Lekai Yehoba Akoseshenga ne Kuzhikijila Masongola Enu

1, 2. (a) Ki ka kyalengejile bena Isalela 24,000 kubula kufika mu ntanda ya mulaye? (b) Kino kintu kyamwekele mu moba a kala kyanemena ka kwi atweba?

KISAKA kya bena Isalela byo kyajingatu pepi kutwela mu Ntanda ya Mulaye, banabalume bavula baubile “bulalelale na banabakazhi bena Moabu.” Kyafuminemo, bantu 24,000 bebepayile kwi Yehoba. Akilangulukai pa kino, bena Isalela bajingatu pepi kuswana ntanda yo bapembelejile pa kimye kyabaya bingi, pano bino, bataile ano mapesho, mambo baponejile mu lweseko.—Bala. 25:1-5, 9.

² Kino kintu kyamwekele kyanembelwe kuba’mba kikale kya “kwitujimunako atweba bo yafikila mpelo ya buno bwikalo.” (1 Ko. 10:6-11) Mu ano “moba a kupelako,” bakalume ba Lesa bajitu pepi kutwela mu ntanda ipya ya bololoke. (2 Timo. 3:1; 2 Pe. 3:13) Nangwa byonkabyo, kyatamakotu ke kya kuba’mba bapopweshi ba Yehoba bamo baleka kwizhikijila. Baponena mu kitewa kya byubilo bya bulalelale kabiji mu bino byubilo mwafumatu kalulu kuvimba meso. Bantu boba bino bintu kechi bakekala na mapesho a myaka ne myaka ne.

3. Mambo ka baji mu masongola o bafwainwa kukebelanga lutangijilo ne luzhikijilo lwa Yehoba? (Monai kipikichala kitanshi.)

³ Na mambo a kuba mu ntanda mwavula byubilo bya bulalelale, banabalume ne banabakazhi baji mu masongola bakebewa kwibatangijila kwi Yehoba ne kwibazhikijila pa kuba’mba balamawizhe masongola abo. (Tangai Salamo 127:1.) Pano twayai twisambe pa kulama muchima, kufwenya kwipi ne Lesa, kuvwala bumuntu bupya, kutwajijila kwisamba bulongo ne kwipa byafwainwa bya mu masongola byo kwakonsha kukwasha baji mu masongola kukosesha masongola abo.

LAMAI MUCHIMA WENU

4. Ñanyi bintu bilengela bena Kilishitu bamo kuba bintu byatama?

⁴ Mwina Kilishitu wakonsha kutendeka byepi kuba bintu byakonsha kumulengela kuba bulalelale? Kizumba kya kuba bulalelale javula kitendeka na byo tumona. Yesu walumbulwile’mba: “Yense utajisha mwanamukazhi kya kuba watendeka kumukumbwa, wauba nanji kala bukende monka mu muchima wanji.” (Mat. 5:27, 28; 2 Pe. 2:14) Bena Kilishitu bavula batendeka kuba bulalelale na mambo a kubula kwizhikijila. Batendeka kutamba bipikichala bya mulekese, kutanga mabuku alengela muntu kukeba kuba bulalelale, nangwa kutamba mafilimu a bya mulekese pa Intaneti. Bamo batamba mafilimu muji bantu babena kuba bulalelale, kutamba bantu babena kuzha mazha atundaika bulalelale nangwatu mitanchi ikwabo ya pa TV itundaika bulalelale. Bakwabo baya ku bishimikwa bya maalwa ne ku mapunzha kutanwa bantu bendatu mulekese nangwa ku bishimikwa kubila bantu bulalelale.

5. Mambo ka o twafwainwa kulamina muchima wetu?

⁵ Bamo baponena mu luno lweseko na mambo a kukeba kwibata muchima ku muntu wabula mwinakwabo. Byo tubena kwikala mu ntanda muji bantu babula kwilama kabiji batemwa kuba bulalelale, kyapela bingi kujimbaikwa na muchima wa bujimbijimbi ne kutendeka kwifwalama na muntu wabula mwinakwenu. (Tangai Yelemiya 17:9, 10.) Yesu waambile’mba: “Mu muchima mo mufuma milanguluko yatama, kwipayañana, bukende, [ne] bulalelale.”—Mat. 15:19.

6, 7. (a) Muchima wa bujimbijimbi wakonsha kulengela byepi muntu kulenga mambo? (b) Moyo wa kuchiina kufichisha Lesa ku muchima wakonsha kupwa byepi?

⁶ Bya lwiso lwa mubiji inge byaikizha mizhazhi mu muchima, bantu babiji bakonsha kutendeka kwisamba pa bintu byo bafwainwatu kwamba na bakazhi babo nangwa bamwatawabo. Mu kuya kwa moba batendeka kukeba kumonapo tubimye twa kumonañana kabiji batendeka ne kumonañana javula pa bimye bimweka nobe bya kubazhimukilatu. Butemwe inge bwabaya, ne bulume bwa kushinda bubi bukepa. Na mambo a kutwajijila kwenda mu jishinda ja bubi, kibakatazha kuleka kuba bino nangwa kya kuba bayuka kuba’mba kyo babena kuba kyatama.—Maana 7:21, 22.

⁷ Moyo wa kuchiina kufichisha Lesa ku muchima utendeka kupwa inge lwiso ne ñambilo yabo ibalengela kutendeka kwikwata ku maboko, kwifyompa, ne kwikwataula kubindankanya mubiji ne kuba bintutu bikwabo byo bafwainwa kubatu na bakazhi babo nangwa bamwatawabo kwapwa. Kuba bino ‘kwibakoka ne kwibajimbaika’ nangwa’mba ‘kwibakwata nobe na bujo ku bya kusakasaka byabo bene.’ Inge bya kusakasaka byaimita, “bisema bundengamambo,” ko kuba’mba boba bulalelale. (Yako. 1:14, 15, tubyambo twapanshi) Kuba bino kwatama bingi. Inge kya kuba bonse babiji batwajijila kwikala na moyo wa kwakamwa Lesa kabiji banemeka masongola byonka bianemeka Yehoba, kechi bakonsha kuba bino ne. Pano ki ka kyakonsha kwibakwasha kubula kuba bino?

TWAJIJILAI KUFWENYA KWIPI NE LESA

8. Kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba kukwasha byepi muntu kuchiina bulalelale?

⁸ Tangai Salamo 97:10. Bulunda bwawama ne Yehoba bo bulengela kushinda lweseko lwa bulalelale. Kufunda pa byubilo byawama bya Lesa ne kwibikako ‘kulondela Lesa byo tuji baana bo atemwa, ne kwenda mu butemwe’ kuketulengela kubula kuba ‘bulalelale ne bubipisho bonse.’ (Efi. 5:1-4) Kuyuka kuba’mba “Lesa ukazhachisha ba bulalelale ne bankende,” kulengela baji mu masongola kunemeka masongola abo ne kuchiina kwiazhilulula.—Hebe. 13:4.

9. (a) Yosefwa washinjile byepi lweseko lwa bulalelale? (b) Twakonsha kufunjilako ka ku byaubile Yosefwa?

⁹ Bapopweshi ba Yehoba bamo bakishinka moyo wabo wa kuchiina kufichisha Lesa ku muchima utendeka kupwa na mambo a kupwanañana kimye kyabaya na bantu babula Bakamonyi panyuma ya kukotoka ku nkito. Lweseko lwakonsha kwiya nangwa kimye kyo baji pa nkito. Kwajinga ku nkito, nsongwalume aye Yosefwa wamwekanga bingi bulongo ko bamukumbwanga ku ba muka bakulumpe banji bamingilo. Uno mwanamukazhi wakebakebanga mashinda a kumongwelamo pa juba pa juba. Kyapeleleko wamukwachile “mu kivwalo kyanji ne kumwambila’mba: ‘Laala ne amiwa!’” Bino Yosefwa wamunyemene. Ki ka kyakwashishe Yosefwa kubula kufichisha Lesa ku muchima mu luno lweseko? Mambo wafukwilepo kubula kutamisha bulunda bwanji ne Lesa. Kino kyamukwashishe kubula kulenga mambo ne kulama bukishinka bwanji. Kyafuminemo, bamupangile nkito ne kumukasa kwa kubula mambo na mambo a bukishinka bwanji. Nangwa byonkabyo, Yehoba wamupesheshe bingi. (Nte. 39:1-12; 41:38-43) Ku nkito nangwa kwa bunke, bena Kilishitu bafwainwa kuchinuzhuka bintu byakonsha kwibabika mu lweseko lwa kuba bintu byo bafwainwa kubatu na babakazhi babo nangwa na bamwatawabo kwapwa.

VWALAI BUMUNTU BUPYA

10. Bumuntu bupya bwitukwasha byepi kukana kuba bulalelale?

¹⁰ Bumuntu bupya bukwasha baji mu masongola kwikala na moyo wa kwakamwa Lesa, mambo bwalengwa “monka mwayila kyaswa muchima wa Lesa mu bololoke ne mu bukishinka bwa kine.” (Efi. 4:24) Aba bavwala bumuntu bupya ‘bepaya’ binungwa bya mibiji “na mambo a bulalelale, bubipisho, milanguluko yatama ibindankanya muchima, kusakasaka kubi, ne lunkumbwa.” (Tangai Kolose 3:5, 6.) Kyambo kya kuba’mba “ipayai” kimwesha kuba’mba twafwainwa kwibikako kushinda bisakasaka mubiji bya bundengamambo. Twibikako kuchinuzhuka bintu byakonsha kwitulengela kutendeka kufwalama muntu wabula mwinakwetu. (Yoba 31:1) Kwikela mwayila kyaswa muchima wa Lesa kwitulengela ‘kushikwa kintu kyatama ne kukakachila ku kintu kyawama.’—Loma 12:2, 9.

11. Bumuntu bupya bwakonsha kukosesha byepi masongola?

¹¹ Bumuntu bupya bumwesha “kipasha kya yewa wibulengele” aye Yehoba. (Kolo. 3:10) Baji mu masongola bekala bingi bulongo inge bavwala “muchima wa kifyele, wa lusa, wa kwipelula, wakooka ne wa butekanye.” (Kolo. 3:12) Kabiji bakwatankana bingi mu masongola inge ‘mutende wa Kilishitu ke atangijile michima yabo.’ (Kolo. 3:15; tubyambo twapanshi.) Bamulume ne mukazhi bekala bingi bulongo inge ‘betemwa abo bene na bene.’ Kibalengela kumonapo mashinda mwa kwikela “batanshi kunemeka” bamwatawabo nangwa bakazhi babo.—Loma 12:10.

12. Ñanyi bintu byanema bingi bileta lusekelo mu masongola?

¹² Ba Sid byo bebepwizhe kibalengela kwikala na lusekelo mu masongola, baambile’mba: “Butemwe ke kintu kyanema bingi kyo tubula kuvulama. Kabiji twatana kuba’mba kukoka muchima nako kwanema bingi.” Bakazhi babo abo ba Sonja baitabizhe, kabiji banungilepo amba: “Lusa nalo lwanema bingi. Kabiji kimye kyonse twibikako kwikala na muchima wa kwipelula, nangwa kya kuba kechi kyapela ne.”

ISAMBAINGA BULONGO

13. Ñanyi kintu kilengela masongola kukosa, kabiji mambo ka?

¹³ Ñambilo yawama ikosesha bingi masongola. Kyakonsha kutama bingi inge baji mu masongola batendeka kwiambila byatama ne kubula kwipa mushingi bino saka bapa mushingi bantu bangi nangwa kulama bulongo bilelwa byabo. Baji mu masongola kechi bekala na luzhikijilo lwa ku mupashi mu masongola abo ne, inge ke bapelawizhe ‘kubuuka bukaji, kubwazanga, kwamba mwenga ne bintu byonse byatama.’ (Efi. 4:31) Baji mu masongola bakonsha konauna masongola inge kebendetu na kwiendeleka nangwa kwiambila byatama. Onkao mambo, baji mu masongola bafwainwa kukosesha masongola abo kupichila mu kwiubila lusa ne kifyele.—Efi. 4:32.

14. Ñanyi byubilo byo twafwainwa kuchinuzhuka?

¹⁴ Baibolo waamba’mba, kuji “kimye kya kuzhindama.” (Sapwi. 3:7) Kino kechi kilumbulula’mba twafwainwa kuzhindamangatu ne, mambo kino kyakonsha kulengela kuleka kwisamba mu masongola. Mwanamukazhi umo wasongolwa wikala ku Germany, waambile’mba: “Mu bimye bya uno mutundu, kuzhindama kukozha bingi mwinakwenu ku muchima.” Kabiji wanungilepo kuba’mba: “Nangwa kya kuba kechi kyapela kwikala batekanya ne, bino inge bintu byatama, kechi kyawama kusunga bintu ku muchima ne. Mambo kuba bino kwakonsha kwimulengela kwamba nangwa kuba kintu byakonsha kukozha bakazhi nangwa bamwata wenu ku muchima. Kuba bino kulengelatu bintu kuya munsunya.” Kwikajipila nangwa kubula kwisamba kulengela bamulume ne mukazhi kukankalwa kupwisha makatazho a mu masongola. Bino bakonsha kukosesha masongola abo inge ke babule kwendatu na kutoboka nangwa kwipachika kimye kyonse.

15. Kwisamba bulongo kukosesha byepi masongola?

¹⁵ Masongola akosa bingi umvwe baji mu masongola kebekalepo na kimye kya kwisamba pa byo babena kulanguluka. Jishinda jo twaambilamo, janematu byonka byanema byambo byo twamba. Onkao mambo, nangwatu mu bimye byakatazha, ambainga byambo byawama, na jiwi jakoka kabiji ne kulangulukapo bulongo saka mukyangye kwamba. Kuba bino kulengela mukwenu wa mu masongola kuteleka ku byo mu bena kwamba. (Tangai Kolose 4:6.) Bamulume ne mukazhi bakonsha kukosesha masongola abo inge ke besamba bulongo ne kwamba byambo “byawama byonka bikomesha bantu bibafwainwa pa kyonkakyo kimye kuba’mba bikwashe” bakazhi babo nangwa bamwatawabo.—Efi. 4:29.

IPAINGA BIMUFWAINWA MU MASONGOLA

16, 17. Mambo ka kwipa byafwainwa mu masongola o kwanemena?

¹⁶ Baji mu masongola bakonsha kukosesha masongola abo umvwe ke bate muchima ku bikeba bakazhi babo nangwa bamwatawabo, kukila kutatu muchima ku bintu byabo bene. (Fili. 2:3, 4) Bamulume ne mukazhi bafwainwa kuta muchima ku bikeba bakazhi babo nangwa bamwatawabo ne kumona kuba’mba babena kupwisha nzala ya ku maulu ya mukwabo.—Tangai 1 Kolinda 7:3, 4.

¹⁷ Kyatamakotu ke kya kuba’mba, bamo mu masongola kechi bamwesha butemwe ne kulaala na benakwabo ne. Kabiji bamona kuba’mba kwikala na kifyele kechi bwanabulume ne. Baibolo waamba’mba: “Anweba banabalume, ikalainga na bakazhi benu saka mwibayuka bulongo byo baji.” (1 Pe. 3:7) Mwanamulume wafwainwa kuyuka kuba’mba mu kupana byafwainwa mu masongola mwavwangwa byavula, kechi kusambakanatu konka ne. Mwanamukazhi wakonshatu kwiyowa kusambakana kwa mu masongola umvwe mwanamulume wamutemwa kabiji umumwesha kifyele kimye kyonse, kechi umweshatu butemwe ne kifyele kimye kya kusambakana ne. Umvwe bonse beta muchima kabiji beubila kifyele, kikebapelelanga kwitekenesha ne kwiubila bintu byawama.

18. Balume ne bakazhi bakonsha kukosesha byepi masongola abo?

¹⁸ Nangwa kya kuba kwikangaizha na mambo a kubula bukishinka mu masongola kechi kwayilamo ne, bino kwikala mu masongola kwa kubula kwitemwa ne kwiubila kifyele kwakonsha kulengela umo kutendeka kwifwalama na muntu mukwabo. (Maana 5:18; Sapwi. 9:9) O ene mambo Baibolo o yatundaikila baji mu masongola amba: “Kange mwitanenga anweba bene na bene [byafwainwa mu masongola] ne, kanatu mwaitabanzhanya kubula kuba kino pa kimye kyo mwaumvwañana.” Mambo ka? “Pa kuba’mba Satana abule kwimweseka na mambo a kubula kwikanya kwenu.” (1 Ko. 7:5) Kyatama bingi inge baji mu masongola baswisha Satana kwibatola kyangwa ne kulengela umo mwi abo kuponena mu lweseko ne kuba bukende na mambo a “kubula kwikanya!” Bino baji mu masongola inge beta muchima, ‘kechi bakakebangatu bintu bibawamina abo bene ne, poso bintu byawamina ne mukwabo,’ kabiji bakepanga byafwainwa mu masongola na mambo a butemwe, kechi na mambo a kubatu’mba bafwainwa kwibyuba ne. Kwimwesha butemwe kukosesha masongola.—1 Ko. 10:24.

ZHIKIJILAINGA MASONGOLA ENU

19. Ñanyi kintu kyo twafwainwa kufukulapo kuba, kabiji mambo ka?

¹⁹ Tujitu pepi kutwela mu ntanda ipya ya bololoke. Onkao mambo, kuta muchima ku bisakasaka mubiji mwakonsha kufuma bintu byatama byonkatu byo kyajinga ku bena Isalela 24,000 bafwijile mu Kiselebwa kya Moabu. Panyuma ya kulumbulula bintu byatama byamwekele, Mambo a Lesa etujimunako kuba’mba: “Awa ulanguluka’mba waimana, ajimuke kuchina’mba wakapona.” (1 Ko. 10:12) Kyanema bingi kukosesha masongola enu mu ano moba a kupelako kupichila mu kwikala bakishinka kwi Shetu wa mwiulu ne ku benakwetu. (Mat. 19:5, 6) Kino kyo kimye kyo twafwainwa ‘kwibikishako kuba’mba Lesa aketutane babula biko, babula byubilo byatama kabiji baji na bulunda bwawama ne aye.’—2 Pe. 3:13, 14.