bintutu bikwabo etubula buneme bwa buzhile inge tubena kupopwela Yehoba. Bañanga nabo bafwainwe kwikala bazhila. Bijiilo bisatu byaubiwanga pa mwaka pa mwaka byajinga bimye kya lusekelo lukatampe ne bya kusanchila Mulenga. Kabiji Yehoba wapele bantu banji malamuna akainye kuzhilulula jizhina janji jazhila, bya kusunga moba a Sabado ne Yubili, mwakubila na bayanji ne bya kulama bazha. Mapesho afumanga mu kumvwina Lesa apusene na malwa ebafikilanga inge babula lukokelo. Kabiji kuji ne malamuna aambilenga pa luchipo ne kupima mitengo, babeji ba banyama ne kupana byafikizhanga mu bujikumi kwikala ke “byazhila bya kwa Yehoba.”

Mepuzho a mu Binembelo Akumbulwa:

16:29—Mu ñanyi jishinda bena Isalela mo bafwainwe ‘kumanyika michima yabo’? Jino jishinda jaubiwanga panyuma ya Juba ja kufuchilamo Mambo, jaesakana ku kulomba lulekelo lwa mambo. Kuzhikilwa na nzala pa kyokya kimye kyamweka kwajinga kwa kuyuka bundengamambo. Kyamwekeshatu kuba’mba ‘kumanyika michima yabo’ kwalumbulwilenga kuzhikilwa na nzala.

19:27—Mukambizho wa ‘kutenda nsuki na kuzhokolosha mitwe’ nangwa “kutamisha kunsa” ya myevu walumbulwilenga ka? Kyamweka uno muzhilo wapainwe kuchina Bayudea kutenda myevu nangwa nsuki yabo mu jishinda ja kulondela byubilo bya bantu bangi. (Yelemiya 9:25, 26; 25:23; 49:32) Nangwa byonkabyo, mukambizho wa Lesa kechi walumbulwile kukanya Bayudea kutenda myevu yabo ne.—2 Samwela 19:24.

25:35-37—Nanchi kimye kyonse kyatamine ku bena Isalela kunungako nsubu nyi? Umvwe muntu wakongwele mali a kuya na kuba busulu, mwinao wakonsheshe kukebelapo nsubu. Nangwa byonkabyo, Mizhilo yakainye kukebelapo nsubu pa nkongole yapanyiwanga kukabulwilamo muntu mu buyanji. Kumwena nsubu pa buyanji bwa mukwenu kwatamine.—Kulupuka 22:25.

26:19—‘Jiulu jakonsha kwikala byepi nobe kapotwe ne mushiji nobe lubemba’? Na mambo a kubula mvula, jiulu peulu ya ntanda ya Kenana jamwekelenga kukosa nobe kapotwe wabula meso meso. Kwakubula mvula, mushiji wabekelenga nobe lubemba.

26:26—Kyalumbulwilenga ka ku ‘banabakazhi jikumi baoshelenga shinkwa mu mpoto imo’? Kwesakana na mo kyafwainwa kwikela, mwanamukazhi yense wakebewenga kwikala na mpoto yanji mwakoshela byonse byo afwainwe kubanga. Bino abye byambo byatongwelenga kukepelwa kwa kajo kya kuba mpototu imo yoyakebewenga koshelamo bashinkwa bonse bo baoshanga banabakazhi jikumi. Kino kyajinga malwa amo aambijilwe jimo aiyanga na mambo a kukankalwa kusunga buzhile.

Lufunjisho Kotuji:

20:9. Muchima wa lupato ne bukaji wajingatu pamo nobe bumbanzhi ku meso a Yehoba. Onkao mambo, Yehoba wakambizhe kwipaya awa wafinga bansemi yanji byonka byo kikalatu umvwe wibepaya. Nanchi kino kechi kyakonsha kwitutundaika kumwesha butemwe ku bakwetu ba mu lwitabilo ne nyi?—1 Yoano 3:14, 15.

22:32; 24:10-16, 23. Jizhina ja Yehoba kechi jafwainwa kubiwa mwenga ne. Mu kifulo kya kuba byobyo, twafwainwa kutota jizhina janji ne kulomba’mba jizhijikwe.—Masalamo 7:17; Mateo 6:9.

Buku wa Bena Levi byo Etulamata mu Mpopwelo Yetu

Lelo jino Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi baji mu Mizhilo ne. (Ngalatiya 3:23-25) Nangwa byonkabyo, bintu byanembwa mu Bena Levi byo bitulengela kuyuka ndangulukilo ya Yehoba pa bintu byapusana pusana, byalamata mpopwelo yetu.

Byo mutanganga Baibolo mulungu ne mulungu kunengezhezha jimo Sukulu ya Mwingilo wa Teokalasi, kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, mukomvwisha bingi kishinka kya kuba’mba Lesa wetu ukeba bakalume banji kwikala ba buzhile. Kabiji uno buku wakonsha ne kwimulengela kumupa Mwine Wakila byenu bya wamisha, kimye kyonse kusunga buzhile bwa kulengela kumutota.

Bilengwa Byamba Mambo a Lukumo lwa Lesa!

“Bya mwiulu byamba mambo a lukumo lwa Lesa; ne jiulu najo jimwesha mingilo ya maboko anji.”—MASALAMO 19:1.

1, 2. (a) Mambo ka bantu o babujila kumona lukumo lwa Lesa? (b) Nga bakulumpe 24 bapa byepi Lesa lukumo?

“KECHI wakonsha kumona kilungi kyami ne; mambo kafwako muntu wakonsha kummona amiwa ne kwikala na bumi ne.” (Kulupuka 33:20) Yehoba byobyo amusopeshele Mosesa. Na mambo a kuba bantu balengwa mu buntunshi kechi bakonsha kwikala bomi inge bamona lukumo lwa Lesa ne. Nangwa byonkabyo, mutumwa Yoano wamwene kimwesho kya kukumya kya kwa Yehoba saaikala pa jitanda ja lukumo Lwanji.—Lumwekesho 4:1-3.

² Kupusanako na bantu, bilengwa bya kishinka bya mupashi bimona kilungi kya Yehoba. Mu bino bilengwa bya mupashi muji ne “bakulumpe makumi abiji ne bana” boamwene Yoano mukimwesho kya mwiulu, bemenako ba 144,000. (Lumwekesho 4:4; 14:1-3) Bobapo byepi pa kumona lukumo lwa Lesa? Kwesakana na Lumwekesho 4:11, bamba’mba: “Mwafwainwa anweba Nkambo yetu, Lesa wetu, kutambula lukumo, ne buneme, ne bulume: mambo anweba yenu mwalengele byonse, kabiji na mambo onka a kyaswa muchima wenu o byaikajile, o byalengelwe.”

Ene Mambo o ‘Kibashinkila Bulaka’

3, 4. (a) Mambo ka lwitabilo mwi Lesa o lwabujila kukana byaamba sayansi? (b) Bimye bimo, ki ka kilengela kubula kwitabila mwi Lesa?

³ Abya mutundaikwa kupa Lesa lukumo nyi? Bantu bavula kechi bamupa lukumo ne, bamo bakana ne kukana’mba Lesa kafwako. Kya kumwenako, mfunji umo wa tubangabanga wanembele amba: “Nanchi Lesa ye walengele bya mwiulu ku buwame bwetu nyi? . . . Uno mulanguluko uleta bingi lusekelo. Pano bino amiwa naketekela namba uno mulanguluko ke wa bujimbijimbitu. . . . Kechi kyayilamo ne kuyilamotu kwamba’mba Lesa ye walengele bya mwiulu ne.”

⁴ Kupesapesa kwa basayansi kechi kwafika palepa ne. Kubiwatu kwesakana na bintu byo bakonsha kumona bantu nangwa byo bakonsha kufunda. Inge ne, bikalatu ke bya kusombatu. Na mambo a kuba “Lesa ye Mupashi,” kechi kyakonsheka kumumona ne kumufunjila mu mashinda a sayansi ne. (Yoano 4:24) Onkao mambo ke bumbulwamaana kubula lwitabilo mwi Lesa na mambotu a kuba’mba kechi kyaitabizhiwa na sayansi ne. Shayuka umo wa bya sayansi wa jizhina ja Vincent Wigglesworth, wa pa Cambridge University waambile’mba mashinda a sayansi “aimena pa lwitabilo.” Kiji byepi byobyo? “Aimena pa lwitabilo lwakosa lwa kuba’mba bintu byonse byakonsha kulumbululwatu kupichila mu ‘mizhilo ya bilengwa.’” Onkao mambo inge muntu waketekela mu mashinda a bya sayansi wafwainwa kwikala na lwitabilo lwakosa byonka byo kikala kwitabila mwi Lesa. Bimye bimo, kubula kwitabila mwi Lesa kubilwamotu kyanshiji na mambotu a kuchina kuswa bukine. Nyimbi wa masalamo wanembele’mba: ‘Mubi, mu kwitota kwa pa kilungi kyanji, waamba’mba,