-
Bakamonyi ba kwa Yehoba ke Bantu Baji Byepi?Bañanyi Babena Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba Lelo Jino?
-
-
LUFUNJISHO 1
Bakamonyi ba kwa Yehoba ke Bantu Baji Byepi?
Denmark
Taiwan
Venezuela
India
Bakamonyi ba kwa Yehoba banga bo mwayuka? Bamo mwi atweba bekala nenu kinkalankulo, mwingila nabo nangwa kufunjila pamo ku sukulu. Kampe twakisambapo kala nenu pa byaamba Baibolo. Nanchi kine twi bañanyi, kabiji mambo ka o tubujilako bantu bintu byo twaitabilamo?
Twi bantu byonka biji bonse. Twafuma mu bisho ne nkomeno yapusana pusana. Bamo ba mwi atweba bayanga mu bupopweshi bungi, kabiji bakwabo kechi baitabijile mwi Lesa ne. Nangwa byonkabyo, saka tukyangye kwikala Bakamonyi, atweba bonse twabalawile bulongo mafunjisho a mu Baibolo. (Byubilo 17:11) Twaswile bintu byo twafunjilenga, kepo twifukwijilepo pa muntu pa muntu kupopwela Yehoba Lesa.
Tumwenamo bingi mu kufunda Baibolo. Byonkatu biji bantu bonse, ne atweba tupita mu makatazho kabiji tuba ne bilubo. Bino bwikalo bwetu bwawama kupichila mu kwingijisha mafunde a mu Baibolo pa juba pa juba. (Salamo 128:1, 2) Kino kyo kintu kimo kitulengela kubulako bantu bintu byawama byo twafunda mu Baibolo.
Twikela mwayila mafunde a Lesa. Mafunde o tufunda mu Baibolo etukwasha kwikala bantu bawama, kunemeka bakwetu ne kwikala na byubilo nabiji bukishinka ne lusa. Ano mafunde alengela bantu kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama ne kwingila na ngovu, kabiji akwatankanya bisemi ne kulengela bantu kwikala na byubilo byawama. Twashiinwa kuba’mba, “Lesa kechi uji na misalululo ne,” kabiji tumona kuba’mba twi kisemi kimo kya ntanda yonse kyakwatankana mu bintu byo twaitabilamo, kyabula misalululo ya bikoba nangwa ya bumulwila ntanda. Nangwa kya kuba twi bantu byonka biji bonse, bino twapusanako.—Byubilo 4:13; 10:34, 35.
Byonkatu biji bantu bonse, Bakamonyi ba kwa Yehoba nabo bapita mu bintu bya mutundu ka?
Ñanyi mafunde Bakamonyi o bayuka kupichila mu kufunda Baibolo?
-
-
Mambo ka o Tutelelwa’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba?Bañanyi Babena Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba Lelo Jino?
-
-
LUFUNJISHO 2
Mambo ka o Tutelelwa’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba?
Nowa
Abalahama ne Sala
Mosesa
Yesu Kilishitu
Bantu bavula balanguluka’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ke jizhina ja bupopweshi bwakatataka. Nangwa byonkabyo, kukila pa myaka 2,700 yapitapo, bakalume ba Lesa yenka wa kine bebatelanga’mba “bakamonyi” banji. (Isaya 43:10-12) Mwaka wa 1931 saka akyangye kufika, twatelwanga’mba Bafunda Baibolo. Pano mambo ka o twasajijilepo jizhina ja kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba?
Jizhina jetu jiyukanyikisha Lesa wetu. Kwesakana na mamanyusikilipiti a kala, jizhina ja Lesa ja kuba’mba Yehoba, jitanwamo bimye byavula bingi mu Baibolo. Mu ma Baibolo avula jino jizhina bejifumyamo ne kupingizhapo byambo bimwesha kifulo kyo ajipo nabiji bya kuba’mba Nkambo nangwa Lesa. Pano bino Lesa wa kine wisolwele mwine kwi Mosesa kupichila mu kwitongola pa jizhina janji mwine ja kuba’mba Yehoba byo aambile’mba: “Jino jo jizhina jami ja myaka ne myaka.” (Kulupuka 3:15) Wipusenyeko mwine ku balesa bonse babubela. Twatemwa bingi kutelwa pa jizhina jazhila ja Lesa.
