BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • mwbr21 July pp. 1-15
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2021
  • Tumitwe tucheche
  • JULY 5-11
  • JULY 12-18
  • JULY 19-25
  • JULY 26–AUGUST 1
  • AUGUST 2-8
  • BYAMBA BAIBOLO
  • AUGUST 9-15
  • AUGUST 16-22
  • AUGUST 23-29
  • AUGUST 30–SEPTEMBER 5
Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2021
mwbr21 July pp. 1-15

Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

JULY 5-11

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 11-12

“Yehoba byo Akeba Kumupopwela”

it-2 1007 jifu. 4

Mweo

Kwingijila Lesa na Mweo Yense. Kyambo kya “mweo” kilumbulula muntu kwesakana na byaamba binembelo byavula. Bino binembelo bimo bitutundaika kukeba Lesa, kumutemwa ne kumwingijila ‘na muchima yense ne na mweo yense.’ (Mpi 4:29; 11:13, 18) Nabiji kinembelo kya Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:5 kyaamba’mba: “Mwafwainwa kutemwa Yehoba Lesa wenu na muchima wenu yense, ne na mweo wenu yense ne na bulume bwenu bonse.” Kabiji Yesu waambile’mba twafwainwa kwingijilanga Lesa na mweo yense ne na bulume bwetu bonse. Kabiji wanungilepo’mba “ne na maana obe onse.” (Mak 12:30; Luk 10:27) Kino kitulengela kwiipuzha bwipuzho bwa kuba’mba, mambo ka abino byonse kyo bebitongwela pamo na mweo, byo kiji kuba’mba abino byonse byo byalenga mweo nangwa’mba muntu. Akilangulukai pa kino, muntu wakonsha kwipotesha aye mwine (ko kuba’mba mweo wanji) mu buzha, ne kwikala wanonkwa kwi nkambo yanji. Bino kechi wakonsha kwingijilanga nkambo yanji na muchima yense, na kizaku kya kukebesha kutookesha nkambo yanji ku muchima ne. Inge kyaikala bino, ko kuba’mba kechi ubena kwingila mingilo ya nkambo yanji na bulume bwanji bonse ne na maana anji onse ne. (Esakanyaiko Ef 6:5; Col 3:22.) Abino byonse bebitongwela pamo na mweo kuba’mba tubulenga kwibivulama pa kwingijila Lesa nkambo yetu, yenka watumine Mwananji kwiya na kupana bumi bwanji kwikala bukuzhi bwetu. Kwingijila Lesa na “mweo yense” kilumbulula muntu yense kwipana kwingijila Lesa kwakubula kushako kiji kyonse.—Esakanyaiko Mat 5:28-30; Luk 21:34-36; Ef 6:6-9; Fp 3:19; Kol 3:23, 24.

it-1 84 jifu. 3

Kya Kusokelapo Bitapisho

Bena Isalela bebakambizhe kukundaula bya kusokelapo bitapisho byonse bya balesa bangi ne konauna mashiki ne bichi byamilumbulumbu byonse byo babikanga kwipi na bya kusokelao bitapisho byabo. (Lup 34:13; Mpi 7:5, 6; 12:1-3) Kechi bafwainwe kwikala na bino bintu nangwa kusoka baana babo mu mujilo byonka byaubanga bena Kenana ne. (Mpi 12:30, 31; 16:21) Bena Isalela kechi bafwainwe kwikala na bya kusokelapo bitapisho byavula ne, bafwainwe kwikalatu na kimo kya kwingijisha pa kupopwela Lesa yenka wa kine. Kabiji akino kya kusokelapo bitapisho kyafwainwe kwikala pa mpunzha yo asajile aye mwine Yehoba. (Mpi 12:2-6, 13, 14, 27; kupusanako na bena Babilona bajinga na bya kusokelapo bitapisho 180 bya lesa wabo wa mukazhi aye Ishtar) Patanshitu byo baabukile mukola wa Yodano, bebakambizhe kushimika kya kusokelapo bitapisho na mabwe a kubula kusonga. (Mpi 27:4-8) Yoshua ye waashimikile kino kya kusokelapo bitapisho pa mutumba wa Ebala. (Yos 8:30-32) Kabiji byo bapwishishe kwabana ntanda ya mulaye yo batambwile, bena Lubenyi, bena Gadi ne kichika kya mukoka wa bena Manase bashimikile kya kusokelapo bitapisho kyabaya bingi ku bushiya bwa mukola wa Yodano. Akino kyazhingijishe bingi balongo babo ba mu mikoka ikwabo mambo balangulukile’mba basatuka. Buno bukaji bwapwile byo bayukile’mba kino kya kusokelapo bitapisho bekishimikile kwikala kya kuvulukilako kuba’mba baana babo bakasemwa kulutwe bakayuke’mba nabo bajinga ba kishinka kwi Yehoba.—Yos 22:10-34.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 925-926

Mutumba wa Gelizimu

Byonkatu byo bakambizhe Mosesa, Yoshua naye wakambizhe mikoka ya bena Isalela kushonkena munshi ya mutumba wa Gelizimu ne mutumba wa Ebala panyuma ya kushinda bena Ai. Akuno bantu koko batangijile bantu mapesho o bakekala nao inge batwajijila kukookela Yehoba ne mafingo akebafikila inge baleka kumukookela. Mukoka wa bena Shimeona, bena Levi, bena Yuda, bena Yosefwa, bena Isakala, ne bena Benjamina baimene munshi ya mutumba wa Gezilimu. Bena Levi bajinga mu musanza na jikwachi ja lulayañano. Mikoka ikwabo itanu na umo bajinga munshi ya mutumba wa Ebala. (Mpi 11:29, 30; 27:11-13; Yos 8:28-35) Kyamweka mikoka ya bena Isalela yajinga munshi ya mutumba wa Gezilimu baswishishe byambo bya mapesho byo batangile ko bajinga, pa kuba bajinga ku mutumba wa Ebala baswishishe byambo bya mafingo byo bebatangijile. Kyambiwa kuba’mba mapesho beatangijile ku mutumba wa Gezilimu mambo kwamwekanga bulongo kabiji kwajinga mushiji wa mufundo, pa kuba ku mpunzha ya mutumba wa Ebala kuji kibangabwe. Pano bino Baibolo kechi walumbulula kyalengejile ne. Baibolo waamba’mba Mizhilo beitangile na jiwi ja peulu “kulutwe ya kipwilo kyonse kya bena Isalela ku banabakazhi ne baana ne bantu bafumine ku byalo bingi bo baikalanga nabo.” (Yos 8:35) Bena Isalela bonse konse ko bajinga ku mitumba yonse ibiji baumvwinenga byambo byo batangilenga. Kyalengejile’mba bomvwenga kampe ke na mambo a kuba’mba bajinga mu kimpachiko kya mitumba iji ku ino mpunzha.—Monai MUTUMBA WA EBALA.

