Kukokoloka kwa Lesa ko ku ka?

“Kukokoloka kwa Sabado kwibashajila bantu ba Lesa.”—HEBE. 4:9.

1, 2. Twakonsha kwambapo’mba ka pa ndumbulwilo ya kine ya Ntendekelo 2:3, kabiji ñanyi mepuzho o twakonsha kwipuzha?

KU NTENDEKELOTU ya kitango kitanshi kya buku wa Ntendekelo, tufunda kuba’mba Lesa walengele ntanda ya kwikalapo bantu mu moba a bukifwanyikizho atanu na jimo. Ku mpelo ya ano moba onse atanu anembwa mu buku wa Ntendekelo, kuji byambo bya kuba’mba: “Kwajinga mute ne bufuku.” (Nte. 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Nangwa byonkabyo, pa mambo a juba ja butanu na bubiji, Baibolo waamba’mba: “Lesa wapesheshe juba ja butanu na bubiji ne kwijizhijika, mambo mu joja juba mo mo alekejile [akokolokejile] Lesa mingilo yonse yo aubilenga.”—Nte. 2:3.

² Akimonai kyambo kya kuba’mba ‘mo mo akokolokejile’ byo kilumbulula. Kino kyambo kibena kumwesha’mba juba ja butanu na bubiji, ko kuba’mba, “juba” ja kukokolokelamo Lesa, jatwajijile ne mu 1513 B.C.E. kimye Mosesa kyo anembele buku wa Ntendekelo. Nanchi juba ja kukokolokelamo Lesa jikitwajijila ne luno nyi? Umvwe ibyo, nanchi twakonsha kutwelamo lelo jino nyi? Mikumbu ya ano mepuzho yanema bingi kwi atweba.

Nanchi Yehoba Ukikokoloka ne Luno Nyi?

3. Nga byambo bya kwa Yesu biji mu Yoano 5:16, 17 bimwesha byepi amba juba ja butanu na bubiji jatwajijile ne mu myaka kitota kitanshi?

³ Kuji bishinka bibiji bitulengela kuyuka’mba juba ja butanu na bubiji jatwajijile ne mu myaka kitota kitanshi C.E. Kishinka kitanshi, akimonai byambo Yesu byo aambijile bakajimbuluzhi bamukatezhenga pa kubuka bantu pa juba ja Sabado, jo bamonanga’mba ke juba ja kubula kwingila. Nkambo wibambijile’mba: ‘Batata ne luno bakingila, ne amiwa nkingila.’ (Yoa. 5:16, 17) Kishinka ka kyo aambilengapo? Yesu bamupelemo mambo a kwingila pa juba ja Sabado. Yesu wibakumbwile’mba: ‘Batata ne luno bakingila,’ kumwesha’mba byo aubilenga byajingatu bulongo. Mu jishinda jikwabo, Yesu waambijilenga bakajimbuluzhi amba: ‘Batata ne amiwa twingila mwingilo umotu. Byo kiji amba Batata ne lunotu bakingila, ne amiwa kyaswishiwa kutwajijila kwingila, nangwatu pa juba ja Sabado.’ Onkao mambo, Yesu walumbulwilenga’mba, juba jikatampe ja Sabado ja kukokolokelamo Lesa kechi japwile mu moba a kwa Yesu ne.a

4. Ñanyi kishinka kikwabo kyaambapo Paulo kimwesha’mba juba ja butanu na bubiji jatwajijile ne mu moba anji?

⁴ Kishinka kya bubiji ke kyokya kyaambapo mutumwa Paulo. Kwamba pa byambo byaambiwapo kala mu Ntendekelo 2:2 pa mambo a kukokoloka kwa Lesa, Paulo wanembele’mba: ‘Atweba tuji na lwitabilo tutwela mwakukokolokela.’ (Hebe. 4:3, 4, 6, 9) Kino kibena kulumbulula’mba juba ja butanu na bubiji jatwajijile ne mu moba a kwa Paulo. Jino juba ja kukokoloka jafwainwe kutwajijila pa kimye kyalepa byepi?

5. Ñanyi nkebelo ya juba ja butanu na bubiji kabiji kimye ka kyo ikafikizhiwa?

⁵ Pa kuba’mba tukumbule buno bwipuzho, twafwainwa kuyuka nkebelo ya juba ja butanu na bubiji. Ntendekelo 2:3 yalumbulula ine nkebelo amba: “Lesa wapesheshe juba ja butanu na bubiji ne kwijizhijika.” Jino juba, aye mwine Yehoba ‘wijizhijikile’ nangwa’mba kwijipatula ku moba akwabo kuba’mba afikizhe nkebelo yanji. Ino nkebelo ke ya kuba’mba bantu bonse balukokelo banabalume ne banabakazhi bakekale mu ntanda, kulama bulongo byonse bijimo ne kwiiwamisha. (Nte. 1:28) Ke na mambo a ino nkebelo Yehoba Lesa ne Nkambo wa sabado, aye Kilishitu o bakitwajijila ‘kwingila ne luno.’ (Mat. 12:8) Juba ja kukokolokelamo Lesa jikatwajijila kufikatu ne kimye nkebelo ya jino juba jo ikafika ku mpelo ya Kulama kwa Kilishitu kwa Myaka Kiumbi Kimo.

Kange ‘Muponene Monka mu Musango umo wa Bunsatuki’ Ne

6. Byakumwenako ka bimo bitujimunako pa mambo a bunsatuki kabiji twakonsha kufunjilako ka ku bino byakumwenako?

⁶ Lesa wibalondolwejile bulongo ba Adama ne Evwa nkebelo yanji, pano bino kechi beilondejile ne. Ba Adama na Evwa bo bajinga bantu batanshi kusatukila Lesa. Kufumatu kyokyo kimye, bantu bavula bingi basatuka. Nangwatu bena Isalela bajinga bantu ba Lesa, nabo baponejile monka mu musango umo wa bunsatuki. Kabiji, Paulo wajimwineko bena Kilishitu mu myaka kitota kitanshi kuba’mba nabo bakonsha kuponena mu kakose kamo kaponejilemo bena Isalela. Wanembele’mba: ‘Onkao mambo, twayai tuteshekotu muchima tutwele monkamwa mwakukokolokela, kuchina’mba, muntu nangwa umo wakaponena monka mu musango umo wa bunsatuki.’ (Hebe. 4:11) Akimonai Paulo byo amwesha bunsatuki amba bulengela muntu kukankalwa kutwela mu kukokoloka kwa Lesa. Kino kyalumbulula ka kwi atweba? Umvwe twasatukila Lesa pa mambo a nkebelo yanji, nanchi ne atweba twakonsha kukankalwa kutwela mu kukokoloka kwa Lesa nyi? Kya kine, mukumbu ku buno bwipuzho bwanema bingi kwi atweba kabiji tusakwisambapo kyabaya bingi. Nangwa byonkabyo, pa kino kimye twayai tumone byo twakonsha kufunda pa mambo a kutwela mu kukokoloka kwa Lesa kupichila mu kwisamba pa bintu byatama byaubile bena Isalela.

“Kechi Bakatwela Mwakukokolokela Mwami Ne”

7. Ñanyi nkebelo Yehoba yo ajinga nayo pa kufumya bena Isalela mu buzha mu Ijipita kabiji bafwainwe kuba ka?

⁷ Mu 1513 B.C.E., Yehoba wasolwele kwi Mosesa nkebelo yanji pa mambo a bena Isalela. Lesa waambile’mba: ‘Mbena kwikila mu kwibapokolola mu kuboko kwa bena Ijipita, ne mu kwibafumya mu kyokya kyalo kya [Ijipita] ne kwibatwala ku kyalo kyawama ne kubaya, kyo kyalo kyavula mukaka ne buki.’ (Lupu. 3:8) Byonkatu Yehoba byo alayile mushakulu wabo, aye Abalahama, nkebelo ya Lesa ya kupokolola bena Isalela “mu kuboko kwa bena Ijipita” yajinga ya kwibalengela kwikala bantu banji. (Nte. 22:17) Lesa wapele bena Isalela mizhilo yo bafwainwe kulondela pa kuba’mba bekale na bulunda bwawama ne Lesa. (Isa. 48:17, 18) Waambijile bena Isalela amba: “Inge kine mukomvwa jiwi jami ne kulama lulayañano lwami [byonka byo kyaambiwa mu mizhilo], mukekala ke kya bunonshi bwami ami mwine kyapatulwa mu mikoka yonse, mambo pano pa ntanda ponse po pami.” (Lupu. 19:5, 6) Onkao mambo, bulunda bwawama bwa bena Isalela ne Lesa bwaimenejile pa kukokela jiwi janji.

8. Bwikalo bwa bena Isalela bwafwainwe kwikala byepi umvwe kya kuba bakokejile Lesa?

⁸ Akilangulukai pa bwikalo bwawama bwafwainwe kwikala na bena Isalela umvwe kya kuba bakokejile jiwi ja Lesa! Yehoba inge wapesheshe majimi abo, majimi abo a miñanzañanza ne bilelwa byabo. Balwanyi babo umvwe kechi bakonsheshe kwibashinda ne. (Tangai 1 Bamfumu 10:23-27.) Pa kwiya Mesiasa umvwe wataine bena Isalela batwajijila kwikala kisemi kyakosa kibena kuba bulongo, kechi kyanonkwa buzha na bena Loma ne. Bufumu bwa bena Isalela bwafwainwe kwikala bwa kumwenako bwawama ku bisaka bibazhokolokele kupichila mu kumwesha’mba kukokela Lesa wa kine kuleta mapesho ku mupashi ne ku mubiji.

9, 10. (a) Mamba ka kukeba kubwela kwa bena Isalela mu Ijipita o kwaikejile kintu kyatama kuba? (b) Kubwela kwabo mu Ijipita kwakonsheshe kulengela mpopwelo yabo kwikala byepi?

⁹ Bena Isalela bajinga na jishuko ja kuba bintu kwesakana na nkebelo ya Yehoba kabiji kino kyakonsheshe kwibaletela mapesho, kechi abo bonkatu ne, bino ne bisemi byonse bya pano pa ntanda! (Nte. 22:18) Nangwa byonkabyo, kisemi kyonse kya bena Isalela kyasatukile, kechi kyakebelenga kwikala na bufumu bwatangijilwenga na Lesa ne. Kabiji batendekele kwinyinyisha kuba’mba babwele ku Ijipita. (Tangai Kubala 14:2-4.) Pano kubwela kwabo mu Ijipita umvwe kwakonsheshe kufikizha byepi nkebelo ya Lesa ya kulengela Isalela kwikala bufumu bwaimenejilengako Lesa? Kino umvwe kechi kyaubiwe ne, mambo inge kya kuba babwelele na kupopwela balesa ba bena Ijipita, umvwe bakankelwe kulondela Mizhilo ya Mosesa ne kumwenamo mu lunengezho lwa Yehoba lwa kwibalekelako mambo abo. Batemenwe bintu bya ku mubiji ne kukankalwa kuyuka bintu bya kulutwe! O ene mambo Yehoba o aambijile pa mambo a bano bansatuki amba: “Nekizhingijile akya kisemi ne kwamba’mba, ‘Kimye kyonse, mu michima yabo bapampukamo mu jishinda kabiji kechi bayuka mashinda ami ne.’ Onkao mambo, nachipile na bukaji namba, ‘Kechi bakatwela mwakukokolokela mwami ne.’”—Hebe. 3:10, 11; Sala. 95:10, 11.

¹⁰ Na mambo a kukeba kubwela mu Ijipita, kino kisemi kyasatukile, kyamwesheshe’mba kyanemeka kajo nabiji nsapola, ne kanyenze ka misango ne misango kajinga mu Ijipita kukila bintu bya ku mupashi byo bebapele. (Bala. 11:5) Byonka byajinga Isao wabujile muchima wa kusanta, bano bansatuki nabo basankijilepo bintu byanema bya ku mupashi na mambotu a kajo kawama.—Nte. 25:30-32; Hebe. 12:16.

11. Kubula lwitabilo kwa bena Isalela mu kimye kyajingako Mosesa kwalengejile nkebelo ya Yehoba kwikala byepi?

¹¹ Kechi na mambo a kubula lwitabilo kwa kisemi kya bena Isalela bafumine mu Ijipita ne, Yehoba ‘watwajijile kwingila’ kuba’mba afikizhe nkebelo yanji kupichila mu kutesha muchima ku kisemi kyalondejilepo. Kwesakana na mukambizho wa Yehoba, batwelele mu Ntanda ya Mulaye ne kutendeka kushinda bantu baikalangamo. Mu Yoshua 24:31, tutangamo amba: ‘Bena Isalela bamwingijilenga Yehoba mu moba onse a Yoshua, ne mu moba onse a boba bakulumpe bashajilepo pa kufwa Yoshua, bonka bayukile mingilo yonse yo ebobijile Yehoba bena Isalela.’

12. Twayuka byepi amba kyakonsheka kutwela mwakukokolokela Lesa lelo jino?

¹² Nangwa byonkabyo, akya kisemi kya lukokelo kyafwile kabiji kwaishile kikwabo kyabujile ‘kuyuka Yehoba nangwa yewa mwingilo ye ebobijile bena Isalela.’ Onkao mambo, ‘bena Isalela baubilenga byatama ku meso a Yehoba, ne kwingijila baingijilenga Babaela.’ (Mito. 2:10, 11) Kwi abo, Ntanda ya Mulaye kechi yaikele ke mpuzha “mwakukokolokela” ne. Na mambo a kubula lukokelo, kechi baikele mu mutende na Lesa ne. Byo ambilenga pa kimye kya kulutwe, Paulo wanembele’mba: ‘Umvwe Yoshua watangijilenga [bena Isalela] kutwela mu mpuzha mwakukokolokela, inge aye Lesa kechi waambile pa mambo a juba jikwabo ne. Onkao mambo, kukokoloka kwa Sabado kwibashajila bantu ba Lesa.’ (Hebe. 4:8, 9) “Bantu ba Lesa” Paulo bo aambilengapo bajinga bena Kilishitu. Nanchi kino kibena kulumbulula’mba bena Kilishitu bakonsha kutwela mwakukokolokela Lesa nyi? Ee bakonsha—bonse bena Kilishitu Bayudea ne babula Bayudea!

Bamo Bakankelwe Kutwela Mwakukokolokela Lesa

13, 14. Lukwatankano ka lwajinga pakachi ka kulondela Mizhilo ya Mosesa ne kutwela mwakukokolokela Lesa (a) mu moba a Mosesa? (b) mu myaka kitota kitanshi?

¹³ Paulo byo anembejile bena Kilishitu Bahebelu, waambilenga pa mambo a bamo babujilenga kuba bintu kwesakana na nkebelo ya Lesa. (Tangai Bahebelu 4:1) Mu ñanyi jishinda? Kyamwekana, lwajinga lukatazho lwa kulondela Mizhilo ya Mosesa. Pa myaka 1,500, mwina Isalela yense wakebelenga kwikala mwayila nkebelo ya Lesa, wafwainwe kulondela Mizhilo. Nangwa byonkabyo, na mambo a lufu lwa kwa Yesu, Mizhilo ya Mosesa yafumishiwepo. Bena Kilishitu bamo bakankelwe kuyuka kino kishinka kabiji batwajijiletu na kulondela bintu bimo byajinga mu ino Mizhilo.b

¹⁴ Ku bena Kilishitu balondelanga Mizhilo ya Mosesa, Paulo walumbulwile’mba buñanga bukatampe bwa kwa Yesu, lulayañano lupya ne nzubo ya Lesa ya ku mupashi, byonse bino byanemene bingi ku bantu ba Lesa ba kala. (Hebe. 7:26-28; 8:7-10; 9:11, 12) Onkao mambo, kwesakana na byaambiwa mu Mizhilo pa mambo a kunemeka juba ja Sabado, Paulo wanembele pa mambo a jishuko ja kutwela mu juba ja kukokolokelamo Yehoba amba: ‘Kukokoloka kwa Sabado kwibashajila bantu ba Lesa. Mambo muntu watwela mu kukokoloka kwa Lesa, naye wakokoloka ku mingilo yanji byonkatu Lesa byo akokolokele ku mingilo yanji.’ (Hebe. 4:8-10) Bano bena Kilishitu Bahebelu bafwainwe kuleka kulanguluka’mba bakonsheshe kwitabilwa kwi Yehoba kupichila mu kwingila mingilo yaimenejile pa Mizhilo ya Mosesa. Kufumatu pa Pentekosta 33 C.E., Lesa ubena kupesha bantu bamwesha lwitabilo mwi Yesu Kilishitu.

15. Mambo ka kukokela Lesa o kwanemena umvwe kya kuba tukeba kutwela mu kukokoloka kwa Lesa?

¹⁵ Ki ka kyalengejile bena Isalela mu moba a Mosesa kukankalwa kutwela mu Ntanda ya Mulaye? Kubula kukokela. Ki ka kyalengejilenga bena Kilishitu bamo mu moba a kwa Paulo kubula kutwela mu kukokoloka kwa Lesa? Nabo kechi bakokejilenga ne. Bakankelwe kuyuka’mba Mizhilo ya Mosesa yafikizhe nkebelo yayo kabiji ne kuba’mba Yehoba watangijilenga bantu banji mu jishinda jikwabo.

Kutwela Mwakukokolokela Lesa Lelo Jino

16, 17. (a) Kutwela mwakukokolokela Lesa kulumbulula ka lelo jino? (b) Ñanyi bintu byo tukesambapo mu kibaba kyalondelapo?

¹⁶ Lelo jino, bena Kilishitu bacheche bo batwajijila kulondela Mizhilo ya Mosesa kuba’mba bakapuluke. Byambo bya kwa Paulo ku bena Efisesa byalumbulula bingi bulongo amba: ‘Kupichila mu luno lusa lwa Lesa bemupulusha na mambo a lwitabilo lwenu; kechi mwapuluka na mambo a kukeba kwenu ne. Ke bupetu bwa Lesa. Kabiji kechi na mambo a mingilo yenu ne, kuchina’mba muntu nangwa umo waketota.’ (Efi. 2:8, 9) Nga kutwela mwakukokolokela Lesa kulumbulula ka ku bena Kilishitu? Yehoba wasajile juba ja butanu na bubiji—juba janji ja kukokolokelamo pa kuba’mba afikizhe nkebelo yanji pa mambo a ino ntanda. Twakonsha kutwela mwakukokolokela Yehoba nangwa kukokolokela pamo nanji kupichila mu kwikala balukokelo mu kwingila mingilo mwayila nkebelo yanji yo etusolwela kupichila mu jibumba janji.

¹⁷ Pano bino, umvwe ketubule kulondela lujimuno luji mu Baibolo lo tutambwila kufuma ku jibumba ja kalume wakishinka kabiji wa maana ne kukeba kwitangijila atwe bene, ko kuba’mba tukeletela atwe bene makatazho ne kupusenamo na nkebelo ya Lesa. Kino kyakonsha kwitulengela kubula kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba. Mu kibaba kyalondelapo, tukesamba pa bintu bimo byubiwa javula byakonsha kulengela bantu ba Lesa kubula kukokela kabiji tukesamba ne pa bintu byo tufuukulapo, kikale byobya bimwesha lukokelo nangwa bimwesha muchima wa kwitolwela, byo byakonsha kumwesha umvwe kya kuba twatwela mu kukokoloka kwa Lesa nangwa ne.

[Tubyambo twa mushi]

Mepuzho a Kulangulukapo

• Ñanyi nkebelo yajinga ya juba ja butanu na bubiji ja kukokolokelamo Lesa?

• Twayuka byepi amba juba ja butanu na bubiji jakitwajijila ne lelo jino?

• Ki ka kyalengejile bena Isalela ba mu moba a Mosesa ne bena Kilishitu batanshi ba mu myaka kitota kitanshi kukankalwa kutwela mwakukokolokela Lesa?

• Kutwela mwakukokolokela Lesa kulumbulula ka lelo jino?

[Mabulañano pa peja 27]

Twakonsha kutwela mu kukokoloka kwa Yehoba lelo jino kupichila mu kwikala balukokelo mu kwingila mingilo mwayila nkebelo yanji yo etusolwela kupichila mu jibumba janji

[Bipikichala pa peja 26, 27]

Ñanyi kintu kyanema bantu ba Lesa kyo bafwainwa kuba luno pa kuba’mba batwele mu kukokoloka kwanji?