BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • fy Kitango 15 pp. 173-182
  • Kunemeka Bansemi Betu Bakikulumpe

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Kunemeka Bansemi Betu Bakikulumpe
  • Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • YUKAI BIJI MU MILANGULUKO YA BAANA BENU
  • BAKWASHAINGA MU BINTU BYA KU MUBIJI
  • BUTEMWE NE MUCHIMA WA KWIPANA
  • IKALAI NA KIFYELE NE NA MILANGWE
  • IKALAI NA MUCHIMA WAWAMA
  • BALAMAÑANA NABO BAKEBEWA KWIBAKWASHA
  • BULUME BWINE BWAKILA
  • Baibolo Waambapo’mba ka pa bya Kulama Bansemi Bakoma?
    Mepuzho a mu Baibolo a Kumbulwa
  • Bya Kulama Bulongo Bakikulumpe
    Kyamba kya Usopa—2014
  • Nemekainga Bakikulumpe
    Kyamba kya Usopa—2014
  • Kulama Bakikulumpe—Mwingilo wa Bwina Kilishitu
    Kyamba kya Usopa—2004
Monai Bikwabo
Kintu Kilengela Kisemi Kwikala kya Lusekelo
fy Kitango 15 pp. 173-182

Kitango 15

Kunemeka Bansemi Betu Bakikulumpe

1. Bikoloto ka byo tuji nabyo ku bansemi betu, kabiji twafwainwa kwibobilanga ka?

NSEMI wa maana umo wajimwineko kuba’mba, “saka umvwina shobe wakusemene, ne kusula inobe byo akakota ne.” (Byambo bya Mana 23:22) Mwakonsha kwamba’mba ‘kechi nakonsha kuba kino ne.’ Mu kifulo kya kulengulula bainetu nangwa bashetu, atweba bavula twibatemwa. Twayuka’mba twafwainwa kwibanemeka bansemi betu. Bansemi betu bo betusemene. Byo kiji kuba’mba Yehoba ye Nsulo ya bumi, kwa kubula bansemi betu umvwe kechi kotuji ne. Kafwako kintu kyanema kyo twakonsha kupa bansemi betu kyaesakana na bumi ne. Akilangulukaipotu pa kwipana kwabo, bijikila byo bekala nabyo, mali ne bintutu bikwabo byo bengijisha pa kukwasha mwana kufuma ku bwanyike kufika ne ku bukulumpe. Onkao mambo, kyayilamo bingi Mambo a Lesa byo aamba’mba: “Nemeka bashobe ne bainobe . . . namba umone biyampe, wikale myaka yavula panopantanda.”—Efisesa 6:2, 3.

YUKAI BIJI MU MILANGULUKO YA BAANA BENU

2. Nga baana bakoma bakonsha kupana byepi “byawama” ku bansemi babo?

2 Mutumwa Paulo wanembejile bena Kilishitu kuba’mba: ‘Baana banji nangwa bankana, babangijile kufunda kumwesha kunemeka Lesa kwabo ku ba mu kisaka kyabo bene, ne kwibabwezhezha byawama bebasema: Mambo kino kyo kyaitabilwa ku meso a Lesa.’ (1 Timoti 5:4) Baana bakoma bapana bino “byawama” kupichila mu kusanchila bansemi nangwa bankambo yabo pa butemwe, mingilo ne byo bebalamine pa myaka yonse ya bwanyike bwabo. Baana bakonsha kuba kino kupichila mu kuyuka’mba, byonkatu bikeba muntu yense, bakikulumpe nabo bakebewa kwibatemwa ne kwibakwasha mu byo bakajilwa. Byonkatu byo tukeba atweba kwitunemeka, ne abo byo byo bakeba. Bafwainwa kwiumvwa’mba nabo banema bingi.

3. Twakonsha kunemeka byepi bansemi ne bankambo yetu?

3 Onkao mambo, twakonsha kunemeka bansemi betu ne bankambo yetu kupichila mu kwibabula’mba twibatemwa. (1 Kolinda 16:14) Umvwe kechi twikala pamo na bansemi betu ne, twafwainwa kuvuluka’mba batemwa bingi inge saka twisambapo nabo. Kwibatuminapo nkalata, kamulupi nangwatu kwibapempula kwakonsha kwibaletela bingi lusekelo. Andrew, mwina Kilishitu mukulumpe mu kipwilo mu kyalo kya mu Africa, waendanga jibiji mu mulungu museke walepele makilomita 95 kuba’mba aye na kumona bashanji bakolwanga nangwa kya kuba kechi baitabijile ne. Washimikizhe’mba: “Kimye kyo naikele Kamonyi wa kwa Yehoba, batata bampachile bingi. Bino, byo bemwenejile bene byo nebalaminenga bulongo kimye kyo bakolelwenga, batata batendekele kukambizha bankasami ne banyenga yami kuba’mba ‘bafwainwa kuyanga pamo ne amiwa mu kipwilo kyami!’ Kino kibazakwile bingi muchima, luno bankasami batanu na bana ke Bakamonyi ba kwa Yehoba.”

BAKWASHAINGA MU BINTU BYA KU MUBIJI

4. Mizhilo ya bupopweshi bwa Bayudea yatundaikilenga byepi bantu kwikala bakanama pa kulama bansemi bakikulumpe?

4 Nanchi kunemeka bansemi kwavwangamo ne kwibamwena bintu bya ku mubiji byo bakeba nyi? Ee, javula byo byo kikala. Mu moba a kwa Yesu, Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bakoseshe bingi muzhilo wabo wa kuba’mba, umvwe muntu waamba’mba ao mali nangwa kipe “nekipana kala kwi Lesa,” ponkapo aye wafwainwe kukasuluka ku muzhilo wa kunemeka bansemi banji. (Mateo 15:3-6) Bano bantu byo bakanaminepo! Bano bantangi ba bupopweshi batundaikanga bantu kubula kunemeka bansemi babo kupichila mu kubula kwibapa bintu byo bakajilwanga. Atweba kechi byo byo tukeba kwikala ne.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 27:16.

5. Nangwa kya kuba makafulumende a mu byalo bimo anengezhako bukwasho, mambo ka kunemeka bansemi o kuvwangilamo baana kupana bukwasho bwa mali?

5 Mu byalo byavula lelo jino, kafulumende wanengezhako mitanchi ya kukwashishamo bakikulumpe mu bintu bya ku mubiji nabiji kajo, bivwalo ne mazubo. Kununga pa bino, bakikulumpe kampe bene bakonsha kukebapo bujimi mwa kujima nangwa bintutu bikwabo. Bino umvwe kajo kabula kumena bulongo, baana banemeka bansemi babo kupichila mu kwibakwasha. Kwambatu kine, kulama bansemi bakikulumpe kumwesha munema wa kunemeka Lesa, mambo kyo kintu Yehoba Lesa kyo akeba aye watendekeshe kisemi.

BUTEMWE NE MUCHIMA WA KWIPANA

6. Lunengezho ka lwawama baana bamo lo baubapo pa kuba’mba balame bansemi babo ne kwibamwena bintu bya ku mubiji?

6 Baana bakoma bavula babena kwipana kukwasha bansemi babo bakolwakolwa na mambo a butemwe. Bamo batunga mazubo kuba’mba bansemi babo bekalengamo nangwa kuvilukila kwipi na ko bekela. Bakwabo nabo bekalatu pamo na bansemi babo. Kuba bino, kwaletela bingi mapesho bansemi ne baana pamo.

7. Mambo ka o kyawamina kubula kuba kanswatu pa kufuukulapo bya kulama bansemi benu bakikulumpe?

7 Kimye kimo, kufuukulapo kuba bino kechi kwingila ne. Mambo ka? Kampe baubile kanswatu kufuukulapo bino. Baibolo wajimunañako’mba: “Wajimuka utalatala ko aya.” (Byambo bya Mana 14:15) Kya kumwenako, fwanyikizhai bainenu bakoma babena kuyandakanatu pa kwikala bunke, kabiji anweba mwikimona’mba kyakonsha kuwama bingi umvwe mwibeta’mba mwikalenga nabo. Byo mukilangulukapo bulongo pa bya kwibalama, mwakonsha kwishikisha ano mepuzho alondelapo: Bi ka byo bakeba? Nanchi kuji bipamo biimena nangwa bya kafulumende bipana bukwasho nyi? Nanchi bakaswa kuviluka nyi? Umvwe baviluka, bwikalo bwabo bukekala byepi? Nanchi bakasha balunda nabo nyi? Kusha balunda nabo kukebalengela kwiumvwa byepi? Nanchi mwakisambapo nabo kala pa bino bintu nyi? Umvwe baviluka, anweba, mwina kwenu ne baana benu bakeumvwa byepi? Umvwe bainenu paji byo bakakajilwa, ñanyi ukebapabyo? Paji ukemukwashako nyi? Nanchi mwisambilapo kala jimo na bonse ba mu kisemi nyi?

8. Bañanyi bo mwakonsha kukebako maana pa kufuukulapo bya kulama bansemi benu bakikulumpe?

8 Byo kiji kuba’mba kulama bansemi ke mutembo wa baana bonse, kyakonsha kuwama bingi kwisambila pamo na bonse ba mu kisemi kyenu pa kuba’mba mumvwe milanguluko yabo. Kutetelako bakulumpe mu kipwilo kya bwina Kilishitu nangwa bakwenu bapitamo kala mu lolo lukatazho nako kwakonsha kwimukwasha. Baibolo wajimunako’mba: ‘Pa kubula kije, abya byo balangulukila jimo byaluka ke byatu, pakuba umvwe ba kwibabulako maana bavula bilumbuluka bulongo.’—Byambo bya Mana 15:22.

IKALAI NA KIFYELE NE NA MILANGWE

9, 10. (a) Nangwa kya kuba bakota, bansemi bakikulumpe bakebewa ka? (b) Kikale bintu ka mwana wakoma byo afuukulapo kubila bansemi banji, ki ka kyo afwainwa kwibapa kimye kyonse?

9 Kulama bulongo bansemi betu bakikulumpe kikebewa kwikala muntu wa kifyele ne na milangwe. Bansemi byo batendeka kukota, bakonsha kuyandakananga bingi mu ñendelo, pa kuja ne kwikala na kavulamya. Bakebewa kwibakwasha. Baana javula batako bingi muchima kulama bulongo bansemi babo ne kwibazhikijila. Bino, bakikulumpe ke bantu bapita mu bintu byavula bingi, baji na maana, belamine bene pa kimye kyabaya kabiji ne kwifuukwilapo bya kuba bene. Byubilo byabo ne mushingi byaimena pa mwingilo wabo wa bunsemi. Bansemi balanguluka’mba bafwainwa kutwika baana babo mutembo wa kwibalama, bakonsha kwikala na binyenge nangwa kuzhingila. Bamo bazhingila ne kukana inge bamona’mba baana babo bakebatu kwibafuukwila bintu byo bakeba.

10 Makatazho a uno mutundu kechi apela kwiapwisha ne, bino kyawama bingi kuleka bansemi bakikulumpe kwilama bene ne kwifuukwilapo byonse byo bakeba bene kuba. Kechi kyawama kufuukwilangako bansemi betu bintu kwa kubula patanshi kukibepuzha ne. Bakonsha kulubamo byavula na mambo a bukote. Balekai bene kwifuukwilanga bintu byo bakeba. Umvwe saka mukepeshako kutangijilanga bansemi benu pa kuba bintu, bulunda bwenu ne abo bukakosa bingi. Bansemi bakekala balusekelo ne anwebatu pamo. Nangwa kya kuba kijitu bulongo kutesha muchima pa bintu bibawamina, kikebewa kupa bansemi benu mushingi wibafwainwa. Mambo a Lesa etukambizha’mba: “Umushingike mukote wa mvwi ne kunemeka kilungi kyanji.”—Bena Levi 19:32.

IKALAI NA MUCHIMA WAWAMA

11-13. Umvwe mwana wakoma bulunda bwanji na bansemi kechi bwawamine ne, wakonsha kuba byepi pa kuba’mba atwajijile kwibalama mu bukote bwabo?

11 Kimye kimo, lukatazho lwikala na baana bakoma pa mambo a kunemeka bansemi babo bakikulumpe, lwavwangamo bulunda bwabo bo bajinga nabo saka bakiji banyike. Kampe bashenu bakanamine bingi ne kubula butemwe kabiji bainenu nabo bemuyanjishanga bingi. Kampe mwakilefulwatu ne pano, kuzhingila nangwa kimukozha ku muchima na mambo a byo babulanga kwimulama bulongo ku bansemi benu. Mwakonsha kushinda ino ndangulukilo nyi?a

12 Mwanamulume wa jizhina ja Basse, washimikizhe’mba: “Batata ba kushinda bajinga bakulumpe ba bashilikale mu kafulumende wa Nazi mu Germany. Bazhingilanga bukiji, kabiji bakanamine bingi. Bapumanga bamama javula mu meso ami. Umvwe nebazhingijisha, bafumyanga mushipi wabo mu mutanganyika ne kunkampaye pa meso. Kyakolanga bingi kya kuba kampabauketu pa mwanya.”

13 Pano bino, bajinga ne na byubilo bikwabo byawama. Basse wanungilepo kuba’mba: “Baingilanga bingi na ngovu kumwena ba mu kisemi bintu bya ku mubiji. Kechi bammwesheshepo butemwe bwa bunsemi ne, bino nayukile’mba kino kibakatazhanga bingi mu milanguluko. Batata bakibapangilepo ne ku bainabo pa nzubo kimye kyo bakijinga banyike. Nkomeno yabo yajingatu ya kulwa na bakwabo kya kuba ne byo bakomene batwelele nkito ya bushilikale. Nayukile kibalengejilenga kuba bino, kabiji kechi nebapangamo mambo batata ne. Byo nakomene, nebakwashishe bingi batata kufikatu ne byo bafwile. Kino kechi kyampelejile ne, bino naubile ponka papelejile bulume bwami. Naikele ke mwana wawama bingi kwi abo kufikatu ne byo bafwile, kabiji batata batemenwe bingi.”

14. Kinembelo ka kyaamba pa bya kuba na bintu bipitamo kisemi, kuvwangakotu ne bya kulama bansemi bakikulumpe?

14 Mu bintu bipitamo kisemi ne bintutu bikwabo, Baibolo waamba’mba: “Vwalai bumuchima wanekena, ne lusa, ne kwipelula, ne bukimote, ne kukokamuchima; kasa mwitekenya anwe bene na bene, ne kwilekela mambo, umvwe umo uji na mambo na mukwabo; monka mo emulekejile mambo Nkambo, mo monka mo mubilanga ne anweba.”—Kolose 3:12, 13.

BALAMAÑANA NABO BAKEBEWA KWIBAKWASHA

15. Mambo ka kulama bansemi kimye kimo o kukatezha?

15 Kulama bansemi bakolwakolwa ke mwingilo wakosa bingi, mwavwangwa byavula, kabiji pataiwa kimye kyabaya bingi. Kintu kikatazha javula ke kuyuka byo babena kulanguluka. Kikola bingi ku muchima umvwe butuntulu bwa mubiji bwa bansemi benu bwatama, baikala na kavulamya ne kuleka kwiikela. Mwanamukazhi wa jizhina ja Sandy, washimikizhe’mba: “Bamama bo betulamanga mu kisemi kyetu. Kyankolanga bingi ku muchima pa kwibalama. Patanshitu batendekele kusunkuta, ko kyakayanga batendekele kwendela ku mukombo, apa bino ke mu nkinga ya balemana. Panyuma ya bino, kikola kyaswezhezhe kufikatu ne byo bafwile. Byo baikajile na kansa wa mu bikupa, bakebewangatu kwibalama bulongo kimye kyonse mute ne bufuku. Twibovwanga, kwibajisha ne kwibatangilanga. Kyakatezhe bingi kikatakata kuyuka byo beumvwinenga. Byo namwene’mba bamama basa kufwa, nejishibilepo jibingo mambo nebatemenwe bingi.”

16, 17. Mafunde ka akonsha kukwasha ubena kulamañana kuyuka bya kuba?

16 Umvwe mwatanwa mu lukatazho lwa uno mutundu, mwakonsha kuba byepi? Kumvwina Yehoba kupichila mu kutanga Baibolo ne kwisamba nanji mu milombelo kukemukwasha bingi. (Filipai 4:6, 7) Mu jishinda jikwabo, monai’mba mubena kuja kajo kafwainwa ne kulaalanga kimye kyabaya. Kuba bino, kukemukwasha mu milanguluko ne ku mubiji pa kuba’mba mulame bulongo mulongo wenu. Kampe mwakonsha kunengezhapo kimye kya kukokoloka pa juba pa juba. Nangwa kya kuba kimye kya kukokoloka mufwakyo, kyawama kwikalapo na kimye kya kukayako bisela. Inge kemukebe kufumapo, mwakonsha kunengezhapo muntu mukwabo kwimumwenangako bansemi benu babena kukolwa.

17 Kimye kimo, balamañana bakonsha kwibikila bikonkwanyi byo bakonsha kukankalwa kufikizha. Kange mwizhachishenga pa bintu byo mwakonsha kukankalwa kuba ne. Umvwe yenu mubena kulamañana, nengezhai bintu byonka byo mwakonsha kuba kwapwa. Kechi mwafwainwa kutatu muchima pa kumwena bansemi bikebewa ne, bino mwafwainwa kuta ne muchima ku baana benu, mwina kwenu ne anwe bene.

BULUME BWINE BWAKILA

18, 19. Mulaye ka Yehoba ye anengezha, kabiji kya kumwenako ka kyamwesha’mba kine ufikizha uno mulaye wanji?

18 Mu Mambo anji Baibolo, Yehoba wanengezha lutangijilo lwawama bingi lwakonsha kukwasha muntu kuyuka bya kulama bansemi bakikulumpe, bino buno kechi bo bonkatu bukwasho bo anengezha ne. Nyimbi wa masalamo watangijilwe na mupashi kunemba’mba: “Yehoba uji kwipi na bonse bamwita. Kabiji ukomvwa ne kwita kwabo ne kwibapulusha.” Yehoba ukapokolola bantu banji bakishinka nangwatu mu bintu byakatazha.—Salamo 145:18, 19.

19 Myrna wafunjile kino kimye kyo alaminenga bainanji bajinga na kikola kya kinkanku. Myrna wanembele’mba: “Kikola bingi ku muchima kumona muntu ye watemwa na kuyanda wakankalwa kukubula kibena kukola.” “Namwenenga bumi bwabo saka buya na kuloba pachepache, kabiji nakankelwe ne bya kuba. Bimye byavula nafukamanga na kulomba kwi Yehoba pa byo napichilengamo. Nalombele byonka byalombele Davida kusashijila Yehoba amba alonge mipolo yanji mu mutumwa wanji ne kukamuvuluka. [Masalamo 56:8] Kabiji byonka byalayile Yehoba, aye wampele bulume bo nakebelenga. “Yehoba ye wajinga nkwasho wami.”—Salamo 18:18.

20. Milaye ka ya mu Baibolo yakonsha kukwasha balamañana nangwa kya kuba aba bo balaminenga bafwa?

20 Kwambatu kine, kulama bansemi bakikulumpe ke “mwingilo wakatazha bingi.” Nangwa twibalamepotu byepi bulongo, bakikulumpe bakonsha kufwa byonka byafwile bainanji Myrna. Pa kuba aba bonse baketekela mwi Yehoba bayuka’mba lufu kechi yo mpelo ya bintu ne. Mutumwa Paulo waambile’mba: ‘Nji na luketekelo kwi Lesa . . . amba, kukekala lusanguko lwa baoloka ne babula koloka.’ (Byubilo 24:15) Aba bonse bafwisha bansemi babo bakikulumpe bafwainwa kwikala na luketekelo lwa lusanguko ne mulaye wa ntanda ipya yawama ya Lesa amo ‘lufu mo lukabula kwikalako jibiji ne.’—Lumwekesho 21:4.

21. Bintu ka byawama bifuma mu kunemeka bansemi bakikulumpe?

21 Bakalume ba Lesa bata bingi muchima bansemi babo nangwa kya kuba bansemi babo bakota. (Byambo bya Mana 23:22-24) Bebanemeka bingi. Kuba bino, bamwenamo mu kishimpi kya mu Baibolo kyaamba’mba: “Bashobe ne inobe basekele, awa inobe wakusemene asangalale.” (Byambo bya Mana 23:25) Kabiji kyakila mu kunema, aba bonse banemeka bansemi babo bakikulumpe banemeka ne kutokesha Yehoba Lesa ku muchima.

[Tubyambo twa mushi]

a Kechi tubena kwamba pa bintu byaubile bansemi ne kwizhachisha pa kubula kwingijisha bulongo lūsa ne bukishinka bwabo, byakonsha kwibalengela kumweka nobe bukapondo ne.

NGA ANO MAFUNDE A MU BAIBOLO AKONSHA KWITUKWASHA BYEPI . . . KUNEMEKA BANSEMI BETU BAKIKULUMPE?

Twafwainwa kubwezhezha byawama bansemi ne bankambo yetu.—1 Timoti 5:4.

Twafwainwa kubilanga bintu byonse mu butemwe.—1 Kolinda 16:14.

Pa kufuukulapo kuba bintu byanemesha kechi kikebewa kwikala na kanswatu ne. —Byambo bya Mana 14:15.

Bansemi bakikulumpe, nangwa kya kuba bakolwakolwa ne bulume bwibapwa, twafwainwa kwibanemeka.—Bena Levi 19:32.

Kechi tukakotangatu kikupu ne kufwa ne.—Lumwekesho 21:4.

[Kipikichala pa peja 179]

Kechi kyawama kufuukwilangako bansemi bya kuba kwa kubula kwibepuzha patanshi ne

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu