Bantu Bakonsha Kwikala Byepi mu Mutende?

Ba Frank ne ba Jerry bajinga balunda kabiji mazubo abo alamankene.a Buno bulunda bwapwile juba ba Jerry jo banengezhezhe kijiilo pa nzubo yabo bufuku. Ba Frank byo bejizhañenye pa kyongo kyafuminenga pa nzubo ya ba Jerry pajinga kijiilo, ba Jerry bazhingijile. Onkao mambo, batobokele bingi. Kufumatu jojo juba, balekele kumvwañana.

BANTU bavula bapita mu lukatazho lwapichilemo ba Frank ne ba Jerry. Bantu babiji inge bapusenamo, bimye byavula bezhingijila, kimo kimye ne kwitongaula minwe. Inge babula kwikala pamo ne kupwisha luno lukatazho, bulunda bwabo bwakonsha kupwa.

Apo kampe ne anweba mwakipitapo kala mu bya uno mutundu. Inge ibyo, kyamweka kechi mwasekejilemo ne. Kishinka ke kya kuba’mba atweba bonse tukeba kwikala mu mutende ne mu lumvwañano na balunda ne bakinkalankulo. Pano bino, twakonsha kuba byepi bino byo kiji kuba’mba pa kimye pa kimye tupusenamo? Nanchi twakonsha kushinda milanguluko yatama ne kulekelako bakwetu mambo inge betuzhingijisha nyi? Nanchi twakonsha kupwisha makatazho kwa kubula kutoboka nyi?

Langulukai pa byapichilemo ba Frank ne ba Jerry. Bulunda bwabo bwatendekele kupwa panyuma ya kuba bino bintu byatama: (1) ba Jerry kechi balangulukijilengako mukwabo ne, (2) ba Frank bejizhañenye mu jishinda jalengejile ba Jerry kuzhingila, (3) bonse bapelawizhe kuzhingila, kabiji (4) kafwako umo pe abo wakookejile mukwabo ne.

Bino mu kuya kwa kimye, baishile kulangulukapo bulongo. Ba Frank ne ba Jerry belekejileko mambo ne kubwezha mutende pakachi kabo. Ñanyi kintu kibakwashishe kuba bino? Balondejile mafunde akwasha bantu bavula kulamawizha bulunda bwabo mu kimye kya makatazho ne kulengela bulunda bwabo kukoselako.

Ano mafunde atanwa mu buku wasampanyiwa kukila mabuku onse pano pa ntanda. Uno buku ke Baibolo. Baibolo witutundaika kwikala na byubilo bileta mutende ne kwitukwasha kubula kwikala na kizhingijisha. Ko kuba’mba witukwasha kwikala bantu ba maana, baji na milangwe, bakooka muchima, baji na butemwe, kabiji batekanya.—Byambo bya Mana 14:29; 1 Kolinda 13:4, 5.

Byapichilemo ba Frank ne ba Jerry bimweshatu patoka’mba Baibolo uji bingi na bulume bwa kupimpula bwikalo bwa bantu. Kuji bantu bavula bo twakonsha kufunjilako, kubikapotu ne bantu bashinjile milanguluko yatama. Ba Robert, bekala mu kyalo kya Australia, bashinjile bukaji bo bajinga nabo pa myaka yavula. Ba Nelson, bekala mu kyalo kya Timor-Leste, bashinjile lupato ne kulenga bulunda na muntu wajinga mulwanyi wabo kala. Baibolo wakwashishe byepi ba Robert ne ba Nelson? Banembi ba Labainga! besambile nabo pa kuba’mba bayuke.

Ba Robert, tubuulaiko nkomeno yenu byo yajinga.

Nakomejile mu kisemi mwabujile lusekelo. Batata bajinga bingi na bukaji kabiji bampumanga bingi. Kimo kimye, bampumanga kya kuba napungila ne mashi zulululu. Bino byandengejile kukoma na bukaji ne kuzhingila bukiji. Kimye kyo najinga mwanyike, naikele myaka ibiji mu kaleya mo balamina banyike balenga mambo. Byo papichileko kimye, nalengele mambo akatampe alengejile’mba bankwate ne kuntaya mu kaleya. Kimye kyo bamfumishe mu kaleya, navilukijile ku kyalo kya Australia na mulanguluko wa kuba’mba ngwamishe bwikalo bwami.

Kuno kuviluka kwimukwashisheko kupimpulako byubilo byenu nyi?

Kuviluka kechi ko kwankwashishe ne, bino, kufunda Baibolo na Bakamonyi ba kwa Yehoba ko kwankwashishe. Nangwa byonkabyo, natwajijile kuzhingila bukiji kabiji bimye byavula naumvwanga nobe kafwako byo nkobapo mu bwikalo bwami ne. Bino juba jimo, natangile ne kulanguluka pa kinembelo kya Byambo bya Mana 19:11, kyaamba’mba: “Mana o amulengela muntu kubanda kuzhingila, kabiji buneme bwanji bumwekela mu kwibalekelako bantu mambo o bamulenga.” Byo nakebeshe amba ngikale na ano maana, natendekele kulanguluka pa kine kintu paimena milanguluko yetu, byambo byetu, ne byubilo byetu. Kyafuminemo, naishile kwikala muntu ulangulukilako bakwabo, watekanya kabiji ulekelako bakwabo mambo.

Mwakonsha kwitubulako kintu kimo kyamwekele nyi?

Kimye kimo nazhingijishe mukwetu kwa kubula kuyuka. Wazhingijile ne kumpachila pa meso a bantu. Kwambatu kishinka, naumvwine bingi bumvu. Nangwa byonkabyo, navulukile byambo bya mu Baibolo bya kuba’mba “kechi mushinkanyenga kibi na kibi ne.” Kwa kubula kutaya kimye, nalombele lulekelo lwa mambo. (Loma 12:17) Mukwetu byo atontolokele, namusolomokele ne kwisamba nanji pa mbaji, kepo nayukile kuba’mba wapichilenga mu makatazho mu kisemi. Twabwezhezhe mutende pakachi ketu, kabiji mu kuya kwa kimye wampele ne munkukumba wa kuvwala mu mayoo. Luno, ñumvwa ne moyo kulanguluka pa byakonsheshe kumweka inge nashinkenye kimye mukwetu kyo ampachijile pa meso a bantu.

Muba byepi na makatazho a mu kisemi?

Amiwa ne mwinakwami tuji na mwana wa mulume uji na myaka 20, kabiji byonka bikalatu bisemi bikwabo, ne atweba kimye kimo tupusenamo. Pano nafunda byavula kufuma mu Baibolo, kubikapotu ne buneme bwa kwamba amba, “Mwane mundekeleko mambo.” Kine bino byambo bya kukumya, mambo inge muntu wibyambatu mu bukishinka, byakonsha kufwomona bukaji nangwa kupwisha lukatazho lukatampe.

Ba Nelson, mumwemwesela bingi kabiji mwi ba lusekelo. Pano bino kimye kimo mwajinga bingi na lupato. Ibyo nyi?

Ibyo Mwane. Kimye kyo nakijinga mwanyike, natwelele mu kipanyi kya bamulwila ntanda kyalwishanga kafulumende. Kabiji nashikilwe kipanyi kya bamulwila ntanda kyakebelenga kulama kijiiji kyo naikalangamo. Pa kuba’mba ngyuke bya kulwa, nafunjile kutaya makofi ne bibaka kabiji napumanga muntu yense wanzhingijisha.

Ñanyi bintu bimulengejile kupimpula bwikalo bwenu?

Natendekele kufunda Baibolo ne kulondela byo nafunjilenga. Mafunde a mu Baibolo abiji amfikile bingi pa muchima. Jifunde jitanshi ke ja kuba’mba: “Bintu byonse byo mukeba amba bantu bemubile, ne anweba mwafwainwa kwibobilabyo.” (Mateo 7:12) Ja bubiji ke ja kuba’mba: “Wafwainwa kutemwa mukwenu byonka byo witemwa obe mwine.” (Mateo 22:39) Namwene kuba’mba bano Bakamonyi bamfunjishanga Baibolo batemwa bantu bonse kabiji kechi batala pa mutundu wa muntu nangwa nkomeno yanji ne. Nebikileko bingi kwikala byonka byo bajinga. Naketekela kuba’mba naikele na byubilo byawama bingi mambo bantu bangyukile kala bakuminye bingi kabiji balekele kunchiina.

Mwakibwezhapo kuba bintu na bukaji nyi?

Kechi pa meso a bantu ne. Pano bino, bimye bimo nakankalwanga kufwomona bukaji bwami pa nzubo. Kimye kimo, nazhingijile ne kupuma mukazhami, kabiji ne lelo jino nelangulusha pa byo naubile. Bino, mukazhami wandekejileko mambo, kabiji kino kyandengejile kwibikishako kushinda bukaji bwami.

Mwaji kwamba’mba bantu balekele kwimuchiina. Mwakonsha kwitubulako kimo kyamwekele kimwesha bino nyi?

Ee. Juba jimo nasambakene Augusto wajinga na kifulo kikatampe mu kipanyi kya bamulwila ntanda kyo naji kwambapo ku ntendekelo. Patanshi, kechi wakebelenga kwiya pepi ne amiwa ne. Pano bino, namwimwine na lusekelo kabiji namubujile kuba’mba twafwainwa kulubako ku lupato lwajinga pakachi ketu ne kupwana, kabiji namwichile kwiya ku nzubo yami. Naye waswile kabiji wakuminye bingi pa kumona byo napimpwile byubilo byami, kino kyamulengejile kutendeka kufunda Baibolo. Lelo jino, amiwa ne Augusto twi balunda kabiji twi balongo ba bwina Kilishitu.

“Ikalainga mu Mutende na Bantu Bonse”

Bintu bilengela bantu kupusenamo byavula bingi, kabiji kechi bantu bonse baswa inge ke mukebe kuba’mba mupwañane ne. Onkao mambo Baibolo witutundaika kuba’mba: “Umvwe kyakonsheka, monka mwayila bulume bwenu, ikalainga mu mutende na bantu bonse.”—Loma 12:18.

Bantu batongolwa mu kino kibaba betukwasha kushiinwa kuba’mba maana aji mu Baibolo engila, aji na bulume bwa “kukundula bintu byakosa,” ko kuba’mba byubilo bilengela kupusenamo. (2 Kolinda 10:4) Byambo bya Mana 3:17, 18 byaamba pa maana a mu Baibolo amba: “Mu mikwakwa yao muji lusekelo, ne mu mashinda ao onse muji mutende. Ao auba nobe kichi kya bumi ku boba bakwatako; ne boba beomina bo ba lusekelo.”

Nanchi mukeba kwikala ba lusekelo ne kwikala mu mutende nyi? Abya mukeba kulenga bulunda bubula kupwa inge bintu byaya munsunya nyi? Inge byobyo mukeba, kechi mukajamo mpwa kubula inge mwalondela byaamba Baibolo ne.

[Tubyambo twa mushi]

[Kitenguluzha 6]

Mafunde a mu Baibolo Alengela Bantu Kwikala mu Mutende

Langulukilaipo jimo pa kintu saka mukyangye kwikyamba nangwa kwikyuba.—Yakoba 1:19.

Inge bemuzhingijisha, kange mubwezhe kibi pa kibi ne.—Byambo bya Mana 26:20.

Lutobo saka lukyangye kubuka, fumaipo.—Byambo bya Mana 17:14.

Mwafwainwa kulomba lulekelo lwa mambo.—Mateo 5:23, 24.

Ilekelaingako mambo.—Efisesa 4:32.

[Kitenguluzha 6]

BUTEMWE—Buleta Mutende

“Butemwe butekanya ne kuba lusa. Butemwe kechi buba kichima ne, kechi bwitota ne, kechi bwilundumika ne, kechi buba bya bunya ne, kechi bwikebela bintu abo bwine ne, kechi buzhingila ne. Kechi buvuluka kintu kyatama ne. . . .  Butemwe buvweta pa bintu byonse, . . . kabiji buchinchika mu bintu byonse. Butemwe kechi bupwa ne.” —1 Kolinda 13:4-8.

[Kipikichala pa peja 4]

Ba Robert mu kukoma kwabo bazhingilanga bingi bukiji ne kuba kanwa, kabiji baikelepo ne mu kaleya

[Kipikichala pa peja 5]

Ba Nelson byo bakijinga banyike batwelele mu kipanyi kya bamulwila ntanda

[Kipikichala pa peja 6]

Ba Nelson ne ba Augusto lelo jino ke balunda