JULY 12-18

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 13-15

“Mizhilo Yamweshanga Amba Yehoba Wata Muchima Bayanji”

it-2 1110 jifu. 3

Bya Bujikumi

Kyamweka kwajinga bya bujikumi bikwabo, bya bubiji, byo bapananga pa mwaka pa mwaka byabujile bya kukwashishamotu bañanga bena Levi nangwa kya kuba bena Levi nabo bebabilangapo. Bisemi bya bena Isalela bo bajanga bino bya bujikumi kimye kyo bashonkenanga pamo ku bijiilo. Ku boba baikalanga kwalepa na Yelusalema bakankalwanga kutwala bino bya bujikumi, bebipoteshanga kabiji mali afumangamo beatwalanga ku Yelusalema a kupotelamo kajo bisemi bya bena Isalela kimye kya kushonkena kwazhila. (Mpi 12:4-7, 11, 17, 18; 14:22-27) Kabiji ku mpelo ya mwaka wa busatu ne wa butanu na bumo saka kwashala mwaka umo kwikala na mwaka wa sabado bapananga bya bujikumi bya kwingijisha pa kushonkena kwa kisaka kyonse. Abino bya bujikumi bebipananga ku bena Levi, benyi, banabakazhi bafwilwa ne ku baana bakishale bo baikalanga nabo mu kimasamasa.—Mpi 14:28, 29; 26:12.

it-2 833

Mwaka wa Bwana bwa Bene

Mwaka wa bwana bwa bene watelwanga ne kuba’mba “mwaka wa kukasuluka [hash·shemit·tahʹ].” (Mpi 15:9; 31:10) Mu uno mwaka, kyalo kyonse mushiji walalukangatu kwa kubula kumujima. (Lup 23:11) Kabiji mu uno mwaka bonse bajinga na nkongole yapwanga. Baubanga kino na mambo a kunemeka Yehoba. Bamo pa kino bambapo byapusanako kuba’mba nkongole kechi yapwanga ne, balekangatu kukenda bakwabo Bahebelu amba bebape mali abo mu uno mwaka. Kwa kufumya mali kwakatazhanga mambo majimi alalukanga kwa kubula kwiajima. Bino mwenyi wafuma ku kyalo kingi inge ye uji na nkongole bamukendanga. (Mpi 15:1-3) Bafunjishi ba Bayudea bamo baamba’mba nkongole yo bakongolanga kuba’mba bakwashe bayanji yo yo balekanga kukenda, pa kuba kongole ya busulu ayo bakendanga. Kyambiwa kuba’mba mu myaka kitota kitanshi, Hillel wabikileko muzhilo wa kuba’mba inge muntu wakongwesha nkongole wakonsha kuya ku kochi na kuchipisha wakongola kuba’mba ukapana.—Buku wa The Pentateuch and Haftorahs, edited by J. Hertz, London, 1972, pp. 811, 812.

it-2 978 jifu. 6

Muzha

Mizhilo yalondelanga bajinga na bazha. Bena Isalela byo balamanga bazha babo Bahebelu byapusene na byo balamanga bazha babo ba mu bisaka bikwabo ne benyi bo baikalanga nabo. Muzha wabula Muhebelu waikalanga muzha kikupu kabiji bashabo bashiilanga ne baana babo bano bazha (Le 25:44-46), pa kuba muzha Muhebelu bamulekangako inge wafikizha myaka itanu na ibiji nangwa mu mwaka wa bwana bwa bene, kwesakana na watendekelapo kufika pa ino myaka ibiji. Mu myaka Muhebelu yo aikala muzha bamwingijishanga nobe wa mwingilo. (Lup 21:2; Le 25:10; Mpi 15:12) Inge Muhebelu wipotesha mwine ku mwenyi wa mu kyalo kingi, nangwa ku wa mu kisemi kya uno mwenyi nangwa ku muntu ye bekalatu nanji, bakonsha kumukuula pa kimye kiji kyonse. Wakonsha kwikuula aye mwine nangwa kumukuula ku uji na luusa lwa kumukuula. Mali a kupana pa kumukuula beabalanga kwesakana na myaka yashalako ku mwaka wa bwana bwa bene nangwa ku myaka yashalako kufikizha myaka itanu na ibiji. (Le 25:47-52; Mpi 15:12) Inge muzha Muhebelu bamukasulula, bamupanga bupe bwa kumukwasha kutendekelapo bwikalo. (Mpi 15:13-15) Inge uno muzha waishile na mukazhanji, wabwelanga pamo na mukazhanji, nangwa inge nkambo yanji wamupele mukazhi, kyo kimotu wayanga nanji mukazhanji. Pano bino inge kya kuba nkambo yanji wamupele muzha wanji wamukazhi kwikala mukazhanji (kyamweka mwanamukazhi wafuma ku kyalo kingi wabula luusa lwa kumukasulula, inge wafikizha myaka itanu na ibiji), aye ne baana banji bashalanga saka banonkwa buzha konka kwi nkambo yanji. Inge kyaikala bino, muzha Muhebelu wafuukulangapo kutwajijila kwikala na nkambo yanji nangwa ne. Inge wafuukulapo kutwajijila kwikala na nkambo yanji, bamusabanga kutwi na kyela kumwesha kuba’mba waswa kutwajijila kwikala mu buzha kikupu.—Lup 21:2-6; Mpi 15:16, 17.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w06 4/1 31

Mepuzho Kufuma ku Batanga

Tufunjilako ka ku muzhilo uji pa Kulupuka 23:19: wa kuba’mba “Kechi mwafwainwa kuteeka mwana mbuzhi mu mukaka wa inanji ne”?

Uno muzhilo uji mu mizhilo Lesa yo apele Mosesa. Mu Baibolo utanwamo pasatu. Uno muzhilo witukwasha kuyuka Yehoba byo anemeka kuba bintu byayilamo, kuba lusa ne kifyele. Kabiji witulengela ne kuyuka byo ashikwa bupopweshi bwa bubela.—Kulupuka 34:26; Mpitulukilo ya mu Mizhilo 14:21.

Kuteeka mwana mbuzhi mu mukaka wa inanji kechi kwayilamo na mwalengejile Yehoba bintu ne. Lesa walengele mukaka wa mbuzhi mukazhi kuba’mba akekale kajo ka kukomesha mwananji. Onkao mambo, kuteeka mwana mbuzhi mu mukaka wa inanji, byonka byaambilepo shayuka umo, ke “milengulwila ya kulengulula lunengezho lwa Lesa lwa kuba’mba mukaka wa inanji wa kukwasha kaana kanji kukoma.”

Kabiji bakwabo bamba’mba kuteeka mwana mbuzhi mu mukaka wa inanji kyajinga kisho kya bantu babulanga kwakamwa Lesa kyo baubanga pa kwita mvula. Inge kya kine byo byo kyajinga, ko kuba’mba uno muzhilo wazhikijilanga bena Isalela ku byubilo bya bumbanzhi ne kukanama byajinga mu bupopweshi bwa bubela bwa bisaka bibazhokolokele. Mizhilo Lesa yo apele Mosesa yakainye bena Isalela “kulondela malamuna a bisaka bya bantu.—Bena Levi 20:23.

Kishinka kikwabo kyo tufunjilako ku uno muzhilo ke kya kuba’mba Yehoba ye Lesa wa lusa ne kifyele. Mu mizhilo Lesa yo apele Mosesa muji mizhilo yavula yakanya kulama banyama na muchima wakanama kabiji mu jishinda jabula kuyilamo na bikeba Lesa. Nabiji muzhilo wakainye kulambula kaana ka nyama, kanatu kakikalako na inanji moba atanu na abiji. Muzhilo mukwabo wakainye kwipaya nyama ne mwananji pa juba jimo. Mukwabo wakainye kukwata kañonyi pamo na make ako nangwa twaana.—Bena Levi 22:27, 28; Mpitulukilo ya mu Mizhilo 22:6, 7.

Mizhilo Lesa yo apele bena Isalela kechi yajingatu ya kwibakondola ne. Mu ino mizhilo muji mafunde etukwasha ne atweba kwikala na byubilo byawama kabiji isolola ne byubilo byawama bingi bya Yehoba.—Salamo 19:7-11.

JULY 19-25

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 16-18

“Mizhilo ya Kulondela pa Kuchiba Mambo Monka mo Aolokela”

it-1 343 jifu. 5

Bumpofu

Mu Baibolo, kubula kuchiba mambo mo aolokela na mambo a mazhikakanwa bekufwanyikizha ku kufwa meso. Pa bintu bimo byakonsha kupofula meso a mutonyi ne kumulengela kuchibila mambo mo abula kolokela paji ne mazhikakanwa, kuja bya lunkanankana, bya bupe ne misalululo. Baibolo waamba’mba: “Mazhikakanwa apofula meso.” (Lup 23:8; Buku wa Lesa) Kabiji waamba ne kuba’mba: “Mazhikakanwa apofula meso a ba mana.” (Mpi 16:19; Buku wa Lesa) Nangwatu mutonyi wa maana uchibila mambo monka mo aolokela, nangwa wayuka nangwa ne, bakonsha kumutwala mungi pa kuchiba mambo inge bamupa bupe ku uji mu mambo o babena kuchiba. Kununga pa bya bupe, Mizhilo ya Lesa yaamba ne kuba’mba misalululo nayo yakonsha kulengela kuchibila mambo mo abula kolokela. Baibolo waamba’mba: “Kechi wafwainwa kumwesha misalululo ku muntu muyanji nangwa kunemekako munonshi ne.” (Le 19:15) Onkao mambo, kutala ku bilungi nangwa kukeba kutotwa ku bantu kwalengelanga bamitonyi kubingisha banonshi na mambotu a kuba’mba banonshi.—Lup 23:2, 3.

it-2 511 jifu. 7

Nambala, Kibelengelo

Tubiji. Kino kibelengelo kya bubiji bekingijishanga javula mu bya mambo. Lulayañano pa kwilufwachika pafwainwe kwikala bantu babiji. Bakamonyi babiji nangwa basatu bo bakebewanga pa kushinawina muntu pa kuba’mba bamitonyi bamufwishe na mambo. Jino jifunde jingila ne mu kipwilo kya bena Kilishitu. (Mpi 17:6; 19:15; Mt 18:16; 2Co 13:1; 1Ti 5:19; Heb 10:28) Lesa naye walondejile jino jifunde pa kutuma mwananji kwiya na kukuula bantu. Yesu waambile’mba: “Kabiji mu Mizhilo yenu mwanembwa’mba: ‘Kushimuna kwa bantu babiji ko kwa kine.’ Amiwa neshimuna ami mwine, ne Batata bantumine nabo banshimuna.”—Yoa 8:17, 18.

it-2 685 jifu. 6

Ñanga

Bañanga bobo bapele mwingilo wa kulumbulula mizhilo ya Lesa, kabiji bo baingilanga mwingilo wanema bingi mu bya mambo. Bañanga bo bakwashanga ba mitonyi pa kuchiba mambo mu mizhi mo baikalanga, kabiji baingijilanga ne pamo na bamitonyi mu mambo akatazha akankalwa kuchiba kije kicheche. (Mpi 17:8, 9) Baingijilanga pamo na bakulumpe ba muzhi mu mambo akatazha nabiji mambo a muntu ye baipaya, pa kuba’mba bamone kuba’mba balondela mikambizho yaambile pa bya kuba pa kuba’mba muzhi abule kuzhatwa na mambo a mashi. (Mpi 21:1, 2, 5) Inge mwanamulume wapamo mukazhanji mambo a bulalelale, ao mwanamukazhi bamuletanga ku tente wa lusambakeno, kabiji bañanga ko balondelanga byo bebakambizhe kwi Lesa pa kuba’mba Yehoba amuchibile mambo ne kusolola kishinka kana wazhatwa na mambo nangwa ne. (Ba 5:11-31) Mu mambo onse, banemekanga byachibanga mambo bañanga nangwa ba mitonyi. Bonse balengululanga mo bachibila mambo bebepayanga.—Ba 15:30; Mpi 17:10-13.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 787

Kupanga

Mizhilo Lesa yo apele Mosesa yaambile’mba muntu pa kuba’mba bamuzhachishe na mambo bafwainwe kumushinawina ku bakamonyi babiji ne kukilapo. (Mpi 19:15) Bano bonka bakamonyi bamushinawina bobo baambilanga ne kutendekelapo kumwasa mabwe. (Mpi 17:7) Kino kyamweshanga mukoyo wabo wa kukookela mizhilo ya Lesa ne kulamawizha kipwilo kya bena Isalela. Kabiji kyalengelanga bantu kuchinuzhuka kubepa bubela nangwa kuswa kwikala kamonyi kwa kubula bishinka.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

Nanchi mu Kipwilo kya Bena Kilishitu Muji Mitonyi Nyi?

it-1 519 jifu. 4

Kipwilo kya Bwina Kilishitu. Mu kipwilo kya bena Kilishitu kechi muji bamitonyi nobe mukochi ne. Nangwa byonkabyo, kipwilo kechi kilekatu boba byakanya Lesa ne. Kipwilo kiji ne na luusa lwa kupanga mu kipwilo bantu baji na byubilo byatama. O ene mambo, mutumwa Paulo o abuujijile kipwilo, ko kuba’mba bemenako kipwilo, aba bo bapa luusa lwa kulama amba bafwainwa kuchibilanga mambo baji mu jibumba ja Lesa. (1Ko 5:12, 13) Pa kunembela bakalama ba mu bipwilo, bonse babiji mutumwa Paulo ne Petelo baambile’mba bakalama mu bipwilo kechi bafwainwa kuswishanga byubilo byatama mu kipwilo ne. Kabiji bafwainwa kukwashanga bonse boba bintu byabula kuyilamo nangwa’mba baya mungi. (2Ti 4:2; 1Pe 5:1, 2; esakanyaiko ne Nga 6:1.) Aba baletanga mabano nangwa’mba mepatulo bebajimunangako jitanshi ne ja bubiji saka bakyangye kwibapanga mu kipwilo. (Tit 3:10, 11) Aba babulanga kuleka kuba byatama, bebapanganga mu kipwilo. Kwibapanga mu kipwilo ke lujimuno. Kino kilengela muntu wikala bwikalo buncha kuyuka kuba’mba kechi wakonsha kutwajijila kwikala mu kipwilo kwa kubula kuleka byubilo byanji byatama ne. (1Ti 1:20) Paulo watundaikile baji na mwingilo wa kuchiba mambo kukonkana pamo na kuteleka ku biji mambo alenga muntu. (1Ko 5:1-5; 6:1-5) Bafwainwa kushiinwa na byo baumvwa pa muntu inge bamushinawina ku bakamonyi babiji nangwa basatu. Balanguluka bulongo pa bishinka kwa kubula kuba misalululo nangwa kuchibila jimo mambo.​—1Ti 5:19, 21.

JULY 26–AUGUST 1

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 19-21

“Yehoba wanemeka Bingi Bumi bwa Bantu”

w17.11 14 jifu. 4

Mweshainga Bunchibamambo Bwaoloka bwa Yehoba ne Lusa Lwanji

4 4 Mizhi ya kufyamamo itanu na umo kechi yajinga kwalepa nangwa kwafyamika ne. Yehoba wakambizhe bena Isalela kushimikila ino mizhi ku bushiya ne bushiya bwa Mukola wa Yodano. Mambo ka? Pakuba’mba muntu waipayañana kya mapuso kikamupeelele kunyemenamo bukiji bukiji. (Bala. 35:11-14) Bawamishanga mashinda ayile ku mizhi ya kufyamamo. (Mpitu. 19:3) Kwesakana na mashimikila a Bayudea, banembele bipachi byamwesheshenga kwaikejile mizhi ya kufyamamo. Na mambo a kuba’mba kwajinga mizhi ya kufyamamo, mwina Isalela waipayañana kya mapuso kechi wafwainwe kunyemena ku kyalo kikwabo ne, mambo kuba bino kwakonsheshe kumulengela kutendeka kupopwela balesa ba bubela.

w17.11 15 jifu. 9

Mweshainga Bunchibamambo Bwaoloka bwa Yehoba ne Lusa Lwanji

9 Ene mambo o banengezhejile mizhi ya kufyamamo ke kuzhikijila bena Isalela ku mambo a mashi. (Mpitu. 19:10) Yehoba watemwa bumi kabiji washikwa “maboko echila mashi a bantu babula mambo.” (Maana 6:16, 17) Na mambo a kuba’mba Lesa wazhila, kechi wakonsheshe kutalapotu pa mashi nangwatu oa aichikile kya mapuso ne. Muntu inge waipayañana kya mapuso bamubilanga lusa. Nangwa byonkabyo, wafwainwe kutwala mambo anji ku bakulumpe, kabiji inge bakulumpe bataana’mba waipayañene kya mapuso, waikalanga mu muzhi wa kufyamamo poso ñanga mukatampe wafwa. Ko kuba’mba wakonsheshe kwikala mu muzhi wa kufyamamo bumi bwanji bonse. Kino kyakwashishe bena Isalela bonse kunemeka bumi bwa muntu. Pa kuba’mba banemeke mwine Upana Bumi, bafwainwe kuchinuzhuka byubilo nangwa bintu byakonsheshe kubika bumi bwa muntu mu kizumba.

it-1 344

Mashi

Lesa walengele muntu kuba’mba akekalenga na bumi. Inge muntu wachibikizha bumi bwa mukwabo, ulenga mambo a kumukambwilapo kwi Lesa. Akino kishinka kiji mu byambo Lesa byo aambijile Kaina bya kuba’mba: “Mashi a nkasobe aji mu mushiji abena kunjijila.” (Nt 4:10) Inge muntu washikwa mulongo wanji kya kuba ke amufinge amba afwe nangwa wamwipaya nangwa kampe waikala kamonyi wa bubela ne kumwimena kuntundwa amba bamwipaye, muntu wauba bino waikalanga na mambo a mashi a mulongo wanji.—Le 19:16; Mpi 19:18-21; 1Yo 3:15.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 518 jifu. 1

Kije, Kavoto

Kije kya mambo kyaikelanga ku kibelo kya muzhi. (Mpi 16:18; 21:19; 22:15, 24; 25:7; Lut 4:1) Byambo bya kuba’mba ku “kibelo” bibena kulumbulula pangye mukachi ka muzhi kwipi na kibelo kya nsakwa. Ku kibelo kya muzhi ko kwapwilanga bantu kimye kyo batanganga mizhilo kabiji koko bachipilanga ne luchipo pa kwikajika lulayañano. (Neh 8:1-3) Ku kibelo kya muzhi kyapelanga kumona batumonyi mu bya mambo nabiji a kupotesha mpunzha ne akwabotu, mambo bantu bavula mute batwelanga ne kulupuka mu muzhi. Kabiji kuchibila mambo pavula bantu kwalengelanga bamitonyi kufuukula bulongo ne kuchibila mambo monka mo aolokela. Kyamweka kwajinga mpunzha yo banengezhezhe bulongo mwaikalanga bamitonyi pa kuchiba mambo. (Yob 29:7) Samwela naye ‘wachibilanga mambo bena Isalela’ ku kibelo kya muzhi byo ayanga ku Betele, Giligala, ku Mizipa ne ku Lama ko aikalanga.—1Sa 7:16, 17.

AUGUST 2-8

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 22-23

“Mizhilo Yamweshanga Amba Yehoba Wata Muchima Banyama”

it-1 375-376

Kisendwa

Banyama kala bobo basendelangapo bipe. Bena Isalela bebakambizhe’mba inge wamona nyama wa muntu wa kushikwa wapona na kipe, “wafwainwa kumukasulwishapo nyama wanji.” (Lup 23:5) Kwajinga bipimo byakonsha kusenda banyama, nabiji bipe byakonshanga “kusenda bamyule babiji.”—2Mf 5:17.

it-1 621 jifu. 1

Mpitulukilo ya mu Mizhilo

Mu buku wa Mpitulukilo ya mu Mizhilo muji ne mizhilo yaamba pa bya kulama bulongo banyama. Bena Isalela bebakainye kusenda ñonyi uji pa kinsa mambo kuzhikijila twaana twanji ko kwamulengelanga kubula kunyema. Bena Isalela bebaswishisheko kusenda twaana, bino mwine bamulekanga wanyema. Kino kyalengelanga uno ñonyi kuya na kusema twaana tukwabo. (Mpi 22:6, 7) Kabiji banjimi kechi bebaswishishe kukasa ñombe ne mbongolo ku kikonkonji kimo ne, mambo nyama wabula bulume wakonsha kushomboka. (22:10) Kabiji kechi bafwainwe kukasa ñombe kukanwa kimye kyo abena kupuula ne. Mambo kuba bino kwalengelanga nyama kwingila na nzala ne kajo saka kaji ponka ko abena kupuula.—25:4.

w03 10/15 32 mafu. 1-2

‘Kange Mwikase Kikonkoji Kimo Ne’

Byonka byo mwamona papo pa kipikichala, ngamela ne ñombe bo bakasa kikonkonji kimo pa kujima kechi babena kwingila bulongo ne. Kikonkoji kyo bebakobekako banyama, baji pamo bulume ne kubaya. Onkao mambo, kukasa banyama bapusana kulengela bonse banyama babiji kumanama. Na mambo a kukeba kulama bulongo banyama, Lesa wakambizhe bena Isalela amba: “Pa kujima, kechi ukakase nombe ne mbongolo pamo ne.” (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 22:10) Uno muzhilo bamulondelanga ne ku banyama bakwabo nabiji ñombe ne ngamela.

