzhikijila. Onkao mambo, twayai tumone buneme buji mu kufunda mashimikila a mu Baibolo byo akonsha kukosesha lwitabilo lwetu pa kuba’mba ‘tumubike Yehoba ku meso etu moba onse.’
Yehoba Umvwa Milombelo Yetu
4. Ambaipo kya kumwenako kya mu Binembelo kibena kumwesha’mba Lesa umvwa milombelo.
4 Umvwe twamubika Yehoba ku meso etu, umvwa milombelo yetu. (Sala. 65:2; 66:19) Kino kya kine, byonka byo kyamwekele kwi kalume wa kwa Abalahama aye Eliaza. Abalahama wamutumine ku Mesopotamya na kumukebela Izaka mwanamukazhi waakamwanga Lesa. Eliaza walombele kwi Lesa kuba’mba amutangijile, kabiji wayukile’mba Yehoba ye wamutangijilenga kimye Libeka kyo atomeshenga mema bangamela. Na mambo a lulombelo lwa kufuma panshi ya muchima, Eliaza wataine mwanamukazhi waalukile ke mukazhanji Izaka ye atemenwe bingi. (Nte. 24:12-14, 67) Kya kine, kalume wa kwa Abalahama bamupele mwingilo wanema bingi. Nanchi kino kechi kibena kwitumwesha amba Yehoba umvwa milombelo yetu nenyi?
5. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba nangwatu lulombelo lwipi lwa kulomba kwi Yehoba kishinshi lwanema?
5 Bimye bimo, twakonsha kulomba lulombelo lwa bukiji bukiji kwi Lesa amba etukwashe. Kimye kimo Mfumu wa ku Pelisha aye Atazakeshi wamwene kaseya wanji aye Nehemiya saka apopomenwa. Kepo uno mfumu amwipwizhe amba: “Lelo i kika kyo wasaka kulomba?” ‘Kepo [Nehemiya] alombele kwi Lesa wa mwiulu.’ Alwa lulombelo lwa mu muchima lo alombele Nehemiya kechi lwalepele ne. Bino Lesa waumvwine, mambo Nehemiya bamukwashishe kwi mfumu kuya na kushimukulula nsakwa ya Yelusalema. (Tangai Nehemiya 2:1-8.) Ee, nangwatu lulombelo lwipi lwa kishinshi lwanema bingi.
6, 7. (a) Pa mambo a lulombelo, Epafalasa waikala byepi wa kumwenako wawama? (b) Mambo ka o twafwainwa kulombelangako bakwetu?
6 Twakambizhiwa ‘kwilombelangako atwe bene na bene,’ nangwa kya kuba kechi kimye kyonse kyo tutana amba ino milombelo yakumbulwa ponkapotu ne. (Yako. 5:16) Epafalasa, awo wajinga “wa mwingilo wa Kilishitu wa kishinka,” wakelwanga mu lulombelo na kulombelako bakwabo ba mu lwitabilo. Paulo wanembele saka aji ku Loma amba: “Epafalasa, wa kwenu [anweba bena Kolose], kalume wa Kilishitu Yesu, wimwimuna; aye ukelwa kwimulukuchila mu milombelo yanji, amba, mwikale balumbuluka ne bakosatu mu lwitabilo monse mwaswila muchima wa Lesa. Mambo amiwa namushimuna namba, aye uji na mingilo yavula yakosa na mambo a anweba, ne na mambo a abo baji mu Laodikea, ne na mambo a abo baji mu Hilapolisa.”—Kolo. 1:7; 4:12, 13.
