-
Wibafunjishe Kwipelula Pa Kijiilo Kya Lupitailo KyapelelekoYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 116
Wibafunjishe Kwipelula Pa Kijiilo Kya Lupitailo Kyapeleleko
MATEO 26:20 MAKO 14:17 LUKA 22:14-18 YOANO 13:1-17
YESU WAJIILE KIJIILO KYA LUPITAILO KYAPELELEKO NA BATUMWA BANJI
WAFUNJISHE LUFUNJISHO LWANEMA KUPICHILA MU KOVWA KU MAULU A BATUMWA
Petelo ne Yoano byo balondejile mikambizho ibapele Yesu, bafikile mu Yelusalema na kunengezha kwa kujiila Kijiilo kya Lupitailo. Pa kupitapo kimye, Yesu pamo na batumwa jikumi nabo batatwile kuya ku Yelusalema. Juba byo jayilenga na kuzhika, Yesu ne batumwa banji bakunkulukilenga Mutumba wa Maolivi. Jino jo juba japeleleko Yesu jo amwene yewa muzhi byo ajinga ku uno mutumba poso byo asangwilwe.
Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, Yesu ne bo ajinga nabo bafikile mu muzhi ne kuya ku nzubo kwaikejile Kijiilo kya Lupitailo. Bayile mu kibamba kya peulu. Bataaine kuba’mba byonse banengezha kala mwa kujiila kijiilo kyabo. Yesu wakebeshe bingi kwikala na kino kijiilo, mambo waambile’mba: “Nakebesha bingi kuja kino Kijiilo kya Lupitailo ne anweba saka nkyangye kumanama.”—Luka 22:15.
Mwayijile kisho, bantu batanwanga ku Kijiilo kya Lupitailo batomanga tutomeno twa binyu. Yesu byo atambwile katomeno kamo, walombele ne kwamba’mba: “Tambulai mushilañane, mambo nemwambila namba, kufuma lelo, kechi nkatoma jibiji binyu ne, poso Bufumu bwa Lesa bukeye.” (Luka 22:17, 18) Kyamwekeshetu patoka kuba’mba lufu lwanji lwajinga pepi.
Kimye kya Kijiilo kya Lupitailo, pamwekele kintu kyo babujile kumonapo kala ne. Yesu waimene wavuula ne bivwalo byanji bya peulu wabwela washikula ne kisapi kya kwishimunako. Kabiji wabikile mema mu nsanyi yajinga pepi. Mwayijile kisho, muntu watambwila benyi ye waovwanga ku maulu a benyi banji, kampe kwingijisha kalume wanji. (Luka 7:44) Pano bino, byo kyajinga kuba’mba pa joja juba kafwako wibatambwijile ne, Yesu ye waingijile uno mwingilo. Umo wa mu batumwa wafwainwe kwingila uno mwingilo, pano bino, kafwako nangwa umo waubile kino ne. Nanchi kyajinga bino na mambo a kuba’mba bamo bakipachikilenga pa wajinga mukulumpe pe abo nyi? Baumvwine bingi bumvu Yesu byo ebovwele ku maulu.
Yesu byo afikile pajinga Petelo, aye wakaine’mba: “Kechi musakungovwa ku maulu ne.” Yesu wamwambijile’mba: “Umvwe mbule kukovwa, kechi usakwikala ne amiwa ne.” Petelo waambile’mba: “Nkambo, kechi mungovwetu ku maulu konka ne, mungovwe ne ku maboko ne ku mutwe.” Wafwainwa wakuminye bingi pa kumvwa Yesu wamwambila’mba: “Awa waowa kala kechi ukebewa kowa ne kukwabo ne, poso ku maulu anji konka, mambo mubiji wanji yense watoka. Ne anweba mwatoka, bino kechi bonsetu ne.”—Yoano 13:8-10.
Yesu waovwele maulu a baana ba bwanga bonse 12, kubikapo ne Yudasa Isakaliota. Yesu byo avwajile bivwalo byanji bya peulu ne kwikala jibiji ku tebulu wibepwizhe’mba: “Nanchi mwakwatakanya kintu kyo nemubila nyi? Anweba muntela’mba, ‘Mufunjishi,’ ne, ‘Nkambo,’ mwamba kine, mambo yami iye. Onkao mambo, umvwe amiwa byo nji Nkambo kabiji Mufunjishi, nemovwa ku maulu, ne anweba mwafwainwa kwiovwanga ku maulu anwe bene na bene. Mambo nemushila mwa kulondela, byonka byo nauba kwi anweba, ne anweba mwafwainwa kubanga byonka bino. Kinetu nemwambila namba, muzha kechi wakila nkambo yanji ne, nangwatu yewa ye batuma kechi wakila yewa wamutuma ne. Umvwe anweba mwibiyuka bino bintu, mwatokwa umvwe mwibyuba.”—Yoano 13:12-17.
Kine luno ke lufunjisho lwanema bingi pa mambo a kwingila mwingilo wa kwipelula! Batumwa kechi bafwainwe kukebanga bifulo bitanshi ne kulanguluka’mba banema kabiji amba bakwabo bo bafwainwe kwibengijilanga ne. Bafwainwe kulondela byaubile Yesu, kechi kulondela kisho kya kowa ku maulu ne, bino kupichila mu kwipana kwingijila bakwabo kwa kubula misalululo.
-
-
Kijiilo Kya Nkambo Kya MabangaYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 117
Kijiilo Kya Nkambo Kya Mabanga
MATEO 26:21-29 MAKO 14:18-25 LUKA 22:19-23 YOANO 13:18-30
YUDASA WAYUKANYIKILWE’MBA YE UKAMUSOLOLA
YESU WATENDEKESHE KIJIILO KYA MABANGA
Pa jonkaje juba mabanga, Yesu wafunjishe batumwa banji kwipelula kupichila mu kwibovwa ku maulu. Pano kyamweka byo apwishishe Kijiilo kya Lupitailo, Yesu waambile byambo bya kwa Davida bya bungauzhi bya kuba’mba: “Mulunda nami, ye naketekejile, wajanga kajo kami, waaluka ke mulwanyi wami.” Kepo alumbulwile’mba: “Umo pe anweba usakunsolola.”—Salamo 41:9; Yoano 13:18, 21.
Batumwa betajile kabiji batendekele kwipuzha’mba: “Nkambo, nanchi amiwa nyi?” Ne Yudasa Isakaliota naye waipwizhe byonkabyo. Petelo waambijile Yoano waikele ku tebulu kwipi ne Yesu kwipuzha wafwainwe kuba kino. Onkao mambo, Yoano wafwenyenye pepi ne Yesu ne kumwipuzha’mba: “Nkambo, nanchi ñanyi?”—Mateo 26:22; Yoano 13:25.
Yesu wamukumbwile’mba: “Yenka ye nsakupa shinkwa ye nsakutanta mu nsanyi.” Byonkabyo, byo atanchile shinkwa mu nsanyi washikwile ne kupa Yudasa ne kumwambila’mba: “Mwana muntu basakumwipaya byonka byo kyanembwa pe aye, pano bino, malwa anji awa muntu usakusolola Mwana muntu! Inge kyawamine uno muntu ne kubula kusemwa.” (Yoano 13:26; Mateo 26:24) Satana watwelele mwi Yudasa. Uno muntu wajinga na muchima watama, kabiji wipaine kuba kyaswa muchima wa kwa Diabola, onkao mambo, waikele “mwana wa lonaiko.”—Yoano 6:64, 70; 12:4; 17:12.
Yesu waambijile Yudasa amba: “Akya kyo ubena kukeba kuba, kyube bukiji.” Batumwa bakwabo balangulukilenga’mba, Yudasa byo alamanga kabokoshi ka mali, Yesu wamwambila’mba: “‘Kapote bintu bibena kukebwa bya pa kijiilo,’ nangwa’mba akape bayanji bintu.” (Yoano 13:27-30) Pano bino, Yudasa wayile na kusolola Yesu.
Bonkabwa bufuku bo baikele na Kijiilo kya Lupitailo, Yesu watatwile kijiilo kipya. Washikwile shinkwa, walombele, kabiji wamutebawile ne kupana ku batumwa banji kuba’mba baje. Kepo aambile’mba: “Uno ubena kwimenako mubiji wami, ye nkapana na mambo a anweba. Saka muba kino mu kumvuluka.” (Luka 22:19) Bapishishemo shinkwa kabiji batumwa bajiile.