Javula banjimi kechi bakasa banyama bapusana ku kikonkoji kimo pa kujima ne. Pano bino inge kechi uji na bañombe babiji ne, kyalengelanga kukasa banyama babiji bapusana ku kikonkonji kimo bo aji nabo. Kyamweka kino kyo kyalengejile njimi ye bakopele mu myaka kitota kya bu 19 uji pa kipikichala kukasa banyama bapusana ku kikonkonji kimo. Na mambo a kuba bapusana mu bulume ne mu bukata, nyama wakepa bulume wayandanga bingi pa kwingila pamo na uji na bulume. Kabiji nyama uji na bulume naye waikalanga na lunkobe lukatampe pa kwingila.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 600

Nkongole, Kukongola

Nkongole ke bintu byo bakongwesha byo bafwainwa kubwezha. Bena Isalela kala, javula bakongolanga na mambo a kukajilwa. Inge mwina Isalela wakongola ko kuba’mba bwikalo bwakatazha. Kyajingatu nobe wakongola waikala muzha ku yewa wamukongwesha. (Man 22:7) O ene mambo bantu ba Lesa o bebakambizhizhe kwikala bampanyi ne kubula bujimbijimbi pa kukongwesha balongo babo bena Isalela bakajilwa. Kechi bafwainwe kupangilapo nsubu pa kukajilwa kwa balongo babo kupichila mu kwibambila amba banugnegpo mali pa kubwezha ne. (Lup 22:25; Mpi 15:7, 8; Sl 37:26; 112:5) Bino bakonshanga kukeba nsubu ku bantu ba mu bisaka bikwabo. (Mpi 23:20) Bashayuka ba Bayudea bamba’mba luno lunengezho belulondelanga pa kukongwesha mali mu bya busulu, kechi ku muntu ubena kukongola na mambo a kukajilwa ne. Bantu ba mu bisaka bingi baiyanga mu Isalela pa kimye kichechetu, javula na kuba busulu. Onkao mambo, kyayijilemo inge bakongola pa kubwezha banungapo mali mambo nabo pa kukongwesha bakwabo bebanungilangako mali pa kubwezha.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

g 04/15 13

Nanchi kyatama kwipaya banyama nyi?

BYAMBA BANTU

Ba bibinda bamo ne bakwata masabi bomvwatu bulongo kupangisha banyama ne kwibepaya nangwa kumwesha’mba baji na bulume kukila banyama. Bakwabo bakonsha kwitabizha byaambile mwina Russia wanembanga mashimikila aye Leo Tolstoy amba kwipaya banyama ne kuja nyama “kwatama.”

BYAMBA BAIBOLO

Lesa waswisha bantu kwipaya banyama pa kuba’mba bazhikijile bantu ku banyama bakaji nangwa kufumyako bya kuvwala. (Kulupuka 21:28; Mako 1:6) Kabiji Baibolo waamba’mba bantu bakonsha kwipaya banyama ba kuja. Pa Ntendekelo 9:3 paamba’mba: “Byumi byonse byenda bikekala ke kajo kenu.” Yesu naye wakwashishe baana banji ba bwanga kukwata masabi o bayile na kuja.—Yoano 21:4-13.

Nangwa byonkabyo, Baibolo waamba’mba Lesa “washikwa muntu yense watemwa bukapondo.” (Salamo 11:5) Kino kibena kumwesha kuba’mba Lesa kechi ukeba’mba tumanyikenga nangwa kwipaya banyama kipaye ipaye ne.

Baibolo umwesha kuba’mba Lesa wanemeka bingi bumi bwa banyama.

Baibolo wamba’mba kimye kyo alengelenga bintu, “Lesa watendekele kulenga banyama ba mungye monka mwayila mitundu yabo ne banyama ba kulela monka mwayila mitundu yabo ne byonse bikalaba panshi monka mwayila mitundu yabyo. Kabiji Lesa wibimwene’mba byawama.”—Ntendekelo 1:25.

Baibolo waamba pe Yehoba amba: “Upa banyama kajo.” (Salamo 147:9) Lesa walengele bijimwa bipana kajo ku banyama ne mwa kulaala.

Mfumu wa bena Isalela Davida waambile mu lulombelo lwanji amba: “Anweba Yehoba, mulama bantu ne banyama.” (Salamo 36:6) Kimye kya Muyulo, Yehoba wazhikijile bantu batanu na basatu ne mitundu yonse ya banyama saka akyangye konauna babi.—Ntendekelo 6:19.

Kya kine, Yehoba wanemeka banyama, kabiji ukeba’mba bantu balamenga banyama bulongo.

“Muntu waoloka ulama bulongo banyama banji bo alela.”—Byambo bya Maana 12:10.

AUGUST 9-15

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 24-26

“Mizhilo Yamweshanga Amba Yehoba Wata Muchima Banabakazhi”

it-2 1196 jifu. 4

Mwanamukazhi

Mizhilo yaambile pa bashilikale yazhikijilanga mwanamukazhi ne mwatawanji kupichila mu kubula kuswisha mwanamulume wasongola katataka kufumapo kana mwaka wapwa. Kino kyalengelanga bano balume ne bakazhi kwikala na mwana. Uno mwana watekeneshanga bingi bainanji inge bamwatawabo bafumapo nangwa inge bakafwa ku nkondo.—Mpi 20:7; 24:5.

it-1 963 jifu. 2

Kupupula

Kyamweka luno lunengezho lwajinga lwa kukwasha bakajilwa bo baikalanga nabo mu kyalo, kabiji lwatundaikanga bumpanyi ne kuketekela kuba’mba Yehoba ukebapesha. Luno lunengezho kechi lwatundaikanga bukope nangwa pachechetu ne. Kino kitulengela kuyuka kyalengejile Davida kwamba’mba: “Kechi nakimonapo kala muntu waoloka bamulekelela, nangwa baana banji saka bapitamo na kukeba kajo ne.” (Sl 37:25) Na mambo a kulondela luno lunengezho luji mu mizhilo Lesa yo apele Mosesa, bayanji na mambo a kwingila na ngovu kechi baikalanga na nzala nangwa baana babo kechi bayanga na kulomba kajo ne.

w11 3/1 23

Nanchi Mwayuka Nyi?

Kala mu bena Isalela inge mwanamulume wafwa kwa kubula kusemapo mwana, nkasanji wasongolanga bukwe yanji kuba’mba asemenemo baana kuchina’mba kisemi kya kolojanji wafwa kya kazhiya. (Ntendekelo 38:8) Luno lunengezho lwaswishishe bukwe yanji kumusongola ne kwikala ke mukazhanji. Pa kupitapo kimye lwaishile kwikala ne mu mizhilo Lesa yo apele Mosesa. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 25:5, 6) Byaubile Boaza kwesakana na jishimikila jiji mu buku wa Luta bimwesha’mba uno mutembo wayanga ku ba mu bisemi bikwabo inge kya kuba mwanamulume wafwa kafwako mwanamulume ye asemwa nanji wafwainwa kusongola mukazhi ye asha.—Luta 1:3, 4; 2:19, 20; 4:1-6.

Masongola a nkasa kusongola bukwe yanji inge kolojanji wafwa ajingako ne kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda. Twayuka bino mambo Basadusea beambilepo kwesakana na jishimikila jiji pa Mako 12:20-22. Shayuka wa mwapita bwikalo bwa Bayudea aye Flavius Josephus waambile’mba kechi baubangatu bino kuchiina’mba jizhina ja wafwa jakazhiya ne, bino baubanga bino ne kuba’mba balamawizhe mpunzha ya kisemi kuchiina’mba wafwilwa wakasusutanga. Kala mwanamukazhi wafwilwa kechi wajinga na luusa lwa kuswana mpunzha yasha mwatawanji ne. Pa kuba mwana wasemwa panyuma ya kumusongola ku bukwe yanji ye waikalanga na luusa lwa kuswana byashile wafwile.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 640 jifu. 5

Kwikana

Kyete kya Kwikana. Kwingijisha bibi muzhilo waambile pa kwikana kwatendekele bena Isalela kulutwe kechi kwafwainwa kwitulengela kulanguluka’mba uno muzhilo walengejile bena Isalela babalume kupeezha kukaana bakazhi babo ne. Mambo pa kuba bino kwajinga byo bafwainwe kulondela. Mwanamulume wafwainwe “kumunembela kyete kya kwipala.” Mwanamulume wakana mukazhanji aye mwine wafwainwa “kumupakyo, ne kumupanga mu nzubo yanji.” (Mpi 24:1) Nangwa kya kuba Binembelo kechi byaambapo byavula pa bikwabo byalondelangapo ne, bino kyamweka pa kuba bino batwalanga ano mambo ku bakulumpe bo bapele luusa, bebikangako kwibakwasha kupwana ne kutwajijila mu masongola abo. Kabiji kimye kyapitangapo pa kuba’mba anembe nkalata ne kumupayo kumwesha’mba wamukana kyalengelanga mwanamulume kwikala na kimye kya kulangulukapo bulongo pa byo abena kufuukula. Pafwainwe kwikala bishinka bya kumukainapo. Kabiji uno muzhilo inge bamulondela bulongo walengelanga kubula kuba kanswatu kupwisha masongola. Onkao mambo, uno muzhilo wazhikijilanga ne mwanamukazhi. Baibolo kechi walumbulula byo banembanga pa “kyete kya kwipala” ne.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

Twakonsha Kutekenesha ne Kutundaika Byepi Banabakazhi ne Banabalume Bafwilwa?

w19.06 23-24 mafu. 13-16

Kwashainga Bakwenu Kuchinchika Makatazho

13 Inge umo mu kisemi kyetu kya ku mupashi wafwisha mwinakwanji, twafwainwa kumutundaikanga. Ba mulume ne mukazhi twakonsha kwibesakanya ku bichi bibiji byakomena pamo. Na mambo a kukomena pamo, mizhazhi ya bino bichi ipikankana. Inge kichi kimo bekitupulapo, akya kyashala kechi kikosa bulongo ne. Kyo kimotu, inge muntu wafwisha mwinakwanji, wikala bingi na bulanda kabiji buno bulanda kechi bupwa bukiji ne. Ba Paula,* bafwishishe bamwatawabo kya kubazhimukilatu baambile’mba: “Bwikalo bwami bwapimpwilwe bingi, ne ngovu yapwile. Nafwishishe mulunda nami wa pa muchima. Bamwatawami bobo nabuulanga byonse byo naikalanga nabyo mu muchima. Basangalelanga pamo ne amiwa kabiji bankwashanga mu bimye bya makatazho. Batelekanga kimye kyonse inge ke nebabuule makatazho ami. Byo bafwile, kyajingatu nobe bachibako kipimvwa kimo kya mubiji wami.”

Mwakonsha kutekenesha byepi muntu wafwisha mwinakwanji? Kitanshi kyanema kyo twafwainwa kuba ke kwisamba nanji, nangwa kya kuba mwakonsha kumona nobe kechi muji na byambo bya kwamba ne. Ba Paula bo twaambapo kala baambile’mba: “Nayuka kuba’mba bantu kechi bakasuluka kwamba pa lufu ne. Bakamwa’mba bakonsha kwamba byambo byakonsha kukozha ku muchima muntu wafwisha. Pano bino, kyakilamo kutama ke kubula kumvwapo kyambo nangwa kimo.” Muntu uji na bulanda kampe kechi wakonsha kuketekela’mba tusakwamba byambo bya maana ne. Ba Paula baambile’mba: “Naumvwanga bingi bulongo inge balunda nami baambatu’mba, ‘Kyatama bingi kyamweka.’”

15 Ba William bafwishishe bakazhi babo myaka ya kunyumakwe baambile’mba: “Ñumvwa bingi bulongo inge bakwetu ke bambe pa byawama byaubanga bakazhi bami; kinkwasha kuyuka’mba bebatemenwe ne kwibanemeka. Kino kintundaika bingi. Byambo byabo bintekenesha bingi, mambo bakazhi bami nebatemenwe bingi kabiji bankwashanga bingi.” Mwanamukazhi wafwilwa wa jizhina ja Bianca walumbulwile’mba: “Ñumvwa bingi bulongo inge bakwetu balombela pamo ne amiwa ne kuntangilapo kinembelo kimo nangwa bibiji. Kinkwasha inge kebambe pa bamwatawami ne kunteleka inge mbena kwamba pa bamwatawami.”

16 Byonkatu Luta byo atwajijile kwikala ne Naomi saka afwilwa, ne atweba twafwainwa kutwajijila kukwasha boba bafwisha benakwabo. Ba Paula bo twaambapo kala baambile’mba: “Bamwatawami byo bafwiletu, bakwetu bankwashanga bingi. Pano byo papichile kimye, bapayankene na mingilo yabo ya pa juba pa juba. Pano bino, bwikalo bwami bwapimpwilwe bingi. Onkao mambo, kiwama bingi inge bantu bayuka’mba muntu uji na bulanda ukebewa bukwasho pa bañondo bavula nangwatu myaka kufuma po afwishishe mutemwe wanji.” Pano bino, bantu bapusana-pusana. Bamo kechi pabanda kukepeshako bulanda ne. Pano bakwabo, kyonse kyo bamona kyo baubilanga pamo na mwinakwabo kibalengela kuvuluka mutemwe wabo wafwa. Kabiji bantu bamwesha bulanda mu mashinda apusana-pusana. Twayai tuvulukenga kuba’mba Yehoba witunemeka bingi pa kwitupa mwingilo wa kukwasha boba bafwisha benakwabo.—Tangai Yakoba 1:27.

AUGUST 16-22

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 27-28

“Ano Mapesho Onse . . . Akavula Bingi”

w10 12/15 19-20 jifu. 18

Mwenaimo Mwi Mfumu Ubena Kutangijilwa na Mupashi wa Lesa!

18 Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, kukookela kwavwangamo kulondela bintu byaambiwa mu Mambo a Lesa ne kuja kajo ka ku mupashi ko etupa. (Mat. 24:45) Kabiji kwavwangamo ne kuba bikeba Lesa ne Mwananji. Yesu waambile amba: ‘Kechi bonse bañambila’mba, Nkambo! Nkambo! Bakatwela mu bufumu bwa mwiulu ne; poso awa uba kyaswa muchima wa Tata wa mwiulu.’ (Mat. 7:21) Kabiji kukookela Lesa kulumbulula kwipana kunekenena kipwilo kya bena Kilishitu muji bakulumpe batongolwa, ko kuba’mba “byabupetu ku bantu.”—Efi. 4:8.

w01 10/1 ji. 8 jifu. 2

Nanchi Mukobilwa Bibusa Bya Yehoba Nyi?

2 Kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa mu byambo bya kuba’mba kutwajijila na ‘kukokela jiwi’ biji mu Mpitulukilo ya mu mizhilo 28:2, bilumbulula kintu kyubiwa jonse. Ko kuba’mba bantu ba Yehoba kechi bafwainwa kumukookelatu pa kimye kimo ne, bafwainwa kutwajijila na kumukookela kimye kyonse. Umvwe ke bobe bino po po bakonsha kubilwa bibusa bya Lesa. Kyambo kya Kihebelu kwafuma kyambo kya “kwimubilwa,” javula ke kyambo kilumbulula “kutambwila” nangwa “kwikala nakyo.”

w10 9/15 8 jifu. 4

Kebeshainga Bibusa Bya Yehoba

4 Bena Isalela bafwainwe kwikala na ñanyi byubilo pa kuba amba bekale na lukokelo? Muzhilo wa Lesa waambile amba bantu banji inge kebabule kumwingijila “na lusekelo ne na kusangalala kwa michima” bakamufichisha ku muchima. (Tangai Mpitulukilo ya mu mizhilo 28:45-47.) Yehoba kechi ukeba lukokelo lwa bukifulumuya, nabiji lolwa lwakonsha kubapo banyama nangwa bandemona ne. (Mako 1:27; Yako. 3:3) Kukookela Lesa kufuma panshi ya muchima kumwesha butemwe. Buno butemwe bumwekela mu lusekelo lufuma mu kwitabila kuba amba mikambizho ya Yehoba kechi yakatazha kulondela ne, kabiji ne kuba amba “ye ufweta boba bamukebesha.”—Hebe. 11:6; 1 Yoa. 5:3.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 360

Mipaka

Mizhilo ya Yehoba yakainwe kutuntulula mipaka. (Mpi 19:14; monai ne Man 22:28.) Kabiji muntu yense ‘watuntululanga mupaka wa mukwabo’ wafingilwe. (Mpi 27:17) Kyajinga bino mambo bena mapunzha bamwenanga bya mu bwikalo mu bijimwa byo bajimanga pa oo mapunzha. Onkao mambo, kutuntulula mupaka kwalengelanga yewo muntu kubula kwikala na mwakumwena bya mu bwikalo. Kuba bino bwajinga bwivi, kabiji byo byo bekimonagna kufumatu ne kala. (Yob 24:2) Bino kwajinga bamo baubanga bino mu bujimuku. Babitumbafumu ba mu Yuda bebambapo amba bajingatu pamo na boba batuntulula mipaka.—Hos 5:10.

AUGUST 23-29

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 29-30

“Kwingijila Yehoba Kechi Kwakatazha Ne”

w10 1/1 jifu. 10 jifu. 2

Yehoba Witupa Lūsa lwa Kwifuukwila

Nanchi kyashupa kuyuka Lesa byo akeba kwi atweba ne kwibyuba nyi?* Mosesa waambile’mba: “Uno mukambizho ye mbenakwimukambizha ja lelo kechi wakosa kukila pa bulume bwenu ne, kabiji kechi uji kwalepa ne.” (Kyepelo 11) Yehoba kechi witukebela bintu byo tukankalwa kuba ne. Bintu byo akeba byawama kabiji twakonsha kwibyuba. Bino bintu byayukanyikwa. Kechi tuya “mwiulu” nangwa ‘kwabuka kalunga’ pa kuba’mba tufunde bintu bitukebela Lesa ne. (Byepelo 12, 13) Baibolo waambatu patoka byo twafwainwa kwikala.—Mika 6:8.

w10 1/1 jifu. 10 jifu. 1

Yehoba Witupa Lūsa lwa Kwifuukwila

“JAVULA ngakamwa bingi amba kampe nakonsha kukankalwa kwikala wa kishinka kwi Yehoba.” Bino byo byaambile mwina Kilishitu wamukazhi umo walangulukilenga’mba byo apichilemo saka aji mwanyike byakonsha kumulengela kukankalwa kwikala wa kishinka. Nanchi nenuwa byo byo mulanguluka nyi? Abya kafwako wa kwitukwasha nyi? Ine. Yehoba witupa lūsa lwa kwifuukwila. Onkao mambo, twakonsha kwifuukwila bintu byo twakonsha kuba mu bwikalo bwetu. Yehoba ukeba atweba kufuukulapo bintu byawama, kabiji Baibolo Mambo anji etubula byo twakonsha kuba kino. Monai byambo bya kwa Mosesa biji mu Mpitulukilo ya mu mizhilo kitango 30.

w10 1/1 jifu. 10 jifu. 4

Yehoba Witupa Lūsa lwa Kwifuukwila

Nanchi Yehoba utako muchima ku bwikalo bo tusalapo nyi? Ee! Lesa waambile kupichila mwi Mosesa amba: “Salululai mweo.” (Kyepelo 19) Nangwa byonkabyo twakonsha kusalulula byepi mweo? Mosesa waambile’mba: “Kasa mutemwa Yehoba Lesa wenu ne kukokela jiwi janji ne kumukakachila.” (Kyepelo 20) Umvwe twamutemwa Yehoba, twafwainwa kumukookela ne kumukakachila mu bukishinka kechi na mambo a byonse byakonsha kwitufikila ne. Kupichila mu buno bwikalo tusala mweo, buno bo bwikalo bwawama ano moba buketulengela kwikala na bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya ya Lesa.—2 Petelo 3:11-13; 1 Yoano 5:3.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 665 jifu. 3

Kutwi

Yehoba kupichila mu bangauzhi banji waambanga ku bantu babulunji, ku bena Isalela basatukile bajinga na “matwi abula kuya ku mukanda.” (Ye 6:10; By 7:51) Bajingatu nobe bashinka mu matwi. Yehoba kechi washinkwile matwi abo ne. Yehoba ye ulengela aba bakeba kumvwisha byambo byanji kwibikwatankanya ne kumukookela. Bino aba babula lukookelo kechi bakwatankanya bulongo mwatala byambo yanji ne. (Mpi 29:4; Lo 11:8) Mutumwa Paulo waambile’mba kukeya kimye bamo betela’mba bena Kilishitu kyo bakakana mafunjisho awama, po bakakananga kumvwa bukine bwa mu mambo a Lesa, ne kuta muchima ku bintu byo “bakebatu abo bene kumvwa” ne kutatu muchima ku bifunjisha bafunjishi babubela. (2Ti 4:3, 4; 1Ti 4:1) Kabiji matwi a muntu akonsha ‘kukebangatu kumvwa’ bibena kumweka kikatakata mbila ya bya malwa.—1Sa 3:11; 2Mf 21:12; Ye 19:3.

AUGUST 30–SEPTEMBER 5

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MPITULUKILO YA MU MIZHILO 31-32

“Funjilaingako ku Ñambilo ya Kifwanyikizho iji mu Lwimbo uji mu Mambo a Lesa”

w20.06 10 mafu. 8-9

“Nkwashai Ngikale na Muchima Umo Kuba’mba Ngakamwenga Jizhina Jenu”

8 Byo kwashajiletu pacheche bena Isalela kutwela mu Ntanda ya Mulaye, Yehoba wafunjishe Mosesa lwimbo. (Mpitu. 31:19) Kabiji Mosesa naye wafwainwe kufunjisha bantu uno lwimbo. (Tangai Mpitulukilo ya mu Mizhilo 32:2, 3.) Inge twalanguluka pa kyepelo 2 ne 3, kimweshatu patoka kuba’mba Yehoba kechi ukeba jizhina janji kufyama, ne kwijimonanga nobe kintu kyazhila kyo bafwainwa kubula kutela bantu ne. Ukeba bilengwa byanji byonse kuyuka jizhina janji. Bantu baumvwine bingi bulongo Mosesa byo ebafunjishe pe Yehoba ne pa jizhina janji ja lukumo. Bintu bibafunjishe Mosesa bibakoseshe ne kwibatundaika, byonkatu mvula byo amenesha bijimwa. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tufunjishenga byonka byafunjishe Mosesa?

9 Inge tuji mu mwingilo wa ku nzubo ku nzubo nangwa mu busapwishi bwa ku mvula bantu, twakonsha kwingijisha Baibolo kumwesha bantu jizhina ja Lesa, Yehoba. Twakonsha kwibapa mabuku, kwibatambisha mavidyo, ne bikwabo biji pa keyala wetu binemeka Yehoba. Ku nkito, pa sukulu, nangwa pa lwendo, twakonsha kwisamba na bantu pe Lesa wetu ye twatemwa ne pa bintu byo atemwa. Twakonsha kubuula bantu bintu byawama Yehoba byo aketubila ne byo akoba ku ntanda. Kabiji inge baumvwa bino bintu kimye kitanshi, bakonsha kuyuka’mba Yehoba witutemwa. Byo tubuulako bantu bukine pe Shetu wa butemwe, tukwashako kuzhijika jizhina ja Lesa. Tukwasha bantu kuyuka’mba bebafunjisha bya bubela pe Yehoba. Tufunjisha bantu mafunjisho a mu Baibolo ebatekenesha ne kwibatundaika.—Isa. 65:13, 14.

w09 5/1 14 jifu. 4

Ñambilo ya Kifwanyikizho ya mu Baibolo—Nanchi Mwiyumvwa Nyi?

Baibolo naye wafwanyikizha Yehoba ku bintu bimo. Bamulumbula’mba “Jibwe ja Isalela,” “jibwe,” ne kuba’mba ‘nsakwa yakosa.’ (2 Samwela 23:3; Salamo 18:2; Mpitulukilo ya mu Mizhilo 32:4) Ñanyi kwipasha kujipo? Byonkatu jibwe jikatampe byo jibula kusunkena, ne Yehoba Lesa naye byo byo akonsha kwimuzhikijila.

w01 10/1 ji. 20 jifu. 7

Londai Yehoba mu Kukomesha Baana Benu

7 Akilangulukai pa butemwe Yehoba bo amwesheshe ku bena Isalela. Pakwibulumbulula buno butemwe Yehoba bo amwesheshe kubena Isalela, Mosesa wibupashañenye ku kintu kimo. Tutanga’mba: ‘Byonka byo oba mpungu pa kusanda kinsa kyanji ubakamina peulu ya baana, ne kutanyika byapi byanji ne kwibabaka ne kwibasenda pa byapi, ibyo byo aubile aye Yehoba byo amutangijilenga [Yakoba].’ (Mpitulukilo ya mu mizhilo 32:9, 11, 12) Pakuba’mba afunjishe baana banji kutumbuka, inabo ‘usanda kinsa kyanji,’ watanyika ne kubakamisha byapi byanji kukambizha baana banji kutumbuka. Umvwe kaana katumbuka pakinsa palepa, inanji “ubakamina peulu” yako. Umvwe wamona’mba kasakwituta panshi, inanji uya munshi yako nekwikasenda “pa byapi byanji.” Byonkabyo, Yehoba naye byobyoasungilenga bena Isalela nabutemwe. Wibapele Mizhilo yakwa Mosesa. (Masalamo 78:5-7) Kepo Lesa ebasopelenga, nekwibakwasha umvwe baponena mubuyanji.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w04 9/15 27 jifu. 12

Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mpitulukilo ya mu Mizhilo

31:12. Baana bafwainwa kwikala pamo na bakulumpe mu kipwilo kimye kya kupwila saka bateleka ne kufunda.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

Baana Benu Bafunjilako ka ku Byubilo Byenu?

w07 5/15 15-16

Nakonsha Kufunjisha Byepi Baana Bami Bulongo?

Twakonsha kukwasha byepi baana betu kutemwa Yehoba ne kumwakamwanga? Mukumbu wa buno bwipuzho uji mu Mizhilo Yehoba yo apele bena Isalela kupichila mwi ngauzhi Mosesa. Bansemi bena Isalela bebakambizhe’mba: “Mwafwainwa kutemwa Yehoba Lesa wenu na muchima wenu yense, ne na mweo wenu yense ne na bulume bwenu bonse. Abino byambo byo mbena kwimukambizha ja lelo byafwainwa kwikala mu muchima wenu, kabiji mwafwainwa kwibifunjishanga na mukoyo baana benu ne kwibyambanga pa kwikala mu nzubo yenu, pa kwenda mu jishinda, pa kulaala ne pa kubuuka.”—Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:5-7.

Bino byepelo bifunjisha bansemi bishinka byanema bingi. Kishinka kimo ke kino: Anweba bansemi mwafwainwa kwikala bakumwenako bawama ku baana benu. Pa kuba’mba mufunjishe mwanenu kutemwa Yehoba, mwafwainwa anweba bene kutemwa Lesa, kabiji byambo byanji byafwainwa kwikala mu muchima wenu. Mambo ka kino o kyanemena? Mambo yenu bafunjishi batanshi ba baana benu. Byo bafunda kupichila mu kumona byo muba, byo bikala mu michima yabo. Byuba bansemi byo bikunza bingi bikekala baana babo.

Bintu byo mwanemeka bingi, bintu byo mulangulukapo, bintu byo mukebesha kuba ne bintu byo mwatemwa bimwekela kechi mu byo mwambapotu ne, bino kikatakata mu byo muba. (Loma 2:21, 22) Kufumatu ku bulukeke, baana bafunda bintu byavula kupichila mu kumona byuba bansemi babo. Baana bayuka bintu byanemeka bansemi babo, kabiji nabo bino bintu bebinemeka bingi. Baana benu bayuka inge mwatemwa Yehoba kya kine. Mambo bamona inge mwanemeka bintu nabiji kutanga Baibolo ne lufunjisho lwa pa bunke. Baana benu bayuka inge mutangizhako Bufumu patanshi mu bwikalo bwenu. (Mateo 6:33) Kabiji kubula kushala ku kupwila kwa bwina Kilishitu, kukumbulapo ne kupayankana mu mwingilo wa kusapwila pa Bufumu kukalengela baana benu kuyuka’mba kwingijila Yehoba kyo kintu kyo mwanemeka mu bwikalo bwenu.—Mateo 28:19, 20; Bahebelu 10:24, 25.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu