-
Shelo ne Hadesi byo bi Ka?Nanchi Baibolo Kine Ufunjishaˈmba Ka?
-
-
BYA KULUMBULULA
Shelo ne Hadesi byo bi Ka?
MU MILAKA ine itanshi, Baibolo waingijisha kyambo kya Kihebelu kya sheʼohlʹ ne kyambo kikwabo kipashako kya Kingiliki kya haiʹdes kukila pa bimye 70. Bino byonse byambo bibiji byalamata ku lufu. Mu ma Baibolo amo bino byambo byatuntululwa’mba “kilende,” “helo,” nangwa’mba “kimbo.” Pano bino, mu milaka yavula kafwamo byambo byalumbulula bulongo mwatala bino byambo bya Kihebelu ne Kingiliki ne. Pano nga bino byambo nanchi bilumbulula ka? Twayai tumone byo byaingijishiwa mu bibaba byavula bya mu Baibolo.
Musapwishi 9:10 waamba’mba: ‘Mu Kalunga ka bafu [Shelo] mo mukaya, kafwamo mwingilo nangwa kulanguluka nangwa maana nangwa milangwe ne.’ Nanchi kino kyatala mu kuba’mba Shelo ke mpunzha kuzhikwa bantu nangwa’mba ku bilende ko twakonsha kuzhika mutemwe wetu nyi? Ine. Umvwe Baibolo watongola mpunzha kuzhikwa bantu nangwa’mba ku bilende, wingijisha byambo bikwabo bya Kihebelu ne Kingiliki, kechi wingijisha sheʼohlʹ ne haiʹdes ne. (Ntendekelo 23:7-9; Mateo 28:1) Kabiji Baibolo kechi wingijisha kyambo kya “Shelo” kulumbulwilamo kilende mo bazhika bantu bavula bonse pamo, nabiji bilende bya kuzhikako ba mu kisemi nangwa kilende kikatampe mo bazhika bantu bavula ne.—Ntendekelo 49:30, 31.
Pano nga nanchi “Shelo” ke mpunzha ya mutundu ka? Mambo a Lesa aamba’mba “Shelo,” nangwa’mba “Hadesi,” ilumbulula kintu kikatampe kyakila ne pa kilende kikatampe mo bazhika bantu bavula. Kya kumwenako, Isaya 5:14 waamba’mba Shelo ‘waasamishatu kanwa kanji.’ Mu ñambilo ya kifwanyikizho, nangwa kya kuba Shelo wamina kala bantu bakukankalwa kubala, ukikebelapotu ne bakwabo. (Byambo bya Mana 30:15, 16) Kupusanako na bilende kwakonsha kuzhikwatu bantu bacheche, ‘Kalunga ka bafu [nangwa’mba Shelo] ne Lonaiko kechi bitondwa ne.’ (Byambo bya Mana 27:20) Shelo kechi uyula ne. Kechi uji na pa kupelela ne. Mu jino jishinda, Shelo nangwa’mba Hadesi, kechi ke mpunzha ya kine ijipo kuntu kumo ne. Ke bilende ko bazhika bafu, mpunzha ya kifwanyikizho ko balaala bantu bavula mu tulo twa lufu.
Lufunjisho lwa mu Baibolo pa mambo a lusanguko lwitukwasha kumvwisha mwatala byambo bya “Shelo” ne “Hadesi.” Mambo a Lesa atazha Shelo ne Hadesi ku mutundu wa lufu lufwa bantu bakasangulwa.a (Yoba 14:13; Byubilo 2:31; Lumwekesho 20:13) Kabiji Mambo a Lesa aamba’mba mu Shelo nangwa’mba mu Hadesi, kechi mujitu bantu bamwingijilanga Yehoba bonka ne, muji ne bavula babulanga kumwingijila. (Ntendekelo 37:35; Masalamo 55:15) O ene mambo Baibolo o afunjishisha’mba kukekala “lusanguko lwa baoloka ne babula koloka.”—Byubilo 24:15.
a Bino bafu bakabula kusangulwa balondololwa’mba baji “mu Ngehena” kechi baji mu Shelo, nangwa’mba mu Hadesi ne. (Mateo 5:30; 10:28; 23:33) Byonka biji Shelo ne Hadesi, Ngehena nayo kechi mpunzha ya kine ijipo kuntu kumo ne.
-
-
Juba ja Kije—Jo jika?Nanchi Baibolo Kine Ufunjishaˈmba Ka?
-
-
BYA KULUMBULULA
Juba Ja Kije—Jo Jika?
JUBA ja Kije mwijilangulukila mwepi? Bavula balanguluka’mba bantu umo umo bakukankalwa kubala bakaya ku jitanda ja Lesa. Ku jino jitanda koko bakamuchibila muntu yense mambo anji. Bamo bakaya mwiulu, bakwabo bakebazhachishila ku lumanamo lwa myaka ne myaka. Pano bino, Baibolo kechi byobyo aamba’mba byo bikekala kino kimye ne. Mambo a Lesa alondolola’mba jino juba kechi ja kulengesha moyo ne, ke kimye kya kwikelamo na luketekelo ne kuwamishishamo bintu.
Mu Lumwekesho 20:11, 12, tutangamo byalondolwele mutumwa Yoano Juba ja Kije amba: “Namwene jitanda jikatampe jitoka, ne aye waikalapo; ne jiulu ne ntanda byanyema kilungi kyanji; kabiji kechi byamwene pa kwikala ne. Kabiji namwene bafu, bakatampe ne bacheche, kasa baimana ku meso a jitanda; ne mabuku beazhikula: ne buku mukwabo naye bamuzhikula, ye buku wa bumi: kabiji bafu bebachibile mambo ku byonkabya bintu byanembwa mu aa mabuku, monka mwayila mingilo yabo.” Ñanyi Nchibamambo watongolwa pano?
Yehoba Lesa ye mwine Nchibamambo mukatampe wa bantu. Nangwa byonkabyo, wapana uno mwingilo wa kuchiba mambo ku muntu ungi. Kwesakana na Byubilo 17:31, mutumwa Paulo waambile’mba Lesa “watongola juba jo akebachibilamo mambo ba panopantanda monka mu bololoke, konka ku yewa muntu ye atongola.” Uno Nchibamambo watongolwa ke Yesu Kilishitu wasangwilwe. (Yoano 5:22) Pano nga Juba ja Kije jikatendeka kimye ka? Pakapita kimye kyalepa byepi?
Buku wa Lumwekesho waamba’mba jino Juba ja Kije jikatendeka panyuma ya Amagedonyi, kimye kikonaunwa bwikalo bwa kwa Satana panopantanda.a (Lumwekesho 16:14, 16; 19:19–20:3) Panyuma ya Amagedonyi, Satana ne bademona banji bakakaswa mu kalengwa kabula kupela pa myaka kiumbi kimo. Pa kyokya kimye, ba 144,000 banswanyi ba mwiulu bakekala ‘bamfumu pamo ne Kilishitu myaka kiumbi kimo.’ (Lumwekesho 14:1-3; 20:1-4; Loma 8:17) Onkao mambo, Juba ja Kije kechi kije kyubiwatu lubilo lubilo kya maawala 24 ne. Pakapita myaka kiumbi kimo.
Mu kyokya kimye kya myaka kiumbi kimo, Yesu Kilishitu “ukebachibila mambo bomi ne bafu.” (2 Timoti 4:1) “Bomi” bo ba “jibumba jikatampe” jikapuluka Amagedonyi. (Lumwekesho 7:9-17) Kabiji mutumwa Yoano wamwene ‘bafu . . . kasa baimana ku meso a jitanda’ ja kije. Byonka byo alayile Yesu, ‘bonse baji mu bilende bya kivuluko bakomvwa jiwi janji [Kilishitu], kepo bakafumamo’ kupichila mu lusanguko. (Yoano 5:28, 29; Byubilo 24:15) Pano nga bonse bakachibilwa mambo pa ka?
Kwesakana na kimwesho kyo amwene mutumwa Yoano, ‘mabuku beazhikwile,’ kabiji “bafu bebachibile mambo ku byonkabya bintu byanembwa mu aa mabuku, monka mwayila mingilo yabo.” Nanchi ano mabuku mo mwanembwa byubilo byo baubanga bantu kala nyi? Ine, kino kije kechi kikemena pa byubilo byaubanga bantu saka bakyangye kufwa ne. Twayuka byepi byobyo? Baibolo waamba’mba: ‘Awa wafwa wakasululwa kala ku bundengamambo.’ (Loma 6:7) Aba bakasangulwa bakekala bomi babulwa mambo. Mu jino jishinda kyamweka mabuku emenako bintu bikwabo byanungwako byo akeba Lesa. Pa kuba’mba bakekale myaka ne myaka, aba bakapuluka pa Amagedonyi ne boba bakasangulwa bafwainwa kukakokelanga mikambizho ya Lesa, kuvwangako ne bintu biji byonse bya bukumo bikakebewanga Yehoba byo akasolola mu myaka kiumbi kimo. Onkao mambo, bantu bakachibilwa mambo pa byonka byo bakobanga kimye kya Juba ja Kije.
Kimye kya Juba ja Kije bantu bakukankalwa kubala bakekala na jishuko jitanshi ja kufunda kyaswa muchima wa Lesa ne kwikilondela. Kino kibena kulumbulula’mba kukekala mwingilo mukatampe bingi wa kufunjisha. Ee kine, ‘Aba bakekala pano pa ntanda bakafunda bya bololoke.’ (Isaya 26:9) Nangwa byonkabyo, kechi bonse bakakeba kuba kyaswa muchima wa Lesa ne. Isaya 26:10 waamba’mba: “Umvwe mubi bamumwesha byawama kechi ufunda kuba byaoloka ne; nangwa ntanda muji baoloka aye uba bya bubi, kechi utako muchima ku buneme bwa Yehoba ne.” Bano babi bakonaunwa kikupu mu Juba ja Kije.—Isaya 65:20.
Ku mpelo ya Juba ja Kije, aba bakapuluka ‘bakekala na bumi’ bwalumbuluka. (Lumwekesho 20:5) Onkao mambo, mu Juba ja Kije, bantu bakekala byonka byo kyakebewenga mu ntendekelo. (1 Kolinda 15:24-28) Apa bino kukekale lweseko lwapelako. Satana ukakasululwa mu kaleya kanji ne kumuswisha’mba ajimbaike mikoka ya bantu japelako. (Lumwekesho 20:3, 7-10) Aba bakamukana bakamona kufikizhiwa kwa mulaye wa mu Baibolo wa kuba’mba: “Baoloka bakaswana ntanda, ne kwikalamo myaka ne myaka.” (Masalamo 37:29) Ee, Juba ja Kije jikawamina bantu bonse bakishinka!
a Pa mambo a Amagedonyi, mwane monai buku wa Insight on the Scriptures, Volyumu 1, mapeja 594-5, 1037-8, ne kyapitala 20 kya buku wa Popwelai Lesa Yenka Wakine, ano mabuku onse abiji anembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.
-