Jizhina ja kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba jimwesha mwingilo wetu. Bashakulu kutendekela pe Abela muntu waoloka, bashimwine bukamonyi pa lwitabilo lwabo mwi Yehoba. Pa myaka yavula yapichilepo, Nowa, Abalahama, Sala, Mosesa, Davida ne bakwabotu bajinga pa jino ‘jibumba jikatampe ja bakamonyi.’ (Bahebelu 11:4–12:1) Byonkatu muntu byo akonsha kwikala kamonyi mu kije kwimenako muntu wabula mambo, ne atweba twinengezha kushimuna bukine pe Lesa.
Tulondela byaubanga Yesu. Baibolo umutela’mba, “kamonyi wakishinka kabiji wa kine.” (Lumwekesho 3:14) Yesu aye mwine waambile’mba, ‘wijisolwele jizhina ja Lesa’ kabiji watwajijile ‘kushimuna bukine’ pe Lesa. (Yoano 17:26; 18:37) Onkao mambo, baana ba bwanga bakishinka ba kwa Kilishitu bafwainwa kutelwa pa jizhina ja Yehoba ne kwijiyukanyikisha. Bino byo bibena kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba.
Mambo ka Bafunda Baibolo o betumbijile jizhina ja kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba?
Kufuma ñanyi kimye Yehoba po aikele na bakamonyi pano pa ntanda?
Ñanyi mwine Kamonyi wa Yehoba?
-
-
Bukine bwa mu Baibolo Bwasolwelwe Byepi Jikwabo?Bañanyi Babena Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba Lelo Jino?
-
-
LUFUNJISHO 3
Bukine bwa mu Baibolo Bwasolwelwe Byepi Jikwabo?
Bafunda Baibolo ba mu ma 1870
Kyamba kya Usopa kitanshi kya mu 1879
Kyamba kya Usopa kya mu ano moba
Baibolo waambijile jimo amba panyuma ya lufu lwa kwa Kilishitu, bafunjishi babubela bakemana mu kipwilo kya bena Kilishitu batanshi, ne kutwala mungi bukine bwa mu Baibolo. (Byubilo 20:29, 30) Mu kuya kwa kimye, kino kyo kyaubiwe. Bavwangakenyenga mafunjisho a kwa Yesu na milanguluko ya bapopweshi babubela, ne bwina Kilishitu bwabubela bwatendekele. (2 Timoti 4:3, 4) Twakonsha kushiinwa byepi kuba’mba lelo jino twaumvwisha kya kine Baibolo byo afunjisha?
Kimye kyafikile kya kuba’mba Yehoba asolole bukine. Lesa waambijile jimo amba mu ‘kimye kya ku mpelo, “maana a kuyuka bintu akavula bingi.” (Danyela 12:4) Mu 1870, kajibumba kacheche ka bantu bakebelenga bukine bayukile kuba’mba mafunjisho avula a mu machechi kechi ajinga a mu Binembelo ne. Onkao mambo, batendekele kukebakeba mafunjisho a kine a mu Baibolo, kabiji Yehoba wibakwashishe kumvwisha mwatala binembelo.
Banabalume bakishinka batelepo muchima kufunda Baibolo. Aba Bafunda Baibolo bakishinka bajingako kala baingijishenga jishinda jo twingijisha ne lelo jino ja kufunjilamo. Besambilenga pa bya mu Baibolo kufuma pa mutwe umo kuya pa mutwe mukwabo. Umvwe bafika pa lubaji lumo lwa mu Baibolo lwakatazha kumvwa, bakebelenga byepelo bikwabo bya kwibakwasha kumvwisha. Inge bafika pa kishinka kyakwatankana na Binembelo byonse, bekinembanga. Na mambo a kulondela byaamba Baibolo, basolwele bukine jibiji bwaamba pa jizhina ja Lesa, pa Bufumu bwanji, pa kyaswa muchima wa Lesa ku bantu ne ntanda, pa biji bafwa ne pa luketekelo lwa lusanguko. Kupesapesa kwabo kwibalengejile kusha mafunjisho ne bisho byavula bya bubela.—Yoano 8:31, 32.
Mu 1879, Bafunda Baibolo bayukile’mba kimye kyafika kya kuyukanyikisha bukine mwaya ntanda. Onkao mambo, mu yewa mwaka, batendekele kunemba magazini ye tukinemba ne luno wa Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba. Pano luno tubena kusapwila bukine bwa mu Baibolo ku bantu mu byalo kukila pa 240 mu milaka kukila pa 750. Lelo jino maana a kuyuka bukine ananuka kukila byo kyajinga kala.
Panyuma ya lufu lwa kwa Kilishitu, ki ka kyaubiwe ku bukine bwa mu Baibolo?
Ñanyi kintu kitukwasha kusolola jikwabo bukine bwa mu Mambo a Lesa?
-
-
Mambo ka o Twatuntulwila Baibolo wa Ntanda Ipya?Bañanyi Babena Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba Lelo Jino?
-
-
LUFUNJISHO 4
Mambo ka o Twatuntulwila Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya?
Congo (Kinshasa)
Rwanda
Kipimvwa kya Baibolo wa Symmachus wa mu myaka kitota kya busatu nangwa kya buna panembwa jizhina ja Lesa pa Salamo 69:30, 31.
Pa myaka yavula yapitapo, Bakamonyi ba kwa Yehoba baingijisha, kupulinta ne kusampanya ma Baibolo avula apusana pusana. Onkao mambo, twamwene kuba’mba kubena kukebewa ntuntulwilo yakatataka yafwainwa kukwasha bantu “kuyukisha bulongo bukine.” (1 Timoti 2:3, 4) Mu 1950, twatendekele kulupula mbaji imo ya Baibolo wetu wa mu mulaka wamba bantu mu ano moba, Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya wa Kizungu. Uno Baibolo watuntululwa bulongo mu bukishinka mu milaka kukila pa 130.
Kwakebewenga Baibolo wapeela kumvwa. Milaka ipimpulwa mu kuya kwa moba, kabiji mu ma Baibolo avula muji byambo byakatazha kabiji bibula kumvwanyika. Kabiji kwasololwa mamanyusikilipiti a kala alumbulula bulongo bintu kabiji epasha bingi na atanshi, kino kyalengela kuba’mba tumvwishe bulongo milaka itanshi yanembejilwemo Baibolo, Kihebelu, Kialamaiki ne Kingiliki.
Kwakebewenga Baibolo watuntululwa mu bukishinka kwesakana na mwayila mambo a Lesa. Mu kifulo kya kupimpula mambo a Lesa anembwa na lutangijilo lwa mupashi, bantuntuluzhi ba Baibolo bafwainwa kwikala bakishinka ne kulondela binembelo bitanshi. Nangwa byonkabyo, mu ma Baibolo avula, jizhina ja Lesa ja kuba’mba Yehoba kechi bejingijisha mu Binembelo Byazhila ne.
Kwakebewenga Baibolo utumbijika Mwine mwinaye. (2 Samwela 23:2) Mu Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya, jizhina ja Yehoba bejibwezhapo ponse po jitanwa bimye nobe 7,000 mu mamanyusikilipiti a kala kene a Baibolo byonka byo bamwesha panshipo. (Salamo 83:18) Kyafumamo mu kwingila na ngovu pa kupesapesa, uno Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya wawama bingi kutanga mambo walumbulula bulongo milanguluko ya Lesa. Nangwa muji na Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya mu mulaka wenu nangwa ne, twimutundaika kwikala na muteeto wa kutanga Byambo bya Yehoba pa juba pa juba.—Yoshua 1:8; Salamo 1:2, 3.
Mambo ka o twafukwijilepo kutuntulula jibiji Baibolo?
Ñanyi muteeto wa pa juba pa juba wafwainwa kwikala na yense ukeba kuyuka kyaswa muchima wa Lesa?
-