7 Kolose, Laodikea, ne Hilapolisa yajinga mizhi yatentakene pamo mu Asha Maina. Bena Kilishitu ba ku Hilapolisa baikalanga na bantu bapopwelanga lesa wamukazhi wa jizhina ja Cybele, ne bena Kilishitu ba mu Laodikea baikalanga na bantu batemenwe bintu bya ku mubiji, kabiji bena Kolose nabo baikalanga na batemwamaana. (Kolo. 2:8) O ene mambo Epafalasa awo wajinga mu Kolose kyo ‘akelelwanga kwibalukuchilako mu milombelo yanji bapopweshi bakwabo ba mu yewa muzhi! Baibolo kechi waamba pa bishinka byonse kutazha ku byakumbulwanga milombelo ya kwa Epafalasa ne, bino kechi walekele kulombelako bapopweshi bakwabo ne. Ne atweba kechi twafwainwa kuleka kulombelako balongo betu ne. Nangwa kya kuba kechi ‘twibika mu mambo a bakwetu ne,’ bino kampe twayuka’mba umo wa mu kisemi nangwa mulunda netu ubena kupita mu lweseko lwa lwitabilo lwanji. (1 Pe. 4:15) Kyawama kumulombelako ku mbaji! Paulo bamukwashishe kupichila mu kumulombelangako ku bakwabo, ne atweba milombelo yetu yakonsha kukwasha bakwetu.—2 Ko. 1:10, 11.
8. (a) Twayuka byepi amba bakulumpe mu kipwilo ba ku Efisesa banemekele lulombelo? (b) Twafwainwa kwilumonanga byepi lulombelo kwi Lesa?
8 Nanchi bakwetu betuyuka’mba twatemwa bingi kulomba lulombelo nyi? Paulo byo amonañene na bakulumpe mu kipwilo kya ku Efisesa, ‘wafukamine panshi kalombe na bonse.’ Ponkapo “bonsetu bajijilenga bingi mipolo, ne kumukumbata Paulo mwishingo ne kumufyompa bamufyompelenga na kumwimuna, kasa baubisha bulanda na kyambo kyo aambile’mba, Kechi mukamone kilungi kyami jibiji ne.” (Byu. 20:36-38) Kechi twayuka mazhina a boba bakulumpe mu kipwilo bonse ne, bino twayuka’mba bajinga banabalume banemekele bingi lulombelo. Ee, twafwainwa kunemeka bingi jishuko ja kulomba kwi Lesa, kabiji twafwainwa ‘kusuntula maboko azhila’ na lwitabilo kuba’mba Shetu wa mwiulu ukakumbula milombelo yetu.—1 Timo. 2:8.
Kokelainga Lesa na Muchima Yense
9, 10. (a) Baana ba bakazhi ba kwa Zelofehada baikala byepi bakumwenako bawama? (b) Lukokelo lwa baana ba bakazhi ba kwa Zelofehada lwakonsha kulengela mwina Kilishitu wabula mu masongola kubapo byepi?
9 Kumuvulukanga Yehoba moba onse kuketulengela kumukokela kabiji kikafumamo tukatambula mfweto. (Mpitu. 28:13; 1 Sam. 15:22) Kino kikebewa kwikala na muchima wa lukokelo. Akimonai byajinga bankasa ne kolo batanu bajinga baana ba bakazhi ba kwa Zelofehada, awo wajingako mu moba a kwa Mosesa. Mu bena Isalela, baana ba balume bo batambulanga bya buswanyi ku bashabo. Bino Zelofehada wafwiletu kwa kubula kusemapo mwana wa mulume, kabiji Yehoba wakambizhizhe’mba bano baana ba bakazhi batanu batambule bya buswanyi byonse, bino pajinga byo bafwainwe kuba pa kuba’mba bebitambule. Bafwainwe kusongolwa ku baana ba kwa Manase pa kuba’mba abya bya buswanyi bikekale mu yenkawa mukoka.—Bala. 27:1-8; 36:6-8.
10 Baana ba kwa Zelofehada bajinga bingi na lwitabilo kuba’mba bintu bikekala bulongo umvwe bakokela Lesa. Baibolo washimuna’mba: ‘Kepo baana ba bakazhi ba kwa Zelofehada baubile monka mo bakambizhizhe Mosesa kwi Yehoba; mambo Mala, ne Tiliza, ne Hogala, ne Milika, ne Nowa, baana ba bakazhi ba kwa Zelofehada bebasongwele ku baana ba balongo ba bashabo. Bebasongwele ku banabalume ba mu bisaka bya bena Manase mwana Yosefwa, kabiji buswanyi bwabo bwaikajile mu mukoka wa kisaka kya bashabo.’ (Bala. 36:10-12) Aba banabakazhi balukokelo baubijile monka mwibakambizhizhe Yehoba. (Yosh. 17:3, 4) Ne lelo jino byo bayuka kuba’mba bintu byakonsha kwikala bulongo umvwe bakokela, banabakazhi ba bwina Kilishitu babula kusongolwa bakokela Lesa kupichila mu kusongolwatu “kana monka mwi Nkambo.”—1 Ko. 7:39.
11, 12. Kaleba wamwesheshe byepi amba waketekejile mwi Lesa?
11 Twafwainwa kukokela Yehoba na muchima yense, byonka byakokejile mwina Isalela aye Kaleba. (Mpitu. 1:36) Bena Isalela byo bapokolwelwe mu Ijipita mu myaka kitota kya bu 16 B.C.E., Mosesa watumine banabalume 12 na kwendela ntanda ya Kenana, bino pa boba bamwendela ntanda bonse, babijitu, ko kuba’mba Kaleba ne Yoshua bo batundaikile bantu kuketekela mwi Lesa ne kutwela mu ntanda. (Bala. 14:6-9) Byo papichile myaka 40, Yoshua ne Kaleba bakijinga bomi kabiji bakokejilenga Yehoba na muchima yense, ne Lesa naye waingijishe Yoshua kutangijila bena Isalela mu Ntanda ya Mulaye. Pano aba bamwendela ntanda jikumi babujile lwitabilo bafwijile monka mu kiselebwa kimye bena Isalela kyo bajinga mu kiselebwa myaka 40.—Bala. 14:31-34.
12 Umo wa mu bena Isalela wabujile kufwila mu kiselebwa aye Kaleba waambile kwi Yoshua amba: ‘Namulondela Yehoba Lesa wami na muchima yense.’ (Tangai Yoshua 14:6-9.) Kaleba byo afikizhizhe myaka ya kusemwa 85 waipwizhe’mba bamupe mpunzha ya mitumba yo amulayile Lesa, nangwa kya kuba mwaikalanga balwanyi bashimikile masakwa akosa.—Yosh. 14:10-15.
13. Nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho, tukapeshiwa umvwe twauba ka?
13 Byonka byajinga Kaleba wa lwitabilo ne lukokelo, ne atweba umvwe ‘twamulondela Yehoba na muchima yense’ uketukwasha. Umvwe twapita mu makatazho akijishamo kutama, tukapeshiwa umvwe ‘twamulondela Yehoba na muchima yense.’ Bino kuba bino mu bwikalo bwetu bonse byonka byaubile Kaleba kechi kyakonsha kupela ne. Nangwa kya kuba Mfumu Solomone watendekeletu bulongo kulondela Yehoba, bakazhi banji bamulengejile kupopwela balesa ba bubela mu myaka ya bukote bwanji, kabiji “kechi walondelenga Yehoba na muchima yense pamo byonka byaubilenga shanji Davida ne.” (1 Mfu. 11:4-6) Atweba lelo jino nangwa tupite mu makatazho a mutundu ka, twayai kimye kyonse tukokelenga Lesa na muchima yense ne kumuvulukanga moba onse.
Ketekelai mwi Yehoba Kimye Kyonse
14, 15. Mwafundako ka ku byapichilemo Naomi, pa mambo a kuketekela mwi Lesa?
14 Twafwainwa kuketekela mwi Lesa kikatakata umvwe twaikala na bijikila na mambo a kuba’mba kimye kyetu kya kulutwe kyamwekana kutama. Akimonai byajinga Naomi awo wajinga mu jifumbi ja bukote, wafwishishe mwatawanji ne baana banji babiji ba balume bo baipaile ku balwanyi. Byo abwelele ku Yuda kufuma ku Moabu, waambile’mba: “Kechi mukintelenga’mba: Naomi [“Wa Lusekelo”] ne, pano muntele’mba: Mala [“Bulanda Bukatampe”], mambo aye Wa bulume bonse wangubisha bingi bulanda bukatampe. Nafumine kuno sa nji na bintu byavula, pakuba Yehoba wambwezha kuno mabokotu. Nanchi mambo ka o muntelela’mba: Naomi, byo anshiina kala Yehoba, ne aye Wa bulume bonse wammanyika amiwa?”—Luta 1:20, 21.
15 Nangwa kya kuba Naomi walefwilwe, bino umvwe twatanga bulongo buku wa Luta, umwesha’mba Luta watwajijiletu kuketekela mwi Yehoba. Kabiji bwikalo bwanji bwaishile kuwama bingi! Luta awo wajinga muko wa kwa Naomi waishile kusongolwa kwi Boaza ne kusema mwana wa mulume. Naomi ye wakomeshe uno mwana, kabiji jishimikila jamba’mba: “Banabakazhi bayukane nanji baambile’mba: Kuji mwana wa mulume wasemwa kwi Naomi, ne kumutumba bamutumbile jizhina’mba: Obeda. Uno ye waikajile ke shanja Yese, yenka wasemene Davida.” (Luta 4:14-17) Naomi byo akasangulwa ne kwikala panopantanda, ukayuka’mba Luta awo naye ukekala ponka wajinga mushakulu wa kwa Yesu, Mesiasa. (Mat. 1:5, 6, 16) Byonka byajinga Naomi, ne atweba kechi twakonsha kuyuka bulongo bintu byatama byo bikeya kwaluka ne. Onkao mambo, twayai moba onse tuketekelenga mwi Lesa, byonka byo twakambizhiwa mu Byambo bya Mana 3:5, 6 amba: “Ketekela mwi Yehoba na muchima wobe yense, ne kuta muchima ku milangwe yobe obe mwine ne. Umuvulukenga konse konse ko uya ne aye ukakolwela mashinda obe.”
Ketekelai Mupashi Wazhila
16. Mupashi wazhila wa Lesa wakwashishe byepi banabalume bamo bakulumpe mu bena Isalela?
16 Inge twamubika Yehoba ku meso etu moba onse, uketutangijila na mupashi wanji wazhila. (Nga. 5:16-18) Mupashi wa Lesa waitulwijilwe pa banabalume bakulumpe 70 basajilwe kumukwasha Mosesa ‘kumusendeshapo kisendwa’ kya bena Isalela. Ba Elidada ne Medada bo bonkatu batongolwapo, bino mupashi wazhila wibalengejile bonse kwingila mingilo yabo. (Bala. 11:13-29) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, aba banabalume bajinga ba munkonsha, bonka baakamwanga Lesa, bantu ba kishinka bashikilwe mazhikakanwa, byonka byajinga banabalume batongwelwe patanshi. (Lupu. 18:21) Bino byubilo byo bimwesha ne bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu lelo jino.
17. Mupashi wazhila wa Yehoba wakwashishe byepi mu kufika tente wa lusambakeno?
17 Mupashi wazhila wa Yehoba waingijile mwingilo wanema bingi mu kufika tente wa lusambakeno mu kiselebwa. Yehoba watongwele Bezalela awo wajinga sendwe wayukile kufika tente wa lusambakeno, ne kumulaya ‘kumuyuzha na Mupashi wa Lesa, ne kumupa munkonsha ne milangwe ne maana ne busendwe.’ (Lupu. 31:3-5) Banabalume ‘bajinga na milangwe’ baingijilenga pamo na Bezalela ne nkwasho wanji aye Oholyaba mu kwingila uno mwingilo wanema. Kabiji mupashi wa Yehoba walengejile bantu baswile na muchima yense kupana bya bupe. (Lupu. 31:6; 35:5, 30-34) Uno yenka mupashi wazhila ye ukwasha ne bakalume ba Lesa lelo jino kwingila papelela bulume bwabo kusambila kukebesha Bufumu. (Mat. 6:33) Twakonsha kuyukapo mingilo imo, bino twafwainwa kulomba mupashi wazhila ne kuleka kuba’mba etutangijile pa kuba’mba twingile mwingilo Yehoba ye apa bantu banji lelo jino.—Luka 11:13.
Kimye Kyonse Nemekainga Yehoba wa Mabumba
18, 19. (a) Mupashi wazhila wa Lesa witulengela kwikala na ñanyi kyubilo? (b) Mwafundako ka kwi Shimeona ne Ana?
18 Mupashi wazhila witulengela kwikala na kyubilo kya buzhile, witukwasha kumubika Yehoba ku meso etu moba onse. Bantu ba Lesa bajingako kala bebambijile’mba: ‘Yehoba wa mabumba, ye ye mukazhijika.’ (Isa. 8:13) Kwajinga bantu babiji mu Yelusalema bajinga batekanya, mazhina abo bajinga ba Shimeona ne Ana. (Tangai Luka 2:25-38.) Shimeona waketekejile mu bungauzhi bwa Bumesiasa, “kasa apembela bukwasho bwa bena Isalela.” Lesa waitulwijile mupashi wazhila pe Shimeona ne kumulaya amba ukekala na bumi kufikatu ne kimye kyo akamona Mesiasa. Ne kwikala byo byo kyaikajile. Juba jimo mu mwaka wa 2 B.C.E., bainanji ba Maliya ne bashanji ba Yosefwa bamuletele Yesu ku nzubo ya Lesa. Shimeona byo ajinga na mupashi wazhila, waambile byambo bya bungauzhi pe Mesiasa ne pa bulanda bwajinga na Maliya kimye Yesu kyo bamupopele pa kichi kya lumanamo. Bino akikilangulukaitu lusekelo lwajinga na Shimeona byo alamine mu maboko anji “Kilishitu wa Nkambo [Yehoba]”! Kabiji Shimeona wajinga muntu watekanya, ne bakalume ba Lesa lelo jino bafwainwa kwikala batekanya byonka byo ajinga!
19 Mwanamukazhi wafwijilwe aye Ana awo watekenye wajinga na myaka ya kusemwa 84 kechi ‘walupukanga mu nzubo ya Lesa ne.’ Waingijilenga mwingilo wazhila wa Lesa bufuku ne mute “na kuzhikilwa na nzala ne kulomba.” Ana naye washinkilwepo kimye Yesu saka akiji lukeke byo bamuletele ku nzubo ya Lesa. Byo atemenwepo pa kumona ukekala Mesiasa! Watendekele ‘kupopwela Lesa, ne kwibambila mambo a mwana bonse baketekejilenga bukuzhi bwa Yelusalema.’ Ana wakebeshe bingi kubulako bakwabo ano mambo awama! Byonka byajinga Shimeona ne Ana, ne bena Kilishitu bakikulumpe lelo jino nabo batemwa bingi kuba’mba bantu nangwa bakomepotu byepi, batwajijilatu kwikala Bakamonyi banji aye Yehoba ne kumwingijila.
20. Kechi na mambo a kimino kyetu ne, twafwainwa kuba ka, kabiji mambo ka?
20 Kechi na mambo a kimino kyetu ne, twafwainwa kutwajijila na kumubika Yehoba ku meso etu moba onse. Po po akapesha mwingilo wetu wa kubulako bantu pa bukalama bwanji ne pa mingilo yanji yawama. (Sala. 71:17, 18; 145:10-13) Pano bino, pa kuba’mba tutumbijike Yehoba, twafwainwa kwikala na byubilo bitokesha Lesa pa muchima. Twakonsha kufunjilako ka ku bino byubilo kupichila mu kubalaulabalaula mu mashimikila akwabo a mu Baibolo?
Musakukumbula’mba Ka?
• Twayuka byepi amba Yehoba umvwa milombelo?
• Mambo ka o twafwainwa kukokela Lesa na muchima yense?
• Nangwa kya kuba twalefulwa, mambo ka o twafwainwa kuketekela mwi Yehoba moba onse?
• Mupashi wazhila wa Lesa ukwasha byepi bantu banji?
[Kipikichala pa peja 4]
Lulombelo lwa kwa Nehemiya lo alombele kwi Yehoba lwakumbwilwe
[Kipikichala pa peja 5]
Inge ke tuvuluke mapesho atambwijile Naomi, kyakonsha kwitulengela kuketekela mwi Yehoba