BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • kp pp. 12-15
  • “Kimye Kya Kije” Kyafika

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • “Kimye Kya Kije” Kyafika
  • Labainga Mukenkentenga!
Labainga Mukenkentenga!
kp pp. 12-15

“Kimye Kya Kije” Kyafika

BUKU wa Lumwekesho wapelako mu Baibolo, witubula kishinka kya kuba’mba malaika upita pakachi ka jiulu, uji na “mambo awama a myaka ne myaka a kusapwila.” Waamba na jiwi jikatampe amba: “Akamwai Lesa, mumupe lukumo; mambo kimye kya kije kyanji kyafika.” (Lumwekesho 14:6, 7) Akino “kimye kya kije” kyavwangamo byonse bibiji, kutaya mbila ne kufikizhiwa kwa bukaji bwa Lesa. Kufikizhiwa kwa buchibamambo ko kukapelako kubiwa mu ‘ano moba apelako’ otubena kwikalamo.—2 Timoti 3:1.

“Kimye kya kije” ke mambo awama ku batemwa bololoke. Kyo kimye Lesa kyo akaletela lutekenesho bakalume banji babena kumanyikwa na ino ntanda yayula na bukapondo, kabiji yabula butemwe.

Pa kino kimye, “kimye kya kije” saka kikyangye konauna buno bwikalo bwa bubi bwa bintu byonse, twakambizhiwa amba: ‘Akamwai Lesa ne kumupa lukumo.’ Nanchi mubena kuba kino nyi? Kino kyavwangamo bintu byavula kukila kwambatu amba “Naitabila mwi Lesa.” (Mateo 7:21-23; Yakoba 2:19, 20) Kwakamwa Lesa kwawama kwafwainwa kwitulengela kwikala ba kumupa munema mukatampe. Kwafwainwa kwitulengela kushikwa bubi. (Byambo bya Mana 8:13) Kwafwainwa kwitukwasha kutemwa byawama ne kushikwa byatama. (Amosi 5:14, 15) Inge twa munemeka Lesa, tukamutelekeshanga. Kechi tukapayankana na bintu bikwabo kya kuba ketukankalwe ne kutanga Byambo byanji, Baibolo kimye kyonse ne. Tukaketekelangatu mwi aye bimye byonse na muchima wetu yense. (Masalamo 62:8; Byambo bya Mana 3:5, 6) Aba bamunemeka kya kine bayuka kuba’mba byo aji Mulenga wa jiulu ne ntanda, ye Nkambo wa Bilengwa byonse, kabiji na butemwe bamukokela byo aji Umo uji na lūsa lwakulama bumi bwabo. Inge twayuka kuba’mba twafwainwa kuteshako maana ku bino bintu, twayai tube kwakubula kutaya kimye ne.

Kabiji kimye kya kije kya kutapañana kyatongwele malaika, kitelwa’mba “juba ja Yehoba.” Jino “juba” jaishile pa Yelusalema wakala mu 607 B.C.E, mambo bangikazhi kechi baumvwijile lujimuno lwa Yehoba kupichila mu bangauzhi banji ne. Na mambo a kubanjisha juba ja Yehoba mu milanguluko yabo kulanguluka amba kechi jikeya bukiji ne, babikile bumi bwabo mu kizumba. Yehoba wibasopeshe amba: “Jiji pepi kabiji jibenakupelawizha’mba: mfike.” (Zefwaniya 1:14) “Juba ja Yehoba” jikwabo jaishile pa Babilona wakala mu 539 B.C.E. (Isaya 13:1, 6) Na mambo a kuketekela mu masakwa abo ne balesa babo, bena Babilona basujile lujimuno lwapanyiwe na bangauzhi ba Yehoba. Pano bino, mu bufukutu bumo Babilona mukatampe washinjilwe ku bena Media ne Pesha.

Ki ka kyo twatalañana nakyo lelo jino? ‘Juba ja Yehoba’ jikwabo jikakumbana monse monse. (2 Petelo 3:11-14) Buchibamambo bwa Lesa bwatelelwa jimo pa “Babilona Mukatampe.” Kwesakana na byaamba Lumwekesho 14:8, malaika wabijika amba: ‘Wapona, wapona, Babilona Mukatampe.’ Akino kyaubiwa kala. Kechi ukijipo na bulume bwa kukanya bapopweshi ba Yehoba ne. Mazhika kanwa ne kwitumpa kwanji mu makondo byamweka patokatu too konse. Pano mpelo ya lonaiko lwanji iji pepi. Na mambo a kino, Baibolo wakambizha bantu konse ko baji amba: “Lupukaimo mwi aye [Babilona Mukatampe], kechi mumvwañane nanji mu bya bundengamambo bwanji ne, namba mwakatambulako myalo yanji: mambo mambo anji afika ne mwiulu, ne aye Lesa walanguluka bibi byanji.”—Lumwekesho 18:4, 5.

Babilona Mukatampe ye muka? Ke bupopweshi bwa ntanda yonse buji na byubilo byajingapo na Babilona wakala. (Lumwekesho, byapitala 17, 18) Akilangulukai pa bintu bimo bipasha:

• Bañanga ba mu Babilona wakala betaile bingi mu bya bumulwila ntanda. Ne lelo jino kyo kibena kumweka ne mu bupopweshi bwavula.

• Bañanga ba mu Babilona batundaikanga malwañano a mikoka ya bantu. Mu ano moba bupopweshi bo bwine buji palutwe na kupesha bashilikale kubikapotu ne byalo biya na kulwa nkondo.

• Mafunjisho ne byubilo bya Babilona wakala byalengejile bantu kutendeka kuba byubilo bya bunya. Lelo jino inge bantangi ba bupopweshi bafumyapo mizhilo ya byubilo byawama ya mu Baibolo, byubilo bya bunya bisampukila ne pakatele mukachi ka bene bantangi ba bupopweshi ne babula bantangi. Kishinka kikwabo kyanema ke kya kuba’mba na mambo akuba Babilona Mukatampe wauba bulalelale na ntanda ne bamfumu ba panopantanda, Lumwekesho wamulumbulula’mba mwanamukazhi pite.

• Kabiji Baibolo waamba’mba Babilona Mukatampe wikela “mu kuba bya kusakasaka kwanji bya bono.” Mu Babilona wakala, bene bantu baikalangamo bakebanga kwikala na mapunzha akatampe, kabiji bañanga bayukanyikilwe bingi mu bya busulu. Lelo jino, kununga pa mapunzha a kupwilamo, Babilona Mukatampe uji na bintu bya busulu byavula bingi. Mfunjishisho yanji ne moba a kukokoloka aleta bunonshi bwa kine kine kwi aye ne ku bonse bekala mu ntanda ya busulu.

• Kwingijisha bipashañano, bwanga, ne buñanga bwa lubuko, byavujile bingi mu Babilona wakala, byonka byo biji mu mapunzha avula lelo jino. Lufu belumonanga nobe jo jishinda ja kuyilamo na kwikala ku mpunzha ikwabo. Babilona wayujile na mazubo ne tubipwilo mo banemekelanga tu balesa twabo, bino bena Babilona balengulwile bapopweshi ba Yehoba. Abino, byo bintutu bimo biyukanyikisha Babilona Mukatampe.

Mu moba a kunyuma, Yehoba waingijishe bamfumu ne mazhita a mikoka ya bantu bangovu kumanyika bonse batwajijile kubula kumumvwina ne kuba kyaswa muchima wanji. Onkao mambo, Samaliya bamonawine ku bena Silya mu 740 B.C.E. Yelusalema bamonawine kubena Babilona mu 607 B.C.E. kabiji bamonawine jikwabo ku bena Loma mu 70 C.E. Kubwelapo, Babilona naye bamushinjile ku bena Media ne Pesha mu 539 B.C.E. Mu moba etu, Baibolo waamba kuba’mba bamfumu ba panopantanda, nobe lukinyama, bakamulukuka “pite” ne kumushatu lwañenene, onkao mambo kumumwesha byubilo byanji byo biji. Bakamonaunatu shata.—Lumwekesho 17:16.

Nanchi kine bamfumu ba panopantanda bakoba kintu kya mutundu yenka uno nyi? Baibolo waamba’mba ‘Lesa ukekibika mu michima yabo.’ (Lumwekesho 17:17) Kikekala kya kubazhimukila, kya kukumya, kishinka bulaka, kechi kikayukanyikwa pokikamwekela nangwa kwiya pachepache ne.