Kabiji Yesu washikwile katomeno ka binyu, ne kulomba, kabiji wikapaine kwi abo. Bonse batomenemo mu katomeno kabiji wibambijile’mba: “Kano katomeno kabena kwimenako lulayañano lupya kupichila mu mashi ami akemwichikila anweba.”—Luka 22:20.
Onkao mambo, Yesu wanengezhezhe kijiilo kya kuvuluka lufu lwanji baana banji ba bwanga kyo bafwainwa kwikalanga nakyo pa mwaka pa mwaka pa Nisanyi 14. Kino kijiilo kivululamo bantu byaubile Yesu ne Shanji pa kuba’mba bantu baji na lwitabilo bapokololwe ku bundengamambo ne lufu. Kino kijiilo kyanema bingi kukila Kijiilo kya Lupitailo kyaikalanga na Bayudea, mambo kimwesha kukasuluka kwa kine kwa bantu bonse baji na lwitabilo.
Yesu waambile’mba mashi anji “akechikila bavula kuba’mba mambo abo akalekelwe.” Pa bantu balekelwa mambo na mambo a mashi a kwa Yesu paji batumwa ba kishinka ne bakwabotu. Bano bo bakekala ne aye mu Bufumu bwa Bashanji.—Mateo 26:28, 29.
-
-
Kwipachika Pa Wajinga Mukulumpe Pe AboYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 118
Kwipachika Pa Wajinga Mukulumpe Pe Abo
MATEO 26:31-35 MAKO 14:27-31 LUKA 22:24-38 YOANO 13:31-38
YESU WIBAJIMWINEKO PA MAMBO KUKEBA BIFULO BIKATAMPE
KUKANA YESU KWAUBILE PETELO KWAAMBIJILWE JIMO
BUTEMWE KO KAYUKILO KA BAANA BA BWANGA BA KWA YESU
Bufuku bwapeleleko Yesu kwikala na batumwa banji, wibafunjishe lufunjisho lwawama bingi pa mambo a kwingila mwingilo wa kwipelula kupichila mu kwibovwa ku maulu. Mambo ka kuba bino o kwawamijile? Mambo a bukooke bo bamwesheshe. Bepaine kwingijila Lesa, pano bino, bakebelenga kuyuka wajinga mukulumpe pe abo. (Mako 9:33, 34; 10:35-37) Buno bukooke bwamwekele mabanga.
Batumwa baikele na “mapata akatampe pakachi kabo pa mambo a wajinga mukulumpe pe abo.” (Luka 22:24) Kyamweka Yesu waumvwine bingi bulanda pa kumona byo batatwile kwipachika jikwabo. Pano waubile byepi?
Yesu kechi wanenene batumwa banji na mambo a byubilo byo bamwesheshe ne, bino, wibatekenyejile ne kwibambila’mba: “Bamfumu ba bisaka bya bantu bobila bunkambo bantu babo, kabiji bantu batela boba baji na luusa pe abo amba Bangubabiya. Pakuba anweba kange mwikale nobe abo ne. . . . Nanchi mukulumpe wepi, awa ubena kuja nyi, inyi awa ubena kwingila?” Kepo ebavulwilemo kulondela byo aubanga. Wibambijile’mba: “Bino amiwa nji ne anweba nobe wa mwingilo.”—Luka 22:25-27.
Nangwa kya kuba bajinga bambulwa kulumbuluka, batumwa batwajijile kwikala pamo ne Yesu kimye kyo apichilenga mu makatazho apusana pusana. Onkao mambo, wibambijile amba: “Mbena kulayañana nenu lulayañano, byonka Batata byo balayañana ne amiwa lulayañano lwa bufumu.” (Luka 22:29) Bano banabalume bajinga baana ba bwanga ba kwa Yesu ba kishinka. Wibalayile’mba na mambo a luno lulayañano lo alayañene nabo, bakekala mu Bufumu ne kalama pamo ne aye.
Nangwa kya kuba bano batumwa bajinga na luno luketekelo, pa kikye kimye bakijinga na mibiji ya mashi kabiji bakijinga bambulwa kulumbuluka. Yesu wibabuujile’mba: “Satana wakebesha bingi kwimululula anweba bonse nobe wichi.” (Luka 22:31) Kabiji wibajimwineko’mba: “Anweba bonse musakwituntula na mambo a kisakummwekela bufuku buno, mambo kyanembwa’mba: ‘Nkatapa kafunga, ne jitanga ja mikooko jikapalañenamo.’”—Mateo 26:31; Zekaliya 13:7.
Petelo wamwambijile’mba: “Nangwa kya kuba bonse basakwituntula na mambo a kisakwimumwekela, amiwa kechi nsakwituntula ne!” (Mateo 26:33) Yesu wabuujile Petelo amba shikombwe saka akyangye kukokola jibiji bobwa bufuku, usakumukana. Bino Yesu wanungilepo amba: “Nakulombelako kuba’mba lwitabilo lobe lutwajijile kukosa; ne obewa inge wabwela, ukakoseshe balongo bobe.” (Luka 22:32) Pano bino, Petelo waambile na kuchinchika’mba: “Inge kufwa tusakufwila pamo, kechi nsakwimukana nangwa pachechetu ne.” (Mateo 26:35) Ne batumwa bakwabo nabo baambile byonkabyo.
Yesu wabuujile baana banji ba bwanga amba: “Nji nenu pa kakimye kacheche. Mukankeba; kabiji byonka byo naambijile Bayudea namba, ‘Akwa ko nkaya kechi mwakonsha kuyako ne,’ ne anweba byo byo nemwambila.” Kabiji wanungilepo amba: “Mbena kwimupa mukambizho mupya, namba mwitemwe anwe bene na bene; byonka byo nemutemwa amiwa, ne anweba mwitemwe anwe bene na bene. Kino kyo kyo bakayukilako bonse amba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.”—Yoano 13:33-35.
Byo baumvwine Yesu waamba’mba ujitu nabo pa kakimye kacheche, Petelo waipwizhe’mba: “Nkambo, kwepi ko mubena kuya?” Yesu wamukumbwile’mba: “Akwa ko mbena kuya obewa kechi wakonsha kundondela luno ne, bino ukalondela kimye kikwabo.” Petelo wakuminye kabiji waipwizhe’mba: “Nkambo, mambo ka o nakonsha kubujila kwimulondela lonka luno? Amiwa nkemupaina bumi bwami.”—Yoano 13:36, 37.
Kepo Yesu aambile pa kimye kyo atumine batumwa banji kuya na kusapwila mu Ngalilea kwa kubula kusenda bikwama bya mali nangwa fukuta wa kajo ne. (Mateo 10:5, 9, 10) Wibepwizhe’mba: “Mwakajilwepo kintu nyi?” Abo bamukumbwile’mba: “Ine!” Pano bafwainwe kuba byepi pa moba ajinga kulutwe? Yesu wibambijile’mba: “Yense uji na kikwama kya mali asende, ne mufuko wa kajo, ne wabula mpoko apoteshe kivwalo kyanji kya peulu ne kupotamo imo. Mambo nemwambila namba kino kinembelo kyafwainwa kufika pe amiwa kya kuba’mba, ‘Bamubajile pamo na bangubabibi.’ Mambo kino kibena kufika pe amiwa.”—Luka 22:35-37.
Yesu waambilenga pa kimye kyo bakamupopa pa kichi na bantu batama nangwa’mba bangubabibi. Kabiji wamwesheshenga’mba baana banji ba bwanga bakamanyikwa bingi. Abo balangulukilenga’mba benengezha kabiji baambile’mba: “Nkambo, Talai! mapoko abiji ano.” Aye wibambijile’mba: “Ao onka awaina.” (Luka 22:38) Mapoko abiji o bajinga nao akwashishe Yesu kwibafunjisha kintu kyanema bingi pa kupitapo kimye kicheche.
-
-
Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne BumiYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 119
Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
YESU WAYILENGA NA KUNENGEZHA MPUNZHA
WIBALAYILE KWIBATUMINA NKWASHO
SHANJI WAKILA YESU
Saka bakiji mu kibamba kya peulu kijiilo kya kuvuluka lufu lwanji byo kyapwile, Yesu watundaikile batumwa banji amba: “Kange mulukushe michima yenu ne. Mwitabilai Lesa; ngitabilai ne amiwa.”—Yoano 13:36; 14:1.
Yesu wabuujile batumwa banji ene mambo o bafwainwe kubula kubambisha michima pa mambo a kufumapo kwanji amba: “Mu nzubo ya Batata muji mapunzha a kwikalamo avula. . . . Umvwe naya ne kwimunengezhezha mpunzha, nkabwela jibiji ne kwimutambula, kuba’mba akwa ko nkekala, ne anweba mukekale konka.” Batumwa kechi bakwatakenye’mba Yesu waambilenga pa kuya mwiulu ne. Tomase wamushikishe’mba: “Nkambo, kechi twayuka ko mubena kuya ne. Twakonsha kuyuka byepi jishinda?”—Yoano 14:2-5.
Yesu wakumbwile’mba: “Amiwa yami jishinda ne bukine ne bumi.” Muntu wakonsha kutwela mu nzubo ya Shanji ya mwiulu inge wamwitabila ne kulondela byubilo byanji. Yesu waambile’mba: “Kafwako wiya kwi Batata ne, poso wapichila mwi amiwa.”—Yoano 14:6.
Filipa wateleko bingi muchima ku byo aambilenga kabiji wamwambijile’mba: “Nkambo, tumweshai Bashenu, ne atweba kisakwituwaina.” Kyamweka Filipa wakebelenga Yesu kuba’mba amweshepo kimwesho kya Lesa, byonka byo amwene kimwesho kya Mosesa, Elaija ne Isaya. Nangwa byonkabyo, batumwa bajinga na kintu kyawama kyakijile pa bino bimwesho. Yesu wibalumbulwijile kino byo ebakumbwile’mba: “Nabanda nenu, obewa Filipa ukyangye kungyuka nyi? Awa wammona, wamona ne Batata.” Yesu wamwesheshe bulongo byubilo bya Shanji, onkao mambo, kwikala nanji ne kumumona kyajingatu nobe ubena kumona Shanji. Nangwa byonkabyo, Shanji wakila Mwana, byonka Yesu byo aambile’mba: “Bintu byo ñamba kwi anweba, kechi ñamba byambo byami ami mwine ne.” (Yoano 14:8-10) Batumwa bamwene kuba’mba Yesu wapaine lukumo kwi Shanji wa mwiulu pa bintu byo afunjishenga.
Batumwa ba kwa Yesu bamwene mingilo ya kukumya yo aingijile kabiji bamumvwine na kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa. Wibabuujile’mba: “Yense wangitabila, naye ukengila mingilo yo ñingilapo; kabiji ukengila mingilo yakila ino.” (Yoano 14:12) Yesu kechi waambilenga’mba baana banji ba bwanga bakobanga bya kukumya kukila byo aubilenga ne. Bino, walumbulwilenga’mba bakengila mwingilo pa kimye kyabaya, mu mapunzha avula ne kusapwila bantu bavula.
Yesu kechi washile bunke baana banji ba bwanga kimye kyo afuminepo ne. Wibalayile’mba: “Umvwe mwalomba kintu mu jizhina jami, nkekyuba.” Kabiji wanungilepo’mba: “Nkalomba Batata ne abo bakemupa nkwasho mukwabo ukekala ne anweba myaka yonse, ko kuba’mba mupashi wa bukine.” (Yoano 14:14, 16, 17) Wibalayile kuba’mba bakatambula mupashi wazhila, uno ye wajinga nkwasho mukwabo. Kino kyamwekele pa juba ja Pentekosita.
Yesu waambile’mba: “Kwashalatu kakimye kacheche ba pano pa ntanda kechi bakammonapo jibiji ne, pakuba anweba mukammona, mambo nji na bumi ne anweba mukekala na bumi.” (Yoano 14:19) Yesu kechi wamwekeletu kwi abo mu bumuntu kimye kyo asangwilwe ne, bino ne mu kimye kyafwainwa ukebasangula ne kwikala bilengwa bya mupashi pamo ne aye mwiulu.
Yesu wapaine uno muzhilo amba: “Yense umvwa mikambizho yami ne kwiilama, ye wantemwa. Kabiji yense wantemwa bakamutemwa kwi Batata, ne amiwa nkamutemwa kabiji nkesolola amiwa mwine patoka kwi aye.” Pa kumvwa bino, mutumwa Yudasa, kabiji watelwanga’mba Tadeusa wamushikishe’mba: “Nkambo, mambo ka o mubena kukebela kwisolola patoka kwi atweba bino kechi ku ba pano pa ntanda ne?” Yesu wamukumbwile’mba: “Umvwe muntu wantemwa, ukalama byambo byami, ne Batata bakamutemwa . . . Yense wabula kuntemwa kechi ulama byambo byami ne.” (Yoano 14:21-24) Kupusanako na baana banji ba bwanga, ba pano pa ntanda kechi bayuka’mba Yesu ye jishinda, bukine ne bumi ne.
Pano Yesu byo afuminengapo, baana banji ba bwanga bakonsheshe kuvuluka byepi byonse byo ebafunjishe? Yesu walumbulwile’mba: “Nkwasho, mupashi wazhila ye bakatuma Batata mu jizhina jami, ukemufunjisha bintu byonse ne kwimuvululamo bintu byonse byo nemubuujile.” Batumwa bafwainwa bamwene bulume bwa mupashi wazhila byo engila, onkao mambo, uno mulaye wibatekeneshe bingi. Yesu wanungilepo’mba: “Nemushila mutende; nemupa mutende wami. . . . Kange mulukushe michima yenu nangwa kupopomenwa na mambo a moyo ne.” (Yoano 14:26, 27) Baana banji ba bwanga kechi bafwainwe kwakamwa ne, mambo bakebatangijilanga ne kwibakwasha kwi Shanji Yesu.
Kechi papichile ne kimye kyabaya ne, bemwenejile luzhikijilo lwa Lesa. Yesu wibalayile’mba: “Mfumu wa pano pa ntanda ubena kwiya, kabiji aye kechi uji na luusa pe amiwa ne.” (Yoano 14:30) Diabola watwelele mwi Yudasa kabiji wamutangijilenga. Bino Yesu kechi wajinga na bundengamambo Satana bo akonsheshe kwingijisha kuba’mba amulekeshe kwingijila Lesa ne. Kabiji Diabola kechi wakonsheshe kukanya Yesu kusanguka ne. Mambo ka? Yesu waambile’mba: “Mbena kuba byonka byankambizhe Batata.” Washiinwe’mba Shanji ukamusangula.—Yoano 14:31.
-
-
Kwikala Misampi Ipanga Bipangwa Kabiji Balunda Ne YesuYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 120
Kwikala Misampi Ipanga Bipangwa Kabiji Balunda Ne Yesu
MUÑANZAÑANZA WA KINE NE MISAMPI
BYA KWIKALA MU BUTEMWE BWA KWA YESU
Yesu watundaikile batumwa banji kimye kyo esambilenga nabo. Bwaijile bingi, kampe saka bapita kala pakachi ka bufuku. Yesu wibelele kishimpi kibatundaikile bingi amba:
“Amiwa yami muñanzañanza wa kine, kabiji Batata bo banjimi.” (Yoano 15:1) Kino kishimpi kipasha na kishimpi kyo baelele kisaka kya bena Isalela ba kala, kyatongwelwenga’mba muñanzañanza wa Yehoba. (Yelemiya 2:21; Hoseya 10:1, 2) Pano bino, Yehoba wakaine kino kisaka. (Mateo 23:37, 38) Pano Yesu waletele mulanguluko wapusanako. Aye ye muñanzañanza ye bajimbile kwi Bashanji kimye kyo bamushingile mupashi wazhila mu 29 C.E. Bino Yesu walumbulwile’mba muñanzañanza wimenako byavula kechi ayetu ne.
Waambile’mba: “[Batata] bakopola musampi yense uji mwi amiwa ubula kupanga bipangwa, kabiji batokesha yense upanga bipangwa kuba’mba apangenga bipangwa byavula. . . . Byonkatu musampi byo akonsha kubula kwipangila bipangwa aye mwine, poso waikala ku muñanzañanza, byonkabyo ne anweba kuba mwauba kino ne, poso mwaikala ne amiwa. Amiwa yami muñanzañanza; anweba mwi misampi.”—Yoano 15:2-5.
Yesu walayile baana banji ba bwanga ba Kishinka amba inge waya, ukatuma nkwasho, ko kuba’mba mupashi wazhila. Byo papichile moba 51, kimye batumwa ne bantu bakwabo kyo batambwile mupashi wazhila, baikele ke misampi ya muñanzañanza. Kabiji “misampi” yonse yafwainwe kukwatankana ne Yesu. Mambo ka?
Yesu walumbulwile’mba: “Yense wikala ne amiwa, ne amiwa nkekala nanji, kabiji aye ukapanganga bipangwa byavula; mambo kwa kubula amiwa kafwako kintu kyo mwakonsha kuba ne.” Ino “misampi,” ko kuba’mba baana banji ba bwanga ba kishinka, bakapanganga bipangwa byavula, kwikala na byubilo bya kwa Yesu, kusapwila Bufumu bwa Lesa ne kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga. Pano kyakonsha kwikala byepi umvwe umo wakana kukwatankana ne Yesu ne kubula kupanga bipangwa? Yesu walumbulwile’mba: “Muntu wabula kwikala ne amiwa, bamutaya.” Kabiji waambile’mba: “Umvwe mwaikala ne amiwa, ne byambo byami byaikala mwi anweba, mukalombe kyonse kyo mukeba kabiji bakemupakyo.”—Yoano 15:5-7.
Yesu wabwezhezhepo kwamba byambo byo aambilepo bimye bibiji. Abino byambo ke kulama mikambizho. (Yoano 14:15, 21) Yesu walumbulwile kine kintu kimwesha’mba baana ba bwanga babena kulama mikambizho. Waambile’mba: “Umvwe mwalama mikambizho yami, mukekala mu butemwe bwami, byonkatu byo nalama mikambizho ya Batata ne kwikala monka mu butemwe bwabo.” Nangwa byonkabyo, mu kulama mikambizho mwavwangwa byavula kechi kutemwatu Yehoba Lesa ne Mwananji ne. Yesu waambile’mba: “Uno ye mukambizho wami namba mwitemwe anwe bene na bene byonkatu byo nemutemwa. Kafwako uji na butemwe bwakila buno bwa kuba’mba muntu apaine balunda nanji bumi bwanji ne. Anweba mwi balunda nami umvwe saka muba byo mbena kwimukambizha.”—Yoano 15:10-14.
Papichiletu kimye kicheche, Yesu wamwesheshe butemwe bwanji bukatampe kupichila mu kupaina bumi bwanji bantu bonse bamwitabila. Kintu kyo aubile kyafwainwa kutundaika aba bamulondela kwikala na butemwe buntutu bumo bwa kwipana bwa kwitemwa abo bene na bene. Buno butemwe ko kayukilo kabo byonka Yesu byo aambile patanshi amba: “Kino kyo kyo bakayukilako bonse amba mwi baana bami ba bwanga, umvwe mwitemwa anwe bene na bene.”—Yoano 13:35.
Batumwa bafwainwe kulangulukapo bingi Yesu byo ebatelele’mba “balunda.” Walumbulwile ene mambo o ebatelejile bino. Waambile’mba: “Nemutela’mba balunda nami, mambo bintu byonse byo naumvwine kwi Batata nemubulabyo.” Kwikala na bulunda bwawama ne Yesu ne kuyuka byonse byamubuujile Bashanji ke kintu kyanema bingi. Bino pa kuba’mba batwajijile kwiyowa buno bulunda, bafwainwe ‘kupanganga bipangwa.’ Umvwe saka bapanga bipangwa, Yesu waambile’mba, “kyonse kyo mukalomba Batata mu jizhina jami, bakemupekyo.”—Yoano 15:15, 16.
Buno butemwe pakachi ka “misampi,” ko kuba’mba baana banji ba bwanga, bwibakwashishe kuchinchika makatazho ajinga kulutwe. Wibajimwineko amba ba pano pa ntanda bakebashikwa. Pano bino, wibatekeneshe’mba: “Umvwe ba pano pa ntanda bemushikwa, yukai’mba banshikilwe amiwa patanshi. Umvwe mwajinga ba pano pa ntanda, ba pano pa ntanda inge bemutemwa mambo batemwa babo. Pano byo mwabula kwikala ba pano pa ntanda, . . . na mambo a kino, ba pano pa ntanda bemushikwa.”—Yoano 15:18, 19.
Yesu byo atwajijile kulumbulula ene mambo ba pano pa ntanda o bakebashikilwa, waambile’mba: “Bakemuba bino bintu byonse na mambo a jizhina jami, mambo abo kechi bayuka awa wantumine ne.” Yesu waambile’mba mingilo yanji ya kukumya izhachisha boba bamushikwa. Waambile’mba: “Umvwe kechi naubile mingilo mwi abo yabujile kubapo muntu mukwabo ne, inge mambo bafwao; bino abo bammona amiwa ne kunshikwa pamo ne Batata.” Luno lupato lwabo lwafikizhe bungauzhi.—Yoano 15:21, 24, 25; Salamo 35:19; 69:4.
Yesu ne jikwabo wibalayile kwibatumina nkwasho, ko kuba’mba mupashi wazhila, bulume bwa Lesa bwingila mu baana ba bwanga bonse ba kishinka ne kwibakwasha kupanga bipangwa, ne ‘kushimuna bukamonyi.’—Yoano 15:27.
-
-
“Kosai! Amiwa Nepashinda Pano Pa Ntanda”Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 121
“Kosai! Amiwa Nepashinda Pano Pa Ntanda”
KWASHAJILETU KIMYE KICHECHE YESU KUSHA BATUMWA
BULANDA BWA BATUMWA BWAALUKILE KE LUSEKELO
Yesu ne batumwa banji bafuminemo mu kibamba kya peulu mo baikejile na Kijiilo kya Lupitailo. Byo apwishishe kwibatundaika, Yesu wanungilepo amba: “Nemwambila bino bintu pa kuba’mba mubule kwituntula.” Mambo ka bino byambo o byawamijile? Wibabuujile’mba: “Bantu bakemupanga mu nshinagoga. Kimye kibena kwiya kyo bakalanguluka aba bemwipaya amba babena kwingila mwingilo wazhila kwi Lesa.”—Yoano 16:1, 2.
Kyamweka batumwa banji byo baumvwine bino byambo, baakaminwe bingi. Nangwa kya kuba Yesu wibabuujile patanshi amba ba pano pa ntanda bakebashikwa, kechi wibalumbulwijile mu kushinkamika’mba bakebepaya ne. Mambo ka? Yesu waambile’mba: “Kechi nemubuujile patanshi bino bintu ne, mambo nakijinga nenu.” (Yoano 16:4) Pano wibabuujijile jimo bino byambo saka akyangye kufumapo. Kino kibakwashishe kuchinuzhuka kwituntula.
Yesu watwajijile kwamba’mba: “Mbena kuya ku yewa wantumine kabiji kafwako nangwatu umo wangipuzhapo amba, ‘Mubena kuya pi?’ ne.” Pa joja juba mabanga, batumwa banji bakebelenga kuyuka ko ayilenga. (Yoano 13:36; 14:5; 16:5) Bino pa kikye kimye, baubile bulanda na mambo a bintu byo ebabuujile. Onkao mambo, bakankelwe kumwipuzha pa lukumo lwamupembejilenga kulutwe nangwa byo kikekala ku bapopweshi ba kine. Yesu wamwene’mba baji na bulanda kabiji wibambijile’mba: “Na mambo a kuba nemubuula bino bintu, bulanda bwimukwata.”—Yoano 16:6.
Kepo Yesu alumbulwile’mba: “Mukamwenamo byawama byo mbena kuya. Mambo umvwe nabula kuya, nkwasho kechi ukeya kwi anweba ne; bino inge naya, nkemutuminaye.” (Yoano 16:7) Yesu byo afwile ne kuya mwiulu, baana banji ba bwanga po po batambwile mupashi wazhila ukwasha bantu bonse pano pa ntanda.
Mupashi wazhila “ukapa ba pano pa ntanda kishiino pa mambo a bundengamambo, bololoke ne bunchibamambo bwa Lesa.” (Yoano 16:8) Bundengamambo bwa ba pano pa ntanda, ko kuba’mba kubula kwitabila mu Mwana Lesa, bukasoloka. Kunungapo, bishiino bya bololoke bwa kwa Yesu byamwekele byo abwelele mwiulu. Kabiji wamwesheshe ene mambo Satana, “mfumu wa pano pa ntanda” o bakamuzhachishisha.—Yoano 16:11.
Yesu wanungilepo amba: “Nkiji na bintu byavula bya kwimubuula, bino kechi mwakonsha kwibikwatakanya byonse pa kino kimye ne.” Onkao mambo, wibalayile’mba kimye kyo aketulula mupashi wazhila, ukebatangijila kumvwisha “bukine bonse,” ne kwikela mwayila buno bukine.—Yoano 16:12, 13.
Batumwa bakankamenetu byo baumvwine byambo byanungilepo Yesu bya kuba’mba: “Kwashalatu kakimye kacheche kechi mukammona ne, kabiji mu kakimye kacheche mukammona.” Beipwizhe bena na bene mo atazhizhe. Yesu wayukile’mba bakeba kumwipuzha pa kino, onkao mambo, walumbulwile’mba: “Kinetu nemwambila namba, anweba mukajila ne kuwowakana, pakuba ba pano pa ntanda abo bakasekela; anweba mukekala na bulanda, bino bulanda bwenu bukaluka ke lusekelo.” (Yoano 16:16, 20) Kimye Yesu kyo bamwipayile pa juba jalondejilepo mute, bantangi ba bupopweshi basekejile, bino baana banji ba bwanga baikele na bulanda. Nangwa byonkabyo, bulanda bwabo bwaalukile ke lusekelo kimye Yesu kyo asangukile! Kabiji batwajijile kwikala na lusekelo kimye kyo ebetulwijile mupashi wazhila wa Lesa.
Byo aesakenyenga batumwa banji ku mwanamukazhi uji na bisanso bya kupaapa, Yesu waambile’mba: “Mwanamukazhi pa kusema wikala na bulanda, mambo kimye kyanji kyafika, bino umvwe wasema mwana, kechi uvuluka ne misongo yo aji kupitamo ne, na mambo a lusekelo lwa kuba’mba wasema muntu pano pa ntanda.” Yesu watundaikile batumwa banji amba: “Ne anweba pa kino kimye muji na bulanda; bino nkemumona jibiji, ne michima yenu ikasekela, kabiji kafwako ukapwisha lusekelo lwenu ne.”—Yoano 16:21, 22.
Kufikatu ne pa kikye kimye batumwa kechi balombelepo kintu mu jizhina ja Yesu ne. Pano Yesu waambile’mba: “Pa joja juba, mukalomba kwi Batata mu jizhina jami.” Mambo ka a kubila bino? Kechi na mambo a kuba’mba Shanji ukankazhama kukumbula ne. Yesu waambile’mba: ‘Batata abo bene bemutemwa, mambo anweba mwantemwa mambo ñimenako Lesa.’—Yoano 16:26, 27.
Byambo byaambile Yesu byatundaikile bingi batumwa banji kabiji baambile’mba: “Na mambo a kino, twaitabila’mba mwafumine kwi Lesa.” Pano bino, kechi papichile ne kimye kyabaya ne, baesekelwe. Yesu wibalumbulwijile bintu byajinga kulutwe amba: “Umvwai! Kimye kibena kwiya, kabiji kyafika, kyo bakemupalañanya awu kwanji awu kwanji, kabiji mukanshatu bunke.” Bino wibalayile’mba: “Nemubuula bino bintu kuba’mba kupichila mwi amiwa mwikale mutende. Mukapitanga mu bya malwa pano pa ntanda, bino kosai! Amiwa nepashinda pano pa ntanda.” (Yoano 16:30-33) Yesu kechi wibashile bunke ne. Washiinwe kuba’mba nabo bakepashinda pano pa ntanda byonka byo aubile aye, kupichila mu kuba kyaswa muchima wa Lesa mu bukishinka nangwa kya kuba Satana ne ntanda yanji bakeseka konauna bukishinka bwabo.
-
-
Mulombelo Wa Kupezhako Walombele Yesu Mu Kibamba Kya PeuluYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 122
Mulombelo Wa Kupezhako Walombele Yesu Mu Kibamba Kya Peulu
BINTU BIFUMAMO MU KUYUKA LESA NE MWANANJI
BUUMO BUJI PAKACHI KA YEHOBA, YESU NE BAANA BA BWANGA
Na mambo a kutemwa batumwa banji, Yesu wibakwashishe bingi saka akyangye kufumapo. Pano, wainwine meso anji ne kutala mwiulu ne kulomba kwi Shanji amba: “Tumbijikai mwanenu pa kuba’mba mwanenu emutumbijike, byonkatu byo mwamupa luusa lwa pa bantu bonse, pa kuba’mba akonshe kupana bumi bwa myaka ne myaka ku bonse bo mwamupa.”—Yoano 17:1, 2.
Yesu wayukile’mba kutumbijika Lesa kwanema bingi. Waambile pa kishina kyanema bingi, ko kuba’mba bumi bwa myaka ne myaka. Byo bamupeele “luusa lwa pa bantu bonse,” Yesu wakonsha kupana mfweto ya kitapisho kya bukuzhi bwanji ku bantu bonse. Pano bino, kechi bantu bonse bakatambula ano mapesho ne. Mambo ka? Mambo Yesu ukapanatu mfweto ya kitapisho kya bumi bwanji ku bantu boba bino bintu byo aambile’mba: “Pa kuba’mba bakekale na bumi bwa myaka ne myaka, bafwainwa kwimuyuka anweba Lesa yenka wa kine, ne Yesu Kilishitu ye mwatumine.”—Yoano 17:3.
Muntu wafwainwa kuyukisha bulongo Shanji ne Mwananji ne kwikala na bulunda bwawama ne abo. Wafwainwa kulanguluka pa bintu byonka byo balanguluka. Kabiji wafwainwa kwibikishako kulondela byubilo byabo byawama pa kwingila na bantu bakwabo. Kikwabo, wafwainwa kuyuka’mba kutumbijika jizhina ja Lesa kwanema bingi, kechi kukebatu kutambula bumi bwa myaka ne myaka ne. Kepo Yesu atwajijile kwamba kishina kyo aambilengapo amba:
“Amiwa nemutumbijika pano pa ntanda, byo napwisha kwingila mwingilo ye mwampele. Onkao mambo, Tata, ntumbijikai na lukumo lo najinga nalo nenu saka mukyangye kulenga ntanda.” (Yoano 17:4, 5) Yesu walombelenga’mba bamubwezhe mu lukumo lwanji lwa mwiulu lo ajinga nalo kala kupichila mu kumusangula.
Nangwa byonkabyo, Yesu kechi walubilemo mwingilo ye aingijile pano pa ntanda ne. Walombele’mba: “Nejisolola jizhina jenu ku bantu bo mwampele kufuma pano pa ntanda. Bajinga benu kabiji mwibapaine kwi amiwa, ne abo balama byambo byenu.” (Yoano 17:6) Yesu kechi watelangatu jizhina ja Lesa ja Yehoba ne, bino wijingijishanga mu mwingilo wanji. Wakwashishe batumwa banji kuyuka bulongo jino jizhina byo jilumbulula, ko kuba’mba byubilo bya Lesa ne jishinda jawama jo alaminamo bantu.
Batumwa bamuyukile Yehoba, bayukile mwingilo wa Mwananji ne bintu byafunjishenga Yesu. Yesu waambile’mba: “Nebabuula byambo byo mwambuujile, kabiji bebitambula ne kuyuka’mba naishile kwikala wa kwimwimenako, ne abo baitabila’mba yenu mwantumine.”—Yoano 17:8.
Kepo Yesu aambile pa lupusano luji pakachi ka baana banji ba bwanga ne bantutu bashala. Waambile’mba: “Amiwa nebalombelako; kechi nalombelako ba pano pa ntanda ne, bino aba bo mwampele, mambo bo benu . . . Anweba Tata Wazhila, mwibazhikijilenga na mambo a jizhina jenu jo mwampa, kuba’mba bekale umo byonka anweba ne amiwa byo tuji umo. . . . Amiwa nebazhikijila, kabiji kafwako nangwa umo waonaikapo ne, poso yenkawa mwana wa lonaiko,” aye Yudasa Isakaliota, wayile na kusolola Yesu.—Yoano 17:9-12.
Yesu watwajijile kulomba’mba: “Ba pano pa ntanda bebashikwa.” Kabiji waambile’mba: “Kechi nalomba namba, mwibafumye pano pa ntanda ne, bino amba mwibazhikijilenga na mambo a aye mubi. Abo kechi bo ba pano pa ntanda ne, byonka byo nabula kwikala wa pano pa ntanda.” (Yoano 17:14-16) Batumwa ne baana ba bwanga bakwabo bajinga pano pa ntanda, ko kuba’mba ntanda ibena kulamwa na Satana, pano bino, bafwainwe kwabana nayo ne bubi bwayo. Mu ñanyi jishinda?
Bafwainwe kwikala bazhila, basalwa kwingijila Lesa kupichila mu kulondela bukine butanwa mu Binembelo bya Kihebelu byafunjishenga Yesu. Yesu walombele’mba: “Bazhijikai na bukine; byambo byenu bo bukine.” (Yoano 17:17) Mu kuya kwa kimye, batumwa banembele mabuku na lutangijilo lwa mupashi wazhila, kabiji ano mabuku aishile kwikala lubaji lwa “bukine” bwakonsha kuzhijika muntu.
Bino kuji ne bakwabo baswa “bukine.” Yesu kechi walombejilekotu “[aba bajingapo] ne, bino ne boba [bamwitabijile] kupichila mu byambo byabo.” Ñanyi kintu Yesu kyo alombejileko bano bonse? Walombele kuba’mba: “Bekale ke umo, byonkatu anweba Tata byo muji ne amiwa, ne amiwa byo nji ne anweba.” (Yoano 17:20, 21) Yesu ne Bashanji kechi muntu umo ne. Bino Yesu ne Bashanji baikala umo mu jishinda ja kuba’mba bakwatankana mu bintu byonse. Yesu walombele’mba baana banji ba bwanga nabo bekala ke umo.
Yesu saka akyangye kwamba bino, wabuujile Petelo ne bakwabo amba ubena kuya na kwibanengezhezha mpunzha, ko kuba’mba mwiulu. (Yoano 14:2, 3) Yesu wabwezhezhepo bino byambo mu mulombelo amba: “Tata, mbena kukeba aba bo mwampele kwikala ne amiwa ko nji, pa kuba’mba bakamone lukumo lwami lo mwampa, mambo mwantemenwe, pano pa ntanda saka pakyangye kulengwa.” (Yoano 17:24) Onkao mambo, wamwesheshe kuba’mba kala kene, ba Adama ne Evwa saka bakyangye kutendeka kusema baana, Lesa watemenwe Mwananji yenka waishile kwikala Yesu Kilishitu.
Pa kupwisha kulomba, Yesu wabwezhezhepo kwamba pa jizhina ja Shanji ne Lesa byo atemenwe batumwa ne bantutu bakwabo baswa “bukine.” Waambile’mba: “Nejisolola jizhina jenu kwi abo kabiji nkejisolola, kuba’mba butemwe bo mwantemwa bwikale mwi abo, ne amiwa ngikale ne abo.”—Yoano 17:26.
-
-
Walombele Kimye Kyo Ajinga Na Bulanda BukatampeYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 123
Walombele Kimye Kyo Ajinga Na Bulanda Bukatampe
MATEO 26:30, 36-46 MAKO 14:26, 32-42 LUKA 22:39-46 YOANO 18:1
YESU MU BUJIMI BWA NGESEMANI
MASULWILA ANJI AALUKILE NOBE MISO IKATAMPE YA MASHI
Yesu wapwishishe kulomba na batumwa banji ba kishinka. Kabiji “byo bapwishishe kwimba nyimbo ya kutota Lesa, bayile ku Mutumba wa Maolivi.” (Mako 14:26) Bayile ja ku musela ku bujimi bwatelwanga’mba Ngesemani, Yesu ko atemenwe bingi kuya.
Byo bafikile mu buno bujimi bwawama bingi bwa bichi bya maolivi, Yesu washile batumwa banji batanu na basatu. Kampe bashajile pa kutwelela mu bujimi, mambo wibabuujile’mba: “Ikalai pano, nakiya kokwa na kulomba.” Kepo asendele batumwa basatu, ba Petelo, Yakoba ne Yoano ne kuya nabo mu bujimi. Yesu waumvwine bingi bulanda kabiji wabuujile bano batumwa basatu amba: “Naumvwa bingi bulanda nsaka ne kufwa. Shalai ponka pano mulabenga ne kukenkenta pamo ne amiwa.”—Mateo 26:36-38.
Byo aendeleko pacheche byobya, Yesu ‘waponejile panshi watendeka ne kulomba.’ Ñanyi bintu byo alombelengapo pa kikye kimye kyakatezhe? Walombele’mba: “Tata, kwi anweba kafwako kintu nangwa kimo kyakatazha ne; fumyai kano katomeno kwi amiwa. Pano bino, kechi kyo nsaka amiwa ne, poso kyo musaka anweba.” (Mako 14:35, 36) Watazhizhe mu ka? Nanchi wakebelenga kusankilapo mwingilo wanji wa Bukuzhi nyi? Ine!
Kimye kyo ajinga mwiulu, Yesu wamwenenga byamanaminenga bantu bo baipayilenga ku bena Loma. Pano byo ajinga muntu, wajinga na lusa kabiji waumvwanga kukola, onkao mambo, Yesu kechi watemenwe bintu byamupembejilenga ne. Pano bino, kyakijile pa byonse, wajinga na bulanda mambo wayukile’mba kufwa lufu nobe mbanzhi kwakonsheshe kuleta mwenga pa jizhina ja Bashanji. Wamwene’mba mu maolatu acheche basakumupopa pa kichi nobe muntu waambilanga Lesa mwenga.
Byo alombele pa kimye kyabaya, Yesu wabwelele ne kutaana batumwa banji basatu balaala. Waambijile Petelo amba: “Nanchi kechi mwakonsha kutwajijila kulaba ne kukenkenta pamo ne amiwa nangwatu pa jiola jimo nenyi? Labainga ne kukenkenta ne kutwajijila na kulomba, pa kuba’mba mubule kuponena mu lweseko.” Bino, Yesu wayukile’mba batumwa banji nabo bakooka kabiji bwaijile. Onkao mambo, waambile’mba: “Kine muchima wakebesha, pakuba mubiji wakooka.”—Mateo 26:40, 41.
Kabiji Yesu wayile ja bubiji na kulomba kwi Lesa amba afumye kwi aye “kano katomeno.” Byo abwelele jibiji, wataaine bano batumwa basatu balaala, bino saka bafwainwe kulombanga kuba’mba babule kuponena mu lweseko. Yesu byo ebambijile, abo “bakankelwe ne kya kumukumbula.” (Mako 14:40) Kimye kya busatu, Yesu wayile kabiji wafukamine ne kulomba.
Kine, Yesu waakaminwe bingi kuba’mba lufu lwanji lwa kufwa nobe mbanzhi lusakuleta mwenga pa jizhina ja Shanji. Nangwa byonkabyo, Yehoba waumvwinenga milombelo ya Mwananji, kabiji kimye kimo watumine malaika kwiya na kumukosesha. Pano bino, Yesu kechi walekele kusashijila Bashanji ne, watwajijile “kulomba na mukoyo.” Yesu wajinga na bulanda bukatampe. Kino kintu kyamukatezhe bingi mu milanguluko. Bumi bwanji bwa myaka ne myaka ne bwa boba bamwitabijile bwajinga mu kizumba. Onkao mambo, byo alombelenga, ‘masulwila anji aalukile nobe mashi ke anokele ne panshi.’—Luka 22:44.
Yesu byo abwelele ja busatu ku batumwa banji, napo wataaine balaala. Waambile’mba: “Pa kino kimye kyanema, anweba mwalaala na kukokoloka! Umvwai! Kimye kyafwenya pepi kuba’mba Mwana muntu bamusolole ne kumupana mu maboko a bandengamambo. Imanai, twayai tuyenga. Talai! Wa kunsolola ujitu pepi.”—Mateo 26:45, 46.
-
-
Kilishitu Bamusolwele Ne KumukwataYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 124
Kilishitu Bamusolwele Ne Kumukwata
MATEO 26:47-56 MAKO 14:43-52 LUKA 22:47-53 YOANO 18:2-12
YUDASA WASOLWELE YESU MU BUJIMI
PETELO WACHIBILEKO KUTWI KWA MWANAMULUME UMO
YESU BAMUKWACHILE
Kimye saka kyapita kala pakachi ka bufuku, bañanga bakatampe baumvwañene kupa Yudasa mali a siliva 30 kuba’mba asolole Yesu. Onkao mambo, Yudasa watangijile jibumba jikatampe ja bañanga bakatampe ne Bafaliseo kuya na kukeba Yesu. Bayijile pamo na bashilikale bena Loma ne mukulumpe wabo.
Kyamweka kimye Yudasa kyo bamwambijile kwi Yesu kufumapo pa Kijiilo kya Lupitailo, wayile ku bañanga bakatampe. (Yoano 13:27) Bañanga bakonkenye pamo bakapaso babo ne nzhita ya bashilikale. Kampe Yudasa wakibatwajile patanshi mu kibamba kya peulu Yesu ne batumwa banji mo bajiijilenga Kijiilo kya Lupitailo. Byo bamwene’mba bafwamo, jino jibumba jaabukile Kimpachiko kya Kidelona kabiji bayilenga ku bujimi. Kununga pa bilwilo byo bajinga nabyo, basendele ne malampi ne masoko a mujilo, amba kanatu bamutaane Yesu.
Yudasa watangijile jibumba ku Mutumba wa Maolivi, mambo washiinwe’mba ko ko asakutaana Yesu. Mulungu wafumineko Yesu ne batumwa banji byo baendelenga kuya ku Yelusalema ne kubwela ku Betani, javula bakokolokelanga mu bujimi bwa Ngesemani. Pano pa kikye kimye na mambo a kuba’mba bwaijile, Yesu wajinga mu mfishi munshi ya bichi bya maolivi. Pano bashilikale bakonsheshe kumuyuka byepi Yesu ye babujile kumonapo kala? Pa kuba’mba bamuyuke, Yudasa wibabuujile kiyukilo. Waambile’mba: “Yenka ye nsakufyompa, ye iye; mumukwate, ne kumutwala saka mumusopa.”—Mako 14:44.
Yudasa watangijile jibumba jikatampe mu bujimi, kabiji byo amwene Yesu ne batumwa banji wayile kwi aye. Wamwambijile’mba: “Mutende mwane, Labi!” Kabiji wamufyompele Yesu. Bino Yesu wamwipwizhe’mba: “Obewa mukwetu, waiya na kuba ka kuno?” (Mateo 26:49, 50) Kepo aye mwine Yesu akumbwile buno bwipuzho amba: “Yudasa, nanchi ubena kusolola Mwana muntu kupichila mu kumufyompa nyi?” (Luka 22:48) Abino, byo byo amusolwele!
Kepo Yesu aimene mu kyeya kya masoko a mujilo ne malampi ne kwibashikisha’mba: “Nanchi ñanyi ye mubena kukeba?” Jibumba jamukumbwile’mba: “Yesu mwina Nazala.” Yesu wibambijile na kuchinchika’mba: “Amiwa bano.” (Yoano 18:4, 5) Na mambo a kuba kechi bayukile kisakumweka ne, bano banabalume baponene panshi.
Nangwa kya kuba bano bantu baponene panshi, Yesu kechi wanyemene, aye wibepwizhe jikwabo muntu ye bakebelenga. Byo baambile jikwabo amba “Yesu mwina Nazala,” aye wibambijile’mba: “Naji kwimubuula kala namba, amiwa bano. Umvwe yami mubena kukeba, balekai bano bayenga.” Nangwatu pa kikye kimye kyakatazhe, Yesu wavulukile byo aambile patanshi amba kechi ukelapo nangwa umo ne. (Yoano 6:39; 17:12) Yesu walamine batumwa banji ba kishinka kabiji kafwako nangwa umo waelekelepo ne, poso “yenkawa mwana wa lonaiko,” Yudasa. (Yoano 18:7-9) Onkao mambo, wibambijile’mba baana banji ba bwanga bebaleke bayenga.
Bashilikale byo baimene ne kuya kwajinga Yesu, batumwa po po bayukile kyamwekelenga. Bamushikishe’mba: “Nkambo twibatape na mpoko nyi?” (Luka 22:49) Yesu saka akyangye ne kukumbula ne, Petelo wasomwene mpoko imo pa oa abiji apotele batumwa. Wanankamine Malikusa, kalume wa ñanga mwine mukatampe ne kumuchibako kutwi kwa kilujo.
Yesu wakwachile kutwi kwa kwa Malikusa ne kwikubuka. Kepo afunjishe lufunjisho lwanema bingi ne kukambizha Petelo amba: “Bwezha mpoko yobe mu kikwa, mambo bonse basenda mpoko bakafwa ku mpoko.” Yesu wipaine kumukasa mambo walumbulwile’mba: “Binembelo byaamba’mba bintu bikobiwa mu jino jishinda, byakonsha kufika byepi?” (Mateo 26:52, 54) Wanungilepo amba: “Nanchi katomeno kampa Batata kechi nakonsha kwikatoma nenyi?” (Yoano 18:11) Waswile kuba kyaswa muchima wa Lesa kufikatu ne ku lufu.
Yesu waipwizhe jibumba amba: “Nanchi mwaji kwiya na mapoko ne na tukonkolo na kunkwata nobe kapondo nyi? Pa juba pa juba, natanwanga mu nzubo ya Lesa na kufunjisha, bino kechi mwaishile na kunkwata ne. Abino byonse byamweka pa kuba’mba bifike abya byanembele bangauzhi.”—Mateo 26:55, 56.
Ponkapotu jibumba ja bashilikale ne mukulumpe wabo ne bakapaso ba Bayudea, bakwachile Yesu ne kumukasa. Batumwa byo bamwene kino, banyemene. Nangwa byonkabyo, “nsongwalume umo,” kampe mwana wa bwanga aye Mako, washajile mu jibumba kuba’mba alondele Yesu. (Mako 14:51) Uno nsongwalume bamuyukile ku bajinga mu jibumba kabiji bakebele kumukwata, bino wanyemene washa ne kivwalo kyanji kya linenyi.
-
-
Bamutwajile Kwi Anasa, Kabiji Bakamufikizhe Kwi KaifasaYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 125
Bamutwajile Kwi Anasa, Kabiji Bakamufikizhe Kwi Kaifasa
MATEO 26:57-68 MAKO 14:53-65 LUKA 22:54, 63-65 YOANO 18:13, 14, 19-24
YESU BAMUTWAJILE KWI ANASA WAJINGA ÑANGA MWINE MUKATAMPE
BAMUTOTOLWESHE KU KIJE KYA SANIEDILINI KWA KUBULA KULONDELA MIZHILO
Yesu byo bamukashile nobe kapondo, bamutwajile kwi Anasa. Anasa wajinga ñanga mwine mukatampe kimye Yesu saka akijitu mwanyike kyo alengejile bafunjishe mu nzubo ya Lesa kukumya. (Luka 2:42, 47) Baana bamo ba kwa Anasa nabo baikajile bañanga bene bakatampe kabiji pa kikye kimye muko wanji aye Kaifasa ye wajinga pa kino kifulo.
Yesu byo akijinga ku nzubo ya kwa Anasa, Kaifasa wakonkenyenga kije kya Saniedilini. Kino kije kyajinga na bantu 71 kubikapo ne ñanga mukatampe ne bakwabo bajinga pa kino kifulo kala.
Anasa washikishe Yesu “pa mambo a baana banji ba bwanga ne mfunjishisho yanji.” Yesu wakumbwile’mba: “Naambilenga patoka ku ba pano pa ntanda. Kimye kyonse nafunjishanga mu nshinagoga ne mu nzubo ya Lesa mukonkena Bayudea bonse, kabiji kafwako kintu kyo naambilenga mu bufyamfya ne. Mambo ka o mubena kunshikishisha? Shikishai boba baumvwine byo naambilenga.”—Yoano 18:19-21.
Ponkapo, kapaso umo waimene kwipi ne Yesu wamuzhangwilemo lupi pa meso ne kumushikisha’mba: “Mambo ka o wakumbwila ñanga mukatampe byobyo?” Bino Yesu byo ayukile’mba kechi waamba kyatama ne, wakumbwile’mba: “Umvwe naamba kyatama, mbuule; inge kyo naamba kechi kyatama ne, mambo ka o wampumina?” (Yoano 18:22, 23) Kepo Anasa akambizhe’mba Yesu bamutwale ku muko wanji aye Kaifasa.
Pa kikye kimye bonse ba mu kije kya Saniedilini bakonkene, ko kuba’mba ñanga mwine mukatampe, bakulumpe ne banembeshi. Bonse bakonkenejile mu nzubo ya kwa Kaifasa. Mizhilo ya Bayudea yakainye kutotolwesha muntu bufuku pa juba ja Kijiilo kya Lupitailo. Bino kino kechi kyakainye bantangi ba bupopweshi kuba kyatama kyo bafuukwilepo ne.
Bano bantu kechi bachibilanga mambo monka mo aolokela ne. Yesu byo asangwile Lazalasa, kije kya Saniedilini kyafuukwilepo kumwipaya. (Yoano 11:47-53) Kabiji pa moba achechetu apichilepo, bantangi ba bupopweshi baumvwañene kukwata Yesu kuba’mba bamwipaye. (Mateo 26:3, 4) Bafuukwijile jimo saka bakyangye ne kumutotolwesha ne.
Kununga pa kumutotolwesha kwa kubula kulondela mizhilo, bañanga bakatampe ne bakwabo ba mu kije kya Saniedilini bakebelenga batumonyi bakwamba bintu bya bubela bya kupelapo Yesu mambo. Baichile batumonyi bavula bingi, bino byambo byo baambilenga byapusene kechi byaswañenenga ne. Ponkapo kwaishile batumonyi babiji ne kwamba’mba: “Twamumvwine saka amba’mba, ‘Amiwa nkakundula ino nzubo ya Lesa yo bashimikile na maboko, ne mu moba asatu nkashimika ikwabo ya kubula kushimika na maboko.’” (Mako 14:58) Pano bino, bano banabalume nabo kechi baambilenga bintu bimo ne.
Kaifasa waipwizhe Yesu amba: “Nanchi kechi ukeba kukumbula nenyi? Usakwambapo’mba ka pa bintu byo babena kukushiina bano bantu?” (Mako 14:60) Yesu kechi waambilepo kyambo ne, nangwa kya kuba bamushinawijilenga bya bubela batumonyi babo babujile kuyila mumo mu byo baambilenga. Onkao mambo, Ñanga Mwine Mukatampe aye Kaifasa wakebelepo jishinda jikwabo.
Kaifasa wayukile’mba Bayudea bazhingilanga bingi umvwe muntu witela’mba Mwana Lesa. Patanshi kimye Yesu kyo aambile’mba Lesa Shanji, Bayudea bakebelenga kumwipaya mambo baambilenga’mba ubena “kwiesakanya aye mwine na Lesa.” (Yoano 5:17, 18; 10:31-39) Onkao mambo, Kaifasa mu bujimuku wamukambizhe Yesu amba: “Nakuchipisha mu jizhina ja Lesa mumi namba witubuule umvwe wi Kilishitu, Mwana Lesa!” (Mateo 26:63) Kya kine, Yesu waambile’mba Mwana Lesa. (Yoano 3:18; 5:25; 11:4) Pa kikye kimye umvwe kya kuba wakaine, inge wamwesheshe’mba wakana kuba’mba kechi Mwana Lesa ne, kabiji kechi ye Kilishitu ne. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Yami iye; kabiji anweba mukamona Mwana muntu saka aikala ku kuboko kwa kilujo kwa bulume kabiji saka eya mu makumbi.”—Mako 14:62.
Ponkapo Kaifasa na bukaji watabwile kivwalo kyanji ne kwamba’mba: “Waamba mwenga! Ñanyi bishiino bikwabo byo tusakukeba ku bakamonyi? Mwaumvwa mwenga ye aamba. Musakwambapo amba ka?” Kije kya Saniedilini kyachibile ano mambo kwa kubula kulondela mizhilo amba: “Wafwainwa kufwa.”—Mateo 26:65, 66.
Kepo batatwile kumwendeleka ne kumupuma binkonyi. Bakwabo bamuzhangawilemo mapi pa meso ne kumushipila mate. Kabiji byo bamuvwetele ku meso ne kumupuma, bamwambijilenga mukeyu amba: “Aula! Ñanyi wakupuma?” (Luka 22:64) Kine, Mwana Lesa bamubilenga byubilo byatama bufuku kimye kyo bamutotolweshenga kwa kubula kulondela mizhilo.
-
-
Bamukainjile Mu Nzubo Ya Kwa KaifasaYesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
-
-
KITANGO 126
Bamukainjile Mu Nzubo Ya Kwa Kaifasa
MATEO 26:69-75 MAKO 14:66-72 LUKA 22:54-62 YOANO 18:15-18, 25-27
PETELO WAKAINE YESU
Yesu byo bamukwachile mu bujimi bwa Ngesemani, batumwa bamushile ne kunyema na mambo a moyo. Pano bino, babiji babwelele. Bano bajinga ba Petelo “ne mukwabo mwana wa bwanga.” Uno mwana wa bwanga kyamweka wajinga mutumwa Yoano. (Yoano 18:15; 19:35; 21:24) Kampe bamutaaine Yesu byo bamutwajilenga ku nzubo ya kwa Anasa. Anasa byo atumine Yesu kwi Ñanga Mwine Mukatampe aye Kaifasa, ba Petelo ne Yoano bamulondejilenga katwezhimina. Kampe baakaminwe bingi na mambo a bumi bwabo ne kisakumwekela Nkambo yabo.
Yoano watwelele mu kipango kya nzubo ya kwa Kaifasa mambo wayukanyikilwe kwi ñanga mwine mukatampe. Petelo waikele pangye ya kipango kufikatu ne kimye Yoano kyo abwelele ne kwisamba na nsongwakazhi wamwingilo wajinga pa kibelo, kepo Petelo bamuswishishe kutwela mukachi.
Pa jije juba bufuku kwajinga bingi mashika, kabiji aba bajinga mu kipango babanzhile mujilo wa mashanga. Petelo naye waishile nakota mujilo saka abena kupembelela kumona “kisakumumwekela” Yesu. (Mateo 26:58) Na mambo a kyeya kya mujilo, awa wamwingilo watwezhezhe Petelo po po amuyukile bulongo. Wamwambijile’mba: “Nanchi ne obewa kechi wi mwana wa bwanga wa uno muntu nenyi?” (Yoano 18:17) Kabiji kechi ye yenka wamuyukile Petelo ne kumwambila’mba wajinga ne Yesu ne.—Mateo 26:69, 71-73; Mako 14:70.
Kino kyazhingijishe bingi Petelo. Waesekele kufyama, waya wakemana ne ku kibelo kuba’mba babule kumumona. Onkao mambo, Petelo wakaine kuba’mba kechi wajinga ne Yesu ne. Waambile’mba: “Amiwa kechi namuyuka uno muntu nangwa bintu byo ubena kwamba ne.” (Mako 14:67, 68) Kabiji watendekele ne “kwifingisha ne kuchipa,” kulumbulula’mba byambo byo aambilenga byajinga bya kine ne kuba’mba umvwe kechi ubena kwamba bya kine ne, byatama bimumwekele.—Mateo 26:74.
Kabiji pa kikye kimye, Yesu saka bakimutotolwesha kabiji kampe wajinga mu nzubo ya kwa Kaifasa yajinga peulu ya kipango. Petelo ne bantu bakwabo bapembejilenga munshi bamwenenga bakamonyi bapusana pusana bakushinawina Yesu saka batwela ne kulupuka.
Ñambilo ya kwa Petelo ya kina Ngalilea yamwesheshe’mba kukana kwanji kwajinga kwa bubela. Umo mu jino jibumba wajinga mulongo wa kwa Malikusa Petelo ye akopwele kutwi. Onkao mambo, wamushinawijile Petelo amba: “Nanchi kechi naji kukumona mu bujimi na uno muntu nenyi?” Petelo byo akaine ja busatu, shikombwe wakokwele monka mwaambijile Yesu.—Yoano 13:38; 18:26, 27.
Pa kyonkakye kimye, kyamweka Yesu wajinga peulu ya kipango saka atala mu kipango. Nkambo waalulukile ne kutala Petelo, kabiji Petelo kyamukolele bingi ku muchima. Wavulukile byamwambijile Yesu byo bajinga mu kibamba kya peulu. Fwanyikizhai Petelo byo aumvwinenga kimye kyo avulukile’mba wauba kintu kyatama bingi. Petelo walupukile pangye kabiji wajijile kya kine kine.—Luka 22:61, 62.
Ki ka kyalengejile Petelo kukana Nkambo yanji bimye bisatu saka ajinga muntu wakosa kabiji wa kishinka? Kafwako waambilenga bukine ne, kabiji Yesu bamumwenenga nobe mbanzhi. Petelo wafwainwe kwambilako muntu wabula mambo, pano bino, wamukaine Muntu wajinga “na byambo bipana bumi bwa myaka ne myaka.”—Yoano 6:68.
Bintu byapichilemo Petelo bimwesha’mba nangwatu muntu uji na lwitabilo lwakosa wakonsha kuvulañana inge kechi winengezha bulongo ku meseko a kubazhimukilatu ne. Bakalume ba Lesa ba kishinka bonse bafwainwa kufunjilako ku byamwekejile Petelo.
-