Ingilainga Namuchima Umotu
“Nkalula ñambilo ya mitundu ya bantu ke yafwainwa, namba bonse bakete pa jizhina jami amiwa Yehoba ne ku ñingijila na muchima umotu.”—ZEFWANIYA 3:9.
1. Kika kibena kubiwa mukufikizhiwa kwa Zefwaniya 3:9?
KUZHOKOLOKA ntanda yonse milaka yambiwa iji nobe 6,000. Kabiji kuji nemilaka ikwabo yapusana-pusana yapangwa kufuma mumilaka ikwabo yambiwa mumapunzha amo amo. Nangwa kyakuba bantu bamba milaka yapusana-pusana nabiji Kialabu ne Kizulu, Lesa waubapo kintu kimo kyakukumya. Wamona kuba’mba bantu konse konse kobaji bafwainwa kufunda nekwamba mulakatu umo wañambilo yafwainwa. Kino kibena kumweka mukufikizhiwa kwamulaye wapainwe kupichila mwi ngauzhi Zefwaniya amba: “Amiwa [Yehoba Lesa] nkalula mitundu ya bantu ke yafwainwa, namba bonse bakete pa jizhina jami amiwa Yehoba, ne kuñingijila na muchima umotu.”—Zefwaniya 3:9.
2. “Ñambilo yafwainwa” yoika, kabiji yalengela kubaka?
2 “Ñambilo yafwainwa” kebukine bwa Lesa buji mu Byambo byanji, Baibolo. Kikatakata bukine bwaamba pa Bufumu bwa Lesa, bukazhijika jizhina ja Yehoba, kubingisha bumfumu bwanji, nekuleta mapesho kubantu. (Mateo 6:9, 10) Byoijitu ñambilo yafwainwa yonkatu bunke yakumupashi panopantanda, ibena kwambiwa nabantu bamumikoka nemitundu yonse yabantu. Yoibalengela kwingijila Yehoba “na muchima umotu.” Onkao mambo, bamwingijila sabakwatankana, nangwa’mba “sabaitabanzhana.”—The New English Bible.
Bantu ba Lesa Kechi Bafwainwa Kwikala Namisalululone
3. Kika kitulengela kwingijila Yehoba namuchima umotu?
3 Atweba bena Kilishitu kitusangajika bingi pakumona byotwingijila pamo atweba bantu bamilaka yapusana-pusana. Nangwa kyakuba tusapwila mambo awama a Bufumu mumilaka yavula yamba bantu, tubena kwingijila Lesa namuchima umotu. (Masalamo 133:1) Kino kyakine bingi mambo konse kotuji panopantanda, twambatu ñambilo imo yafwainwa yakutotelamo Yehoba.
4. Mamboka bantu ba Lesa kyobafwainwa kubula kwikajila namisalululo?
4 Bantu ba Lesa kechi bafwainwa kwikala namisalululone. Mutumwa Petelo walumbulwile bulongo kino kimye kyoasapwijile kunzubo ya mukulumpe wabashilikale umo Mugentila wajizhina ja Koneleusa mu 36 C.E. watundaikilwe kwamba’mba: “Kine pano nayuka namba aye Lesa kechi utala ku bilungi bya bantu ne: pakuba ne mu mikoka yonse ya bantu, aye wamwakamwa, ne kuba byaoloka, ye waitabilwa kwi aye.” (Byubilo 10:34, 35) Kino byokiji kyakine, mukipwilo kyabwina Kilishitu kechi mwafwainwa kwikala misalululone, kechi mwafwainwa kwikala tumabumba twiamuna kubakwabone, nangwa kubilako byawama bantu bamo nekusula bakwabone.