Mwafwainwa kubapo ka? Ishikishai anwe bene amba: ‘Nanchi nakikakachilatu ku bupopweshi buji na mafunjisho ne byubilo bimwesha kuba’mba buji ku lubaji lwa Babilona Mukatampe nyi?’ Nangwa kya kuba’mba kechi muji mu bobo bupopweshi ne, mwakonsha kwishikisha anwe bene amba: ‘Nanchi naleka byubilo bya Babilona Mukatampe kumvulañanya nyi?’ Byubilo bya mutundu ka? Ke byubilo bya bunya byaitabizhiwa kubiwa, kutemwa bintu bya ku mubiji, kutemwa bya lusangajiko ne kutemwa Lesa ne, kusujilamotu kya nshiji (nangwatu bintu bimweka nobe bicheche) Byambo bya Yehoba. Langulukishaipo bulongo byo mwafwainwa kukumbulapo.

Pa kuba’mba Yehoba etubile bibusa, kyanema bingi kushiinwa mu byubilo byetu ne milanguluko yetu kuba’mba kechi tujimo na lubaji nangwa pachechetu mu Babilona Mukatampe ne. Kechi kukijipo kimye kya kukinyantanyanta ne. Pa kwitujimunako kuba’mba mpelo ikafika kya kubazhimukilatu, Baibolo waamba’mba: “Bino byo bikatayiwa panshi Babilona, awa muzhi mukatampe, na kinya kikatampe, kabiji kechi ukamweka jibiji ne.”—Lumwekesho 18:21.

Bino ko bikiji bikwabo. Mu lubaji lukwabo lwa kyokyo “kimye kya kije,” Yehoba Lesa ukazhachisha mabufumu onse a panopantanda, bamfumu babo, ne bonse basula lūsa lwanji lwa bukalama kupichila mu Bufumu bwanji bwa mwiulu buji mu maboko a kwa Yesu Kilishitu. (Lumwekesho 13:1, 2; 19:19-21) Kimwesho kya bungauzhi kyanembwa mu Danyela 2:20-45 kilumbulula makafulumende afumatu ku kimye kya Babilona wa kala shoo ne kino kimye, nobe kipashañano kikatampe kyalengwa na golode, siliva, mukuba, kapotwe, ne buchimba. Pa mambo a moba etu, bungauzhi bwaambijile jimo amba: “Aye Lesa wa mwiulu ukaleta bufumu bo bakabula konauna myaka ne myaka.” Kabiji pa mambo a bobwa Bufumu kyo bukoba mu “kimye kya kije” kya Yehoba, Baibolo wataya mbila amba: “Kabiji bukalalaula buno bufumu [bwalengwa na bantu] bonse ne kwibupwishatu shata! Pakuba abo bukekala myaka ne myaka.”—Danyela 2:44.

Baibolo wajimunako bapopweshi bakine kubula kutemwa “bintu bya panopantanda,” ko kuba’mba mashinda a bwikalo abena kutundaikwa na ino ntanda ifumyako ayo ine kwi Lesa wa kine. (1 Yoano 2:15-17) Nanchi kufuukula kwenu ne byubilo byenu bimwesha kuba’mba kine muji na bibusa bya Bufumu bwa Lesa nyi? Nanchi kine mwibukebesha patanshi mu bwikalo bwenu nyi?—Mateo 6:33; Yoano 17:16, 17.

[Kitenguluzha pa peja 14]

Mpelo Ikeya Kimye Ka?

“Mwana muntu ukeya mu kimye kyo mwabula kuketekela.”—Mateo 24:44.

“Labainga mukenkentenga mambo kechi mwayuka nangwa juba ka nangwa juba pi ne.”—Mateo 25:13.

‘Kechi ikabanda ne.’—Habakuka 2:3.

[Kitenguluzha pa peja 14]

Nanchi Mwakonsha Kupimpula Ngikelo Yenu Inge Mwayukile Juba ja Mpelo ya Buno Bwikalo Nyi?

Inge mwayukile kya kine kuba’mba buchibamambo bwa Lesa kechi bukeya mu myaka icheche yalondelapo ne, nanchi kino kyakonsheshe kupimpula ngikelo yenu nyi? Inge kya kuba mpelo ya buno bwikalo bwakala yamweka kubanda kukila po mwiitengejilenga amba po poikeshila, nanchi kino kimubwezhezha panyuma mukoyo wenu ye mwajinga naye patanshi mu mwingilo wa Yehoba nyi?—Bahebelu 10:36-38.

Na mambo a kubula kuyuka juba jine, kitupa kimye kya kumwesheshamo kuba’mba twingijila Lesa na michima yatoka. Aba bamuyuka Yehoba bayuka kuba’mba kwingila na mukoyo pa kumonatu’mba mpelo yafika kala kechi kutokesha Lesa pa muchima aye umona muchima byo aji ne.—Yelemiya 17:10; Bahebelu 4:13.

Aba bamutemwa Yehoba kya kine, kimye kyonse yeye batangizhako mu bwikalo bwabo. Byonka bijitu bantu bakwabo, bena Kilishitu bakine bakonsha kwingilako nkito ya ku mubiji. Nangwa byonkabyo, nkebelo yabo kechi ya kukeba kwikala banonshi ne, bino ke kukebatu kwikalako na bintu bya kwikwashishamo ku mubiji ne bicheche bya kukwashishamo bakwabo. (Efisesa 4:28; 1 Timoti 6:7-12) Kabiji beyowa ne makayo awama ne kupimpula mingilo yo bengila jonse, abino bebyubila kuba’mba bakokolokeko, kechi balondelatu byonka byuba bakwabo ne. (Mako 6:31; Loma 12:2) Byonka byajinga Yesu Kilishitu, basangalela mu kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Masalamo 37:4; 40:8.

Bena Kilishitu bakine bakeba kwikala ne kwingijila Yehoba myaka ne myaka. Luketekelo lwa uno mutundu kechi luyatu mu mema ne, mambo bafwainwa kupembelela mfweto pa kakimye kacheche kukila ne bamo byo bakonsha kuketekela.

[Kitenguluzha/Kipikichala pa peja 15]

Mambo a Bumfumu

Pa kuba’mba tumvwishe ene mambo Lesa o aswishisha buyanji, twafwainwa ku kyumvwisha mambo a bumfumu. Bumfumu bo buka? Ke lūsa lukatampe.

Yehoba byo aji Mulenga, uji na lūsa lwa kulama ntanda ne byonse bikalamo. Nangwa byonkabyo, Baibolo walumbulula kuba’mba patanshi mu mpito ya bantu, bumfumu bwa Yehoba bwazhinaukilwe. Satana Diabola waambile kuba’mba Yehoba wakizhizhemo mizhilo, kabiji amba Wabepele bansemi betu batanshi pa mambo a kyakonsheshe kumweka inge basujile mizhilo yanji ne kwiubila bintu bene monka mwasakijile muchima wabo, kabiji amba kyafwanyijilwe kuwama inge betangijilenga abo bene kukila kutangijilwa na Lesa.—Ntendekelo, byapitala 2, 3.

Inge Lesa waonawine bansatuki ponkapotu, kyakonsheshe kumwesha ngovu yanji, pano bino inge mambo akolomwenwe, inge kechi apwile ne. Mu kifulo kya kwibepaya bansatuki ponkapotu, Yehoba waswisha bamalaika ne bantu kumona bifumamo mu bunsatuki. Nangwa kino kyavwangamo buyanji, bino kitupa kimye kya kusemenwamo.

Kunungapo, na bumpanyi bwanji bwabayisha, Yehoba mu butemwe bwanji wanengezhezhe lunengezho kuba’mba bantu bakonsha kumukokela ne kwitabila mu kitapisho kya mukuzhi wa Mwananji bakonshe kukasululwa ku bubi ne bifuma mu bubi, ne kwikala mu Paladisa. Umvwe kyakonsheka, kyakonsha kwikala kupichila mu kusangulwa kufuma ku bafwa.

Kabiji kuswisha kimye kya kupwishishamo ano mambo, kwapana kimye ku bakalume ba Lesa kya kumwesheshamo kuba’mba besunsa kukumbula ku butemwe bwa Lesa ne kumwesha bulumbuluke bwabo kwi Yehoba mu bimye byonse. Kupwisha bulongo kwa mambo a bumfumu bwa Lesa, kubikapo ne mambo a bulumbuluke bwa bantu, kwanema bingi pa kuba’mba kwikale mushingi wawama wa kulondela mizhilo ne mafunde mu ntanda. Umvwe mu ntanda mwabula uno mushingi wawama wa kulondela mizhilo, mutende wa kine kuba waikalamo ne.a

[Tubyambo twa mushi]

a Ano mambo ne byavwangiwamo byaambiwapo mu buku wa Palameni Kuli Yehova, wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.

[Kipikichala pa peja 15]

Ma bufumu onse a panopantanda akapwatu pelu

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu