BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • Kafwako Muntu Wakonsha Kwingijila Bankambo Babiji Ne
    Kyamba—2014 | April 15
    • Ba Marilyn babena kutala ba mwatawabo ba James ne mwanabo Jimmy na lusa pa kwibashajikapo

      Kafwako Muntu Wakonsha Kwingijila Bankambo Babiji Ne

      “Kafwako muntu wakonsha kwingijila bankambo babiji ne. . . . Kechi mwakonsha kwingijila Lesa ne nsabo pa kimye kimo ne.”—MAT. 6:24.

      MWALANGULUKAPO’MBA KA?

      • Mafunde a mu Baibolo etulengela byepi kuyuka Yehoba byo akeba’mba tulamenga bisemi byetu?

      • Byo tufuukula byakonsha kumwesha byepi kuba’mba twingijilatu Yehoba yenka kwapwa?

      • Mu ñanyi mashinda Yehoba mo etupeshesha inge twamutangizhako pa kufuukula bintu mu bwikalo bwetu?

      1-3. (a) Ñanyi lukatazho lwikala na bavula pa kukeba mali, kabiji bamo boba byepi pa kupwisha luno lukatazho? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Ñanyi lukatazho lwikalapo pa kukomesha baana?

      BA MARILYN baambile’mba: “Bamwatawami ba James pa juba pa juba babwelanga ku nzubo kufuma ku nkito saka bakoka bingi. Bino mali o baingijilanga akepele, twapotangamotu bintu bikebwa pa nzubo kwapwa.a Nakebelenga kwibapezhezhako kisendwa kyabo ne kwibakwasha kupotela mwanetu wamulume, Jimmy, bintu byawama byajingapo na baana basukulu bakwabo.” Ba Marilyn bakebelenga ne kukwasha balongo babo ne kulamapo mali akwikwashishamo kulutwe. Balunda nabo bavula bayile na kwingijila mu byalo bingi kuba’mba bekale na mali avula. Bino byo balangulukilenga kuba bino, bajinga na milanguluko yavula bingi. Mambo ka?

      2 Mambo ba Marilyn bachiinenga kusha kisemi ne mutanchi wawama wa kupopwela Lesa ye bajinga nanji. Kabiji balangulukilenga ne pa bakwabo bengijila mu byalo bingi basha bisemi byabo bamwekelenga nobe babena kwingijilatu bulongo Lesa. Balangulukilenga inge bakakonsha kulama bulongo mwanabo Jimmy saka bekala kwalepa. Nanchi bakakonsha kukomesha mwanabo ‘mu kumujimuna ne kumufunjisha milanguluko ya Yehoba’ pa intaneti nyi?—Efi. 6:4.

      3 Ba Marilyn baipwizhe bakwabo kwibabulako bya kuba. Bamwatawabo kechi bakebelenga kuba’mba baye ne, nangwa kya kuba baambile’mba kechi basakwibakanya ne. Bakulumpe mu kipwilo ne balongo ne banyenga bamo bebafunjileko’mba babule kuya, pano bino banyenga bavula bebatundaikilenga’mba baye na kwingijila mu kyalo kingi. Bebambijilenga’mba, “Inge mwatemwa kisemi kyenu musakuya. Mukengijilangatu bulongo Yehoba.” Nangwa byonkabyo, ba Marilyn bashajikilepo bamwata wabo ba James ne mwanabo Jimmy ne kuya bayile na kwingijila ku kyalo kingi. Pa kuya bebabujile’mba: “Kechi nkabanda ne.”

      KULAMA KISEMI NE MAFUNDE A MU BAIBOLO

      4. Mambo ka bavula o bayila ku byalo bingi, kabiji javula bañanyi bashala na baana babo babacheche?

      4 Yehoba kechi ukeba bantu banji kuyanda ne. Kufumatu ne kala, bantu ba Yehoba bavilukila ku mapuzha akwabo ko bakonsha kwikala bulongo. (Sala. 37:25; Mana 30:8) Na mambo a kuchiina kufwa na nzala, mushakulu Yakoba watumine baana banji babalume ku Ijipita na kupota kajo.b (Nte. 42:1, 2) Bino mu ano moba, bantu bavula kechi baviluka na mambo a kuchiina kufwa ku nzala ne. Bamo nkongole yo ibalengela kuviluka. Bakwabo bakeba kisemi kwikala bwikalo bwa ntentente. Pa kuba’mba bobe bino, bamo basha bisemi byabo ne kuya na kwingijila kwalepa monka mu kyalo mo bekala nangwa mu kyalo kingi. Bamo basha baana babacheche na nsemi umo, na bakolojabo bakoma, na bankambo yabo, na bakilongo nangwa ku balunda nabo. Nangwa kya kuba kibakola ku muchima pa kusha benakwabo nangwa baana babo, bino bavula bavilukila ku kyalo kingi baamba’mba kafwako kyo nakonsheshe kuba ne.

      5, 6. (a) Yesu wafunjishe’mba ka pa lusekelo ne luzhikijilo lwa kine? (b) Yesu wafunjishe baana banji ba bwanga kulomba pa ñanyi bintu? (c) Yehoba witupesha byepi?

      5 Mu moba ajingako Yesu, bantu bavula bajinga bayanji kabiji bafwainwa balangulukanga kuba’mba, bakekala bingi na lusekelo ne kuzhikijilwa inge baikala na mali avula. (Mako 14:7) Bino Yesu watundaikile bantu kuketekela mu bintu byapusanako. Wakebelenga bantu kuketekela mwi Yehoba upana mapesho a myaka ne myaka. Mu jashi janji ja pa Mutumba, Yesu walumbulwile’mba lusekelo lwa kine ne luzhikijilo byaimena pa kwikala na bulunda bwawama na Shetu wa mwiulu, kechi pa bintu bya ku mubiji ne.

      6 Mu lulombelo lwanji lwa kumwenako, Yesu kechi witufunjishe kulomba’mba twikale na mali avula ne, witufunjishe kulomba bintu bya pa juba pa juba, pa “kajo” ka pa jonkajo juba. Wabujile bantu bamutelekelenga’mba: “Lekai kwibikila nsabo pano pa ntanda . . . Pakuba ibikilai nsabo mwiulu.” (Mat. 6:9, 11, 19, 20) Twafwainwa kuketekela kuba’mba Yehoba uketubila byo etulaya. Mapesho a Lesa kechi apelelatu mu kwitutala bulongo kwi aye ne, aye witupa ne bya mu bwikalo. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, pa kuba’mba twikale na lusekelo ne luzhikijilo twafwainwa kuketekela mwi Shetu wituta muchima, kechi kuketekela mu mali ne.—Tangai Mateo 6:24, 25, 31-34.

      7. (a) Bañanyi Yehoba bo apa mwingilo wakukomesha baana? (b) Mambo ka bansemi bonse babiji o bafwainwa kutela muchima baana babo?

      7 ‘Kukeba bololoke bwa Lesa patanshi’ kwavwangamo ne kumona mwingilo wakulama kisemi byonka Yehoba byo amumona. Mu mizhilo ya kwa Mosesa mwajinga jino jifunde jafwainwa kulondela bena Kilishitu bonse ja kuba’mba: Bansemi bafwainwa kufunjishanga baana babo pe Lesa. (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:5.) Lesa wapana uno mwingilo ku bansemi, kechi kuba nkambo yabo nangwa ku muntu mukwabo ne. Mfumu Solomone wanembele’mba: “Mwanami, umvwa mafunde a bashobe, kabiji kechi ukane bikufunjisha bainobe ne.” (Mana 1:8) Mu bino byambo Yehoba walumbulwilenga kuba’mba bansemi baji na mwingilo wa kutangijila ne kufunjisha baana babo. (Mana 31:10, 27, 28) Byavula bifunda baana, kikatakata pe Lesa, bebifunda kupichila mu kumvwa byamba bansemi babo pe Lesa mu misambo ya pa juba pa juba ne kumona byo bamwingijila.

      BYATAMA BIMWEKA BYA KUBULA KUKETEKELA

      8, 9. (a) Ñanyi bintu bimweka bansemi inge ke babula kwikala pamo na kisemi? (b) Bansemi bonauna byepi kisemi inge kebabule kwikala pamo na baana babo?

      8 Babena kuvilukila ku kyalo kingi bayuka kuba’mba mu kuba bino mwakonsha kufuma makatazho. Pano bino, kechi bavula bayuka bintu byatama byakonsha kufuma mu kusha kisemi ne. (Mana 22:3)c Aku bayatu ba Marilyn, kusha ba mu kisemi kyabo kwatendekele kwibakola ku muchima. Bamwatawabo ne mwanabo nabo kibakolele bingi ku muchima. Mwanabo wamucheche aye Jimmy wibepuzhanga kimye kyonse bainanji amba: “Mambo ka o mwanshila?” Ba Marilyn patanshi balangulukilenga’mba bakekalakotu bañondo bacheche, pano byo papichile myaka, batendekele kwakamwa pa kumona lupimpu mu kisemi kyabo. Mwanabo Jimmy watendekele kubula kwisamba nabo javula ne kubula kwibabula biji ku muchima wanji. Ba Marilyn bavuluka na bulanda amba: “Butemwe bo antemenwe bwapwile.”

      9 Inge bansemi ne baana kebabule kwikala pamo, butemwe bobetemwa bukepa kabiji byubilo nabyo bitama bingi.d Baana babacheche inge bebasha ku bansemi babo pa kimye kyabaya kechi bakoma bulongo ne. Ba Merilyn bamubulanga Jimmy kuba’mba bauba bino mambo bakeba kumulama bulongo. Bino Jimmy wamonangatu nobe bainanji bamutaya. Patanshitu wakebanga bingi kwibamona. Mu kuya kwa moba, inge baiya na kwibapempula, kechi wakebanga ne kwibamona ne. Byonka byo kikala ku baana bavula bo basha, Jimmy naye walangulukanga’mba kechi wafwainwa kutemwa bainanji nangwa kwibakokela ne.—Tangai Byambo bya Mana 29:15.

      Ba Marilyn babena kwisamba ne ba James ne Jimmy pa intaneti

      Kechi mwakonsha kukumbata mwanenu pa intaneti ne (Monai jifuka 10)

      10. (a) Kutumatu bukwasho kulengela mwana kwikala byepi? (b) Mambo ka o kyatamina bansemi kusha baana babo ne kuya na kwingijila kwalepa?