5. Mamboka okyatamina kulenga tumabumba twakwiamuna kubakwetu mukipwilo?
5 Kimye mwana wasukulu umo kyoatainwe ku Nzubo ya Bufumu kimye kitanshi, waambile’mba: “Javula, bantu bamumachechi betatu muchima monka mobaikela mutundu umo nangwa mushobo umo. . . . Bakamonyi bakwa Yehoba abo baikelengatu pamo, kabiji kechi bajingapo natumabumba twiamuna kubakwabone.” Pano bino, bantu bamo bamukipwilo kyamu Kolinda balengelenga tumabumba. Namambo akwabenamo kwabo, bakainenga mupashi wazhila kwingijila mwiabo, mambo aye utundaika bantu kwikala bamuchima umo kabiji bamutende. (Ngalatiya 5:22) Umvwe ketulenge tumabumba twakwiamuna kubakwetu mukipwilo, kilumbulula’mba tubena kubila mungi namukebela kwingijila mupashi. Onkao mambo, twayai tuvulukenga byambo byakwa mutumwa Paulo byoanembejile bena Kolinda amba: “Nemusa[n]shijila, anwebakwetu, monka mu jizhina ja Nkambo yetu Yesu Kilishitu, namba, bonse kasa mwamba jiwi jimo jonka, kechi mwikale ne mapata mwenu ne; poso mulamankane pamo na muchima umo ne milanguluko imo.” (1 Kolinda 1:10) Kabiji nemunkalata yanji ikwabo kubena Efisesa namo waambishetu pakwikala bantu babumuchima umo.—Efisesa 4:1-6, 16.
6, 7. Lujimunoka Yakoba loajimwine pamambo akutala kubilungi, kabiji byambo byanji bingila byepi?
6 Bena Kilishitu kimyetu kyonse kechi bafwainwa kwikala bantu batala kubilungi byabantune. (Loma 2:11) Namambo akuba bamo mukipwilo kyamukitota-myaka kitanshi baubijilengatu byawama banonshi, mutumwa Yakoba wanembele’mba: “Balongo bami, byo mwaikala na lwitabilo lwa mwi Nkambo yetu Yesu Kilishitu, Nkambo wa lukumo, kechi mutale ku bilungi bya bantu ne. Kabiji umvwe kwaiya muntu umo mu kipwilo kyenu uji na kambalaminwe ka ngolode, ne bivwalo byawamisha, kabiji kwaiya ne muyanji naye ne bivwalo byanji byabipa; ne anweba mwanemekako awa wavwala bivwalo byawamisha, ne kumwambila’mba, Ikalai kuno mu kifulo kyawama; ne kwi aye muyanji mwaamba’mba, Imana koko, nangwa’mba, ikala munshi ya kipona kya maulu ami; kechi mwiabanya mu michima yenu, ne kwaluka ke muji mitonyi ya milanguluko ibi nenyi?”—Yakoba 2:1-4.
7 Umvwe bantu banonshi babula kwitabila bavwala tumbalaminwe twa ngolode nebivwalo byawamisha kabiji nebantu bayanji nabo nebivwalo byabo byabipa baiya nakutanwa kukupwila kwabwina Kilishitu, aba banonshi bebakinjikanga bingi. Bebapanga bipona “mu kifulo kyawama,” pano bayanji bebambilangatu amba imanai koko nangwa’mba ikalai munshi ya kipona kyamaulu amuntu. Bino aye Lesa pakupana Yesu kwikala kitapisho kyankuulo kechi waubilepo misalululo amba kana banonshi nangwa bayanjine. (Yoba 34:19; 2 Kolinda 5:14) Kokuba’mba, umvwe tukeba kutokesha Yehoba pamuchima nekumwingijila na muchima umotu, kechi twafwainwa kutala kubilungi byabantu nangwa ‘kwamba bya kwilambisha atwe bene amba tujilemone.’—Yuda 4, 16.
Chinuzhukai Kunyinyita
8. Kika kibamwekejile bena Isalela namambo akunyinyita?
8 Pakuba’mba tutwajijile kwikala bantu bamuchima umo nekutalwa bulongo kwi Lesa kimye kyonse, twafwainwa kumvwina lujimuno lwakwa Paulo lwakuba’mba: ‘Ubainga bintu byonse kwa kubula kunyinyita.’ (Filipai 2:14, 15) Bena Isalela babujile lwitabilo bafumine mubuzha ku Ijipita bamunyinyichilenga Mosesa ne Alona, kokuba’mba bamunyinyichilenga ne Yehoba Lesa. Namambo akino, banabalume bonse kutendekela kubamyaka yakusemwa makumi abiji neyakilapo, bakankelwe kutwela Muntanda ya Mulaye, bafwiletu kimye kyonka bena Isalela kyobaendelenga mukiselebwa pamyaka makumi ana, kufumyakotu ba Yoshua, Kaleba, nebena Levi bajinga nalwitabilo. (Kubala 14:2, 3, 26-30; 1 Kolinda 10:10) Beipaishetu abo bene namambo akunyinyita!
9. Kika kyamumwekejile Milyama pamambo akunyinyita kwanji?
9 Kino kibena kumwesha kyakonsha kumwekela mukoka yense wabanyinyita. Pano ibyepi kubantu banyinyitatu bunke bwabo? Nyenga yakwa Mosesa, aye Milyama, nenkasanji Alona, banyinyichilenga’mba: “Nanchi aye Yehoba waamba mwi Mosesa bunke bwanjinyi? Kechi waamba ne mwi atweba nenyi?” Jishimikila jatwajijila amba: “Yehoba wikyumvwine.” (Kubala 12:1, 2) Kika kyamwekele? Milyama yenka waletele kisonso kyakwijizhanya bamukambwile kwi Lesa. Muñanyi jishinda? Wakwachilwe nakikola kyambumba nekumushinkila pangye yakampu moba atanu naabiji, kufikila nekimye kyoatokeshiwe.—Kubala 12:9-15.
10, 11. Kutwajijila nakunyinyita mufumaka? Lumbululai.
10 Kunyinyita kechi kwijizhanyatu pabintu bimo byatamane. Bantu banyinyichila mukoyo beta bingi muchima abo bene byobaji, sabetumbijika bene mukifulo kyakutumbijikako Lesa. Umvwe nekwikilekane, kino kileta mepatulo nabakwenu bapopweshi nekwibabwezha panyuma kebaleke kwingijila Yehoba na muchima umo. Kino byobyo kiji, mambo bantu banyinyita javula bejizhanyatu kikupu, sababena kuketekela’mba nebakwabo basakwivwanga mwiabo banyinyitenga byonka byobabena kwinyinyisha abo.
11 Kyakumwenako, muntu umo wakonsha kulengulula mukulumpe umo mukipwilo moambila majashi nangwa moengijila mingilo yanji. Umvwe ketumvwine bibena kwijizhanya yewo muntu, neatweba twakonsha kutendeka kulanguluka’mba byoabena kwamba bijitu bulongo. Milanguluko yakushikwa mingilo ya mukulumpe mukipwilo saka tukyangye kwikala nayone, mingilo yauno mukulumpe apo kampe kechi itukozhanga kumuchimane, pano luno twiilengulula. Kokyakayanga kafwako kintu kiji kyonse kikoba yewo mukulumpe mukipwilo kyotukamona bulongo nangwa pacheche kumeso etune, neatweba tukatatula kumulengulula. Ino miteeto kechi yafwainwa kwikalapotu nangwa pacheche mukipwilo kyabantu ba Yehoba ne.
12. Kunyinyita kwakonsha kulengela bulunda bwetu na Lesa kwikala byepi?
12 Kunyinyita bantu Lesa boapa mwingilo wakufunga jitanga janji kwakonsha nekulengela muntu kwibatuka. Kunyinyita kwauno mutundu nangwa kwibafinga kwakonsha konauna bulunda bwetu na Yehoba. (Kulupuka 22:28) Bantu babula kulapila batukanatu kikupu kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne. (1 Kolinda 5:11; 6:10) Mwana wabwanga Yuda naye wanembelepo pamambo abantu bamo banyinyitanga “kusula ba lūsa, ne kwibanena bya mwenga ba lukumo,” nangwa’mba banabalume bakulumpe mukipwilo. (Yuda 8) Abano bantu banyinyitanga kechi bajinga nabibusa bya Lesa ne, kabiji twafwainwa kuchinuzhuka mashinda abo abi.
