• Ñanyi Umvwa Milombelo?
    Kyamba—2012 | October 1

    • Ñanyi Umvwa Milombelo?

      UMVWE kuji umvwa milombelo, ko kuba’mba Mulenga koaji. Yenkaye walengele bongo bwa muntu ye wayuka ne byo tulanguluka. Kafwako mukwabo wakonsha kumvwa milombelo ne kukwasha bantu ne. Kampe mwakonsha kulanguluka’mba, ‘Nanchi kwitabila’mba Mulenga koaji bumbulwa maana nyi?’

      Bantu bavula balanguluka’mba inge baitabila’mba Mulenga koaji, bafwainwa kukana byamba sayansi. Kulanguluka’mba sayansi kechi iswañana na byamba Baibolo ne, ke bubela bufita. Akimonai bino byalondelapo.

      ◼ Katatakatu papo bashayuka 1,646 ba bya sayansi ba pa ma univesiti 21 akatampe a mu United States bataine kuba’mba umo pa basatu ye wakaine’mba, “Kechi naitabila mwi Lesa ne.”

      Kishinka ke kya kuba’mba basayansi bavula bayuka’mba Lesa koaji.

      Bimwesha’mba Mulenga Koaji

      Nanchi twakonsha kuswa kwakubula biyukilo bimwesha’mba kuji umvwa milombelo nyi? Ine. Mulanguluko wa kuba’mba lwitabilo ke kuswa pa kubula bishinka, wa bubela. Baibolo wamba’mba lwitabilo ke “kiyukilo kimwesha amba akya kyo mwaitabila kya kine nangwa kya kuba kechi mwikimona ne.” (Hebe. 11:1) Ntuntulwilo imo yamba’mba lwitabilo “lwitulengela kuketekela bintu byo twabula kumona.” Kyakumwenako, kechi mwakonsha kumona mwela ne, pano bino umvwe mwela ubena kupupa mabula ne bichi bisunkena. Kyo kimulengela kwitabila’mba mwela koaji. Kyo kimotu, nangwa kya kuba kechi twakonsha kumona Umvwa milombelo ne, twakonsha kumona bintu bimwesha’mba koaji.

      Mwakonsha kuyuka byepi amba Lesa koaji? Tuyukila ku bintu byo tumona. Baibolo yamba’mba: “Nzubo yonse kuji wiishimika, bino walengele bintu byonse, ye Lesa.” (Hebe. 3:4) Abya mwaswa bino byambo nyi? Inge mwalanguluka pa kukwatankana kwa biji mwiulu, pa bumi nangwa pa byalengwa bongo bwa muntu, kintu kyakilamo kukobankana pa bilengwa byonse pano pa ntanda, kampe mutendeka kulanguluka’mba, kwafwainwa kuji uji na maana akatampe kukila bantu.a

      Bilengwa kechi bitufunjishatu byonse pe Lesa ne. Bitubula bilengwa pe Lesa bijitu nobe mituutu ya muntu ubena kwiya ku kibelo ko mwashinka. Muyuka kuba’mba pangye paji muntu, pano kechi mu muyuka ne. Pa kuba’mba mu muyuke mwafwainwa kushinkulako. Byobyo twafwainwa ne kuba pa kuba’mba tuyuke walengele byonse.

      Baibolo kyo kinzhilo kya kushinkula pa kuyuka Lesa. Inge mwikishinkula, ne kumona bungauzhi ne byo bwafikile, mukashiinwa’mba kine Lesa koaji.b Kabiji mashimikila aamba pe Lesa byo aubanga na bantu amwesha biji Lesa Umvwa milombelo.

      Umvwa Milombelo uji Byepi?

      Baibolo wamba’mba: Umvwa milombelo koaji, ko kuba’mba mwakonsha kumuyuka. Koaji kyokyo akumbwila ne milombelo. Kitutekenesha bingi byo tutanga kuba’mba: “Anweba mumvwa milombelo, kwi anweba ko bakeya bantu bonse.” (Salamo 65:2) Umvwa milombelo ya balomba na lwitabilo. Kabiji uji na jizhina. Baibolo wamba’mba: “Yehoba uji kwalepa ne babi; pakuba milombelo ya baoloka wiyumvwa.”—Byambo bya Mana 15:29.

      Yehoba umvwa ne ku muchima kukola nangwa kwikala na lusekelo. “Lesa wa butemwe” kabiji utelwa ne kuba’mba, “Lesa wa lusekelo.” (2 Kolinda 13:11; 1 Timoti 1:11) Pa byo eumvwine kimye kyavujile bubi, Baibolo wamba’mba: “Kyamufichishe bingi ku muchima wanji.” (Ntendekelo 6:5, 6) Ñambilo ya kuba’mba Lesa weseka bantu na buyanji ya bubela. Baibolo waamba’mba: “Lesa kechi uba bubi nangwa pachechetu ne.” (Yoba 34:10) Nangwa byonkabyo, mwakonsha kwishikisha’mba, ‘Inge kya kuba Mulenga, ye Lesa wabulume bonse, mambo ka o aswishisha buyanji?’

      Yehoba Lesa wapa bantu bwanabwabene bwa kwifuukwila, kino kitulengela kuyuka biji Lesa. Nanchi kechi tusanta pa bwanabwabene bwa kwifuukwila byo tukeba kuba nenyi? Kyatamakotu, bantu bavula kechi bengijisha bulongo buno bwanabwabene ne, kabiji baletela bakwabo ne abo bene makatazho. Kuji buno bwipuzho bukebwa kulangulukishapo bwa kuba’mba: Pano Lesa wakonsha kufumyapo byepi buyanji kwakubula kwangata bantu buno bwanabwabene? Buno bwipuzho bobo tusakwisambapo mu mutwe walondelapo.

      [Tubyambo twa mushi]

      a Umvwe mukeba kuyukilapo byavula pa kwikalako kwa Lesa, monai buloshuwa wa kuba’mba The Origin of Life—Five Questions Worth Asking ne buku wa Is There a Creator Who Cares About You? anembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.

      b Buloshuwa wa kuba’mba, A Book for All People ne buku wa kuba’mba, The Bible—God’s Word or Man’s? anembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba akonsha kwimukwasha kumona bintu bimwesha’mba Baibolo yanembelwe ne Lesa.

      [Kitenguluzha pa peja 5]

      Nanchi Bupopweshi Bwimulengela Kuzhinauka Nyi?

      Kyatamakotu ke kya kuba’mba bupopweshi bo bulengela bantu bavula kulanguluka’mba kafwako uji na lusa Umvwa milombelo. Bupopweshi byo bwivwanga mu nkondo, bumbanzhi ne kuyanjisha baana, bulengela bantu bapopwela Lesa kukana’mba, “Kechi naketekela mwi Lesa ne.”

      Mambo ka bupopweshi kyo butundaikila byubilo byatama? Kwambatu kine, bantu boba byatama mu jizhina ja bupopweshi. Baibolo waambijile jimo kuba’mba bena Kilishitu bakebatwala mungi. Mutumwa Paulo waambijile bakalama bena Kilishitu amba: “Mukachi kenu mukafuma bantu bakafunjishanga mafunjisho aluwankana kukeba kongola baana ba bwanga amba bebalondelenga.”—Byubilo 20:29, 30.

      Lesa washikwa bupopweshi bwa bubela. Mambo a Lesa, Baibolo amba’mba bupopweshi bwa bubela bwazhatwa na “mashi . . . a bonse bo baipayile pano pa ntanda.” (Lumwekesho 18:24) Na mambo a kuba’mba bupopweshi bwakankalwa kufunjisha bantu bukine pe Lesa watemwa bantu, kyo kyo bwazhachilwa na mambo a mashi kwi Lesa.—1 Yoano 4:8.

      Umvwa milombelo wibomvwina bingi lusa bantu bo balabika ku bupopweshi bwa bubela. Katatakatu butemwe Lesa bo atemwa bantu bukamulengele kwingijisha Yesu kuzhachisha bupopweshi bonse bwa bukamfutumfutu. Yesu waambile’mba: “Mu aja juba, bavula bakañambila amba: ‘Nkambo, Nkambo, nanchi kechi twaawilenga ne kupanga bandemona mu jizhina jenu nenyi?’ . . . Ponkapo nkebambila namba: Kechi nemuyuka ne! Fumai papo, anweba muba byatama!”—Mateo 7:22, 23.

  • Mambo ka Umvwa Milombelo kyo Aswishisha Buyanji?
    Kyamba—2012 | October 1

    • Mambo ka Umvwa Milombelo kyo Aswishisha Buyanji?

      NANGWA kya kuba balomba, bamo bazhinauka inge Lesa koaji. Mambo ka o bazhinaukila? Kyamweka bazhinauka na mambo a buyanji bwavula mu ntanda. Nanchi mwakilangulukapo kala pa ene mambo Lesa o aswishisha buyanji nyi?

      Nanchi Lesa walengele bantu kuba’mba bekale byonka byo baji luno, bambulwa kulumbuluka ne kuba’mba bayandenga nyi? Kyakonsha kwitukatazha bingi kunemeka lesa utemwa umvwe bantu ke bayande. Pano akilangulukai pa kino: Inge mwatana motoka wakatataka waonaika lubaji lumo, nanchi mwakonsha kwamba’mba byobyo bamulengele nyi? Ine! Muyuka’mba bamulengeletu “mutuntulu” paji muntu waonawinepo.

      Kyo kimotu, inge mwamona byalengwa bilengwa, mwalanguluka ne pa malwañano ne mazhikakanwa atamisha bwikalo bwa bantu, mulangulukapo’mba ka? Baibolo ufunjisha’mba bamulume ne mukazhi batanshi Lesa wibalengele balumbuluka, beletelejiletu bene mu kuya kwa moba. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:4, 5) Kyawamakotu ke kya kuba’mba Lesa ukabuka bantu ku bumbulwa kulumbuluka kabiji bantu bamukokela bakekala balumbuluka. Pano mambo ka o abanjila bibye?

      Mambo ka o Abanjila Bibye?

      Ene mambo aimena pa wafwainwa kulama bantu. Yehoba kechi walengele bantu amba bakelamenga abo bene ne. Aye ye wafwainwa kwikala Kalama wabo. Baibolo wamba’mba: “Mwine muntu kechi uji na bulume bwa kwenda monka mwafwainwa ne.” (Yelemiya 10:23) Kyataminekotu, bamulume