      10 Nangwa kya kuba ba Marilyn batumanga mali ne bya bupe, bino kechi byaesakene pamo na kwikala pamo na kisemi kyabo ne. Bamwene kuba’mba babena kwiabanya na mwanabo ne kumufunjisha kunemeka bintu bya ku mubiji mu kifulo kya kunemeka kisemi ne kupopwela Lesa. (Mana 22:6) Jimmy wibambilanga’mba: “Kukabwela kuno ne. Muntuminengatu bintu.” Ba Marilyn popo bayukile kuba’mba kechi bakonsha kukomesesha mwanabo bulongo kupichila mu makalata, foni, ne kwisambatu pa intaneti saka bekala kwalepa ne. Baambile’mba: “Kechi wakonsha kukumbata mwana nangwa kumufyompa pa jibuta pa kumwambila’mba ulaale bulongo inge wisambatu nanji pa intaneti ne.”

      Ba Marilyn babena kwibakeba ku bakulumpe babo ba nkito

      Inge mwasha balume nangwa bakazhi benu mwibika mu ñanyi kizumba? (Monai jifuka 11)

      11. (a) Kusha kisemi ne kuya na kwingijila kwalepa konauna byepi masongola? (b) Ki ka kyalengejile nyenga umo kufuukulapo kubwela na kwikala na kisemi?

      11 Ba Marilyn bulunda bwabo ne Yehoba, ne na bamwatawabo ba James nabo bwajinga mu kizumba. Mu mulungu, bayangatu jimo na kupwila ne mu mwingilo wa kusapwila. Kabiji kimye kyonse bakananga mukulumpe wabo wa nkito wakebanga kulaala nabo. Na mambo a kuba’mba benakwabo kechi bajinga pepi ne, bonse babiji ba Marilyn ne ba James batendekele kwitemwa na bantu bangi, kabiji kwashalangatu pacheche kuba bulalelale. Ba Marilyn bamwene kuba’mba nangwa kya kuba abo ne bamwata wabo kechi baubilepo bulalelale kimye kyo beikelanga ne, bino kechi balondejile jifunde ja mu Baibolo jaamba pa kwimwesha butemwe ne kusambakana ne. Na mambo a kuba’mba baikalanga kwalepa, kechi baikalangapo na kimye kya kwikala pamo ne kwita muchima kwafwainwa bamulume ne mukazhi ne. (Lwimbo 1:2; 1 Ko. 7:3, 5) Kechi bakonshanga kupopwela Yehoba pamo na mwanabo ne. Ba Marilyn bavuluka’mba: “Pa kushonkena byo nafunjile kuba’mba kwikala na kupopwela kwa kisemi kimye kyonse kwanema bingi kwi atweba pa kuba’mba tukapuluke juba jikatampe ja Yehoba, nafuukwilepo kubwela ku nzubo. Natendekele kukosesha bulunda bwami ne Yehoba ne na ba mu kisemi.”

      BYO BEMUFUNDAKO BYAWAMA NE BYATAMA

      12. Ñanyi jifunde ja mu Binembelo jo twafwainwa kubuula basha bisemi byabo?

      12 Ba Marilyn byo bafuukwilepo kubwela ku nzubo, bamo bebafunjilengako byawama, bakwabo byatama. Bakulumpe mu kipwilo kya ku bushiya bwa tulunga bebatakaikile bingi. Pa kuba bakwabo bashile benakwabo baingijilanga mu byalo bingi, bebakainyenga kubwela. Mu kifulo kya kuba byonka byo baubile, bakwabo bebambijilenga’mba: “Katatakatu mukabwele kuno, mukamwenanga mu ka inge mubwela kwenu?” Mu kufulo kya kulefuulañana, bena Kilishitu bafwainwa kufunda “bansongwakazhi kutemwa bamwatawabo, baana babo . . . kwingila ku mazubo abo” bene “kuchina amba mambo a Lesa akanenwa bibi.”—Tangai Titusa 2:3-5.

      13, 14. Mambo ka o kyanemena kwikala na lwitabilo mwi Yehoba pa kuba’mba mubule kutangizhako bikeba kisemi? Ambai kyamwekele.

      13 Bavula baya na kwingijila ku byalo bingi bakomena mu bisho byanemeka bakilongo ne bansemi kukila bintu byonse. Mwina Kilishitu wafwainwa kwikala na lwitabilo lwakosa pa kuba’mba abule kulondela byuba bantu bavula nangwa bisaka kisemi ne kutokesha Yehoba ku muchima.

      14 Akyumvwai jishimikila ja ba Carin. Baambile’mba: “Kimye kyasemenwe mwanetu wamulume Don, amiwa ne bamwatawami twaingijilanga mu kyalo kingi kabiji popo natendekeletu kufunda Baibolo. Bonse ba mu kisemi balangulukilenga’mba nsakutuma Don ku bansemi ku muzhi kuba’mba bakamukomeshenga kufikatu ne kimye kyo tukekala na mali avula.” Ba Carin byo batwajijile kwikomesheshe mwanabo Don, bakilongo ne bamwatawabo bebendelekelenga amba bankope ne kwibaseka bingi. Ba Carin baambile’mba: “Kwambatu kine pa kyokya kimye kechi nayukile ene mambo o kyatamijile kutuma Don ku bankambo yanji ne. Bino nayukile kuba’mba Yehoba witupa mwingilo wa kukomesha mwanetu.” Ba Carin byo banemene pa muchima jikwabo, bamwatawabo babula kwitabila bebambijile kuba’mba bafumye jimi. Byafuukwilepo ba Carin patanshi byakoseshe lwitabilo lwabo kabiji ne pa kino kimye bafuukwilepo bulongo ne kutokesha Yehoba ku muchima. Luno abo ne bamwatawabo ne baana babo bekala pamo kabiji baji bingi na lusekelo. Inge ba Carin batuminepo mwanabo umo nangwa bonse babiji kuba’mba bebakomeshesheko ku bantu bakwabo, inge mwafumine bintu byatama bingi.

      15, 16. (a) Ba Vicky bebakomeshe byepi? (b) Mambo ka o bafuukwilapo kukomesha mwanabo abo bene?

      15 Kamonyi umo wa jizhina ja Vicky washimikizhe’mba: “Naikelepo na bankambo babakazhi pa myaka imo, nkasami wamukazhi aye waikalanga na bansemi. Kimye kyo nabwelele ku bansemi byo nalangulukanga pe abo byaalukile. Nkasami aye uji na bulunda bwa kine kine nabo, wibakasulukula, wibakumbata ne kwibakumbata. Amiwa kechi nebakasulukijile ne, nangwatu luno byo nakoma nkankalwa kwibakasulukila kya kine. Nkasami wamukazhi ne amiwa tubula bansemi kuba’mba tukebalama bingi bulongo inge bakota. Bino amiwa kechi nkoba bino na mambo a kuba’mba nebatemwa ne.

      16 Vicky waambile’mba: “Bamama bakeba’mba nebatwajile mwanami wamukazhi kuba’mba bakamukomeshenga, byonkatu byo bantwajile ku bankambo. Nakaine mu jishinda jawama bingi. Bamwatawami ne amiwa tukeba kukomesha mwanetu kuba’mba akatemwe Yehoba. Kabiji kechi mbena kukeba kutamisha bulunda bwami bwa kulutwe na mwanami wamukazhi ne.” Ba Vicky bamona kuba’mba kyanema mu bwikalo ke kutemwa Yehoba ne mafunde anji kukila mali ne bikeba balongo betu. Yesu waambile’mba: “Kafwako muntu wakonsha kwingijila bankambo babiji ne,” ko kuba’mba Lesa ne nsabo ne.—Mat. 6:24; Lupu. 23:2.

      YEHOBA ULENGELA BYO TUFUUKULA ‘KULUMBULUKA’

      17, 18. (a) Ñanyi kintu bena Kilishitu kyo bafwainwa kufuukulapo kimye kyonse? (b) Ñanyi mepuzho o tukesambapo mu mutwe walondelapo?

      17 Yehoba, Shetu wa mwiulu winengezha kwitukwasha kumona mwakumwena bya mu bwikalo inge twatwajijila kukeba Bufumu ne buloloke bwanji patanshi mu bwikalo bwetu. (Mat. 6:33) Onkao mambo, bena Kilishitu bakine kimye kyonse bafwainwa kufuukula kuba bino. Nangwa bintu bikatazhepotu byepi, Yehoba witulaya kuba’mba uketumwena “jishinda” ja kwitukwashishamo jibula kulala mafunde anji a mu Baibolo. (Tangai 1 Kolinda 10:13.) Inge ‘ketupembelele’ Yehoba saka twatekanya ne ‘kuketekela mwi aye’ kupichila mu kulomba maana anji ne lutangijilo, ne kulondela mikambizho ne mafunde anji, ‘ne aye uketukwasha.’ (Sala. 37:5, 7) Uketupesha pa byo twibikako kumwingijilatu aye yenka Nkambo yetu wakine. Inge twamutangizhako mu bwikalo bwetu, ukalengela bwikalo bwetu ‘kulumbuluka.’—Esakanyaiko Ntendekelo 39:3.

      18 Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tuwamishe bulunda bwatama na mambo a kwabana na kisemi? Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tumwenenga ba mu kisemi kwakubula kwabana nabo? Kabiji twakonsha kutundaika byepi bakwetu kufuukulapo bulongo pa kino? Mu mutwe walondelapo tukesamba pa ano mepuzho.

  • Kosai—Yehoba ye Nkwasho Wenu!
    Kyamba—2014 | April 15
    • Ba Marilyn ne ba James bekumbachilamo ku kibanza kya ndeke ne mwanabo Jimmy saka abena kwibatala

      Kosai Yehoba ye Nkwasho Wenu!

      “Tukosa ne kwamba amba: ‘Yehoba ye nkwasho wami.’”—HEBE. 13:6.

      MWALANGULUKAPO’MBA KA?

      • Bansemi bafwainwa kuba byepi pa kuba’mba bakwashe baana babo kwikala na bulunda bwakosa ne Lesa?

      • Mitwe ya bisemi yakonsha kumwena byepi bintu ba mu kisemi kwa kubula kwibasha?

      • Bena Kilishitu bakonsha kuba byepi inge bakwabo kebebatundaike kuya na kwingijila ku byalo bingi kuba’mba bakekale na mali avula?

      1, 2. Ñanyi makatazho ekala na baya na kwingijila mu kyalo kingi inge babwela ku nzubo kwabo? (Monai kipikichala kitanshi.)

      BA EDUARDOa baambile’mba: “Naingilanga nkito yawama bingi mu kyalo kingi, kabiji nafolanga mali avula bingi. Pano byo natendekele kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba, naishile kuyuka kuba’mba nji na mwingilo wanema bingi wa kukwasha kisemi kyami kwikala na bulunda bwawama ne Lesa, kechi kwibamwenatu bya mu bwikalo ne. Onkao mambo, nafuukwilepo kubwela ku nzubo.”—Efi. 6:4.

      2 Ba Eduardo bayukile kuba’mba kubwela kuji kisemi kyabo kukatokesha Yehoba ku muchima. Byonka byaubile ba Marilyn bo twisambilepo mu mutwe wafumako, ne ba Eduardo nabo batendekele kuwamisha jikwabo bulunda bwabo na ba mu kisemi kyabo. Kabiji kechi kyapelele kumwena bya mu bwikalo bakazhi babo ne baana ku mpunzha kwakatazha mwakumwena ne. Pano bamwenanga mu ka? Balongo ne banyenga mu kipwilo bakonsha kwibakwasha byepi?

      KUWAMISHA BULUNDA NE LESA NE NA BA MU KISEMI

      3. Baana bekala byepi inge bansemi babo bafumapo?

      3 Ba Eduardo baambile’mba: “Nayuka kuba’mba nalekelejile baana bami pa kimye kyo bakebelenga bingi kwibatangijila ne kwibamwesha butemwe. Kechi najinga nabo pa kuba’mba nebatangilenga mashimikila a mu Baibolo, kulombela nabo pamo, kwibakumbata, ne kukaya nabo ne.” (Mpitu. 6:7) Mwanabo wamukazhi mukulumpe aye Anna uvuluka’mba: “Neumvwanga kubula kuzhikijilwa kwikala pa nzubo pabula batata. Byo babwelele, twayukiletu byo bamwekanga pa meso ne jiwi jabo. Kechi nakasulukile byo bankumbachilemo ne.”

      4. Mambo ka o kikatezha nsemi wamulume kutangijila bulongo kisemi kyanji inge wikala kwalepa?

      4 Kabiji nsemi wamulume inge wafumapo kimulengela kubula kwingila bulongo mwingilo wanji wa kutangijila kisemi. Ba Ruby ba muka Eduardo baambile’mba: “Naingilanga mingilo yafwainwa bantu babiji, ingila nsemi wamukazhi ne wamulume, kabiji napijilwe kufuukula bintu byonse bya mu kisemi. Ba Eduardo byo babwelele pa nzubo, popo nayukile kunekenena kwa bwina Kilishitu byo kulumbulula. Nangwatu luno bimye bimo ndubamo kuba’mba bamwatawami po baji.” (Efi. 5:22, 23) Ba Eduardo banungilepo amba: “Baana bami babakazhi bapijilwe kuya na kulomba luusa ku bainabo. Atweba bansemi twaishile kuyuka kuba’mba twafwainwa kukwatankana ne kwikala bakumwenako ku baana betu, kabiji popo nafuunjile kutangijila kisemi mu jishinda ja bwina Kilishitu.”

      5. Nsemi wamulume umo wawamishe byepi bulunda bwanji na kisemi kyanji bo aonawine byo afuminepo, kabiji ki ka kyafuminemo?

      5 Ba Eduardo bebikileko kuwamisha bulunda na ba mu kisemi kyabo ne kwibakwasha kwikala na bulunda bwawama na Lesa. Baambile’mba: “Najinga na mwingilo wa kufunjisha bukine baana bami mu byambo ne mu byubilo. Kechi kwambatu amba natemwa Yehoba ne, bino ne kumwesha kino mu byo nguba. (1 Yoa. 3:18) Nanchi Yehoba wibapesheshe ba Eduardo pa byo baubile byamwesheshe lwitabilo mwi aye nyi? Mwanabo Anna waambile’mba: “Twatendekele kwibakasulukila jikwabo byo twamwene byo bebikilengako kwikala nsemi wawama, kabiji mwafumine byawama bingi. Kabiji byo twamwene batendeka kukanamina mingilo mu kipwilo, twaumvwine bingi bulongo. Ino ntanda yakebelenga kwitufumya kwi Yehoba. Bino twamwene bansemi betu byo batele muchima pa bukine, onkao mambo, ne atweba twatendekele kuba byo baubanga. Batata baambile amba kechi baketushapo jikwabo ne, kabiji kechi betushilepo jikwabo ne. Inge batata betushile jikwabo, kampe luno inge kechi nji mu jibumba ja Yehoba ne.”

      KUSWA KILUBO

      6. Ñanyi kintu kyafunjile bansemi bamo mu kimye kya nkondo?

      6 Mashimikila amo aamba’mba kimye kyajingako nkondo mu Balkans, baana ba Bakamonyi ba kwa Yehoba bajinga bingi na lusekelo nangwa kya kuba bwikalo bwakatezhe. Mambo ka? Mambo bansemi bayanga ku makito baikelenga pa nzubo na kufunjila pamo na baana babo, kukayila nabo pamo ne kwisamba nabo. Twakonsha kufunjilako ka? Kintu kyanema ku baana ke kwikala pamo na bansemi babo kechi kwibapa mali nangwa bya bupe ne. Kya kine, byonkatu byaamba Mambo a Lesa, baana bamwenamo bingi inge bansemi bebata muchima ne kwibafunjisha.—Mana 22:6.

      7, 8. (a) Ñanyi kilubo kyuba bansemi bamo inge babwela? (b) Bansemi bakonsha kukwasha byepi baana babo kuleka kwibatala bibi?

      7 Kyatamakotu ke kya kuba’mba bansemi bavula pa kubwela pa nzubo baana babo bebatala bibi. Bansemi bakonsha kwambila baana babo amba: “Anweba baana musantenga, nemubila bintu byavula bingi.” Nangwa byonkabyo, javula kilengela baana kuba bino ke kufumapo kwa bansemi. Pano bansemi bakonsha kuba byepi inge kyaikala bino?

      8 Lombai kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kuyuka kyo babena kubila byobyo. Kabiji pa kwisamba na ba mu kisemi kyenu, swai kuba’mba ne anweba kyomwaubile kibalengela kuba’mba bemutalenga bibi. Kulomba kwimulekelako mambo kufuma panshi ya muchima kwakonsha kwibakwasha. Inge benakwenu ne baana benu bamona byo mubena kwibikako kuba bintu byawama, bakayuka kuba’mba mwi bakishinka. Kwibikako ne kwibatekenya kukalengela kisemi kyenu kutendeka kwimutemwa ne kwimupa mushingi.

      ‘KWIBAKEBELA BINTU BO MULAMA’

      9. Mambo ka o twafwainwa kusekela mu byonka byo tuji nabyo?

      9 Mutumwa Paulo waambile’mba, bena Kilishitu bakikulumpe inge kebakankalwe kumona mwakwikela, baana babo ne bankana babo bafwainwa “kwibabwezhezha byawama bansemi babo ne bankambo yabo.” Bino Paulo watundaikile bena Kilishitu bonse kusekela mu bintu byonka byo baji nabyo, ko kuba’mba kajo, bivwalo ne mwakulaala. Kechi twafwainwa kukoyokanga na kukeba bwikalo bwa ntentente nangwa na kukeba mali a kukekwashishamo kulutwe na lwendo ne. (Tangai 1 Timoti 5:4, 8; 6:6-10.) Pa ‘kukebela bintu ba mu nzubo yanji,’ mwina Kilishitu kechi wafwainwa kukebeshanga bunonshi bwa mu ino ntanda ibena kupita ne. (1 Yoa. 2:15-17) Kange tongolwe na “bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi,” nangwa kuleka “bya kutabataba bya buno bwikalo” kulengela kisemi kyetu kubula ‘kukwachisha ku bumi bwa kine kine’ bwa mu ntanda ipya ya Lesa ya bololoke ne.—Mako 4:19; Luka 21:34-36; 1 Timo. 6:19.

      10. Mambo ka o twafwainwa kuchinuzhukila kongolwa?

      10 Yehoba wayuka kuba’mba tukeba mali. Bino mali kechi akonsha kwituzhikijila byonka bituzhikijila maana afuma kwi Lesa ne. (Sapwi. 7:12; Luka 12:15) Javula bantu balubako kuba’mba bwikalo ku bushiya bwa tulunga nako bwakatazha, kabiji kechi kilumbulula’mba muntu yense wayako ukanonka ne. Kwambatu kine, kuya ku kyalo kingi muji bizumba byavula bingi. Bavula baya na kwingijila ku byalo bingi javula pa kubwela bekala na nkongole ikatampe. Mu kifulo kya kwingijila Lesa saka bakasuluka, bekala bazha ba bobakongweleko mali. (Tangai Byambo bya Mana 22:7.) Kintu kya maana ke kuchinuzhuka kukongola mali.

      11. Kulenga mutanchi wa bintu bya kupota kwakonsha kukwasha byepi kisemi?

      11 Ba Eduardo pa kuba’mba batwajijile kwikala pamo na kisemi kyabo bayukile kuba’mba bafwainwe kwingijishanga bulongo mali. Abo ne bakazhi babo banembele mutanchi wa bintu bya kupota, byonkatu byo bakebeshenga kwapwa. Pa uno mutanchi kechi pajinga bintu bimo kisemi kyabo byo beyowanga kala ne. Bino bonse bakwatankene kabiji kechi bapota bintu byabula kunema ne.b Kya kumwenako, ba Eduardo baambile’mba: “Nafumishe baana bami ku sukulu ko napanga mali avula ne kwibatwala ku sukulu kwayanga bavula.” Abo ne kisemi kyabo balombanga kuba’mba bakatane nkito ikebalengelanga kwingila bulongo mingilo ya Lesa. Nanchi Yehoba wakumbwile milombelo yabo nyi?

      12, 13. Nsemi wamulume umo ulama byepi kisemi kyanji, kabiji Yehoba wamupesha byepi pa kwibikako kwikala bwikalo bwepela?

      12 Ba Eduardo bavuluka’mba: “Mu myaka itanshi ibiji bwikalo bwakatezhe bingi. Mali akepele bingi, kechi avujile kya kuba napotamo byonse byo nakebelenga ne, kabiji nakokanga bingi. Pano bino twatanwanga ku kupwila konse ne kuyila pamo mu mwingilo wa kusapwila na kisemi kyami.” Ba Eduardo bafuukwilepo kubula kutwela nkito ikebalengela kusha kisemi kyabo. Baambile’mba: “Mu kifulo kya kuya na kwingijila kwalepa, nafuukwilepo kufunda nkito yapusana pusana, kya kuba inge nkito imo yabula kumweka, natwela ikwabo.”

      Ba Marilyn ne kisemi kyabo babena kupotesha kajo pa kitala, mo mo bamwena bya mu bwikalo

      Nanchi mwakonsha kufundako nkito yapusana pusana pa kuba’mba mukwashenga kisemi kyenu nyi? (Monai jifuka 12)

      13 Na mambo a kuba’mba ba Eduardo bapainenga nkongole pachepache, bataine kuba’mba bapainenga mali avula kukila o bakongwele. Bino ba Eduardo bamwene’mba kijitu bulongo mambo kuba bino kwibalengelanga kwikala na kimye kya kwingijila Yehoba pamo na kisemi kyabo. Ba Eduardo baambile’mba: “Luno mfola mali acheche kukila o nafolanga ku bushiya bwa tulunga. Pano bino kechi twakilalapo na nzala ne. ‘Kuboko kwa Yehoba kechi kwaipipa’ ne. Kabiji twafukwilepo ne kutendeka bupainiya. Kabiji bwikalo bwapelako, bukomo bwa kyalo byo bwawamine.”—Isa. 59:1.

      BYA KUBA NA BAKILONGO

      14, 15. Bisemi byakonsha kuba byepi inge bakilongo kebebatundaike kukebesha mali kukila kupopwela Lesa, kabiji ñanyi bintu bifumamo inge mwaikala bakumwenako bawama?

      14 Mu mapunzha avula bantu balanguluka’mba bafwainwa kupanga bakilongo ne balunda nabo mali ne bya bupe. Ba Eduardo balumbulwile’mba: “Tumvwa bingi bulongo kupana bya bupe kabiji kyo kisho kyetu.” Banungilepo’mba: “Bino paji po twafwainwa kupelela. Nebalumbulwila bulongo bakilongo mu jishinda jibula kwibafichisha ku muchima kuba’mba nkebakwashanga kufika po nakonsha kupelela, bino kechi nkalekelela ba mu nzubo yami, ne kubula kwibakwasha kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba ne.”

      15 Bakilongo bakonsha kumvwa bibi ku muchima inge bamona mulongo wabo ye baketekela kuba’mba ye wakonsha kwibakwasha wafuukulapo kubula kuya na kwingijila ku kyalo kingi, nangwa wasalapo kubwela kufuma ku kyalo ko engijila pa kuba’mba ekalenga pamo na kisemi kyanji. Bamo bebambila’mba bakanama. (Mana 19:6, 7) Anna mwana ba Eduardo waambile’mba: “Inge twakana kusankilapo bintu bya ku mupashi na mambo akukeba bya ku mubiji, bakilongo mu kuya kwa moba bamona byo twanemeka bwikalo bwa bwina Kilishitu. Pano bakonsha kwitumona byepi inge twibomvwina?”—Esakanyaiko 1 Petelo 3:1, 2.

      MWESHAINGA LWITABILO MWI LESA

      16. (a) Muntu wakonsha byepi ‘kwijimbaika na ndangulukilo yatama’? (Yako. 1:22) (b) Kufuukula kwa mutundu ka Yehoba ko apesha?

      16 Nyenga umo byo afikiletu mu kyalo muji bunonshi kwakubula bamwata wanji ne baana, wabujile bakulumpe mu kipwilo kuba’mba: “Twasankilapo bintu byavula bingi pa kuba’mba amiwa ngiye kuno. Bamwata wami belekejilepo ne bukulumpe mu kipwilo. Naketekela Yehoba usakupesha byo twafuukula.” Yehoba kimye kyonse upesha byonse byo tufuukula bimwesha lwitabilo mwi aye, pano wakonsha kupesha byepi bintu byo twafuukula byapusana na kyaswa muchima wanji, kikatakata inge byalengela muntu kuleka mingilo ya mu kipwilo?—Tangai Bahebelu 11:6; 1 Yoano 5:13-15.

      17. Mambo ka o twafwainwa kukebela lutangijilo lwa Yehoba saka tukyangye kufuukula bintu, kabiji twakonsha kuba byepi bino?

      17 Kebainga lutangijilo lwa Yehoba saka mukyangye kufuukula nangwa kutendeka bintu. Kechi kukeba lutangijilo panyuma ya kufuukula ne. Lombai mupashi wazhila, maana ne lutangijilo. (2 Timo. 1:7) Ishikishai anweba bene amba: ‘Nenengezha kukokela Yehoba mu bintu bya mutundu ka? Nakonsha kumukokela ne mu bimye bya lumanamo nyi?’ Inge byo ibyo, nanchi mwipana kumukokela nangwa kya kuba kuba bino kwavwangamo kupezhako bwikalo bwenu nyi? (Luka 14:33) Ipuzhai bakulumpe mu kipwilo kwimubulako mafunde a mu Binembelo, kabiji mweshai lwitabilo ne kuketekela mwi Yehoba walaya kwitukwasha inge twalondela lujimuno lwanji. Bakulumpe mu kipwilo kechi bakemufuukwilako ne, bino bakonsha kwimukwasha kufuukula bikemulengela kwikala na lusekelo.—2 Ko. 1:24.

      18. Ñanyi uji na mwingilo wakukwasha kisemi, kabiji mu bintu bya mutundu ka bakwabo mo bakonsha kumukwasha?

      18 Yehoba ukeba mitwe ya bisemi kukwasha ba mu nzubo yabo kimye kyonse. Twafwainwa kusanchilanga ne kulombelako balama bisemi byabo bulongo kwakubula kusha benakwabo ne baana babo nangwa kya kuba bakwabo bebabula kuba bino. Mu bintu biponakotu bine, nabiji bikunkukwila nangwa bikola bipulumukatu ke bimye bena Kilishitu bakine byo bafwainwa kwimwesha butemwe ne lusa. (Nga. 6:2, 5; 1 Pe. 3:8) Nanchi mwakonsha kukwasha mukwenu mwina Kilishitu mu bintu bipulumukatu, nangwa kumukwasha kutwela nkito konkako ko mwikala nyi? Inge ibyo, mukamukwasha kukepeshako bijikila bilengela kusha kisemi ne kuya na kwingijila kwalepa.—Mana 3:27, 28; 1 Yoa. 3:17.

      VULUKAINGA KUBA’MBA YEHOBA YE NKWASHO WENU

      19, 20. Mambo ka bena Kilishitu o bafwainwa kuketekela kuba’mba Yehoba ukebakwasha?

      19 Binembelo bitutundaika’mba: “Mwikale babula kutemwa mali, sekelainga mu bintu byonka byo muji nabyo, mambo Lesa walaya amba: ‘Kechi nkakusha nangwa kukulekelela ne.’ Onkao mambo, tukosa ne kwamba amba: ‘Yehoba ye nkwasho wami; kechi nchine ne, muntu angube ka?’” (Hebe. 13:5, 6) Tuba byepi bino mu bwikalo bwetu?

      20 Mukulumpe mu kipwilo waingila myaka yavula wikala mu kyalo mwakatazha bwikalo waambile’mba: “Bantu javula bamba pa lusekelo luji na Bakamonyi ba kwa Yehoba. Kabiji bamona ne kuba’mba nangwatu Bakamonyi bayanda nabo baji bingi na lusekelo, kabiji bavwala bulongo kukila bantu bavula.” Kino kibena kumwesha bukine bwa mulaye wa kwa Yesu ku boba bakeba Bufumu patanshi mu bwikalo bwabo. (Mat. 6:28-30, 33) Kya kine, Yehoba, Shetu wa mwiulu wimutemwa bingi, kabiji ukeba anweba ne baana benu kwikala bulongo. “Meso a Yehoba apitañana pano pa ntanda ponse amba: Nebamweshe bulume bwami abo banketekela na muchima yensetu.” (2 Moba 16:9) Lesa witupa mikambizho kuba’mba tumwenemo atweba bene inge twiilondela. Pa ino mikambizho paji ne yaamba pa bwikalo bwa kisemi ne pa bya kwibamwena bya mu bwikalo. Inge twiilondela, tumwesha byo twamutemwa ne kumuketekela. Mambo “kutemwa Lesa kulumbulula amba tulondelenga mikambizho yanji; kabiji mikambizho yanji kechi yakatazha ne.”—1 Yoa. 5:3.

      21, 22. Mambo ka o mwasajilapo kutwajijila kumwesha byo mwaketekela mwi Yehoba?

      21 Ba Eduardo baambile’mba: “Nayuka kuba’mba kechi nakonsha kubwezha kyokya kimye kyonashile benakwami ne baana bami ne. Bino kechi ndeka kwilangulusha kumbwezha panyuma ne. Bakwetu bavula mo twaingijilanga banonka bingi, pano bino kechi baji na lusekeo ne. Bisemi byabo biji na makatazho avula bingi. Pa kuba atweba mu kisemi kyetu tuji bingi na lusekelo. Kabiji kindetela bingi lusekelo pa kumona balongo bayanda baji mu kino kyalo batangizhako bya ku mupashi mu bwikalo bwabo. Atweba bonse twimwena bukine bwa mulaye wa kwa Yesu.”—Tangai Mateo 6:33.

      22 Kosai! Salaipo kukokela Yehoba ne kumuketekela. Mwakonsha kwikala mutwe wa kisemi wawama inge mwatemwa Yehoba, ne benakwenu, ne baana benu. Kikafumamo, mukemwena kuba’mba: ‘Yehoba ye nkwasho wenu.’

Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
Shinkai
Shinkulai
  • Kikaonde
  • Tuminaiko Bakwenu
  • Byo Mukeba
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Shinkulai
Tuminaiko Bakwenu