BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • kr Kitango 10 pp. 100-107
  • Mfumu Watokesha Bantu Banji

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mfumu Watokesha Bantu Banji
  • Bufumu bwa Lesa Bubena Kulama!
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kutokesha “Baana ba Levi”
  • ‘Itokeshai’
  • Nanchi Bena Kilishitu Bafwainwa Kusekelela Kiminshiminshi Nyi?
  • Nanchi Bena Kilishitu Bafwainwa Kwingijisha Musalabu Nyi?
  • Kusalululamo “Baoloka mu Batama”
  • Nanchi Bena Kilishitu Bafwainwa Kusekelela Kiminshiminshi Nyi?
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya bena kengi)—2017
Bufumu bwa Lesa Bubena Kulama!
kr Kitango 10 pp. 100-107

KITANGO 10

Mfumu Watokesha Bantu Banji ku Mupashi

BIJI MU KINO KITANGO

Yesu byo atokesha baana banji ba bwanga ku mupashi ne kyalengela kuba bino

1-3. Yesu waubile byepi byo ataine kuba’mba mu nzubo ya Lesa mwajinga bubi?

YESU wanemekele bingi nzubo ya Lesa yajinga mu Yelusalema mambo wayukile byo yaimenejilengako. Kufumatu ne kala, nzubo ya Lesa yo yajinga mpunzha ya bupopweshi bwa kine pano pa ntanda. Bino pa kupopwela Yehoba Lesa, bantu bafwainwa kwikala bazhila kabiji batoka. Fwanyikizhai byo kyajinga Yesu byo aishile ku nzubo ya Lesa pa Nisanyi 10, 33 C.E., ne kutana kuba’mba mwajinga bubi. Ñanyi bintu byaubiwenga mu nzubo ya Lesa?—Tangai Mateo 21:12, 13.

2 Mu Bipango bya Bangetila mwajinga basulu ne bapimpula mali bajilanga bantu makusu pa mutwe baiyanga na kupana milambo kwi Yehoba.a Yesu ‘wibapangilemo bonse bapoteshenga ne bapotelenga kabiji wapinwine matebulu a bapimpwilenga mali ne bipona bya bapoteshenga bankunda.’ (Esakanyaiko Nehemiya 13:7-9.) Wakajipijile boba basulu baalwile nzubo ya Shanji kwikala ke “jiyengo ja tupondo.” Pa kuba bino, Yesu wamwesheshe byo anemekele nzubo ya Lesa ne byo yaimenejilengako. Bupopweshi bwa Shanji bwafwainwe kwikala bwatoka!

3 Panyuma ya kupitapo myaka ne kwikajikwa nobe Mfumu wa Bumesiasa, Yesu watokeshe jikwabo nzubo ya Lesa ko kuba’mba kutokesha bantu bonse bapopwela Yehoba mu jishinda jo akebelamo. Ñanyi nzubo ya Lesa yo atokeshe?

Kutokesha “Baana ba Levi”

4, 5. (a) Baana ba bwanga bashingwa ba kwa Yesu bebawamishishe ne kwibatokesha byepi kutendeka mu 1914 kufika ne kuntendekelo ya 1919? (b) Nanchi ino yo yajinga mpelo ya kuwamisha ne kutokesha Bantu ba Lesa nyi? Lumbululai.

4 Byonka byo twafunjile mu Kitango 2 kya uno buku, panyuma ya kwikajikwa pa bufumu mu 1914, Yesu ne Bashanji baishile na kupikita nzubo ya Lesa ya ku mupashi ko kuba’mba kunengezha bupopweshi bwa kine.b Panyuma ya kupikita, Mfumu wamwene kuba’mba bena Kilishitu bashingwa, “baana ba Levi” bakebewenga kwibawamisha ne kwibatokesha. (Mala. 3:1-3) Kufumatu mu 1914 kufika ne mu 1919, Yehoba aye “Uwamisha” waswishishe bantu banji kumanyikwa ne kupita mu meseko apusana pusana pa kuba’mba ebawamishe ne kwibatokesha. Kyawaminekotu ke kya kuba’mba bano bashingwa bashinjile ano meseko akatampe ne kumwesha kuba’mba bafikilamo kutundaika Mfumu wa Bumesiasa!

5 Nanchi ino yo yajinga mpelo ya kutokesha ne kuwamisha bantu ba Lesa nyi? Ine. Mu ano moba a kupelako, Yehoba kupichila mu Mfumu wa Bumesiasa watwajijila na kukwasha bantu banji pa kuba’mba bekale bantu batoka ne kwikala mu nzubo ya Lesa ya ku mupashi. Mu bitango bibiji byalondelapo, tusakufunda byo awamisha bantu banji kwikala na byubilo byawama. Patanshi, twayai twisambe pa kutokesha kwa ku mupashi. Kitutundaika bingi pa kulanguluka bintu byauba Yesu bimweka ne bibula kumweka, pa kuba’mba akwashe baana banji ba bwanga kwikala batoka ku mupashi.

‘Itokeshai’

6. Byakambizhe Yehoba ku Bayudea bajinga bazha, bitukwasha byepi kumvwisha byavwangwa mu kwikala batoka ku mupashi?

6 Kwikala batoka ku mupashi kulumbulula ka? Pa kuba’mba tukumbule, twayai twisambe pa byambo byaambile Yehoba ku Bayudea bajinga pepi kufuma mu buzha mu Babilona mu kitota kya myaka kya bu 6 B.C.E. (Tangai Isaya 52:11.) Bano bazha babwelelenga ku Yelusalema na kushimukulula nzubo ya Lesa ne kutendeka jibiji bupopweshi bwa kine. (Eze. 1:2-4) Yehoba wakebelenga bantu banji kusha byonse bya bupopweshi bwa Babilona. Monai kuba’mba wibapele mikambizho ya kuba’mba: “Kukwata ku bintu bya muzhilo ne,” “lupukaimo mu muzhi,” ‘itokeshai.’ Mu bupopweshi bwa Yehoba bwa kine kechi mwafwainwa kwikala bintu bya mu bupopweshi bwa bubela ne. Na mambo a bino, kwikala batoka ku mupashi ke kuleka mafunjisho ne bisho bya mu bupopweshi bwa bubela.

7. Ñanyi jishinda Yesu jo aingijisha kukwasha baana banji ba bwanga kwikala batoka ku mupashi?

7 Panyuma ya kwikajikwa pa Bufumu, Yesu wanengezhezhe jishinda ja kukwashishamo baana banji ba bwanga kwikala batoka ku mupashi. Jishinda jo engijisha ke kalume wa kishinka kabiji wa maana watongwelwe ne Kilishitu mu 1919. (Mat. 24:45) Mu uno mwaka, Bafunda Baibolo bajinga saka bebatokesha kala ku mafunjisho a bupopweshi bwa bubela. Nangwa byonkabyo, bakebewenga kwibatokesha ku mupashi jikwabo. Kupichila mu kalume wa kishinka, Kilishitu watwajijila kukwasha baana banji ba bwanga pa bya kusekelela ne bisho byo bafwainwa kuleka. (Mana 4:18) Twayai twisambeko pa byakumwenako bimo.

Nanchi Bena Kilishitu Bafwainwa Kusekelela Kiminshiminshi Nyi?

8. Ñanyi bintu Bafunda Baibolo byo bayukile kala pa mambo a Kiminshiminshi, kabiji ñanyi bintu byo babujile kumvwisha?

8 Bafunda Baibolo bayukile kuba’mba Kiminshiminshi yafumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa, kabiji amba Yesu kechi wasemekelwe pa 25 December ne. Zion’s Watch Tower wa mu December 1881 waambile’mba: “Bavula baishile mu chechi baishile na bisho byafumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa. Bino luno lupimpu lwajingatu lwa bubela, mambo bano bantangi bo baishile kwikala ke bantangi ba bena Kilishitu ne kutendeka kutumba moba a kukokolokelamo mazhina a kina Kilishitu byonka biji Kiminshiminshi.” Mu 1883, Kyamba kya Usopa pa mutwe wa kuba’mba “Yesu Wasemekelwe Ñanyi Kimye?” kyaambile amba Yesu wasemekelwe nobe kuntendekelo ya October.c Bino Bafunda Baibolo kechi bayukile ene mambo a kulekela kusekelela Kiminshiminshi ne. Kabiji kisemi kya pa Betele wa ku Brooklyn batwajijile kusekelela Kiminshiminshi. Panyuma ya 1926, bintu byatendekele kupimpulwa. Mambo ka?

9. Ñanyi bintu Bafunda Baibolo byo baishile kuyuka pa mambo a Kiminshiminshi?

9 Na mambo a kupesapesa bulongo pa uno mutwe, Bafunda Baibolo bayukile kwafumine Kiminshiminshi ne bisela bikwabo bifichisha Lesa ku muchima. Mutwe wa kuba’mba “Kwafumine Kiminshiminshi” mu The Golden Age wa mu December 14, 1927, waambile’mba Kiminshiminshi ke kisela kya bantu babula kupopwela Lesa, kyaimena pa kukaya kabiji mwavwangwa ne kupopwela bankishi. Uno mutwe waambishetu amba kino kisela kechi kyafumine kwi Kilishitu ne, kabiji kyaambile pa Kiminshiminshi amba: “Byo kiji kuba’mba bantu bavula ne Diabola batundaika bingi kino kisho, kimwesha kuba’mba bantu bepana na muchima yense kwi Yehoba kechi bafwainwa kusekelelako kino kisho ne.” O ene mambo kisemi kya Betele o kyalekejile kusekelela Kiminshiminshi mu yewa ñondo wa December kabiji kechi babwezhezhepo kuba bino ne.

“Nkebelo Ya Kiminshiminshi Ne Ko Yafumine”

MU December 1928, Mulongo Richard H. Barber (uji mu ka kizhingu ku kipiko) waambile jashi ja pa waileshi jaambilenga pa Kiminshiminshi. Bishinka byajinga mu jino jashi bebinembele mu The Golden Age (luno ye batela amba Labainga!) wa December 12, 1928 pa mutwe wa kuba’mba “Nkebelo ya Kiminshiminshi ne ko Yafumine.” Bishinka bimo byaambiwe mu jino jashi ke bino byalondelapo:

  • “Satana utundaika bantu kunemeka juba ja kusemwa kwa kwa Yesu saka aji lukeke kukila lufu lwanji saka akoma pa kuba’mba bantu babule kuyuka buneme bwa bukuzhi.”

  • “Atweba bonse twayuka bintu byatutu byubiwa kimye kya Kiminshiminshi nabiji byubilo bincha, kupendwa ne kusangalala kubi . . . Bino bintu kechi bitokesha Yehoba Lesa ku muchima nangwa Mwananji ne.”

  • “Diabola walengela bya kusekelela bya bubela nabiji moba a bijiilo, kuzhikilwa na nzala ne moba akwabo o banemeka mu machechi . . . Diabola walengela bantu kulondela mashinda anji atama ne kwibapa jizhina ja kuba’mba bena Kilishitu pa kuba’mba bobenga mwenga Yehoba Lesa.”

Kimye kyapeleleko kusekelela Kiminshiminshi pa Betele mu Brooklyn, 1926, Richard H. Barber is circled

Kimye kyapeleleko kusekelela Kiminshiminshi pa Betele mu Brooklyn, 1926

10. (a) Ñanyi bishinka byaamba pa Kiminshiminshi byo baishile kuyuka mu December 1928? (Monai ne kakitenguluzha ka kuba’mba “Nkebelo ya Kiminshiminshi ne ko Yafumine.”) (b) Bantu ba Lesa bebajimwineko byepi pa moba a kukokoloka ne a kusekelela o bafwainwa kuchinuzhuka? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Kuyuka Bishinka Byaamba pa Moba akwabo a Kukokoloka ne a Kusekelela.”)

10 Mu mwaka walondejilepo, Bafunda Baibolo baishile kuyuka bishinka bikwabo byamwesheshenga amba Kiminshiminshi yajinga ya bubela. Pa 12 December, 1928, Mulongo Richard H. Barber waingijilanga pa ofweshi mukatampe waambile jashi ja pa waileshi jamwesheshe kwafumine kino kisela kya bunya. Bantu ba Lesa baubilepo byepi pa buno bukine bo batambwijile kufuma ku ofweshi mukatampe? Mulongo Charles Brandlein ne kisemi kyanji uvuluka kimye kyo alekele kusekelela Kiminshiminshi amba: “Nanchi kitukatezhe kuleka kusekelela bisho byafumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa nyi? Ine, . . . Kyajingatu nobe kuvuula kya kuvwala kya biko ne kwikitaya.” Kwambatu pa kintu kimo, Mulongo Henry A. Cantwell, waingijilepo ne mu mwingilo wa kwenda, naye waambile’mba: “Twaumvwine bulongo kuleka bino byubilo mambo twamwesheshe’mba kya kine twatemwa Yehoba.” Baana ba bwanga bakishinka bapimpwile ne kuleka kusekelela bisela byafumine ku bupopweshi bwa bubela.d—Yoa. 15:19; 17:14.

11. Twakonsha kumwesha byepi amba tutundaika Mfumu wa Bumesiasa?

11 Bafunda Baibolo bakishinka betushiila kyakumwenako kyawama. Inge twalanguluka pa byo baubile twakonsha kwishikisha amba: ‘Mmona byepi lutangijilo lufuma ku kalume wakishinka? Nanchi ndondela luno lutangijilo nyi?’ Kukookela luno lutangijilo kumwesha kuba’mba tubena kutundaika Mfumu wa Bumesiasa ubena kwingijisha kalume wa maana kupana kajo ka ku mupashi pa kimye kyafwainwa.—Byu. 16:4, 5.

KUYUKA BISHINKA BYAAMBA PA MOBA AKWABO A KUKOKOLOKA NE A KUSEKELELA

PA myaka yavula yapitapo, Kilishitu wakwasha baana banji ba bwanga kubula kwikala lubaji lwa ino ntanda. Byambo byalondelapo byo bishinka bimo byajimwineko bantu ba Lesa pa moba a kukokoloka ne bisela bikwabo byafwainwa kuchinuzhuka bena Kilishitu bakine.

  • Ishita. “Kisho kyaya nkuwa kya kusekelela Ishita kyaishile kabiji kyatwelele mu chechi wa bena Kilishitu.”—The Golden Age, December 12, 1928, jipa 168.

  • Juba ja Valentine. (kwipa bya bupe) “Juba ja St. Valentine kechi janema ne, mambo jafumine ku bupopweshi bwa bubela.”—The Golden Age, December 25, 1929, jipa 208.

  • Moba a kusemwa. “Mu Binembelo mwatongolwatu bisho bibiji bya kusekelela moba a kusemwa, kimo ke kya mfumu Felo wa ku Ijipita mu moba a kwa Yosefwa. Kikwabo kya kwa [Heloda] po baipayile ne Yoano Mubatishi. Baibolo kechi waambapo amba bantu ba Lesa basekelelanga moba a kusemwa ne.”—The Golden Age, May 6, 1936, jipa 499.

  • Juba ja Mwaka Mupya. “Kisho kya kusekelela mwaka mupya ne byonse byo boba nabiji kutoma ne kusangalala kubi, kechi byafwainwa bena Kilishitu nangwa kya kuba byaubiwa pa juba jiji jonsetu ne. Bena Kilishitu batanshi kechi basekelelanga jino juba ne.”—Labainga! wa December 22, 1946, jipa 24.

Nanchi Bena Kilishitu Bafwainwa Kwingijisha Musalabu Nyi?

Musalabu-ne-kabondo

Musalabu-ne-kabondo (Monai mafuka 12 ne 13)

12. Pa myaka yavula, Bafunda Baibolo bamonanga byepi kwingijisha musalabu?

12 Pa myaka yavula, Bafunda Baibolo bamonanga amba kwingijisha musalabu kyajingatu bulongo ku bena Kilishitu. Balangulukilenga amba kechi bafwainwa kupopwela musalabu ne, mambo bayukile amba kupopwela bankishi kwatama. (1 Ko. 10:14; 1 Yoa. 5:21) Kufumatu mu 1883, Kyamba kya Usopa kyaambile’mba “Lesa washikwa kupopwela bankishi.” Patanshitu, Bafunda Baibolo balangulukilenga amba kafwako kintu kyatamine mu kwingijisha musalabu ne. Kyakumwenako, bavwalanga musalabu wajinga na kabondo bya kwibayukilako. Abo balangulukanga amba inge batwajijila kwikala ba kishinka kufika ne ku lufu bakatambula munchinya wa bumi. Kutendeka mu 1891, musalabu ne kabondo byatanwanga pa nkupiko ya Kyamba kya Usopa.

13. Ñanyi bishinka byaishile kuyuka baana ba bwanga ba kwa Kilishitu pa kwingijisha musalabu? (Monai ne kakitenguluzha ka kuba’mba “Bayukilako Bishinka Byaamba pa Kwingijisha Musalabu.”)

13 Bafunda Baibolo banemekele bingi musalabu ne kabondo byatanwanga pa mabuku. Ku mpelo ya myaka ya mu ma 1920, baana ba bwanga ba kwa Kilishitu batambwijile lutangijilo lwaambilenga pa kwingijisha musalabu. Pa kushonkena kwajinga mu Detroit, Michigan, U.S.A., mu 1928, Mulongo Grant Suiter waingijilepo ne mu Jibumba Jitangijila waambile’mba: “Bamwesheshe kuba’mba musalabu-ne-kabondo kechi byakebewenga kwibingijisha mu bupopweshi bwa kine ne.” Mu myaka yalondejilepo, kwaishile lutangijilo lukwabo. Lwaambishetu kuba’mba kechi kyawama kwingijisha musalabu mu bupopweshi bwa kine kabiji bwatoka bwa ku mupashi ne.

BAYUKILAPO BISHINKA BYAAMBA PA KWINGIJISHA MUSALABU

Mwanamulume wavwala musalabu ne kabondo pa jekete wanji
  • Musalabu-ne-kabondo kechi byakebewenga kwibingijisha ne.—Kushonkena mu Detroit, Michigan, U.S.A., 1928.

  • Musalabu-ne-kabondo ke kupopwela bankishi.—Preparation, 1933, jipa 239.

  • Musalabu wafumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa.—The Golden Age, February 28, 1934, jipa 336.

  • Yesu wafwijile pa kichi, kechi pa musalabu ne.—The Golden Age, November 4, 1936, jipa 72; Riches, 1936, jipa 27.

Kyambo kya Kingiliki kya stau·rosʹ bekituntulula amba “musalabu” mu ma Baibolo avula. Nangwa byonkabyo, monai kino kyambo byo bekilumbulula mu mabuku akwabo:

  • “Kyambo kya Kingiliki kya kuba’mba [stau·ros] . . . kilumbulula kichi.”—Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature.

  • “Kichi kilumbulula byavula. Kechi kyaesakana na ‘musalabu”’ ne.—Crucifixion in Antiquity.

  • “Kichi kyakosa kingijisha banjimi kusumpa panshi pa kulenga lupango wa bichi ko kuba’mba kimotu.”—History of the Cross.

  • “Kechi kilumbulula bichi bibiji byo bakimbakanya ne, bino ke kichitu kimo.”—The Companion Bible.

  • “Kichi kyo baimika . . . Kechi kilumbulula bichi bibiji byo banungakanya byakimbakana ne.”—A Critical Lexicon and Concordance.

14. Bantu ba Lesa baubilepo byepi pa lutangijilo lo batambwijile pa kwingijisha musalabu?

14 Bantu ba Lesa baubilepo byepi pa lutangijilo lo batambwijile pa kwingijisha musalabu? Nanchi batwajijile kwingijisha musalabu-ne-kabondo, byo baingijishe pa myaka yavula nyi? Ba Lela Roberts baingijila Yehoba pa myaka yavula baambile’mba: “Byo twayukiletu byo bilumbulula, kechi twakwachile ne ku lusono ne, twalekele kwibingijisha.” Nyenga mukwabo wakishinka aye Ursula Serenco waambile biumvwinenga bonse amba: “Twayukile amba bintu byo twanemekele byaimenangako lufu lwa Nkambo yetu ne kwipana kwetu kwa bena Kilishitu ke bintu byafumine ku bantu babulanga kupopwela Lesa. Byonka byaambatu Byambo bya mana 4:18, twajinga bingi na lusekelo mambo kyeya kyayilenga na kusamisha mu jishinda.” Baana ba bwanga bakishinka ba kwa Kilishitu kechi bakebelenga kwivwanga mu byubilo bya bunya bya bupopweshi bwa bubela ne!

15, 16. Twakonsha kumwesha byepi kuba’mba tukeba kutwajijila kulamawizha kipango kya kwa Yehoba kya pano pa ntanda kya nzubo ya ku mupashi kwikala kyatoka?

15 Ne atweba lelo jino, byobyo tulondela. Twayuka kuba’mba Kilishitu wingijisha jishinda jayukanyikwa bulongo ko kuba’mba kalume wa kishinka kabiji wa maana kukwasha bantu banji kwikala batoka ku mupashi. Onkao mambo, umvwe mu kajo ka ku mupashi ko tutambula betubula kuchinuzhuka bisela, nangwa bisho byafuma mu bupopweshi bwa bubela, twafwainwa kumvwina kwa kubula kuzhinyazhinya. Byonkatu byajinga balongo ne banyenga yetu bajingako kimye kyatendekele kiyukilo kya kwikalapo kwa kwa Kilishitu, ne atweba tukeba kutwajijila kulamawizha kipango kya kwa Yehoba kya pano pa ntanda kya nzubo ya Lesa ya ku mupashi kwikala kyatoka.

16 Mu ano moba akupelako, Kilishitu ubena kuba bintu byo twafwainwa kubula kumona pa kuba’mba azhikijile bipwilo bya Yehoba ku bantu bakonsha kulengela kipwilo kukowela ku mupashi. Ubena kuba byepi bino? Twayai tumone.

Kusalululamo “Baoloka mu Batama”

17, 18. Mu kishimpi kya bukonde, bino bintu bimenako ka (a) Bukonde bo bateele mu kalunga ka mema, (b) “Mwafwile masabi a mitundu yonse” (c) “Awama ne kwiabika mu bitumbe,” ne (d) kutaya masabi atama?

17 Mfumu aye Yesu Kilishitu utala pa bipwilo byonse bya bantu ba Lesa mwaya ntanda. Mu mashinda o twabula ne kuyukatu ne, Kilishitu ne bamalaika babena kwingila mwingilo wa kusalulula. Yesu walumbulwile uno mwingilo mu kishimpi kyanji kya bukonde. (Tangai Mateo 13:47-50.) Kino kishimpi kyatala mwepi?

Bakwata masabi babena kukooka bukonde pa kalunga

Bukonde bwimenako kusapwila pa Bufumu kubena kubiwa ku bantu bonse baji nobe kalunga (Monai jifuka 18)

18 “Bukonde bo batele mu kalunga ka mema.” Bukonde bwimenako kusapwila pa Bufumu kubena kubiwa ku bantu bonse baji nobe kalunga. “Mwafwile masabi a mitundu yonse.” Bantu ba misango yonse bomvwa ku mambo awama, ko kuba’mba aba bekala bena Kilishitu ne boba bakonsha kumwesha lusekelo bino babula kukeba kulondela bupopweshi bwa kine.e “Awama ne kwiabika mu bitumbe.” Aba bafunda bukine bakonkana mu bipwilo byauba nobe ntumbe, amo mo bapopwela Yehoba saka batoka. Pa kuba “atama” beatayile. Mu ano moba a kupelako, Kilishitu ne bamalaika babena kusalululamo bantu “baoloka mu batama.”f Na mambo a bino, aba babula kukeba kufunda ne kusankilapo mafunjisho a bubela kechi bebaswisha kukowesha bipwilo ne.g

19. Mumvwa byepi pa bintu bibena kuba Kilishitu pa kuba’mba azhikijile bantu ba Lesa kwikala batoka?

19 Nanchi kechi kitutekenesha pa kuyuka amba Mfumu wetu aye, Yesu Kilishitu, ubena kuzhikijila bantu banji nenyi? Nanchi kechi kitutekenesha kuba’mba mukoyo wa bupopweshi bwa kine ye aji nanji ne wa bapopweshi bakine ukijitu byonka byo ajinga kimye kyo aishile na kuwamisha nzubo ya Lesa mu kitota kya myaka kitanshi C.E. nenyi? Tusanchila bingi Kilishitu pa kutwajijila kwingila na kuzhikijila bantu ba Lesa kwikala batoka ku mupashi. Twakonsha kumwesha amba tutundaika Mfumu ne Bufumu bwanji kupichila mu kuchinuzhuka bupopweshi bwa bubela bonse.

a Bayudea baiyanga na kufwakasha baingijishanga mali apusanako pa kuba’mba bapane musonko wa pa mwaka mu nzubo ya Lesa, kabiji bapimpulanga mali bebalipilishanga mali pa kupimpula mali a muwayawaya na mali o baingijishanga. Kunungapo, benyi bakebanga kupota banyama ba kupana milambo. Yesu watelele basulu amba “tupondo” mambo bapingulanga mali avula pa mingilo yo baingilanga.

b Bantu ba Yehoba baji pano pa ntanda bamupopwela mu kipango kya pano pa ntanda kikatampe kya ku mupashi mu nzubo ya Lesa.

c Uno mutwe waambile amba kusemwa kwa kwa Yesu mu mayoo “kechi kwakwatankana na jishimikila ja bakafunga bajinga na mikooko mungye ne.”—Luka 2:8.

d Mu nkalata yo anembele ya pa November 14, 1927, Mulongo Frederick W. Franz wanembele amba: “Kechi tusa kusekelela Kiminshiminshi uno mwaka ne. Kisemi kya pa Betele baswile kuleka kusekelela Kiminshiminshi.” Panyuma ya kupitapo bañondo bacheche, mu nkalata ya pa 6 February, 1928, Mulongo Franz wanembele amba: “Pachepache, Nkambo ubena kwitutokesha ku bubi bwa mu jibumba ja kwa Diabola ja Babilona.”

e Monai kyakumwenako kya mu mwaka wa 2013, basapwishi bajinga 7,965,954 kabiji batainwe ku Kivuluko kya lufu lwa Kilishitu kwa pa mwaka pa mwaka bajinga 19,241,252.

f Kusalulula masabi awama ne abula kuwama kechi kuji pamo na kwabanya bambuzhi ne mikooko ne. (Mat. 25:31-46) Kwabanya, nangwa bunchibamambo bwapelako kwa mikooko ne bambuzhi kukekalako kimye kya malwa akatampe abena kwiya. Kino kimye saka kikyangye kufika, aba baji nobe masabi atama bakonsha kubwela kwi Yehoba ne kukonkana mu bipwilo biji nobe bitumbe.—Mala. 3:7.

g Ku mpelo, aba batama bakebeela mu kisha kya mujilo kya kifwanyikizho, kumwesha kuba’mba bakebonauna kulutwe.

NANCHI MWAKETEKELA AMBA BUFUMU BWA KINE NYI?

  • Kutoka ku mupashi kulumbulula ka, kabiji ñanyi jishinda Kilishitu jo aingijishe kukwashishamo baana banji ba bwanga kwikala batoka ku mupashi?

  • Kilishitu waingijishe byepi kalume wakishinka kabiji wa maana kukwasha baana banji ba bwanga kuleka kusekelela Kiminshiminshi ne kwingijisha musalabu-ne-kabondo?

  • Mumvwa byepi pa bintu byauba Kilishitu pa kuba’mba azhikijile bupopweshi bwa kine?

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu