-
“Konse Kukaya uno Mukola, Bintu Byonse ko ko Bikekala”Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
-
-
KITANGO 19
“Konse Kukaya Uno Mukola, Bintu Byonse Ko Ko Bikekala”
PAIMENA KITANGO: Byafikile kimwesho kya mukola wafumine mu nzubo ya Lesa mu moba a kala ne byo kibena kufika luno ne byo kikafika kulutwe
1, 2. Kwesakana na byaamba Ezikyo 47:1-12, ñanyi kintu kyamwene Ezikyo kabiji waishile kuyuka ka? (Monai kipikichala kitanshi.)
EZIKYO wamwene kintu kikwabo kya kukumya mu kimwesho kya nzubo ya Lesa. Wamwene mukola wafumine mu nzubo ya Lesa yazhila. Akifwanyikizhai kuba’mba Ezikyo ubena kutala mwaya uno mukola uji na mema akenguluka. (Tangai Ezikyo 47:1-12.) Ano mema akonkolokelenga kufuma panshi ya kibelo kya nzubo ya Lesa ne kufuma mu kipango kya nzubo ya Lesa kwipi na ku kibelo kya ku musela. Malaika watangijilenga Ezikyo wamufuminye ku nzubo ya Lesa kabiji bapiminenga museke byo bayilenga. Malaika waambijilenga Ezikyo kwikila pa mema inge baendako pacheche, kabiji Ezikyo wamwene kuba’mba mukola wayilenga na kuzhika ne mukuku wabayijilengako, kufikatu ne byo bafikile kwazhika kya kuba kechi wakonsheshe kumwabuka saka akubula ne, kanatu kya kufwenka.
2 Kepo Ezikyo ayukile’mba uno mukola wa kasanga mu Kalunga Kafwa ne kulengela mema aji na mukele, mwabulanga kwikala bintu byumi kuwama kya kuba mwatendekele ne kwenda bisamba bya masabi. Wamwene bichi byapusana pusana byamenene ku kitulu bushiya ne bushiya. Kabiji pa ñondo pa ñondo kwapanganga bipangwa byawama bingi, kabiji mabuula abyo ajinga muchi. Ezikyo byo amwene bino bintu byonse, byamulengejile kutemwa ne kwikala na luketekelo. Pano kino kimwesho kya nzubo ya Lesa kyo amwene kyalumbulwilenga ka kwi aye mwine ne ku Bayudea bakwabo bajinga mu buzha? Nga mu ano moba kibena kufika byepi?
Mukola Wamwene Ezikyo mu Kimwesho Walumbulwilenga ka ku Bayudea Bajinga mu Buzha?
3. Mambo ka Bayudea ba kala o bashiinwe’mba mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho wajinga wa kifwanyikizho?
3 Bayudea bajinga mu buzha bayukile’mba uno mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho wajingatu wa kifwanyikizho. Bino kino kibaaba kyafwainwa kibavulwilemo bungauzhi bukwabo bwanembele Yoela saka kwakishala myaka kukila pa 200, bwaamba pa kubwezha bintu byonka byo byajinga kala. (Tangai Yoela 3:18.) Bayudea bajinga mu buzha batangile bungauzhi bwaawile Yoela kechi balangulukilenga’mba kya kine mu “mitumba mukatupaukanga binyu byatobala” nangwa’mba mu “tutumbatumba mukakonkolokanga mukaka” ne. Nangwa’mba “mu nzubo ya Yehoba mukekala nsulo ya mema” ne. Kyo kimotu, Bayudea bajinga mu buzha bayukile’mba bintu byamwene Ezikyo mu kimwesho byajingatu kifwanyikizho.a Pano Yehoba wakebelenga bantu banji kufunjilako ka? Binembelo bitukwasha kuyuka mwatajile bintu bimo byamwene Ezikyo mu kino kimwesho. Tusakwisamba pa bintu bisatu bya mu kino kimwesho kya bungauzhi bisakwitutundaika bingi.
4. (a) Mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho walengejile Bayudea kuketekela ñanyi mapesho kufuma kwi Yehoba? (b) Byambo biji mu Baibolo bya kuba’mba “mukola” ne “mema” bitulengela kushiinwa byepi amba Yehoba ukapesha bantu banji? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Mikola Imenako Mapesho a Yehoba.”)
