Byo Mwafwainwa Kuyuka pa Kashita
MUKWENU wafikatu wapona panshi ne kupungila wapungila. Mubiji wanji wafikenatu wauma kabiji watendeka ne kusuluba. Inge mwayuka kuba’mba uno muntu ufwa kashita, mwakonsha kubapo bimo bukiji bukiji kimye kyo mubena kupembelela bukwasho. Twayai tumone bishinka pa kino kikola kyabula kuyukanyikwa bulongo.
Kashita ko ka ka? Kashita ke kikola kya ku bongo kilengela muntu kupona. Javula muntu inge wapona, papitatu maminiti acheche wabwela wabukapo. Aka ko twaambapo ku ntendekelo ya kino kibaba ko ko batela’mba kashita kakatampe.
Ñanyi kintu kilengela kashita? Bapesa bya kupesa pesa balanguluka’mba kashita keya inge maselo a mu bongo alubankana. Pano bino, kine kilengela kechi kyayukanyikwa ne.
Inge namona muntu wafwa kashita, nafwainwa kuba byepi? Buku umo waamba’mba: “Bantu batanwapo bafwainwa kupembelela waleka kusuluba, kabiji kechi bafwainwa kumukwachijila ne, kanatu inge bamona’mba po aponena kechi pawama ne kabiji kechi wakonsha kupema bulongo ne.” Yenka uno buku watwajijila kwamba’mba: “Mwafwainwa kwita motoka usenda bakolwa inge kya kuba’mba papita maminiti kukila pa atanu kwa kubula kubukapo, nangwa inge aku ubakapotu wabwela wafwa jikwabo, nangwa inge wabula kupupuluka panyuma ya kupitapo maminiti atanu.” (The Encyclopedia of the Brain and Brain Disorders)
Nakonsha kukwasha byepi muntu uji na kashita inge wapona? Mwafwainwa kubika mutwe wanji pa kintu kyanekena ne kufumyako bintu biji nobe mabwe ne bipando. Inge waleka kusuluba, mwafwainwa kumwalula byonka byo bamwesha mu kipikichala.
Nafwainwa kuba byepi inge wabukapo? Kitanshi, mwafwainwa kumubuula kuba’mba bintu bijitu bulongo kafwako kyatama ne. Apa bino mwamukwashako kwimana ne kumutwala ku mpunzha ko afwainwa kukokolokela. Bantu bavula bavulañanako pacheche panyuma ya kufwa kashita, kabiji bomvwa tulo; bakwabo bapupuluka bukiji ne kutwajijila kuba byo bakubanga saka bakyangye kufwa kashita.
Nanchi bonse babela kashita basuluba nyi? Ine. Bantu bamo baji na kashita kechi bapona panshi ne, bino batendekatu kuba bintu kwa kubula kuyuka, nobe muntu uji na kapapu. Kufwa kashita mu jino jishinda kubiwatu mu kakimye kacheche kwa kubula ne kumweshapo kuba’mba kaji kumukwata ne. Bino bakwabo inge ke bakwata, papitako kimye pa kuba’mba bapupuluke. Inge kyaikala bino, uji na kashita wakonsha kutendeka kuzhokoloka mu kibamba, kukwata bivwalo byanji nobe ubena kwibivwemuna, nangwa kubatu byubilo bikwabo byapusanako. Inge wapupuluka, wakonsha kumvwa mubiji kukoka.
Bantu baji na kashita bakamwa ka? Bantu bavula baji na kashita kimye kyonse bakamwa kuba’mba kana kasa kwibataina kwepi kabiji kana ñanyi kimye. Na mambo a bumvu, kechi bakeba kutanwa kuji bantu bavula ne.
Nakonsha kukwasha byepi muntu uji na kashita? Mwakonsha kumutundaika kwamba biji ku muchima. Mwafwainwa kutako muchima inge ke emubuule.Mwipuzhai emubuule byo mwakonsha kuba inge wafwa kashita. Na mambo a kuba bantu baji na kashita kechi bendesha myotoka ne, kampe mwakonsha kwibasendako mu motoka wenu nangwa kuya na kwibengijilako mingilo imo pa nzubo.
Nanchi muntu uji na kashita wakonsha kukepeshako kuponapona, nangwatu kuleka kupona nyi? Bintu bimo bilengela muntu uji na kashita kupona ke bijikila ne kubula kulaala. Onkao mambo, bashayuka batundaika bantu baji na kashita kulaala kimye kyabaya ne kukaya makayo akosesha mubiji pa kuba’mba bakepeshengako bijikila. Bimye bimo michi ingila bingi bulongo mu kukwashako baji na kashita kubula kupona.
[Kipikichala pa peja 11]
[Kitenguluzha pa peja 12]
[Caption pa peja 12]
Na mambo a kashita, nsongwalume wa ku kyalo kya South Africa wa jizhina ja Sello walekele kuya ku sukulu saka akijitu mwanyike. Onkao mambo, kechi wafunjile ne, kabiji mu kukoma kwanji kechi watambwilepo muchi wa kashita ne. Pano bino, wakebeshe bingi kufunda Baibolo, kabiji Bakamonyi ba kwa Yehoba bamukwashishe. Kechi bamufunjishetu Baibolo yenka ne, bino bamufunjishe ne kutanga. Kunungapo, Kamonyi wa kwa Yehoba wajinga dokotala wamukwashishe kutambula muchi wa kino kikola kyanji ne kumunembesha ku kipamo kya kafulumende kipana bukwasho bwa mali ku bantu balemana. Sello waambile’mba: “Bakamonyi ba kwa Yehoba bo bena Kilishitu baji na butemwe bwa kine.” Lelo jino Sello ke Kamonyi wa kwa Yehoba kabiji umvwa bingi bulongo kubulako bantu mulaye wa Lesa wa ntanda ipya mukabula bikola.—Lumwekesho 21:3-5.
[Kipikichala]
[Kitenguluzha pa peja 12]
Kukwasha Muntu Ubena Kufwa Kashita
Inge waleka kusuluba . . .
Fukamai ne kuvunga kuboko kwanji mu nkokola ne kwikulajika panshi kwipi na mutwe
Pachepache, bikai kuboko kwanji kukwabo munshi ya mubanga
Kwingijisha kuboko kwenu kukwabo, mukwatai mu jinungo ne kwijikokela ko muji, ne kwalula mubiji wanji yense pachepache. Apa bino, mwatwala jinungo kulutwe pa kuba’mba jifike panshi
Inunai mutwe wanji pa kuba’mba apemenga bulongo
[Kipikichala]
[Kipikichala]
[Kipikichala]
[Kipikichala]