BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • Waingijishe Kichi Kya Mukuyu Pa Kufunjisha Buneme Bwa Kwikala Na Lwitabilo
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu ne baana banji ba bwanga bamona kichi kya mukuyu kyabulanga kupanga saka kyauma

      KITANGO 105

      Waingijishe Kichi Kya Mukuyu Pa Kufunjisha Buneme Bwa Kwikala Na Lwitabilo

      MATEO 21:19-27 MAKO 11:19-33 LUKA 20:1-8

      • KICHI KYA MUKUYU KYA UMINE KITUFUNJISHA BUNEME BWA KWIKALA NA LWITABILO

      • BAZHINAUKILE LUUSA LWAJINGA NE YESU

      Yesu byo afuminemo mu Yelusalema pa Kimo mabanga, wabwelele ku Betani ku musela wa Mutumba wa Maolivi. Kyamweka walaajile pa nzubo ya balunda nanji, ba Lazalasa, Maliya ne Mata.

      Pano lukelokelo pa Nisanyi 11, Yesu ne baana banji ba bwanga baimene lwendo kubwela ku Yelusalema na kutanwa pa nzubo ya Lesa kimye kyapeleleko. Kabiji jo jajinga juba japeleleko ja kusapwila ku bantu bavula saka akyangye kwikala na Kijiilo kya Lupitailo, ne kutendeka Kijiilo kya Kuvuluka lufu lwanji, apa kabiji ne kumutotolwesha ne kumwipaya.

      Byo bafumine mu Betani bapichile ku Mutumba wa Maolivi kabiji byo banangijilenga ku Yelusalema, Petelo wamwene kichi Yesu kyo afingile juba jafumineko lukelo. Waambile’mba: “Labi, monai! kichi kya mukuyu kyo mwafingile kyauma.”—Mako 11:21.

      Pano mambo ka Yesu o alengejile kino kichi kuma? Walumbulwile ene mambo byo aambile’mba: “Kine nemwambila namba, umvwe muji na lwitabilo ne kubula luzhinauko, kechi mukobatu byonka byo nauba na uno mukuyu ne, bino inge mwaambila ne uno mutumba amba, ‘Fuma papo uye mu kalunga ka mema,’ kikobiwa byonkabyo. Kabiji bintu byonse byo mukalombanga, umvwe mwaikala na lwitabilo, mukebitambula.” (Mateo 21:21, 22) Onkao mambo, wabwezhezhepo kwamba kishinka kyo aambilepo patanshi kuba’mba lwitabilo lwakonsha kuvilula mutumba.—Mateo 17:20.

      Yesu byo alengejile kichi kuma, wafunjishenga buneme bwa kwitabila mwi Lesa. Waambile’mba: “Byonse byo mukalomba ne kukeba, mwikale na lwitabilo lwa kuba’mba mwibitambula kala, kabiji mukebitambula.” (Mako 11:24) Luno kine lwajinga lufunjisho lwanema bingi ku baana ba bwanga ba kwa Yesu bonse. Kabiji luno lufunjisho lwawamine bingi kikatakata ku batumwa mambo kulutwe bapichile mu meseko akatampe. Pano bino, paji lukwatankano lukwabo pa mambo a kichi kyaumine ne lwitabilo byo lwafwainwa kwikala.

      Byonka byajinga kichi kya mukuyu, ne kisaka kya bena Isalela kibepekezhenga kuwama byo byo kyajinga. Bantu ba mu kino kisaka balayañene ne Lesa kutwajijila kwikala na bulunda bwawama ne aye. Kabiji bavula bamwesheshenga’mba babena kulama Mizhilo yanji. Pano bino, kino kisaka kyamwesheshe’mba kechi kyajinga na lwitabilo ne, kabiji kechi kyapanganga bipangwa byawama ne. Kabiji bakaine ne Mwana Lesa. Onkao mambo, Yesu byo alengejile kichi kyabujile kupanga bipangwa kuma, wamwesheshe patoka bintu bikamwekela kino kisaka kyabujilenga kupanga bipangwa kabiji kyabujile lwitabilo.

      Kechi papichile ne kimye ne, Yesu ne baana banji ba bwanga bafikile mu Yelusalema. Byonka byo aubanga kimye kyonse, Yesu watwelele mu nzubo ya Lesa kabiji watatwile kufunjisha. Kyamweka bañanga bakatampe ne bakulumpe, balangulukilenga pe Yesu byo aubile bantu bapimpwilenga mali pa juba jafumineko. Onkao mambo, bamushikishe’mba: “Nanchi wafumya pi luusa lo ubilamo bino bintu? Nangwa ñanyi wakupele luno luusa lwa kuba bino bintu?”—Mako 11:28.

      Yesu wibakumbwile’mba: “Ne amiwa nsakwimwipuzha bwipuzho bumo. Umvwe munkumbule, ne amiwa nsakwimubuula ko mfumya luusa lo ngubilamo bino bintu. Nanchi lubatizhilo lwa kwa Yoano lwafumine mwiulu nyi, inyi ku bantu? Nkumbulai.” Pano bintu bibalukijile. Bañanga ne bakulumpe batendekele kwisamba mulwabo amba: “Inge twambe’mba, ‘Lwafumine mwiulu,’ usakwamba’mba, ‘Pano mambo ka o mwabujile kumwitabila?’ Kabiji umvwe twambe’mba, ‘Lwafumine ku bantu’?” Besambilenga bino mambo bachiine jibumba, “mambo bantu bonse bayukile’mba Yoano wajinga ngauzhi.”—Mako 11:29-32.

      Bano balwanyi ba kwa Yesu bakankelwe mukumbu wafwainwa. Onkao mambo, bakumbwile’mba: “Kechi twayuka ne.” Yesu naye wibambijile’mba: “Ne amiwa kechi nemubuule ko mfumya luusa lo ngubilamo bino bintu ne.”—Mako 11:33.

      • Mambo ka juba ja Nisanyi 11 o janemejile?

      • Ñanyi kintu Yesu kyo afunjishe byo alengejile kichi kya mukuyu kuma?

      • Yesu wavulañenye byepi boba bamushikishe ko afumishe luusa lo aubijilengamo bintu?

  • Bishimpi Bibiji Bya Majimi A Miñanzañanza
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Bamingilo ba mu bujimi bwa miñanzañanza baipaya mwana wamulume wa bwina bujimi

      KITANGO 106

      Bishimpi Bibiji Bya Majimi A Miñanzañanza

      MATEO 21:28-46 MAKO 12:1-12 LUKA 20:9-19

      • KISHIMPI KYA BAANA BABALUME BABIJI

      • KISHIMPI KYA BANJIMI BA MU BUJIMI BWA MIÑANZAÑANZA

      Mu nzubo ya Lesa, Yesu wazhindamikile bañanga bakatampe ne bakulumpe bakebelenga kwibabuula ko afumishe luusa lwa lo aubijilengamo bintu. Byaambile Yesu bibazhindamikilepo. Kepo ebelele kishimpi kyasolwele byo bajinga.

      Yesu washimikizhe’mba: “Muntu umo wajinga na baana babiji. Wayile ku mutanshi ne kumwambila’mba, ‘Mwanami, yanga ukengile mu bujimi bwa miñanzañanza.’ Aye wamukumbwile’mba, ‘Kechi nsakuya ne,’ bino pa kupitapo kimye walangulukilepo jikwabo kabiji wayile. Byo ayile ku wa bubiji, wamwambijile kintutu kimo. Aye wamukumbwile’mba, ‘Nsakuya mwane,’ bino kechi wayile ne. Pa bano babiji, wepi waubile kyaswa muchima wa shanji?” (Mateo 21:28-31) Mukumbu kechi wakatazha ne, mwana mutanshi ye waubile kyaswa muchima wa bashanji.

      Onkao mambo, Yesu wabuujile balwanyi banji amba: “Kine nemwambila namba basonkeshi ne bapite batangilako kulutwe yenu mu Bufumu bwa Lesa.” Basonkeshi ne bapite patanshi bakaine kwingijila Lesa. Bino byonka byajinga mwana mutanshi, balapijile kabiji batendekele kumwingijila. Pakuba bantangi ba bupopweshi bajinga nobe mwana wa bubiji, baambanga’mba babena kwingijila Lesa, bino saka bakankalwa kuba byobyo. Yesu waambile’mba: “Yoano [Mubatizhi] waishile kwi anweba mu jishinda ja bololoke, bino kechi mwamwitabijile ne. Pakuba basonkeshi ne bapite bamwitabijile, bino anweba nangwa kya kuba mwamwene kino, kechi mwapimpwile milanguluko yenu ne kumwitabila ne.”—Mateo 21:31, 32.

      Yesu wanungilepo ne kishimpi kikwabo. Pa kikye kimye, wamwesheshe’mba kukankalwa kwa boba bantangi ba bupopweshi kechi kwajingatu kwa kubula kwingijila Lesa ne, bino bajinga bantu batama kabiji babi. Yesu washimikizhe’mba: “Muntu umo wajimine bujimi bwa miñanzañanza ne kupishako luvimba kabiji wapoyile mwa kufiina binyu ne kushimikako kyamba; kepo ashijile banjimi ne kuya ku kyalo kingi. Byo kyaubile ke kimye kipilamo bipangwa, watumine kalume kuya ku banjimi kuba’mba akasendepo bipangwa bimo bya mu bujimi bwa miñanzañanza kwi abo. Bino bamukwachile, kumupuma ne kumubwezhamo mabokotu. Watumineko ne kalume mukwabo, kabiji naye bamupumine ku mutwe ne kumwambila mwenga. Kepo atumineko mukwabo, bino aye bamwipayile kabiji watumineko bavula, bamo bebapumine ne bakwabo bebepayile.”—Mako 12:1-5.

      Nanchi aba bamutekelenga Yesu bakwatakenye kino kishimpi nyi? Kyamweka bavulukile byambo bya kwa Isaya bya kuba’mba: “Bujimi bwa miñanzañanza bwa Yehoba wa mabumba yo nzubo ya kisaka kya Isalela, bena Yuda bo bujimi bwa miñanzañanza bo atemenwe. Wapembejilenga bunchibamambo bwaoloka, pano bino, kechi kwajinga bunchibamambo bwaoloka ne.” (Isaya 5:7) Kishimpi kya kwa Yesu kipasha na bino byambo. Yehoba ye mwina bujimi, kabiji bujimi ke kisaka kya bena Isalela kyo bazhikijilanga ku Mizhilo ya Lesa. Yehoba watumine bangauzhi na kufunjisha bantu banji ne kwibakwasha kupanga bipangwa byawama.

      Nangwa byonkabyo, “banjimi” bamanyikile ne kwipaya “bakalume” bo bebatumijile. Yesu walumbulwile’mba: “Kwashajiletu umo, mwananji ye atemenwe. Ye wapeleleko kutuma kwi abo, ne kwamba’mba, ‘Mwanami bakamunemeka.’ Pakuba aba banjimi baumvwañene mulwabo amba, ‘Uno ye nswanyi. Twayai tumwipaye ne bya buswanyi bisakwikala ke byetu.’ Byonkabyo, bamukwachile ne kumwipaya.”—Mako 12:6-8.

      Yesu washikishe’mba: “Mwina bujimi bwa miñanzañanza ukoba byepi?” (Mako 12:9) Bantangi ba bupopweshi bakumbwile’mba: “Na mambo a kuba babi, ukebonauna kyatama bingi kabiji ukapana bujimi bwanji bwa miñanzañanza ku banjimi bakwabo, bakamuletelanga bipangwa umvwe byapya.”—Mateo 21:41.

      Kwa kubula kuyuka, bezhachishe abo bene mambo bajinga pa “banjimi” baingijilenga mu “bujimi bwa miñanzañanza” bwa Yehoba, ko kuba’mba kisaka kya bena Isalela. Bipangwa Yehoba byo aketekejile kutambula ku boba banjimi ke kwitabila mu Mwananji, Mesiasa. Yesu wibatajile bantangi ba bupopweshi ne kwibambila’mba: “Nanchi kechi mwatangapo pa kino kinembelo amba: ‘Jibwe jo balengulwile bantungi jaikala ke jibwe jikatampe ja pa jikonka nenyi? Jino jafuma kwi Yehoba kabiji kyo kya kukumya kwi atweba.” (Mako 12:10, 11) Yesu walumbululwile bulongo kino kishinka amba: “O ene mambo, o nemwambila namba, bakemwangata Bufumu bwa Lesa ne kwibupana ku kisaka kipanga bipangwa.”—Mateo 21:43.

      Banembeshi ne bañanga bakatampe bayukile’mba Yesu “kishimpi kyo ebelele kyaambilenga pe abo.” (Luka 20:19) Kyakijile pa byonse, bakebelenga kumwipaya, mambo ye wajinga “nswanyi.” Pano bino, bachiinenga bantu mambo bamonanga Yesu amba ngauzhi, onkao mambo, kechi bakebele kumwipaya pa kikye kimye ne.

      • Baana babiji ba mu kishimpi kya kwa Yesu bemenako bañanyi?

      • Mu kishimpi kya bubiji, “mwina bujimi,” “bujimi bwa miñanzañanza,” “banjimi,” “bakalume,” ne “nswanyi” bimenako bañanyi?

      • Ñanyi kintu kyamwekejile banjimi ba mu “bujimi bwa miñanzañanza”?

  • Mfumu Waichile Bantu Ku Kijiilo Kya Masongola
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Mfumu wakambizha bantu kukukwata mwanamulume wabujile kuvwala bivwalo bya masongola ne kumupanga pa kijiilo kya masongola

      KITANGO 107

      Mfumu Waichile Bantu Ku Kijiilo Kya Masongola

      MATEO 22:1-14

      • KISHIMPI KYA KIJIILO KYA MASONGOLA

      Yesu byo ajinga pepi kupwisha mwingilo wanji, watwajijile kwingijisha bishimpi pa kusolola byubilo byatama bya banembeshi ne bañanga bakatampe. O ene mambo o bakebejilenga kumwipaya. (Luka 20:19) Bino Yesu kechi wapwishishe kusolola byubilo byabo ne. Wibelele kishimpi kikwabo amba:

      “Bufumu bwa mwiulu bakonsha kwibupashañanya ku mfumu wanengezhejile mwananji wa mulume kijiilo kya masongola. Kabiji watumine bazha banji kuya na kwita bantu bo baichile ku kijiilo kya masongola, bino kafwako waswile kwiyako ne.” (Mateo 22:2, 3) Yesu watendekele kino kishimpi na byambo bya kuba’mba “Bufumu bwa mwiulu.” Kino kibena kumwesha’mba Yehoba Lesa ye “mfumu.” Pano nga mwana mfumu ne bantu bo baichile ku kijiilo kya masongola bo bañanyi? Kechi kyakatazha kuyuka mwana mfumu amba Mwana wa kwa Yehoba, yenka waambilenga kishimpi ne. Kabiji kechi kyakatazha kuyuka’mba aba bo baichile ke boba bakekala pamo na Mwana mu Bufumu bwa mwiulu ne.

      Bañanyi bajinga batanshi kwita? Nanchi bañanyi Yesu ne batumwa banji bo basapwijilengako pa Bufumu? Bajinga Bayudea. (Mateo 10:6, 7; 15:24) Kino kisaka kyaswile lulayañano lwa Mizhilo mu mwaka wa 1513 B.C.E., kabiji bo bajinga batanshi kwikala na “bufumu bwa bañanga.” (Kulupuka 19:5-8) Pano ñanyi kimye kyo bebechile ku “kijiilo kya masongola”? Luno lwito lwatatwile mu 29 C.E. kimye Yesu kyo atendekele kusapwila pa Bufumu bwa mwiulu.

      Nga bena Isalela bavula baubilepo byepi pa luno lwito? Byonka byaambile Yesu, “kafwako waswile kwiyako ne.” Bantangi ba bupopweshi bavula ne bantutu kechi bamwitabijile amba ye Mesiasa kabiji ye Mfumu ye batongola kwi Lesa ne.

      Nangwa byonkabyo, Yesu wamwesheshe kuba’mba bakebeta jikwabo. Waambile’mba: “[Mfumu] watumineko bazha bakwabo ne kwibambila’mba, ‘Kabuulai bonse bo naita amba: “Nanengezha kajo ka mute, baipaya bañombe ne banyama banuna, ne byonse banengezha kala. Iyai ku kijiilo kya masongola.”’ Bino abo kechi bateleko muchima ne, umo wayile ku bujimi bwanji, mukwabo naye ku busulu bwanji; pakuba aba bashajilepo, bakwachile bazha banji, kabiji bebamanyikile ne kwibepaya.” (Mateo 22:4-6) Kino kipasha na kyamwekele kimye kipwilo kya bena Kilishitu byo kyalengelwe. Pa kyo kya kimye, Bayudea bakonsheshe kwikala mu Bufumu, bino bakaine luno lwito, kabiji bamanyikilenga ‘bazha ba mfumu.’—Byubilo 4:13-18; 7:54, 58.

      Ki ka kyamwekejile kino kisaka? Yesu washimikizha’mba: “Mfumu wazhingijile bingi, ne kutuma mazhita anji kuya na kwipaya boba bambanzhi ne kusoka muzhi wabo.” (Mateo 22:7) Bayudea bamwene kino mu mwaka wa 70 C.E., kimye bena Loma kyo bamonawine “muzhi” wa Yelusalema.

      Nanchi aba mfumu bo aichile byo bakaine kyamwesheshenga’mba kyapwa kafwako bakwabo bo baketa nenyi? Kechi mo mwatala kishimpi kya kwa Yesu ne. Yesu watwajijile kwamba’mba: “Ponkapo [mfumu] waambijile bazha banji amba, ‘Kijiilo kya masongola bekinengezha kala, bino aba bo naichile kechi bafwainwa ne. Onkao mambo, yainga mu mikwakwa ya mu muzhi, yense ye musakutaana mumwite eye na kutanwa ku kijiilo kya masongola.’ Byonkabyo bano bazha bayile mu mikwakwa na kwita bonse bo bataaine, babi ne bawama; kabiji mu kibamba mwaikejile kijiilo kya masongola, mwayujile boba bajiilenga.”—Mateo 22:8-10.

      Mu kuya kwa kimye, mutumwa Petelo watendekele kukwasha bantu ba mu bisaka bikwabo, aba babujile Bayudea bakisemwa nangwa babujile kwaluka ke Bayudea, kwikala bena Kilishitu ba kine. Mu mwaka wa 36 C.E., Mukulumpe wa bashilikale bena Loma aye Koneleusa ne kisemi kyanji batambwile mupashi wa Lesa, kabiji bo bajinga batanshi kwikala pa mutanchi wa kwikala mu Bufumu bwa mwiulu bwaambilepo Yesu.—Byubilo 10:1, 34-48.

      Yesu walumbulwile’mba kechi bonse baishile ku kijiilo bo basajile ku “mfumu” ne. Waambile’mba: “Mfumu byo atwelele na kumona benyi, wataainemo muntu wabujile kuvwala kivwalo kya masongola. Wamushikishe’mba, ‘Obewa mukwetu, waji kutwela byepi muno kwa kubula kuvwala kivwalo kya masongola?’ Aye wakankamenetu. Kepo mfumu aambijile bakalume banji amba, ‘Mukasai ku maboko ne ku maulu kabiji mumutaye pangye mu mfishi. Akwa ko ko akekala na kujila ne kushenka ku meno.’ Mambo baitwa bo bavula, pakuba bo basala bo bacheche.”—Mateo 22:11-14.

      Bantangi ba bupopweshi batelekelenga kwi Yesu kechi bakwatakenye kyo aambilengapo ne. Nangwa byonkabyo, kibafichishe bingi ku muchima kabiji bafuukwilepo kwipaya Yesu mambo wibalengeshenga bumvu.

      • Mu kishimpi kya kwa Yesu, “mfumu” ye ñanyi, kabiji “mwananji” ye ñanyi, ne bantu batanshi bo baichile ku kijiilo kya masongola bemenako bañanyi?

      • Ñanyi kimye kyo baichile Bayudea, kabiji bañanyi bapeleleko kwita?

      • Kishinka kya kuba’mba baichile bantu bavula, bino bachechetu bo basajile kilumbulula ka?

  • Yesu Wavulañenye Milanguluko Ya Bakebelenga Mwa Kumutaaina Na Mambo
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu uji na jali ja munsoko mu kuboko ubena kukumbula ba Faliseo bamwipwizhenga mepuzho a bujimuku

      KITANGO 108

      Yesu Wavulañenye Milanguluko Ya Bakebelenga Mwa Kumutaaina Na Mambo

      MATEO 22:15-40 MAKO 12:13-34 LUKA 20:20-40

      • KUPANA BINTU BYA KWA KESALA KWI KESALA

      • NANCHI ABA BAKASANGULWA KECHI BAKASONGOLANGA NANGWA KUSONGOLWA NENYI?

      • MUKAMBIZHO MUKATAMPE

      Na mambo a kuba Yesu wibelele bishimpi byasolwele bubi bwabo, balwanyi banji ba mu bupopweshi bazhingijile bingi. Bafaliseo bayile na kumumvwañena kuba’mba bamutaane na mambo mu ñambilo yanji a kumukwachilapo. Bakebelenga’mba ambepo kintu kimo kisakwibalengela kumukwata ne kumupana ku kitumbafumu mwina Loma, kabiji bapele mali baana babo ba bwanga kuba’mba baye na kumweseka.—Luka 6:7.

      Bamwambijile’mba: “Mufunjishi, twayuka’mba mwamba ne kufunjisha bulongo kabiji kechi mutala ku bilungi bya bantu ne, bino mufunjisha jishinda ja Lesa mu bukine: Nanchi kijitu bulongo atweba kupana nangwa kubula kupana musonko kwi Kesala nyi?” (Luka 20:21, 22) Yesu kechi wajimbaikilwe na byambo byamulambisha ne. Wayukile’mba umvwe ambe’mba, ‘Kechi kyawama kupana misonko ne,’ basakumupamo mambo a kusatukila bena Loma. Kabiji umvwe ambe’mba, ‘Ee, mwafwainwa kupana misonko,’ bantu balengululanga bena Loma bebatangijilanga basakumulukuka. Pano wakumbwile’mba ka?

      Yesu wakumbwile’mba: “Mambo ka o mubena kungesekela anweba bakamfutumfutu? Mmweshai jali ja muwayawaya ja musonko.” Bamuletejile ndenali umo. Wibashikishe’mba: “Akye kipashañano ne byambo bijipo bya kwa ñanyi?” Abo bamukumbwile’mba: “Bya kwa Kesala.” Kepo ebambijile’mba: “Panai bintu bya kwa Kesala kwi Kesala, kabiji bintu bya kwa Lesa, kwi Lesa.”—Mateo 22:18-21.

      Banabalume byo baumvwine mwakumbwijile Yesu, bakuminye bingi. Kabiji bamushile ke baye ne kuya. Pano bino, kechi kyapelejiletu ponkapo ne, batwajijile na kukeba mashinda akwabo a kumutaainamo na mambo. Bafaliseo byo bakankelwe mwa kumutaaina na mambo, bantangi ba bupopweshi bukwabo baishile kwi Yesu.

      Basadusea babujile kwitabila mu lusanguko bamusolomokele ne kumushikisha pa lusanguko ne pa masongola a kuswana muka mulongo wobe. Bamushikishe’mba: “Mufunjishi, Mosesa waambile’mba: ‘Umvwe mwanamulume wafwa kwa kubula kusemapo baana, nkasanji wafwainwa kuswana bukwe yanji ne kusemena baana mu jizhina ja kolojanji.’ Mwi atweba mwajinga bankasa ne kolo batanu na babiji. Mutanshi wasongwele kabiji wafwile kwa kubula kusemenamo baana, bino nkasanji wamuswaine muka kolojanji. Abino byo byo kyamwekele ne ku wa bubiji ne ku wa busatu, kufikatu ne ku wa butanu na bubiji. Kyapeleleko ne mwanamukazhi naye wafwile. Pano bano batanu na babiji pa kusanguka, ñanyi ukekala mwina mukazhi? Mambo bonse bamusongwele.”—Mateo 22:24-28.

      Kwingijisha byanembele Mosesa byaitabijilemo Basadusea, Yesu wakumbwile’mba: “Anweba mwaya mungi, mambo kechi mwayuka Binembelo nangwa bulume bwa Lesa ne. Mambo inge basanguka mu bafu, banabalume nangwa banabakazhi kechi bakasongola nangwa kusongolwa ne, bino bakekala nobe bamalaika ba mwiulu. Pa mambo a kusanguka kwa bafu, nanchi kechi mwatangapo mu buku wa Mosesa mu jishimikila ja kipupu kya miba, Lesa byo amwambijile’mba: ‘Amiwa yami Lesa wa Abalahama, Lesa wa Izaka kabiji Lesa wa Yakoba nenyi’? Aye kechi ye Lesa wa bafu ne, ke wa bomi. Kine mwaya mungi.” (Mako 12:24-27; Kulupuka 3:1-6) Jibumba jakuminye pa mukumbu wa kwa Yesu.

      Bafaliseo ne Basadusea byo bamwene’mba Yesu wibashinkisha bulaka, bakwatankene pamo ne kwiya kwi aye na kumweseka jikwabo. Munembeshi umo wamushikishe’mba: “Mufunjishi, nanchi mukambizho mukatampe wa mu Mizhilo ye wepi?”—Mateo 22:36.

      Yesu wakumbwile’mba: “Mutanshi ke uno, ‘Umvwa obewa Isalela, Yehoba Lesa wetu ye Yehoba umotu, kabiji wafwainwa kutemwa Yehoba Lesa wobe na muchima wobe yense ne na mweo wobe yense ne na maana obe onse ne na bulume bobe bonse.’ Wa bubiji ke uno, ‘Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.’ Kafwako mukambizho mukwabo wakila ino ne.”—Mako 12:29-31.

      Uno munembeshi byo aumvwine mukumbu, waambile’mba: “Mufunjishi, mwaamba kine byo mwaamba’mba, ‘Aye ye umo kabiji kafwako mukwabo uji nobe aye ne’; kabiji kumutemwa na muchima wobe yense, na maana obe onse, ne na bulume bobe bonse ne kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine, kwanema bingi kukila milambo yonse ya kusoka ne bitapisho.” Ponkapo Yesu byo ayukile’mba wakumbula bulongo, wamwambijile’mba: “Kechi uji kwalepa na Bufumu bwa Lesa ne.”—Mako 12:32-34.

      Yesu wafunjishenga mu nzubo ya Lesa pa moba asatu (Nisanyi 9, 10, ne 11). Bantu bamo, nabiji uno munembeshi, baumvwinenga bingi bulongo kuteleka kwi aye. Pano bantangi ba bupopweshi abo kechi baumvwine bulongo ne, bino, kechi kwajingapo nangwa umo “wakonsheshe kumushikisha jibiji ne.”

      • Bafaliseo baubile byepi kuba’mba bamone mwa kutaaina Yesu na mambo, kabiji ki ka kyafuminemo?

      • Yesu washinkishe byepi bulaka Basadusea bamwesekelenga?

      • Pa kukumbula bwipuzho bwaipwizhe munembeshi, ñanyi kintu Yesu kyo aambile’mba kyo kyanema?

  • Wanenene Balwanyi Ba Bupopweshi
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu wasolola bantangi bakanyanga bya bupopweshi

      KITANGO 109

      Wanenene Balwanyi Ba Bupopweshi

      MATEO 22:41–23:24 MAKO 12:35-40 LUKA 20:41-47

      • NANCHI KILISHITU MWANA ÑANYI?

      • YESU WASOLWELE BYUBILO BYA BAKAMFUTUMFUTU BAMWESEKELENGA

      Balwanyi ba bupopweshi bakankelwe kutamisha jizhina ja kwa Yesu, nangwa kumutaana na mambo pa kuba’mba bamupane ku bena Loma. (Luka 20:20) Onkao mambo, saka akiji mu nzubo ya Lesa pa Nisanyi 11, Yesu wasolwele bulubi bwabo kabiji wisolwele aye mwine patoka. Washikishe’mba: “Nanchi mulangulukapo amba ka pe Kilishitu? Ye mwana ñanyi?” (Mateo 22:42) Bayukishetu bulongo kuba’mba Kilishitu, nangwa’mba Mesiasa, ukafuma mu kisemi kya kwa Davida. Uno ye mukumbu ye bakumbwile.—Mateo 9:27; 12:23; Yoano 7:42.

      Yesu wibashikishe’mba: “Davida byo atangijilwe na mupashi, mambo ka o amutelejile’mba Nkambo, ne kwamba’mba, ‘Yehoba waambijile Nkambo yami amba: “Ikala ku kuboko kwami kwa kilujo, poso nkabike balwanyi bobe munshi ya maulu obe”’? Umvwe Davida umutela’mba, Nkambo, pano waikala byepi mwananji?”—Mateo 22:43-45.

      Bafaliseo baubiletu nzoo mambo baketekejilenga muntu kufuma mu kisemi kya kwa Davida wa kwibakuula ku bena Loma bebalaminenga. Kwingijisha byambo bya kwa Davida byanembwa pa Salamo 110:1, 2, Yesu walumbulwile’mba Mesiasa kechi kalama wa pano pa ntanda ne. Aye ye Nkambo wa kwa Davida, kabiji panyuma ya kwikala ku kilujo kya Lesa, bakamupa bulume. Mukumbu wa kwa Yesu walengejile balwanyi banji kuzhindamapo.

      Baana ba bwanga ne bantutu bakwabo batelekelenga. Ponkapo Yesu wibajimwineko pa mambo a banembeshi ne Bafaliseo. Bano banabalume bepele “bene kifulo kya kwa Mosesa” na kufunjisha Mizhilo ya Lesa. Yesu wakambizhe bamutelekelenga’mba: “Bintu byonse byo bemubuula, byubai ne kwibilama, pano bino, kange mubenga byo boba ne, mambo abo bambatu, bino kechi boba bintu byo bamba ne.”—Mateo 23:2, 3.

      Yesu waambile bimo byamweshanga bukamfutumfutu bwabo amba: “Babayisha tubokoshi to bavwala mo babika binembelo amba twibazhikijile.” Bayudea bamo bavwalanga tuno tubokoshi tucheche mo babikanga byambo bimo bya mu Mizhilo pa kilungi nangwa ku mukoko. Bafaliseo babayishanga tuno tubokoshi kuba’mba bebamonenga ku bantu’mba baji bingi na mukoyo wa kulondela Mizhilo. Kabiji ‘balepeshanga nsenkebele ya bivwalo byabo.’ Bena Isalela bebakambizhe kulenga nsenkebele ku bivwalo byabo, bino Bafaliseo balepeshenga nsekebele ya bivwalo byabo. (Kubala 15:38-40) Abino byonse bebyubanga’mba “bantu bebamone.”—Mateo 23:5.

      Ne baana ba bwanga ba kwa Yesu nabo bajinga na muchima wa kukeba kutumbalala. Onkao mambo, Yesu wibafunjileko amba: “Anweba kechi mwafwainwa kutelwa’mba Labi ne, mambo mujitu na Mufunjishi umo, ne anweba bonse mwi balongo na balongo. Kabiji kechi mwafwainwa kwita muntu nangwa umo pano pa ntanda amba tata ne, mambo kwi anweba kujitu Shenu umo, yenka uji mwiulu. Nangwa kutelwa’mba bantangi ne, mambo mujitu na Ntangi umo, aye Kilishitu.” Nga baana ba bwanga bafwainwe kwimonanga byepi? Yesu wibabuujile’mba: “Mukulumpe mwi anweba wafwainwa kwikala wa mwingilo. Yense witumbijika mwine bakamupelula, pakuba yense wipelula mwine bakamutumbijika.”—Mateo 23:8-12.

      Kepo Yesu afingile banembeshi ne Bafaliseo bakamfutumfutu amba: “Malwa enu anweba banembeshi ne Bafaliseo, bakamfutumfutu! mambo mwashinkila bantu kibelo kya Bufumu bwa mwiulu; mambo anweba bene kechi mutwelamo ne, kabiji mukanya ne bonse bakeba kutwelamo.”—Mateo 23:13.

      Yesu wazhachishe Bafaliseo na mambo a kubula kunemeka bintu byanemeka Yehoba kwamwekelanga mu byubilo byabo bya misalululo. Baambanga’mba: “Umvwe muntu pa kuchipa keatongole nzubo ya Lesa, kechi kyatama ne; bino umvwe pa kuchipa keatongole ngolode ya mu nzubo ya Lesa, wafwainwa kwikifikizha akyo kyo achipa.” Basolwele byubilo byabo bya bumpofu byo batesheshe muchima pa ngolode ya ku nzubo ya Lesa kukila kishinka kya kuba’mba mu nzubo ya Lesa mo mo bapopwelanga Yehoba ne kufwenya kwipi ne aye. Kabiji balengululanga “bine byanema bya mu Mizhilo, ko kuba amba bololoke, lusa ne bukishinka.”—Mateo 23:16, 23; Luka 11:42.

      Yesu watelele Bafaliseo amba ‘bantangi bampofu, batemwa kususa tubyakolwa, pakuba ngamela bamumina!’ (Mateo 23:24) Basusanga tubyakolwa kwesakana na mwayijile kisho kyabo kya kwitokesha mambo tuno tulongolo betumonanga’mba twa muzhilo. Pano bino, kulengulula bintu byanema bya Mizhilo kwaesakene pamo na kumina ngamela, nyama wajinga wa muzhilo.—Bena Levi 11:4, 21-24.

      • Mambo ka Bafaliseo o bazhindaminepo kimye Yesu kyo ebashikishe pa mambo a byambo byaambile Davida mu Salamo 110?

      • Mambo ka Bafaliseo o babayishanga tubokoshi mwajinga Binembelo ne kulepesha nsenkebele ya ku bivwalo byabo?

      • Yesu wafunjileko byepi baana banji ba bwanga?

  • Juba Japeleleko Yesu Kutanwa Pa Nzubo Ya Lesa
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu ubena kumona mwanamuka wafwilwa kabiji muyanji ubena kubika mali a muwaywaya abiji mu kilambwilo kya mu nzubo ya Lesa

      KITANGO 110

      Juba Japeleleko Yesu Kutanwa Pa Nzubo Ya Lesa

      MATEO 23:25–24:2 MAKO 12:41–13:2 LUKA 21:1-6

      • YESU WAZHACHISHE BANTANGI BA BUPOPWESHI

      • NZUBO YA LESA BAKEYONAUNA

      • MWANAMUKAZHI WAFWILWA MUYANJI WAPAINE TUMALI TWA MUWAYAWAYA TUBIJI TWAKEPESHA

      Kimye kyapeleleko Yesu kumweka mu nzubo ya Lesa, watwajijile na kusolola bukamfutumfutu bwa banembeshi ne Bafaliseo kupichila mu kwibasanzamo amba bakamfutumfutu. Waingijishe ñambilo ya kifwanyikizho amba: “Mwatemwa kovwa pangye ya katomeno ne ya muchiba, bino mukachi saka mwayula lwiso ne kubula kwikanya. Obewa Mufaliseo mpofu, patanshi akyovwa mukachi ka katomeno ne muchiba, kuba’mba pangye yabyo napo patoke.” (Mateo 23:25, 26) Bafaliseo batele bingi muchima pa kwitokesha mwayila mizhilo ne kwiwamisha pangye, bino kechi batele muchima ku muntu wa mukachi ne, kabiji bakankalwanga kutokesha muchima wabo wa kifwanyikizho.

      Kabiji bukamfutumfutu bwabo bwasolokele byo bashimikilenga bilende bya bangauzhi ne kwibiwamisha. Bino byonka Yesu byo asolwele, abo bajinga “baana ba boba baipayile bangauzhi.” (Mateo 23:31) Kabiji kino kyamwekejile mu byo bakebelenga kwipaya Yesu.—Yoano 5:18; 7:1, 25.

      Kepo Yesu aambile kyamwekejile bano bantangi ba bupopweshi babujile kulapila amba: “Anweba miloolo, baana ba bipiji, mukapuluka byepi lukabisho lwa Ngehena?” (Mateo 23:33) Mu Kimpachiko kya Hinomu kyajinga pepi mo mo basokelanga biswaswa, kabiji kyaimenejilengako lonaiko lwa myaka lwapembejilenga banembeshi ne Bafaliseo bajinga na byubilo byatama.

      Baana ba bwanga bo bajinga “bangauzhi ne bantu ba maana ne bafunjishi bafunjisha pa mvula bantu” baimenejilengako Yesu. Bano baana ba bwanga bebobile byepi ku bantangi ba bupopweshi? Yesu waambijile bano bantangi ba bupopweshi amba: ‘Baana bami ba bwanga bamo mukebepaya ne kwibepayila pa bichi, bakwabo mukebapuma mu mashinagoga enu ne kwibamanyika mu mizhi yenu, pa kuba’mba mashi a bonse baoloka o baichijile pano pa ntanda e mushinkamane, kufumatu ku mashi a muntu waoloka aye Abela kufika ne ku mashi a kwa Zekaliya yenka ye mwaipayile.’ Kabiji wibajimwine’mba: “Kine nemwambila namba, bino bintu byonse bikafikila kino kisemi.” (Mateo 23:34-36) Kino kyamwekele mu 70 C.E. kimye nzhita ya bena Loma kyo yaonawine Yelusalema kabiji Bayudea bavula bingi bafwile.

      Yesu byo alangulukilenga pa kyokya kintu kyatama, waumvwine bingi bulanda. Waambile na bulanda amba: “Yelusalema, Yelusalema, obewa wipaya bangauzhi ne kwasa mabwe boba bo bakutumina. Nakebeshe bingi kukonkanya pamo baana bobe, byonka kyaje byo akonkenya pamo twana twanji mu byapi! Bino obewa kechi wakebele kino ne. Talai! Nzubo yenu beikana ne kwimushilayo.” (Mateo 23:37, 38) Bantu bamutelekelenga bafwainwa balangulukilenga pa “nzubo” yo aambilepo byo ilumbulula. Nanchi waambilenga pa nzubo ya Lesa yawamine bingi yajinga mu Yelusalema, yo bamonanga’mba Lesa wiizhikijila nyi?

      Kepo Yesu anungilepo amba: “Nemwambila namba, kechi mukammona kufuma luno ne, poso byo mukamba’mba, ‘Watokwa awa wiya mu jizhina ja Yehoba!’” (Mateo 23:39) Yesu waambilenga byambo bya bungauzhi biji pa Salamo 118:26 bya kuba’mba: “Watokwa awa wishila mu jizhina ja Yehoba; twimupesha monka mu nzubo ya Yehoba.” Ino nzubo ya Lesa byo beyonawine kafwako nangwa umo waishilengako mu jizhina ja Lesa ne.

      Yesu wayile pa mpunzha pajinga bilambwilo byo balengele nobe ntolompita monka mu nzubo ya Lesa. Bantu batayangamo mali mu ka jiso kajinga peulu. Yesu wamwene Bayudea na kutayamo mali, banonshi “batayilengamo mali a muwayawaya avula” a bupe. Kepo Yesu amwene mwanamukazhi wafwilwa muyanji watayilemo “tumali twa muwayawaya tubiji twakepesha twabula kunema.” (Mako 12:41, 42) Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Yesu wayukile kuba’mba Lesa watemenwe bingi pa bupe bwapaine uno mwanamukazhi.

      Yesu byo aichile baana banji ba bwanga, wibambijile’mba: “Kine nemwambila namba, uno mwanamukazhi wafwilwa muyanji watayamo mali avula kukila bonse batayamo mali mu bilambwilo.” Mambo ka? Yesu walumbulwile’mba: “Mambo bonse batayamo o bafumya pa bintu byabo byavula, pakuba uno mwanamukazhi nangwa kya kuba muyanji, watayamo mali anji onse o ajinga nao a kwikwashishamo.” (Mako 12:43, 44) Uno mwanamukazhi milanguluko yanji yapusene bingi na ya bantangi ba bupopweshi.

      Juba ja Nisanyi 11 byo jayilenga na kupwa, Yesu wafumine mu nzubo ya Lesa. Mwananji wa bwanga umo wamwambijile’mba: “Mufunjishi, akitalai! mabwe byo awama ne bishimikwa!” (Mako 13:1) Kya kine, mabwe amo ajinga ku bibumbulu bya nzubo ya Lesa abayile bingi, kabiji o alengejile’mba nzubo ikose ne kwikala myaka yavula. Bino wakuminye bingi byo aumvwine Yesu waamba’mba: “Nanchi ubena kutala bino bishimikwa bikatampe nyi? Kafwako jibwe jikashala pa jibwe jikwabo jo bakabula kutaya panshi ne.”—Mako 13:2.

      Byo apwishishe kwamba bino, Yesu ne batumwa banji baabukile Kimpachiko kya Kidelona ne kukanjila pa Mutumba wa Maolivi. Pa kimye kimo, wajingatu na batumwa banji bana, ba Petelo, Andeleo, Yakoba ne Yoano. Byo bajinga pa mutumba, bamwenenga nzubo ya Lesa ya lukumo.

      • Yesu waubile byepi kimye kyo ayile ku nzubo ya Lesa japelako?

      • Yesu waambile ñanyi kintu kikamwekela nzubo ya Lesa?

      • Mambo ka Yesu o aambijile’mba mwanamukazhi wafwijilwe wapaine mali avula kukila banonshi?

  • Batumwa Bakebelenga Kiyukilo
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu ubena kukumbula mepuzho kufuma ku bana banji ba bwanga bana

      KITANGO 111

      Batumwa Bakebelenga Kiyukilo

      MATEO 24:3-51 MAKO 13:3-37 LUKA 21:7-38

      • BAANA BA BWANGA BANA BAKEBELENGA KIYUKILO

      • KUFIKA KWA BUNGAUZHI MU MYAKA KITOTA KITANSHI NE KULUTWE

      • TWAFWAINWA KUTWAJIJILA KWIKALA BALABA

      Pajinga pa Kibiji mute,kabiji juba ja Nisanyi 11 jafwenyenyenga pepi. Kabiji mwingilo wa kwa Yesu pano pa ntanda wanangijilenga ku mpelo. Pa joja juba mute, Yesu wafunjishenga mu nzubo ya Lesa, kabiji bufuku walaajile pangye ya muzhi. Kwajinga bantu bavula bingi bakebelenga kufunda kabiji “bakelelanga lukelokelo na kuteleka kwi aye mu nzubo ya Lesa.” (Luka 21:37, 38) Abino byo byapwile, Yesu waikele ku Mutumba wa Maolivi na batumwa banji bana, ba Petelo, Andeleo, Yakoba, ne Yoano.

      Bano batumwa bana baishile kwi aye ku mbaji. Balangulukilenga pa nzubo ya Lesa mambo Yesu waambile’mba kafwako jibwe jikashala pa jibwe jikwabo ne. Bino bajinga ne na bintu bikwabo byo balangulukilengapo. Yesu patanshi wibakambizhe’mba: “Inengezhezhai jimo, mambo Mwana muntu ukeya pa kimye kyo mwabula kuketekela.” (Luka 12:40) Kabiji waambile ne “pa juba Mwana muntu jo akasoloka.” (Luka 17:30) Nanchi bino byambo byakwatankana na byo aambile pa nzubo ya Lesa nyi? Batumwa balangulukilengapo bingi. Bamwipwizhe’mba: “Tubuulai, bino bintu bikamweka ñanyi kimye, kabiji kiyukilo kya kwikalapo kwenu ne kya mpelo ya buno bwikalo kyo kyepi?”—Mateo 24:3.

      Kyamweka balangulukilenga pa mpelo ya nzubo ya Lesa yo bamwenenga yajingatu pepi. Kabiji baipwizhe kimye Mwana muntu kyo akekalapo. Kyamweka bavulukile’mba Yesu waambile kishimpi kya “muntu umo wa mu kisemi kya bufumu wayile ku kyalo kingi kwalepa amba akatambule bufumu ne kubwela.” (Luka 19:11, 12) Kabiji balangulukilenga pa bikekala “mpelo ya buno bwikalo.”

      Mu mukumbu wanji, Yesu walumbulwile kiyukilo kikamwesha mpelo ya bwikalo bwa Bayudea ne nzubo ya Lesa. Bino waambiletu ne pa bikwabo byavula. Kino kiyukilo kikwasha bena Kilishitu kuyuka’mba baji mu moba a “kwikalapo” kwanji ne kuba’mba mpelo ya buno bwikalo amba iji pepi.

      Pakupitapo myaka, batumwa bamwene kufika kwa bungauzhi bwa kwa Yesu. Kine, bintu byonse byaambijile jimo Yesu byatatwile kumweka mu moba abo. Onkao mambo, bena Kilishitu bajingako byo papichile myaka 37, mu 70 C.E., balabilenga ne kukenkenta kimye kyaishilenga lonaiko lwa bwikalo bwa Bayudea ne nzubo ya Lesa. Nangwa byonkabyo, kechi byonse byaambile Yesu byafikile pa kunangijila mu 70 C.E. ne. Onkao mambo, ñanyi kintu kikamwesha kwikalapo kwanji pa Bufumu? Yesu walumbulwijile batumwa banji.

      Yesu waambijile jimo amba kukekala “makondo ne nkuwa ya makondo” ne kuba’mba “kisaka kikalukuka kisaka kikwabo ne bufumu bukalukuka bufumu bukwabo.” (Mateo 24:6, 7) Kabiji waambile’mba “kukekala bitentanshi bikatampe, ne bipowe bya nzala ne myalo kuku ne kuku.” (Luka 21:11) Yesu wajimwineko baana banji ba bwanga amba: “Bantu bakemukwata ne kwimumanyika.” (Luka 21:12) Bangauzhi babubela bavula bakeya kabiji bakatwala bavula mungi. Na mambo a kuvujilako kwa bubi, butemwe bwa bavula bukakepa. Kabiji waambile’mba “mambo awama a Bufumu bakeasapwila pano pa ntanda ponse kwikala bukamonyi ku bisaka byonse bya bantu, apa bino mpelo ikafike.”—Mateo 24:14.

      Nangwa kya kuba bungauzhi bwa kwa Yesu bwafikileko pacheche Yelusalema saka bakyangye kumonauna ne kimye kyo bamonawine ku bena Loma, nanchi Yesu waambilenga ne pa kufika kukatampe kwa buno bungauzhi kwajinga kulutwe nyi? Nanchi mubena kumona biyukilo bibena kumwesha kufika kukatampe kwa bungauzhi bwa kwa Yesu ano moba nyi?

      Kiyukilo kimo Yesu kyo aambilepo kumweka mu kimye kya kwikalapo kwanji ke kumweka kwa “kya bunya kileta lonaiko.” (Mateo 24:15) Mu mwaka wa 66 C.E., kino kya bunya kyamwekele ajinga “mazhita” abena Loma aishile na mabandela abo nangwa’mba bintu byo baingijishanga pa kupopwela bankishi. Bena Loma bazhokolokele Yelusalema ne kukundula masakwa amo. (Luka 21:20) Onkao mambo, “kya bunya” kyaimene mu mpunzha mo kyafwainwe kubula kwimana Bayudea mo bamonanga’mba “mwazhila.”

      Yesu watwajijile kwamba’mba: “Kukekala malwa akatampe, akyangye kumwekapo kala kufumatu ku ntendekelo ya pano pa ntanda kufika ne buji lelo, kabiji kechi akamwekapo jibiji ne.” Mu mwaka wa 70 C.E., bena Loma baonawine Yelusalema. Konaunwa kwa ‘muzhi wazhila’ wa Bayudea, kubikapo ne nzubo ya Lesa yajingamo, ajinga malwa akatampe mwafwile bantu bavula bingi. (Mateo 4:5; 24:21) Ano malwa akijile malwa apichilemo Bayudea kala, kabiji aletele mpelo ya bupopweshi bwa Bayudea bo balondelanga pa myaka yavula bingi. Onkao mambo, kufika kukatampe kwa bungauzhi bwa kwa Yesu akekala malwa akatampe kya kine kine.

      KWIKALA NA LUKETEKELO MU MOBA APELAKO

      Yesu watwajijile kwisamba na batumwa banji pa mambo a kiyukilo kya kwikalapo kwanji pa Bufumu ne kya mpelo ya buno bwikalo. Wibajimwineko kubula kulondela “Bakilishitu ba bubela ne bangauzhi ba bubela.” Waambile’mba bakakebesha “kuba’mba batwale bantu mungi, inge kyakonsheka ne boba basalwa pamo.” (Mateo 24:24) Bino bano basalwa kechi bakebatwala mungi ne. Bakilishitu ba bubela bamweka ku bantu. Pakuba kwikalapo kwa Yesu kechi kumweka ku meso a bantu ne.

      Pa kwamba pa malwa ene akatampe akeya ku mpelo ya buno bwikalo, Yesu waambile’mba: “Juba jikaluka ke mfishi ne ñondo naye kechi ukasamisha kyeya ne, kabiji tubangabanga tukapona mwiulu ne bintu bya mwiulu biji na bulume bikatenkena.” (Mateo 24:29) Batumwa byo baumvwine bino byambo bilenga moyo, kechi bayukile bikamweka ne, pano bino, bikakankamika bantu.

      Nga bino bintu bishinkisha bulaka bikalengela bantu kwikala byepi? Yesu waambile’mba: “Bantu bakapungila na mambo a moyo ne na mambo a bintu byaketekelwa kufikila ino ntanda, mambo bintu bya mwiulu biji na bulume bikatenkena.” (Luka 21:26) Kine, Yesu walumbulwilenga kimye kya malwa ene akatampe akyangye kumwekapo kala mu bwikalo bwa bantu.

      Pano bino, kyawamako ke kya kuba’mba Yesu walumbulwijile batumwa banji amba kechi bantu bonse bakatamanga miteto kimye ‘Mwana muntu kyo akeya na bulume ne na lukumo lukatampe’ ne. (Mateo 24:30) Waambijile ne jimo kuba’mba Lesa ukeakepeshako “na mambo a basalwa.” (Mateo 24:22) Onkao mambo, bano baana ba bwanga ba kishinka bafwainwe kuba byepi byo baumvwine bintu bishinkisha bulaka byalumbulwilenga Yesu? Yesu watundaikile baana banji ba bwanga amba: “Bino bintu byo bikatendeka kumweka, mukemane ne kwinuna mitwe yenu mambo kupokololwa kwenu kuji pepi.”—Luka 21:28.

      Pano nga baana ba bwanga ba kwa Yesu babena kwikala mu kimye kyatongwelwe bakayuka byepi amba mpelo iji pepi? Yesu waambile kishimpi kya kichi kya mukuyu amba: “Umvwe misampi yakyo yatendeka kukoma ne kusapuka mabuula, muyuka’mba mayoo aji pepi. Byonkabyo, ne anweba umvwe mwamona bino bintu byonse, yukai’mba Mwana muntu ujitu pepi, ponka pa bibelo. Kine nemwambila namba, kino kisemi kechi kikapita ne, poso bino bintu byonse bikamweke.”—Mateo 24:32-34.

      Onkao mambo, baana banji ba bwanga inge bamona mbaji yapusana pusana ya kiyukilo na kufika, bafwainwa kuyuka’mba mpelo ya buno bwikalo iji pepi. Yesu wajimwineko baana ba bwanga bakekalako mu moba akupelako akatazha’mba:

      “Pa mambo a joja juba ne kimye kafwako wayuka ne, nangwatu bamalaika ba mwiulu, nangwatu Mwana, kana bene Batata. Byonkatu byo kyajinga mu moba a kwa Nowa, byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu. Mambo mu oa moba Muyulo saka akyangye kwiya, bantu bajiilenga ne kutoma, basongwelenga ne kusongolwa, kufikatu ne kimye Nowa kyo atwelele mu bwato, kabiji kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata, bino byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu.” (Mateo 24:36-39) Abino bishinka byaambilepo Yesu byakwatankana bingi na byamwekele mu moba a Muyulo wa Nowa wapimpwile bwikalo bwa bantu.

      Batumwa batelekelenga kwi Yesu pa Mutumba wa Maolivi popo bayukile buneme bwa kwikala balaba. Yesu waambile’mba: “Bino jimukai kuchina’mba michima yenu yakanemenwa na mambo a kukizhamo kuja, kupendwapendwa, bijikila bya mu buno bwikalo, ne aja juba jakemufikila kwa kubula kuyuka nobe kitewa. Mambo jikafikila bonse bekala pano pa ntanda. Onkao mambo, labainga ne kukenkenta saka mulomba na misashijilo kimye kyonse pa kuba’mba mukapuluke bino bintu byonse bikeya ne kwimana ku Mwana muntu.”—Luka 21:34-36.

      Kabiji Yesu wamwesheshe’mba byo aambilenga kechi byajingatu bya pa kakimye kacheche ne. Kechi waambilenga pa bungauzhi bukamweka pa kupitapo myakatu icheche ikakunzatu muzhi wa Yelusalema nangwa kisaka kya Bayudea ne. Waambilenga pa bintu bikamwekela “bonse bekala pano pa ntanda.”

      Waambile’mba baana banji ba bwanga bafwainwa kwikala balaba kabiji benengezhezha jimo. Yesu watwajijile kwamba pa luno lujimuno kwingijisha kishimpi kikwabo amba: “Yukai kino amba: Umvwe mwina nzubo wayukile kilo kyaishijilepo ngivi, inge walabilenga ne kukenkenta kabiji inge kechi walekele ngivi watwela mu nzubo ne. Byonkabyo, ne anweba inengezhezhai jimo, mambo Mwana muntu ukeya pa kimye kyo mwabula kuketekela.”—Mateo 24:43, 44.

      Kabiji Yesu wabuujile batumwa ene mambo o bafwainwe kubula kwakamwa na bintu bikamweka kimye kya kulutwe. Wibalayile’mba kimye kikafikanga bungauzhi bwanji kukekala “kalume” ukalabanga ne kukenkenta. Walumbulwijile batumwa kino kwingijisha kintu kyo bakonsheshe kukwatakanya bukiji amba: “Nanchi kalume wa kishinka kabiji wa maana ye ñanyi, nkambo yanji ye atongwele kutalanga pa ba mu nzubo yanji amba ebapenga kajo pa kimye kyafwainwa? Watokwa awa kalume umvwe pa kwiya nkambo yanji wamutaana na kuba bino! Kine nemwambila namba, ukamutongola kutalanga pa bintu byanji byonse.” Pano bino, inge “kalume” waikala na byubilo byatama kabiji watatula kumanyika bakalume bakwabo, nkambo yanji “ukamukabisha bingi.”—Mateo 24:45-51; esakanyaiko Luka 12:45, 46.

      Nangwa byonkabyo, Yesu kechi walumbulwilenga’mba jibumba ja baana banji ba bwanga jikekala na byubilo byatama ne. Pano ñanyi kintu Yesu kyo afunjishenga baana banji ba bwanga? Wakebelenga’mba bakatwajijile kwikala balaba ne kukenkenta, byonka byo alumbulwile mu kishimpi kikwabo.

      • Ñanyi kintu kyalengejile batumwa kushikisha bwipuzho pa bintu bikamweka kulutwe, kabiji ñanyi bintu bikwabo byo balangulukilengapo?

      • Bungauzhi bwa kwa Yesu bwatendekele kufika ñanyi kimye, kabiji kyajinga byepi?

      • Ñanyi biyukilo bimwesha kwikalapo kwa Kilishitu?

      • “Kya bunya” kyamwekele byepi, kabiji ñanyi bintu byalondejilepo?

      • Bantu bakoba byepi kimye kyo bakamona kufika kwa bungauzhi bwa kwa Yesu?

      • Ñanyi kishimpi kyaambile Yesu kyakwashishe baana banji ba bwanga kuyuka kimye mpelo kyo akafwenya pepi?

      • Ki ka kimwesha’mba bungauzhi bwa kwa Yesu bwaambilenga pa bintu bikamwekanga pano pa ntanda ponse?

      • Yesu wafunjileko byepi baana banji ba bwanga bakekalako kimye mpelo ya buno bwikalo kyo ikafwenya pepi?

  • Waingijishe Kishimpi Kya Bakamwale Jikumi Pa Kufunjisha Bantu Kwikala Balaba
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Babisungu ba maana batanu baji na malampi abena kuteema

      KITANGO 112

      Waingijishe Kishimpi Kya Bakamwale Jikumi Pa Kufunjisha Bantu Kwikala Balaba

      MATEO 25:1-13

      • YESU WAAMBILE KISHIMPI KYA BAKAMWALE JIKUMI

      Yesu wakumbwile bwipuzho batumwa banji bo bamushikishe pa mambo a kiyukilo kya kwikalapo kwanji ne kya mpelo ya buno bwikalo. Yesu wibajimwineko kwingijisha kishimpi kikwabo. Bantu bekala mu kimye kya kwikalapo kwanji bo bamona kufika kwa kino kishimpi.

      Watatwile kishimpi na bino byambo amba: “Bufumu bwa mwiulu bakonsha kwibupashañanya ku bakamwale jikumi basendele malampi ne kuya na kutundaila musongoshi. Batanu bajinga bakosama, pakuba bakwabo batanu bajinga na maana.”—Mateo 25:1, 2.

      Yesu kechi walumbulwilenga’mba kichika kya boba bakaswana Bufumu bwa mwiulu bakekala bakosama kabiji kichika kikwabo bakekala ba maana ne. Bino, walumbulwilenga’mba pa mambo a Bufumu, mwananji wa bwanga yense wafwainwa kusalapo kwikala walaba nangwa kulabikwa. Yesu waketekela kuba’mba bakalume banji bonse bakatwajijila kwikala ba kishinka kabiji bakobilwa bibusa kwi Bashanji.

      Mu kino kishimpi, bakamwale jikumi balupukile na kutambwila musongoshi ne kuya nanji ku kijiilo kya masongola. Musongoshi byo afikile, batokeshe mu jishinda na malampi abo kabiji bamunemekele byo aletelenga musongwa wanji ku nzubo yo bamunengezhejile. Pano ki ka kyamwekele?

      Yesu walumbulwile’mba: “Aba bakosama basendele malampi abo, bino kechi basendelepo manyi akwabo ne, pakuba aba ba maana basendelepo manyi akwabo mu tumilondo ne malampi abo. Na mambo a kuba musongoshi wabanjile kwiya, bonse batatwile kukunuka ne kuponena mu tulo.” (Mateo 25:3-5) Musongoshi kechi wafikile bukiji ne. Na mambo a kuba papichile kimye kyabaya, bakamwale balaajile. Kyamweka batumwa bavulukile byashimikizhe Yesu pa muntu wa mu kisemi kya bufumu wayile kwalepa kabiji ‘wabwelele saka aikala mfumu.’—Luka 19:11-15.

      Mu kishimpi kya bakamwale jikumi, Yesu walumbulwile kyamwekele kimye kyafikile musongoshi amba: “Pakachi ka bufuku, kwaishile mbila ya kuba’mba: ‘Musongoshi waiya! Yainga mumutundaile.’” (Mateo 25:6) Nanchi bakamwale benengezhezhe bulongo kabiji balabilenga nyi?

      Yesu watwajijile kwamba’mba: “Kepo bakamwale bonse baimene ne kunengezha malampi abo. Aba babula maana baambijile aba ba maana amba, ‘Tupepoi manyi, mambo malampi etu katatakatu azhime.’ Aba ba maana bakumbwile’mba: ‘Inge twimupe, kampe kechi tusakwikala na afikilamo a kwingijisha atweba ne anweba ne. Yainga ku bapotesha mukapote.’”—Mateo 25:7-9.

      Bakamwale babujile maana kechi balabilenga ne, kabiji kechi benengezhezhe kutambwila musongoshi ne. Kechi bajinga na manyi avula mu malampi abo ne, kabiji bayile’mba bakapote. Yesu washimikizhe’mba: “Byo bayilenga na kupota, musongoshi wafikile. Bakamwale benengezhezhe bayile nanji ku kijiilo kya masongola kabiji bashinkile ne kinzhilo. Kepo bakamwale bakwabo baishile ne kwamba’mba, ‘Musongoshi, Musongoshi, tushinkwilaiko!’ Aye wibakumbwile’mba, ‘Kine nemwambila namba, kechi nemuyuka ne.’” (Mateo 25:10-12) Kya kine, mu kubula kwinengezha ne kwikala balaba kwa bano bakamwale mwafumine kalulu kuvimba meso.

      Batumwa bayukile’mba aye mwine Yesu ye musongoshi ye aambilengapo. Kimye kikwabo, saka akyangye kwamba kino kishimpi, Yesu wipashañenye ku musongoshi. (Luka 5:34, 35) Pano nga bakamwale baimenejilengako bañanyi? Pa kwamba pa “kajitanga kacheche” kakatambula Bufumu, Yesu waingijishe byambo bya kuba’mba: “Vwalai ne kwinengezhezha jimo ne kwambula malampi enu.” (Luka 12:32, 35) Onkao mambo, mu kino kishimpi kya bakamwale, batumwa bayukile kuba’mba Yesu ubena kwamba pe abo. Pano Yesu walumbulwilenga ka pa kwamba kino kishimpi?

      Yesu walumbulwile mo kyatajile. Pa kupwisha kino kishimpi, waambile’mba: “Labainga ne kukenkenta, mambo kechi mwayuka juba nangwa kimye ne.”—Mateo 25:13.

      Yesu watundaikile baana banji ba bwanga ba kishinka kuba’mba mu kimye kya kwikalapo kwanji bafwainwa kwikala ‘balaba ne kukenkenta.’ Ukeya, kabiji bafwainwa kwinengezhezha jimo ne kwikala balaba byonka byaubile bakamwale ba maana batanu, pa kuba’mba bakabule kulabikwa ne kukankalwa kutambula mfweto yabo.

      • Bakamwale ba maana batanu bapuseneko byepi na bakosama mu byo benengezhezhe ne kwikala balaba?

      • Musongoshi wimenako ñanyi, kabiji bazhike bemenako bañanyi?

      • Ñanyi kintu Yesu kyo afunjishengapo mu kishimpi kya bakamwale jikumi?

  • Waingijishe Kishimpi Kya Matalenta Pa Kufunjisha Bantu Kwingila Na Ngovu
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Muzha ubena kuzhika vukuta wa mali

      KITANGO 113

      Waingijishe Kishimpi Kya Matalenta Pa Kufunjisha Bantu Kwingila Na Ngovu

      MATEO 25:14-30

      • YESU WAAMBILE KISHIMPI KYA MATALENTA

      Yesu byo atwajijile kwisamba na batumwa banji bana pa Mutumba wa Maolivi, wibelele kishimpi kikwabo. Moba acheche apichilepo byo akijinga mu Yeliko, wibelele kishimpi kya mali a mpondo pa kumwesha’mba Bufumu bwakijinga kulutwe. Kino kishimpi kyo aelele kyajinga na mbaji yavula ipasha na kyo afuminetu na kulumbulula. Wakumbwilenga bwipuzho bo bamwipwizhe pa kwikalapo kwanji ne mpelo ya buno bwikalo. Kyalumbulwilenga’mba baana banji ba bwanga bafwainwa kwingila na ngovu mwingilo ye ebapele.

      Yesu watatwile kwamba’mba: “Bufumu bwa mwiulu bujitu nobe muntu wajinga pepi kuya ku kyalo kingi waichile bakalume banji ne kwibashila bintu byanji.” (Mateo 25:14) Byo bayukile’mba Yesu wipashañenye aye mwine ku muntu wayile ku kyalo kingi kwalepa “amba akatambule bufumu,” batumwa kechi kibakatezhe kuyuka’mba Yesu ye “muntu” ye aambilengapo mu kino kishimpi ne.—Luka 19:12.

      Uno muntu wa mu kishimpi saka akyangye kuya ku kyalo kingi, washijile bakalume banji bintu byanji byanema. Pa myaka isatu ne kichika yo aingijilenga mwingilo wanji, Yesu watele muchima pa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa, kabiji wafunjishe baana banji ba bwanga bya kwingila uno mwingilo. Pano wajinga pepi kuya, kabiji waketekejile’mba bakatwajijila kuba byo ebafunjishe.—Mateo 10:7; Luka 10:1, 8, 9; esakanyaiko Yoano 4:38; 14:12.

      Mu kino kishimpi, uno muntu waabenye byepi bintu byanji? Yesu washimikizhe’mba: “Umo wamupele matalenta atanu, mukwabo abiji, kabiji mukwabo talenta umo kwesakana na bulume bwabo, ne kuya wayile ku kyalo kingi.” (Mateo 25:15) Bano bakalume bafwainwe kuba byepi na bintu byo ebapele? Nanchi bebingijishe bulongo kwesakana na byakebelenga nkambo yabo nyi? Yesu wabuujile batumwa banji amba:

      “Ponkapo awa watambwile matalenta atanu wayile na kwiengijisha kabiji wamwenejilemo akwabo atanu. Byonkabyo, ne yewa watambwile abiji wamwenejilemo akwabo abiji. Pakuba awa watambwile talenta umo wayile na kukapoya panshi ne kuzhiika wazhiikile mali a nkambo yanji.” (Mateo 25:16-18) Ki ka kyamwekele kimye kyabwelele nkambo yabo?

      Yesu watwajijile kwamba’mba: “Byo papichile moba avula, nkambo wa bano bakalume waishile na kumona byo baingijishe mali o ebashijile.” (Mateo 25:19) Babiji baingijile na ngovu “kwesakana na bulume bwabo.” Bano bakalume babiji bateleko muchima kabiji baingijile bingi na ngovu kumwenamo bikwabo mu bintu byo bebapele. Awa watambwile matalenta atanu, wamwenejilemo akwabo atanu, ne yewa watambwile matalenta abiji naye wamwenejilemo akwabo abiji. (Pa kyokya kimye, wa mwingilo wafwainwe kwingila myaka 19 pa kuba’mba atambule mali aesakana na talenta umo.) Nkambo yabo wibatakaikile bonse babiji pa muntu pa muntu amba: “Wauba bulongo, obewa kalume wawama kabiji wa kishinka! Wajinga wa kishinka mu bintu bicheche. Nsakukutongola kutalanga pa bintu byavula. Sekela pamo ne amiwa nkambo yobe.”—Mateo 25:21.

      1. Muzha ubena kuzhika vukuta wa mali; 2. Yenka muzha bamutaya mu mfishi

      Pano bino, awa ye bapele talenta umo waubile byapusanako. Waambile’mba: “Nkambo, nayukile namba, anweba mwi muntu wakatazha kabiji munowa po mwabujile kubyala ne kubungizha pamo kajo ko mwabujile kululula. Onkao mambo, naubile moyo kabiji nayile na kuzhiika talenta wenu panshi. Sendai talenta wenu we.” (Mateo 25:24, 25) Kechi watwajile ano mali ku kipao pa kuba’mba nkambo yanji amwenemo nsubu ne. Uno kalume kechi waubile byakebelenga nkambo yanji ne.

      Onkao mambo, kyayijilemo nkambo yanji kumutela’mba “kalume watama kabiji wa muleele.” Kyo ajinga nakyo bamwangachile ne kwikipana ku kalume waswile kwingila na ngovu. Nkambo yabo walengele uno muzhilo wa kuba’mba: “Yense uji na bintu, bakamubikilapo ne bikwabo, kabiji ukekala na byavula. Pakuba awa wabulabyo, bakamwangata ne kyo aji nakyo.”—Mateo 25:26, 29.

      Baana ba bwanga ba kwa Yesu baji mu busapwishi

      Baana ba bwanga bwa kwa Yesu bajinga na bintu byavula bingi byo balangulukilengapo, kubikapotu ne byo aambile mu kino kishimpi. Bamwene kuba’mba kintu Yesu kyo ebapele, ko kuba’mba mwingilo wa kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga ke mwingilo wanema bingi. Kabiji waketekejile’mba bakengilanga na ngovu. Yesu kechi waambilenga’mba bonse bafwainwa kwesakana pa kwingila mwingilo wa kusapwila ye ebapele ne. Byonka byo aambile mu kishimpi, muntu yense wafwainwa kwingila ‘kwesakana na bulume bwanji.’ Kino kibena kulumbulula’mba Yesu kechi ukatemwa umvwe umo waikala “wa muleele” ne kukankalwa kwingila papelela bulume bwanji mu mwingilo wa Nkambo yanji ne.

      Batumwa bafwainwa baumvwine bingi bulongo pa kwibabuula’mba: “Yense uji na bintu, bakamubikilapo ne bikwabo.”

      • Mu kishimpi kya matalenta, bañanyi baji nobe nkambo, kabiji bañanyi baji nobe bakalume?

      • Ñanyi lufunjisho Yesu lo afunjishenga baana banji ba bwanga?

  • Kilishitu Ukachibila Mambo Mikooko Ne Bambuzhi
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Bantu bafuma mu bisaka byonse babena kutala mwiulu na kupembelela buchibamambo bwa kwa Yesu

      KITANGO 114

      Kilishitu Ukachibila Mambo Mikooko Ne Bambuzhi

      MATEO 25:31-46

      • YESU WAAMBILE KISHIMPI KYA MIKOOKO NE BAMBUZHI

      Byo bajinga pa Mutumba wa Maolivi, Yesu waambile kishimpi kya bakamwale jikumi ne kya matalenta. Ñanyi kintu kyapeleleko kulumbulwila batumwa banji pa bwipuzho bo bamwipwizhe pa kiyukilo kya kwikalapo kwanji ne kya mpelo ya buno bwikalo? Waingijishe kishimpi kya mikooko ne bambuzhi.

      Yesu watendekele patanshi kulumbulula kimye kikafikilamo kino kishimpi amba: “Kimye Mwana muntu kyo akeya mu lukumo lwanji pamo na bamalaika bonse, ukekala pa jitanda ja lukumo lwanji.” (Mateo 25:31) Wamwesheshetu patoka’mba aye mwine Yesu ye muntu ye aambilengapo mu kino kishimpi. Javula witelanga’mba “Mwana muntu.”—Mateo 8:20; 9:6; 20:18, 28.

      Yesu waikala pa jitanda janji ja lukumo ne kuchibila mambo bantu banji bakishinka baji nobe mikooko

      Kino kishimpi kikafika ñanyi kimye? Kimye Yesu kyo “akeya mu lukumo lwanji” pamo na bamalaika ne kwikala pa “jitanda ja lukumo lwanji.” Patanshi waambile’mba ‘Mwana muntu ukeya mu makumbi a mwiulu na bulume ne na lukumo lukatampe’ pamo na bamalaika banji. Ukeya ñanyi kimye? Aku ‘malwa apwatu.’ (Mateo 24:29-31; Mako 13:26, 27; Luka 21:27) Onkao mambo, kino kishimpi kikafika kimye Yesu kyo akeya mu lukumo. Pano ukoba byepi?

      Yesu walumbulwile’mba: “Kimye Mwana muntu kyo akeya . . . , bisaka byonse bya bantu bikeya ko aji, ne aye ukebabanya muntu umo ku muntu mukwabo, byonkatu kafunga byo abanya mikooko ne bambuzhi. Ukafungila mikooko ku kuboko kwanji kwa kilujo, pakuba bambuzhi ukebafungila ku kipiko kyanji.”—Mateo 25:31-33.

      Pa kulumbulula kintu kikamwekela mikooko ikobilwa bibusa, Yesu waambile’mba: “Kepo Mfumu akambila baji ku kilujo kyanji amba: ‘Iyai, anweba bo bapesha kwi Batata, swanai Bufumu bo bemunengezhejile ku ntendekelo ya ntanda.’” (Mateo 25:34) Mambo ka Mfumu o akobila bibusa mikooko?

      Mfumu walumbulwile’mba: “Nafwile nzala mwampele bya kuja; nafwile kilaka mwampele bya kutoma. Najinga mwenyi mwantambwijile; najinga na bwamba mwamvwikile. Nakolelwe mwandamine. Najinga mu kaleya mwaishile na kumpempula.” Ino mikooko, ko kuba’mba “baoloka” bamwipwizhe jishinda jo baubijilemo bino bintu byawama. Aye wibakumbwile’mba: “Byonkatu byo mwaubijile umo wa mu bano balongo bami bacheche, byo byo mwangubijile ne amiwa.” (Mateo 25:35, 36, 40, 46) Kechi boba bino bintu mwiulu ne, mambo kafwamo bakolwa nangwa bafwa nzala. Boba bino bintu ku balongo ba kwa Kilishitu baji pano pa ntanda.

      Jibumba ja bantu babula bukishinka baji nobe bambuzhi bebachibila mambo

      Pano nga bambuzhi bo bakabika ku kipiko kikekala byepi? Yesu waambile’mba: “Kepo [Mfumu] akambila aba bakekala ku kipiko amba: ‘Fumai ko nji anweba mwafingwa, yainga mu mujilo wa myaka ye banengezhezha Diabola ne bamalaika banji. Mambo nafwile nzala kechi mwampele bya kuja ne; kabiji nafwile kilaka, bino kechi mwampele bya kutoma ne. Najinga mwenyi kechi mwantambwijile ne; najinga na bwamba kechi mwamvwikile ne; nakolelwe kabiji najinga mu kaleya, kechi mwandamine ne.’” (Mateo 25:41-43) Luno luzhachisho lukekala bino mambo bambuzhi kechi bobila lusa balongo ba kwa Kilishitu pano pa ntanda ne.

      Batumwa bayukile’mba bintu bikafuma mu buno bunchibamambo bikekela myaka ne myaka. Yesu wibabuujile’mba: ‘Mfumu ukebambila’mba, “Kine nemwambila namba, byonkatu byo mwabujile kubila umo wa mu bano balongo bami bacheche, byo byo mwabujile kungubila ne amiwa.” Bano bakafwa lufu lwa myaka, pakuba baoloka bakekala na bumi bwa myaka ne myaka.’—Mateo 25:45, 46.

      Mukumbu wa kwa Yesu ku bwipuzho bwaipwizhe batumwa ulengela baana banji ba bwanga kulangulukapo bingi ne kwibakwasha kwikala na byubilo byawama.

      • Mu kishimpi kya kwa Yesu kya mikooko ne bambuzhi, “Mfumu” ye ñanyi, kabiji kino kishimpi kikafika ñanyi kimye?

      • Mambo ka mikooko o ikobilwa bibusa kwi Yesu?

      • Ñanyi bintu byo bakazhachishishapo bantu bamo kwikala bambuzhi, kabiji ki ka kikamwekela mikooko ne bambuzhi?

Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
Shinkai
Shinkulai
  • Kikaonde
  • Tuminaiko Bakwenu
  • Byo Mukeba
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Shinkulai
Tuminaiko Bakwenu