BYA KUBA NA MITENGO YA BINTU IBENA KUKANJIJILAKOTU

Ingijishainga Bulongo Mali Enu

Atweba bonse tuyanda inge mitengo ya bintu yakanjila. Nangwa byonkabyo, kange mulanguluke’mba kafwako nangwa kimo kyo mwafwainwa kuba ne. Kuji bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mubulenga kwikala na bijikila.

MAMBO KA O KYANEMENA KUYUKA’MBA BINTU MU NTANDA BIBENA KWALUKA?

Inge mwaikala na kisuse kya mali mukeletela makatazho avula. Nangwatu inge muji na mali acheche, kuji bintu bimo byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mubulenga kwakamwa ne kwikala na bijikila.

BYO MWAFWAINWA KUBA

Potai bintu byafikilamo na mali o muji nao. Inge mwauba bino, kechi mukabambisha muchima ne. Kabiji mukekala na mali a kwingijisha inge kwamweka kintu kya kubula kuketekela.

Nembelainga jimo bintu byo mukeba kupota. Kuba bino kukemukwasha kubula kupota bintu byo mubena kubula kukeba. Inge mwanemba mutanchi wa bintu byo mukeba kupota, potaitu bintu byonka byo mubena kukebesha. Kabiji potaitu byonka byo mwanemba pa mutanchi kwesakana na mali o muji nao ne mitengo byo iji. Inge mwasongola, isambai na bena kwenu pa kunemba mutanchi wa bintu byo mukeba kupota.

Esekai bino: Kange mupotenga bintu pa nkongole ne. Bantu bamo bayuka’mba kuba bino kwibakwasha kupota bintu byonkatu byo banemba pa mutanchi kabiji kechi bekala na nkongole ne. Inge mubika mali ku banki saka mwikalako na kimye kya kupituluka mu mapepala amwesha mali aji ku banki pa kuba’mba muyuke mali o mwatwalako ne o mwaingijisha mu yewo ñondo. Inge mwayuka mali o muji nao, kechi mukekala na bijikila ne.

Kikatazha bingi kupota bintu kwesakana na mali o muji nao. Pano bino, kunemba mutanchi wa bintu byo mukeba kupota kukemukwasha bingi. Kabiji kuba bino kukemulengela kubula kwikala na bijikila.

‘Balai mali o mukengijisha.’—Luka 14:28.

Ingilainga bulongo ku nkito. Ñanyi bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mutwajijile kwingila nkito? Mufikenga bukiji ku nkito ne kwingila na muchima yense. Ingilainga na ngovu ne kukwasha bakwenu. Nemekainga bakwenu. Kabiji londelainga mizhilo ne kuwamishako ñingijilo yenu.

Kange mwikale na kisuse kya mali ne. Iipuzhai’mba: ‘Nanchi natemwa kwingijisha mali avula kupotamo bintu byabula ne kunema nyi?’ Bantu bavula bonawina mali abo ku bizhima, fwanka, makayo a kuchikapo mali nangwa kupotamo maalwa avula. Ino miteeto yakonsha kwibalengela kukolwa ne kwibapangatu nkito.

“Ye mwine wa lusekelo muntu utaana maana . . . [Kabiji awama] kukila kutaana siliva.”—Byambo bya Maana 3:13, 14.

Lamaingapo mali amo a kwingijisha ku bintu byo mwabula kuketekela byakonsha kwimumwekela. Umvwe kyakonsheka, lamaingapo mali amo mu nzubo a kwingijisha ku bintu byo mwabula kuketekela. Ano mali akemukwasha kubula kwikala na bijikila inge anweba bene mwakolwa nangwa wa mu kisemi wakolwa, bemupanga nkito nangwa kintutu kikwabo kya kubula kuketekela kimumwekela.

“Bimye ne bintu bya kubula kuketekela, [bitumwekela] bonse.”—Musapwishi 9:11.

Mashinda Afwainwa Kwimukwasha Kulamangapo Mali mu Nzubo

Nengezhainga kajo kavula kakuja pa nzubo.

Mukatayanga mali avula inge mwatemwa kujila mu bibamba bya kujilamo nangwa kupota kajo ko banengezhezha jimo ne bintobyantobya. Inge kemunengezhe ne kuteka kajo ku nzubo kechi mukengijishanga mali avula ne, nangwa kya kuba kuba bino kutaya kimye kyabaya bingi. Kabiji inge kemwitekele kajo anweba bene mukajanga kajo ko mwanengezha bulongo.

Kyanema bingi kuyukila jimo kajo ko mukeba kupota.

Nembai mutanchi wa bintu byo mukeba kupota. Chinuzhukainga kupota bintu byo mwabula kunemba pa mutanchi.
Inge kyakonsheka, potelai jimo bintu byavula inge mutengo waesakana na mali o muji nao. Kabiji monai’mba muji na mwakulamina bulongo kajo konaika bukiji.
Potai kajo kakepako mutengo inge kawama.
Inge ko mwikala bantu bengijisha intaneti pa kupota bintu, potainga kajo kwingijisha intaneti kuchina’mba mwakapota bintu mu shitolo byo mubena kubula kukeba. Kuba bino kukemulengela kubula kwikala na kisuse kya mali.
Inge kyakonsheka, potai bintu byo babwezhako mutengo nangwa bintu byo bakonsha kwimubwezhezhako mutengo. Saka mwesakanya mitengo pa kupota bintu, kuvwangakotu ne bintu bikwabo nabiji malaichi ne mema.

Akilangulukaipo saka mukyangye kupota bintu bya katataka.

Tumpanyi tulenga mafoni ne bintutu bikwabo, twatemwa kulenga bintu bipya kuba’mba tumwenemo nsubu yavula. Onkao mambo, tulumanai ne kwiipuzha’mba: ‘Nanchi kupota foni wa katataka kukankwasha nyi? Abya mbena kukeba foni nyi? Kabiji inge mbena kukeba foni, nanchi mbena kukebatu wa katataka nyi?’

Wamishai kintu inge kyafwa pa kuba’mba mutwajijile kwikingijisha.

Lamainga bulongo bipe byenu pa kuba’mba bibulenga kufwa bukiji kabiji bipe nabiji kitofu nangwa filiji inge byafwa, mwafwainwa kwibiwamisha, umvwe kyakonsheka. Kabiji mwakonsha kushalapo na mali amo inge kya kuba mwapota bintu byo baingijishapo kala.

Jimainga kajo kakuja anweba bene.

Inge muji na pa kujima, jimai kajo kakuja anweba bene. Inge mwauba bino kechi mukengijishanga mali avula kupotamo kajo kakuja kisemi kyenu ne. Kabiji mukapoteshangapo ne kamo nangwa kupapo bakwenu.

“Bintu bifuukula muntu wingila na ngovu bikalumbuluka.”—Byambo bya Maana 21:5.

Ba Miles ne benakwabo bekala mu England baambile’mba: “Tutwajijila kuyuka mitengo ya bintu byo tupota javula kabiji kechi twingijisha kingijishe ingijishe kakikachi ka ku banki ne.”

Ba Jeremy bekala mu U.S.A baambile’mba: “Saka tukyangye kuya na kupota bintu, amiwa ne kisemi kyami tunemba mutanchi wa bintu byo tukeba.”

Ba Yael bekala mu Israel baambile’mba: “Tutwajijila kumona’mba twanemba mutanchi wa byo tukeba kupota kwesakana na mali o tuji nao kabiji tushalapo na mali amo a kwingijisha ku bintu byo twabula kuketekela byakonsha kwitumwekela.”

Ba Jeffrey bekala mu U.S.A baambile’mba: “Twafunjishe baana betu kuwamisha bintu inge byafwa kukila kupota bya katataka. Twibafunjishe kuwamisha motoka wetu ne bipetu bikwabo biji mu nzubo. Kabiji amiwa ne mukazhami tuchinuzhuka kupota bintu bya katataka.”

Ba Hono bekala mu Myanmar baambile’mba: “Ñingijisha mali acheche kupotamo bintu bimo mambo njima bishu kabiji ndama banzolo. Mpapo ne bakwetu bishu bimo byo njima.

Mwanamulume ubena kwapa mpwa, mpilipili, matemate ne bijimwatu bikwabo mu bujimi bwanji.