13. Mamboka kwijizhanya konse kyokwabujila kwikela kwatama?
13 Pano bino, kechi kwijizhanya konse kufichisha Lesa pamuchimane. Aye kechi wasujilekotu ku “muteto wa mushiji” wa Sodoma ne Gomola ne, bino waonawine yoya mizhi mwavujile bubi. (Ntendekelo 18:20, 21; 19:24, 25) Panyumatu ya Pentekosta 33 C.E., mu Yelusalema ‘mwabukile kunyinyita kwa Bahelena kwa kwibanyinyita Bahebelu, mambo a banabakazhi babo bafwilwa bebavulaminenga pa mwingilo wa bukwasho pa juba pa juba.’ Ponkapo, “bajikumi ne babiji” basajile “banabalume batanu ne babiji, batelwa bulongo” ‘bebatongwejile kwingila mwingilo’ wakwabanya kajo, nebufinda bwajingapo byobyobwapwile. (Byubilo 6:1-6) Bakulumpe mukipwilo baano moba kechi bafwainwa ‘kushinka matwi abo’ kukumvwa kwijizhanya kwawamane. (Byambo bya Mana 21:13) Kabiji mukifulo kyakulengulula bapopweshi bakwabo, bakulumpe mukipwilo bafwainwa kutundaikañana nekukoseshañananga.—1 Kolinda 8:1.
14. Pakuba’mba tubulenga kunyinyita, ñanyi muchima kikatakata yetwafwainwa kwikala nanji?
14 Atweba bonse kechi twafwainwa kunyinyitangane, mambo muchima wakunyinyita onauna bumupashi. Kwikala namuchima wauno mutundu kwabanya bantu. Kyawama, kimye kyonse tulombenga mupashi wazhila kwitukwasha kwikala nabutemwe. (Ngalatiya 5:22) Umvwe twalama ‘awa muzhilo wa butemwe’ uketukwasha kutwajijila nakwingijila Yehoba na muchima umotu.—Yakoba 2:8; 1 Kolinda 13:4-8; 1 Petelo 4:8.
Chinai Luntepentepe
15. Mwakonsha kulumbulula byepi mwapusena miyebe neluntepentepe?
15 Twafwainwa kujimuka nabyambo byotwamba, mambo mukunyinyita momufuma nemiyebe. Miyebe keñambilo yamulambisha yakwamba pabantu nebwikalo bwabo. Luntepentepe kebyambo byabubela byakukeba kutamishatu jizhina jamuntu. Ñambilo yauno mutundu kenshiji, kabiji kechi yabwina Lesa ne. Lesa kyokyoaambijile bena Isalela amba: “Kechi ukapitañanenga na miyebe mu balongo bobe ne.”—Bena Levi 19:16.
16. Paulo waambilepo’mbaka pamambo abantu bamo bajinga bamiyebe, kabiji lujimuno lwanji lwitufwainwa byepi netuwa?
16 Namambo akuba ñambilo yamulambisha ilengela luntepentepe, Paulo wakajipijilepo bantu bamo bajinga namiyebe. Panyuma yakutongola banabakazhi bafwilwa bafwainwe kutambula bukwasho kukipwilo, watongwele nebanabakazhi bafwilwa bafunjile “kuba bukope, kasa bapitañana ku mazubo ne ku mazubo; kabiji kechi bukope bonka ne, bekala ke bakalokwete, ne ba kwibika mu mambo a bakwabo, kasa bamba bintu byabula kufwainwa kwamba.” (1 Timoti 5:11-15) Umvwe mwanamukazhi mwina Kilishitu wamona kuba’mba watemwa bingi kwamba ñambilo ilengela luntepentepe, wafwainwa kumvwina lujimuno lwakwa Paulo loajimwine lwakwikala “bashiñama, kechi bababañana ne.” (1 Timoti 3:11) Nebanabalume bena Kilishitu nabo bafwainwa kuchina miyebe.—Byambo bya Mana 10:19.
Kilekai Kuzhachisha Bakwenu!
17, 18. (a) Yesu waambilepo’mbaka pamambo akuzhachisha balongo betu? (b) Twakonsha kwingijisha byepi byambo byakwa Yesu pamambo akuzhachisha bakwetu?
17 Nangwatu kyakuba kechi tubaba muntune, twafwainwa kwibikako kumona kuba’mba kechi tubena kuzhachisha bakwetune. Yesu waambile kyatamina kwikala namuchima wauno mutundu amba: “Ke kuzhachisha bakwenu ne, kuchina’mba, nenuwa mwakazhatwa. Mambo monka mo muzhachisha bakwenu, nenuwa bakemuzhachisha monka: ne kyo mupiminamo bakwenu, nenuwa mukapiminwa monka. Kabiji mambo ka o mutajila kakibalabala kaji mu jiso ja mulongo wobe, kabiji kechi ulanguluka mwamba uji mu jiso jobe obe mwine ne? Nangwa usakumwambila byepi mulongo wobe’mba, Leka nkufumye kakibalabala kaji mu jiso jobe; kabiji mwamba uji mu jiso jobe obe mwine? Obewa kamfutumfutu, sambila kufumya mwamba uji mu jiso jobe obe mwine; bino umone bulongo kufumya kakibalabala kaji mu jiso ja mulongo wobe.”—Mateo 7:1-5.
18 Kechi twafwainwa kulanguluka’mba tusakufumya “kakibalabala” kaji mujiso jamulongo wetu, bino atweba bene bulume bwetu bwakuchiba oo mambo sabebuzhita ku “mwamba” wakifwanyikizhone. Kine kine, umvwe twayuka bulongo Lesa byoaji walusa, kechi twakonsha nekwikala namulanguluko wakukeba kuzhachisha balongo nebanyenga yetu bakumupashine. Twibayuka byonka bibayukisha bulongo Shetu wamwiulu nyi? Kyokine kintu Yesu kyoetujimwina’mba: “Ke kuzhachisha bakwenu ne, kuchina’mba, nenuwa mwakazhatwa” Kuyuka bulongo nabukishinka amba netuwa twibambulwakoloka kwakonsha kwitukwasha kuchina kuzhachisha bakwetu Lesa koamona’mba kechi kubiwa mubololokene.
Banekena Bino Banema
19. Twafwainwa kwibamonanga byepi bakwetu bamulwitabilo?
19 Umvwe tukeba kwingijila Lesa na muchima umotu nabakwetu bamulwitabilo, kechi tukachinuzhukatu kubula kuzhachisha bakwetu konkane. Tukebanemekanga nekwibanemeka. (Loma 12:10) Kechi tukekebela bituwamina atweba benene, kana byawamina bakwetu, kabiji nalusekelo tukebengijilanga mingilo yabo imweka nobe kechi yanemane. (Yoano 13:12-17; 1 Kolinda 10:24) Twakonsha kwikala byepi namuchima wawama byonkabye? Twafwainwa kwikala nauno muchima, umvwe satuvuluka kuba’mba muntu wamulwitabilo yense wanema kumeso a Yehoba kabiji atweba bonse twikabila, byonkatu bibese byonse byamubiji byobyakinka manungo mubikwabo.—1 Kolinda 12:14-27.
20, 21. Byambo byanembwa mu 2 Timoti 2:20, 21 bitukwasha byepi atweba?
20 Kwambatu kine, bena Kilishitu kebijiilo byabuchimba byanekena byapewa kwingila mwingilo wanema mumwingilo wamubujimi. (2 Kolinda 4:7) Pakuba’mba twingilenga bulongo uno mwingilo wazhila wakumutota Yehoba, twafwainwa kwikala bantu babena kutalwa bulongo kwiaye ne Mwananji. Twakonshatu kwikajijila bijiilo byamwingilo wamushingi Lesa byoengijisha umvwe satubena kwikala bwikalo bwatoka too mubyubilo, nekumupashi. Pakyokino Paulo wanembele’mba: ‘Mu nzubo ikatampe kechi mujitu bijiilo bya ngolode ne siliva byonka ne, muji ne bya bichi ne bya buchimba; kabiji bimo bya mwingilo wa mushingi, bimo bya mwingilo wabula mushingi. Byonkabyo inge muntu witokesha mwine ne kwifumya ku bibye, ukekala ke kijiilo kya mwingilo wa mushingi, kyazhijikwa, kyafwainwa kwingilako Nkambo kiiwamina jimo mingilo yonse yawama.’—2 Timoti 2:20, 21.
21 Bantu babula kwikela mwafwainwa bikeba Lesa boba ‘bijiilo byabula mushingi.’ Onkao mambo, umvwe twalondela mashinda a Lesa tukekala ke ‘bijiilo bya mwingilo wa mushingi, bazhijikwa, nangwa basalululwa, bamumwingilo wa Yehoba kabiji bawaina kwingila mwingilo yense wawama.’ Twafwainwa kwiipuzha atwe bene bulongo amba: ‘Nanchi amiwa ne ‘kijiilo kyamushinginyi’? Nguba byawama kubakwetu bamulwitabilonyi? Abya nkwatankana namuchima umo nabakwetu bamulwitabilonyi?’
Twajijilai Kwingijilanga Pamo Namuchima Umotu
22. Kipwilo kyabwina Kilishitu kyakonsha kupashañanyiwa kuka?
22 Kipwilo kyabwina Kilishitu kiji byonka biji kisemi. Mukisemi mwikala bingi butemwe, kwikwasha, kabiji nemutende umvwe bonse bajimo bapopwela Yehoba. Mukisemi mwikala nebantu baji nabumuntu bwapusana-pusana, bino bonse umo umo baji namushingi wabo. Byobiji nekipwilo. Nangwa kyakuba atweba bonse twaenda kupusana-pusana, kabiji twibambulwa koloka, Lesa witukokela koaji aye mwine kupichila mwi Kilishitu. (Yoano 6:44; 14:6) Yehoba ne Yesu betutemwa, neatweba nobe kisemi kiji namuchima umo, kwakubula nangwa kuzhinaukane, twafwainwa kwimwesha butemwe atweba bene nabene.—1 Yoano 4:7-11.
23. Twafwainwa kuvulukangaka kabiji nekukebesha kubaka?
23 Kipwilo kyabwina Kilishitu kiji nobe kisemi nayo kempunzha muji bukishinka. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Nasaka namba banabalume balombe konse, konse, kasa basuntula maboko azhila, pa kubula bukaji ne kutoboka.” (1 Timoti 2:8) Pano, Paulo watongwele bukishinka byobwendela pamo nalulombelo lwapamvula-bantu “konse, konse” bena Kilishitu kobapwila. Kanatu banabalume bakishinka bobakonsha kwimenako kipwilo mululombelo lwapamvula-bantu. Pano bino, Lesa ukeba atweba bonse kwikala bakishinka kwi aye nekwiatweba bene nabene. (Musapwishi 12:13, 14) Onkao mambo twayai twingijilenga pamo, byonka bingila bibese byamubiji wamuntu. Kabiji twayai tukwatankanenga namuchima umo byotuji bamukisemi kyabapopweshi ba Yehoba. Kyakila pabyonse, twayai tuvulukenga kuba’mba atweba bene nabene twikabila, kabiji mukuba kino tukobilwa bibusa bya Lesa umvwe twatwajijila kwingijila Yehoba na muchima umotu.
Musakukumbula’mbaka?
• Kika kilengela bantu ba Yehoba kumwingijila namuchima umotu?
• Mamboka bena Kilishitu kyobabujila misalululo?
• Kunyinyita kwataminaka?
• Mamboka otwafwainwa kunemekela bapopweshi bakwetu?
[Kipikichala pa peja 15]
Petelo wayukile kuba’mba “Lesa kechi utala ku bilungi bya bantu ne”
[Kipikichala pa peja 16]
Mwayuka Lesa kyoamukambwijile Milyama nyi?
[Kipikichala pa peja 18]
Bena Kilishitu bakishinka bengijila Yehoba nalusekelo namuchima umotu