4 Mukola wa mapesho. Mu Baibolo, mikola ne mema javula bimenako mapesho a Yehoba apana bumi. Mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho wafumine mu nzubo ya Lesa, wafwainwa wavulwilemo bantu ba Lesa kuba’mba Yehoba ukebapesha inge batwajijila kulondela mizhilo ya bupopweshi bwa kine. Pano kwibapesha mu ñanyi jishinda? Kwibapa jikwabo bañanga bakwibafunjisha mikambizho ya Lesa. Kabiji inge batendeka kulambula milambo pa nzubo ya Lesa, Lesa wakonsheshe kwibalekelako mambo abo. (Ezi. 44:15, 23; 45:17) Onkao mambo, bakonsheshe kwikala batooka jikwabo uba nobe baowa mu mema afuminenga mu nzubo ya Lesa.
5. Mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho wakwashishe byepi Bayudea kushiinwa’mba mapesho akakumbana ku bantu bonse?
5 Nanchi ano mapesho akonsheshe kukumbana ku bantu bonse nyi? Ee, mambo mema amwene Ezikyo mu kimwesho ayilenga na kuvujilako kabiji aikele ke mukola mukatampe bingi. (Ezi. 47:3-5) Bayudea byo babwelele kufuma mu buzha, bavujijilengako. Nangwa byonkabyo, Yehoba wibapesheshe mu byonse byo bakebelenga. Uno mukola waimenejilengako kuvula kwa mapesho a Lesa.
6. (a) Buno bungauzhi bwalengejile Bayudea kwikala na ñanyi luketekelo? (b) Kabiji ñanyi lujimuno lwajinga mu kino kimwesho? (Monai tubyambo twa munshi.)
6 Mema a bumi. Mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho, wakasangile mu Kalunga Kafwa ne kulengela mema ajingamo kuwama kya kuba mwatendeka ne kwikala bintu byumi. Ano mema alengejile mwaikala bisamba bya masabi byajingapo mu Kalunga ka mema Kakatampe, nangwa’mba Kalunga ka Meditelanya. Ku Kalunga Kafwa kwajinga ne bakwachilenga masabi bafumine mu mizhi ibiji yajinga kwalepa bingi. Malaika waambile’mba: “Konse kukaya uno mukola, bintu byonse ko ko bikekala.” Nanchi kino kibena kulumbulula’mba ano mema afuminenga mu nzubo ya Yehoba akumbene mu Kalunga Kafwa konse nyi? Ine. Malaika waambile’mba, ku mapunzha amo kwajinga mateshi, mema a bumi kechi afikileko ne. Ku ano mapunzha, byonse byajingako ‘byaalukiletu ke mukele.’b (Ezi. 47:8-11) Onkao mambo, buno bungauzhi bwalengejile Bayudea kwikala na luketekelo lwa kuba’mba bupopweshi bwa kine bukabwela ne kukwasha bantu kwikala bulongo. Nangwa byonkabyo, mwajinga ne lujimuno lwa kuba’mba kechi bonse bakaswa mapesho a Yehoba ne, nangwa kuswa kwibabuka ne.
7. Bichi bya mu kimwesho byajinga ku bitulu bya mukola byalengejile Bayudea bajinga mu buzha kushiinwa’mba ka?
7 Bichi byajinga na mabuula a muchi ne bipangwa bya kuja. Nanchi bichi byamenene ku bitulu bushiya ne bushiya bimenako ka? Bino bichi bilengela uno mukola kumweka bulongo. Pano bino kuji byo bimenako. Ezikyo ne Bayudea bakwabo baumvwine bulongo pa kulanguluka pa bino bichi byapanganga bipangwa pa ñondo pa ñondo. Bino bichi bibalengejile kushiinwa kuba’mba Yehoba ukebapanga kajo ka ku mupashi. Kuji kikwabo bino bichi kyo bilumbulula. Bino bichi ‘mabuula abyo ajinga muchi.’ (Ezi. 47:12) Yehoba wayukile’mba Bayudea bajinga mu buzha bafwainwe kwibabuka ku mupashi byonka byo ebalayile. Twisambile pa byo ebabukile ku mupashi mu bungauzhi bwaamba pa kubwezha bupopweshi bwa kine mu Kitango 9 kya uno buku.
8. Ki ka kimwesha’mba kimwesho kyamwene Ezikyo kikafika kukila byo kyafikile patanshi?
8 Bino byonka byo twisambile mu Kitango 9, buno bungauzhi bwafikiletu pacheche ku Bayudea byo babwelele kwabo. Byubilo byabo byo byalengejile buno bungauzhi kubula kufika pakatampe. Yehoba walekele kwibapesha mambo batendekele jikwabo kuba bubi, balekele kumukookela kabiji balekele kutako muchima ku bupopweshi bwa kine. Byubilo byatama byaubilenga Bayudea byafichishe bingi ku muchima Bayudea bakwabo bakishinka. Bino bapopweshi ba Yehoba bakishinka bayukile’mba milaye yanji kechi ibula kufika ne. (Tangai Yoshua 23:14.) Onkao mambo, kino kimwesho kyamwene Ezikyo kikafika jikwabo kukila byo kyafikile patanshi. Pano ñanyi kimye?
Uno Mukola ne ano Moba ko Aji!
9. Ñanyi kimye kimwesho kya nzubo ya Lesa kyamwene Ezikyo po kikafika kukila byo kyafikile patanshi?
9 Byonka byo twafunjile mu Kitango 14 kya uno buku, kimwesho kya nzubo ya Lesa kyamwene Ezikyo kibena kufika kukila byo kyafikile kala ne “mu moba a ku mpelo,” bupopweshi bwa kine mo bwatumbijikwa kukila kala. (Isa. 2:2) Pano kimwesho kyamwene Ezikyo kibena kufika byepi mu ano moba?
10, 11. (a) Ñanyi mapesho o tuji nao lelo jino aji nobe mukola? (b) Mapesho a Yehoba atwajijila byepi kuvujilako mu ano moba akupelako?
10 Mukola wa mapesho. Mema akonkolokelenga kufuma mu nzubo ya Yehoba emenako ka mu ano moba? Emenako bintu byonse bitupa Yehoba bitukwasha kwikala na bulunda bwawama ne aye. Kintu kitanshi kyanema bingi kyo etupa ke kitapisho kya bukuzhi bwa kwa Kilishitu, kilengela kwitulekelako mambo etu. Bukine buji mu Mambo a Lesa nabo bebwesakanya ku mema etutokesha apana bumi. (Efi. 5:25-27) Mu ñanyi mashinda mo tutambwila ano mapesho lelo jino?
11 Mu 1919, bapopweshi ba Yehoba bajingatu bacheche kabiji baumvwine bingi bulongo byo baumvwishishenga bukine. Pa kupitapo myaka, bapopweshi ba Yehoba batwajijile kuvujilako. Lelo jino, bantu ba Lesa bakila pa 8 milyonyi. Bukine bwatwajijila kuyukanyikwa. Twaumvwisha bukine bwa mu Baibolo bwavula bingi. Bantu ba Lesa baji na Baibolo, mabuku, Kyamba kya Usopa, Labainga!, mabuloshuwa ne matalakiti avula bingi kukila kala. Byonkatu byabayijilengako mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho, ne bukine nabo mu ano moba bebusampanya mwaya ntanda yonse. Mabuku alumbulula Baibolo apulintwa pa myaka yavula bingi. Pano luno tubena kusampanya ano mabuku ne pa intaneti mu milaka kukila pa 900. Buno bukine bubena kukwasha byepi bantu baji na michima ya kishinka?
12. (a) Bukine bwa mu Baibolo bubena kukwasha byepi bantu? (b) Ñanyi lujimuno lo twafwainwa kuteshako muchima atweba lelo jino? (Monai ne tubyambo twa munshi.)
12 Mema a bumi. Ezikyo bamubuujile’mba: “Konse kukaya uno mukola, bintu byonse ko ko bikekala.” Akilangulukai pa buno bukine byo bwakwasha bantu baiya mu paladisa wetu wa ku mupashi. Bukine bwa mu Baibolo bwafika pa muchima bantu bavula ne kwibalengela kwikala na lwitabilo mwi Yehoba. Nangwa byonkabyo, mu kino kimwesho muji ne lujimuno lwa kuba’mba kechi bonse bomvwa bukine batako muchima ne. Abano baji nobe misapa ya mateshi ya Kalunga Kafwa kamwene Ezikyo mu kimwesho. Bantu bamo bakana bukine kabiji bakwabo kechi bebwingijisha mu bwikalo bwabo ne.c Kechi twafwainwa kwikala bino ne!—Tangai Mpitulukilo ya mu Mizhilo 10:16-18.
13. Tubena kufunjilako ka ku bichi bya mu kimwesho lelo jino?
13 Bichi byajinga na mabuula a muchi ne bipangwa bya kuja. Nanchi kujipo kyo twakonsha kufunjilako ku bichi byamenene ku mbaji yonse ya mukola byamwene Ezikyo mu kimwesho nyi? Tufunjilako kintu kyanema bingi. Abino bichi byapanganga bipangwa pa ñondo pa ñondo kabiji mabula abyo ajinga muchi. (Ezi. 47:12) Bituvululamo kuba’mba twingijila Lesa ujiisha bantu banji ne kwibabuka ku mupashi. Bantu bavula lelo jino kechi bayuka bukine bwa mu Baibolo ne. Pakuba atweba Yehoba ubena kwitujiisha. Kampe kimye kimo mwimwenejile Lesa byo etupesha na kajo ka ku mupashi byo mwapwishishe kutanga kibaaba mu magazini etu, nangwa pa kwimba lwimbo wapelako pa kubuñana nangwa pa kushonkena, nangwa pa kupwisha kutamba JW Broadcasting. Atweba Lesa ubena kwitujiisha kajo ka ku mupashi. (Isa. 65:13, 14) Nanchi kano kajo ka ku mupashi ketulengela kwikala bulongo ne kutokesha Lesa ku muchima nyi? Mafunde aimena pa Mambo a Lesa o tutambwila etukwasha kuchinuzhuka bintu nabiji bulalelale, lunkumbwa ne kubula lwitabilo. Kabiji Yehoba wanengezha lunengezho lwa kukwasha bena Kilishitu kubukwa ku mupashi mu kifwanyikizho. (Tangai Yakoba 5:14.) Kwambatu kine, bichi byamwene Ezikyo mu kimwesho byamwesheshenga mapesho o tubena kwiyowa lelo jino.
14, 15. (a) Tubena kufunjilako ka ku mapunzha a mateshi kwabujile kufika mema a bumi amwene Ezikyo mu kimwesho? (b) Tumwenamo byepi lelo jino mu kimwesho kya mukola wamwene Ezikyo?
14 Kabiji twakonsha kufunjilako ne ku mapunzha a mateshi kwabujile kufika mema awama. Inge twabula kujimuka, twakonsha kukana mapesho a Yehoba mu bwikalo bwetu. Tukekalatu byonka biji bantu ba mu ino ntanda babula bulunda bwawama ne Lesa. (Mat. 13:15) Atweba twafwainwa kusantanga pa mapesho abena kufuma kwi Lesa aji nobe mukola. Tumwesha kusanta inge twatapo muchima kutoma ano mema a bukine bwa mu Mambo a Lesa, kusapwila mambo awama, kukookela mikambizho, kutambwila lutekenesho ne bukwasho bwa bakulumpe mu kipwilo, bo bafunjisha ku kalume wakishinka kabiji wa maana. Kuba bino kujitu nobe tubena kutoma mema a mu mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho. Uno mukola ulengela bantu kwikala na bumi konse ko aya.
15 Bungauzhi bwa mukola wamwene Ezikyo mu kimwesho bukafika byepi kulutwe? Byonka byo tusakwisamba, uno mukola ukaleta mapesho avula bingi mu Paladisa ubena kwiya kulutwe.
Bikalumbulula Kimwesho kya Mukola mu Paladisa
16, 17. (a) Mu ñanyi jishinda mema a bumi mo akavujila mu Paladisa kukila kala? (b) Tukamwenamo byepi mu uno mukola wa mapesho mu Paladisa?
16 Nanchi mufwanyikizha kuba’mba muji mu Paladisa, pamo na kisemi kyenu ne balunda nenu saka mwaikala bulongo nyi? Kufunda pa kimwesho kya mukola kyamwene Ezikyo kusakwimukwasha kufwanyikizha bino. Mu ñanyi jishinda? Akilangulukai jikwabo pa bintu bisatu biji mu kino kimwesho.
17 Mukola wa mapesho. Mukola wa kifwanyikizho ukafika kukila byo afikile patanshi mu Paladisa mambo Yehoba uketupesha ku mupashi ne ku mubiji. Mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi bwa kwa Yesu, Bufumu bwa Lesa bukakwasha bantu bakishinka kumwenamo bingi mu bukuzhi. Mu kuya kwa moba, bakebakwasha kwikala balumbuluka. Kechi kukekala bikola, badokotala, bamanase nangwa bipatela ne. Ano mema a bumi akakonkolokela ku bantu bavula bingi bakapuluka pa Amagedonyi, ko kuba’mba “jibumba jikatampe” jikafuma mu “malwa akatampe.” (Lum. 7:9, 14) Bantu bakamwenamo bingi mu mapesho aji nobe mukola akeya pa bakapuluka, pano bino, ino ikekalatu ntatwilo mambo kulutwe kukekala mapesho avula bingi. Byonka byaamba kimwesho kya kwa Ezikyo, mukola wa mapesho ukayanga na kubayilakotu pa kuba’mba bantu bonse bakebapeshe.
Mu Paladisa, mukola wa mapesho ukalengela bantu kwikala banyike jibiji ne kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama (Monai jifuka 17)
18. Mu ñanyi jishinda “mukola wa mema a bumi” mo akekela ke mukola mukatampe mu Myaka Kiumbi Kimo?
18 Mema a bumi. Mu myaka kiumbi kimo, “mukola wa mema a bumi” ukekala ke mukola mukatampe. (Lum. 22:1) Mamilyonyi a bantu a kukankalwa kubala bakebasangula ne kwikala mu Paladisa myaka ne myaka! Kabiji Yehoba ukapesha bantu kupichila mu Bufumu bwanji byo akasangula bantu bavula bafwile kala kene baji mu maloba pano pa ntanda. (Isa. 26:19) Nanchi bano bantu bo bakasangula bakekala myaka ne myaka nyi?
19. (a) Ki ka kimwesha’mba mema akatataka a bukine akekalako mu Paladisa? (b) Mu ñanyi jishinda bamo mo ‘bakaalukilatu ke mukele’ kulutwe?
19 Abo bene bakefuukwilapo kwikala myaka ne myaka nangwa ne. Twafwainwa kuyuka kuba’mba pa kyokya kimye bakashinkula mivungilo ipya. Onkao mambo, mema a bumi akafuma kwi Yehoba mukavwangwa bukine bwakatataka bukasololwa, ko kuba’mba mizhilo ya katataka. Nanchi kulanguluka pa kino kechi kwituletela lusekelo nenyi? Nangwa byonkabyo, bamo bakakanatu nsalansala kukookela mizhilo ya katataka ne kusatukila Yehoba. Bamo bakasatukanga mu myaka Kiumbi Kimo, bino Lesa kechi ukebaswisha konauna Paladisa na byubilo byabo byatama ne. (Isa. 65:20) Kampe kino kituvululamo ne kimwesho kya kwa Ezikyo kyaamba pa mapunzha a mateshi ‘aalukiletu ke mukele’ kwabujile kufika mema a bumi. Bukekala bumbulwamaana kukana kutoma ano mema awama a bumi! Ku mpelo ya myaka kiumbi kimo, bamo bakalondela Satana. Bonse bakakana kutundaika bukalama bwa Yehoba bwaoloka, bakafwila pamo na Satana lufu lwa myaka ne myaka.—Lum. 20:7-12.
20. Ñanyi lunengezho lwawama lukekalako mu myaka Kiumbi Kimo lwituvululamo bichi byamwene Ezikyo?
20 Bichi byajinga na mabuula a muchi ne bipangwa bya kuja. Yehoba kechi ukeba’mba tukabule kutambula bumi bwa myaka ne myaka ne. Pa kuba’mba aketukwashe kutambula ano mapesho aji kulutwe, ukabikako lunengezho lukekala nobe byobya bichi byamwene Ezikyo. Pano bino mu Paladisa, Yehoba uketupesha ku mubiji ne ku mupashi. Yesu Kilishitu ne ba 144,000 bamfumu, ukalama nabo pa myaka Kiumbi Kimo. Byo baji jibumba ja bañanga, kitapisho kya bukuzhi kya kwa Kilishitu kikalengela ba 144,000 kukwasha bantu bakishinka kwikala balumbuluka. (Lum. 20:6) Luno lunengezho lwa kwitubuka ku mubiji ne ku mupashi lwituvululamo bichi byamwene Ezikyo byajinga ku bitulu bya mukola, bichi byapangilenga bipangwa byawama kwajinga mabuula abukañana. (Tangai Lumwekesho 22:1, 2.) Mabuula a ku bichi amwene Yoano “ajinga a kubukilako bisaka bya bantu.” Mamilyonyi a bantu bakishinka bakamwenamo bingi mu mingilo ya buñanga ikengila ba 144,000.
21. Kulanguluka pa kimwesho kya mukola kyamwene Ezikyo kwitulengela kwikala na ka, kabiji mu kitango kyalondelapo tukafunda pa ka? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Kakola Kaikele ke Mukola Mukatampe!”)
21 Nanchi kulanguluka pa kimwesho kya mukola kyamwene Ezikyo kechi kwimulengela kwikala na luketekelo ne mutende nenyi? Kinetu, kulutwe kuji bintu byawama bingi! Kabiji akilangulukai ne pa kino: Yehoba wasolwele bungauzhi bwavula bingi saka kukiji myaka yavula pa kuba’mba etukwashe kufwanyikizha bikekala Paladisa, ne kwitukwasha kukekalako pa kuba’mba tukemwene bikafika buno bungauzhi. Nanchi mukekalako nyi? Nanchi mukekala na mpunzha ya kyenu kyenu mu Paladisa nyi? Mu kitango kyalondelapo, tukesamba pa byambo byapelako mu bungauzhi bwa kwa Ezikyo biketulengela kushiinwa.
a Kabiji bano Bayudea bajinga mu buzha bavulukilenga byajinga mpunzha kwaikejile kyalo kyabo, kyamweka bayukile kuba’mba mukola wabula wa kifwanyikizho kechi wakonsha kufuma mu Yelusalema kuya ku Kalunga Kafwa ne, mambo inge kyajinga bino, uno mukola inge wakapichile pa mitumba.
b Bashayuka bamo bamba’mba bino byambo bya kine, mambo kufumatu ne kala bantu koko bayanga na kukeleka mukele ne kumwingijisha ku bintu pa kuba’mba bibule kubola, kabiji baubanga busulu mwafumanga mali avula bingi ku Kalunga Kafwa. Nangwa byonkabyo, monai kuba’mba jishimikila jaamba’mba ano mapunzha a mateshi ‘kechi akekala na mema awama ne.’ Kechi mukekalapo bumi ne, kechi akekalapo na mema awama ne, mambo mema a bumi abena kufuma mu nzubo ya Yehoba kechi afikako ne. Onkao mambo, kyamweka mukele uji mu ano mapunzha ye babena kwambapo kechi wa kine ne, wa kifwanyikizhotu.—Sala. 107:33, 34; Yele. 17:6.
c Mu jishinda jimotu, akilangulukai pa kishimpi kya kwa Yesu kya bukonde. Javula masabi beakwachilatu pamo mu bukonde, bino kechi onse ekala “awama” ne. Masabi atama beafumyamo ne kwiataya. Yesu wapainenga lujimuno lwa kuba’mba bantu bamo beya mu jibumba ja Yehoba bakonsha kuleka kwikala bakishinka pa kupitapo kimye.—Mat. 13:47-50; 2 Timo. 2:20, 21.
-
-
“Mukabanya Kyalo Kwikala ke kya Buswanyi”Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
-
-
KITANGO 20
“Mukabanya Kyalo Kwikala Ke Kya Buswanyi”
PAIMENA KITANGO: Kwabanya kyalo byo kwalumbulwilenga
1, 2. (a) Ñanyi mikambizho Yehoba yo aambijile Ezikyo? (b) Ñanyi mepuzho o tusakwisambapo?
EZIKYO wamwene kimwesho kyamulengejile kuvuluka bintu byamwekele mu moba a kwa Mosesa ne Yoshua saka papita kala ne myaka nobe 900. Pa kyokya kimye, Yehoba walumbulwijile Mosesa byajinga mipaka ya Ntanda ya Mulaye kabiji palutwe kacheche, waambijile Yoshua byo bafwainwe kwabanya kyalo ku mikoka ya bena Isalela yonse. (Bala. 34:1-15; Yosh. 13:7; 22:4, 9) Bino mu mwaka wa 593 B.C.E., Yehoba wakambizhe Ezikyo ne Bayudea bo ajinga nabo mu buzha kwabanya jikwabo mapunzha a mu Ntanda ya Mulaye ku mikoka yonse ya bena Isalela!—Ezi. 45:1; 47:14; 48:29.
2 Kino kimwesho kyalumbulwilenga ka kwi Ezikyo ne ku Bayudea bakwabo bajinga mu buzha? Mambo ka kino kimwesho o kitundaikila bantu ba Lesa lelo jino? Nanchi kikafika kulutwe kukila byo kyafikile patanshi nyi?
Kimwesho Kyaambile pa Bintu Bina Byatundaikile Bayudea
3, 4. (a) Kimwesho kyapeleleko kyamwene Ezikyo kyalengejile Bayudea bajinga mu buzha kwikala na luketekelo lwa ñanyi bintu bina? (b) Mu kino kitango, tusakwisamba pa ka?
3 Kimwesho kyapeleleko kyamwene Ezikyo kyanembwa mu bitango 9 mu buku wa Ezikyo. (Ezi. 40:1–48:35) Kino kimwesho kyatundaikile Bayudea bajinga mu buzha kuba’mba kisaka kya bena Isalela kikafuma mu buzha. Ñanyi milaye yajinga mu kino kimwesho? Mulaye mutanshi wajinga wa kuba’mba bupopweshi bwa kine bukabwela monka mu nzubo ya Lesa. Wa bubiji, bañanga bakishinka ne bakafunga bakatangijilanga kisaka kya bena Isalela. Wa busatu, bena Isalela bonse bafumine mu buzha bakebapa mapunzha a buswanyi mu kyalo. Mulaye wa buna, Yehoba walayile’mba ukekala na bantu banji.
4 Bitango 13 ne 14 bya uno buku byaambile pe Yehoba byo abwezhezhe bupopweshi bwa kine ne byo anengezhezhe bakafunga bakishinka ba kutangijila bantu banji. Mu kino kitango, tusakwisamba pa kishinka kya busatu, ko kuba’mba mulaye waambile pa kuswana ntanda. Mu kitango kyalondelapo, tukesamba pa mulaye waamba pe Yehoba byo akekala nabo.—Ezi. 47:13-21; 48:1-7, 23-29.
“Kino Kyalo Bemupakyo Kwikala ke Kyenu”
5, 6. (a) Mu kimwesho kyamwene Ezikyo, ñanyi mpunzha yo bafwainwe kwabanya? (Monai kipikichala kitanshi.) (b) Kimwesho kyaambile pa kwabanya kyalo kyalumbulwilenga ka?
5 Tangai Ezikyo 47:14. Mu kimwesho, Yehoba wamwesheshe Ezikyo mpunzha ya kyalo yatendekele kumweka nobe “bujimi bwa Edena” pa kupitapo kimye. (Ezi. 36:35) Kepo Yehoba aambile’mba: “Ino yo mpunzha yo ukapa mikoka 12 ya bena Isalela kwikala mpunzha yabo.” (Ezi. 47:13) Ino “mpunzha” yo bebambijile kupana yajinga kyalo kya mulaye kya bena Isalela mo babwelele byo bafumine mu buzha. Kepo mu Ezikyo 47:15 kufika ku 21, Yehoba alumbulwile bulongo mipaka mwapelele kyalo kyonse kya mulaye.
6 Kino kimwesho kyaamba pa kwabanya mapunzha kyalumbulwilenga ka? Mipaka yaesakana yo baabenyenga yalengejile Ezikyo ne Bayudea bakwabo bajinga mu buzha kushiinwa kuba’mba Lesa ukebabwezha mu kyalo kyabo. Byambo byaambile Yehoba pa kulumbulula ntanda yabo ya mulaye byo ikekala, byafwainwa byatundaikile bingi Bayudea bajinga mu buzha. Nanchi bantu ba Lesa ba kala kya kine bebapele mapunzha a buswanyi mu kyalo kyabo nyi? Ee bebapele.
7. (a) Bintu byamwekele mu 537 B.C.E., bituvululamo ñanyi bintu? (b) Ñanyi bwipuzho bo tusakutendekelapo kwisamba?
7 Mu 537 B.C.E., saka papita kala ne myaka nobe 56, kufuma pamwenejile Ezikyo kimwesho, Bayudea bavula bajinga mu buzha batendekele kubwela mu kyalo kya Isalela ne kwikala kyalo kyabo kya buswanyi. Buno bungauzhi bwituvululamo ne bintu bibena kumweka mu bantu ba Lesa lelo jino. Kijitu nobe nabo bebabanya mapunzha a buswanyi mu kyalo kya mulaye. Mu ñanyi jishinda? Yehoba waswishishe bantu banji kutwela mu kyalo kya ku mupashi ne kwikala kyalo kyabo kya buswanyi. Twakonsha kufunjilako bintu byavula bingi ku Ntanda ya Mulaye Lesa yo abwezhezhe, ne kyalo kya ku mupashi kyo abwezha kijimo bantu ba Lesa lelo jino. Bino saka tukyangye kwisamba pa byo tubena kufunjilako, twayai tukikumbule buno bwipuzho, “Twashiinwa byepi kuba’mba kyalo kya ku mupashi kine ko kiji lelo jino?”
8. (a) Ñanyi kisaka Yehoba kyo apingizhe pa kisaka kya kisemwa kya bena Isalela? (b) Kyalo kya ku mupashi nangwa’mba paladisa kyo ki ka? (c) Kyaikeleko kimye ka, kabiji bañanyi bajimo?
8 Mu kimwesho kimo kyamwene Ezikyo, Yehoba waambile’mba bungauzhi bwaambile pa kubwezha bena Isalela ku kyalo kyabo bukafika kukila byo bwafikile patanshi inge ‘kalume wanji Davida,’ ko kuba’mba Yesu Kilishitu waikala mfumu ne kutendeka kulama. (Ezi. 37:24) Kino kyamwekele mu 1914 C.E. Pa kikye kimye, Lesa saka akana kala kisaka kya bena Isalela bakisemwa kwikala bantu banji ne kupingizhapo kisaka kya bena Isalela ba ku mupashi, ko kuba’mba bena Kilishitu bashingwa. (Tangai Mateo 21:43; 1 Petelo 2:9.) Kabiji Yehoba kechi wapingizhepotu kisaka kya bena Isalela ba kisemwa na kisaka kya ku mupashi ne, bino ne kyalo kya bena Isalela wapingizhepo kyalo kya ku mupashi, nangwa’mba paladisa. (Isa. 66:8) Byonka byo twafunjile mu Kitango 17 kya uno buku, kino kyalo kya ku mupashi ke paladisa wa ku mupashi mo bengijila Lesa. Mu ino mpunzha, bashingwa momo batwajijila kwingijila Yehoba kufumatu mu 1919. (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Mwaka wa 1919, Mambo Ka?”) Byo papichile kimye, aba baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda, ko kuba’mba “mikooko ikwabo,” nabo batendekele kwiya mu kino kyalo kya ku mupashi. (Yoa. 10:16) Nangwa kya kuba kyalo kyetu kya ku mupashi kyatwajijila kubayilako mu ano moba, bino mapesho avula akekalako panyuma ya Amagedonyi.
Kwabanya Mpunzha Bulongo Kabiji Aesakana
9. Yehoba walumbulwile byepi byo bafwainwe kwabanya kyalo?
9 Tangai Ezikyo 48:1, 28. Byo apwishishe kulumbulula mipaka mwapelele kyalo kyonse, Yehoba pano walumbulwile byo bafwainwe kwabanya kyalo. Wakambizhe kuba’mba mapunzha a buswanyi a mikoka 12 bafwainwe kwabanya aesakana kufuma ku kabeta ka ku buyeke kukafika ku kabeta ka ku bulenge, kutendekela ku mukoka wa bena Danyi ku kabeta ka ku buyeke kwatendekela kyalo ne kukapela ku mukoka wa bena Gadi ku mupaka, ku kabeta ka ku bulenge. Mapunzha onse a mikoka 12 ajinga na mapunzha atalañana kufuma ku mupaka wa kyalo ku musela, kukafika ku Kalunga ka Mema Kakatampe, nangwa’mba Kalunga ka Meditelanya ku muzhika.—Ezi. 47:20.
10. Kino kimwesho kyatundaikile byepi Bayudea bajinga mu buzha?
10 Kimwesho kyamwene Ezikyo kyatundaikile byepi Bayudea bajinga mu buzha? Ezikyo walumbulwile bingi bulongo byo bafwainwe kwabanya kyalo. Kino kyafwainwa kyalengejile Bayudea bajinga mu buzha kushiinwa’mba mwingilo wa kwabanya kyalo ukobiwa bingi bulongo. Kabiji mikoka 12 byo beyabenye mapunzha aesakana kyamwesheshenga kuba’mba Bayudea bonse bakafuma mu buzha bakebapa mapunzha a buswanyi aesakana mu kyalo kyabo. Kafwako wabujile mpunzha ya kwikalapo nangwa wabujile nzubo ne.
11. Tufunjilako ka ku kimwesho kya bungauzhi kyaambile pa kwabanya kyalo? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Kwabanya Kyalo.”)
11 Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako ku kino kimwesho lelo jino? Mu Ntanda ya Mulaye, kechi bapeletu mapunzha bañanga, bena Levi ne babinemanga bonka ne, bino bapele mapunzha bonse ba mu mikoka yonse 12 ya bena Isalela. (Ezi. 45:4, 5, 7, 8) Byobyo kiji ne mu ano moba, bashingwa bashalapo ne bamo ba mu “jibumba jikatampe” batangijila kechi bo bonkatu baji na mapunzha mu paladisa wetu wa ku mupashi ne, bino bonsetu mu jibumba jikatampe baji na mapunzha a kifwanyikizho.a (Lum. 7:9) Nangwa kya kuba kechi tuji na mingilo yavula mu jibumba ja Lesa ne, bino bonse tuji na mpunzha ne mwingilo wanema mu paladisa wetu wa ku mupashi. Kino kituletela bingi lusekelo!
Yehoba wanemeka bingi mingilo yonse yo twingila mu jibumba janji (Monai jifuka 11)
Luno Lupusano Lulumbulula ka kwi Atweba?
12, 13. Ñanyi mikambizho yapaine Yehoba yaambilenga pa kupa mikoka yonse mapunzha mu kyalo?
12 Mikambizho imo yapaine Yehoba pa bya kwabanya kyalo kyamweka yalengejile Ezikyo kukumya bingi mambo yapusene na mikambizho Lesa yo apele Mosesa. Twayai twisambe pa ino mikambizho. Imo yaambilenga pa kyalo. Ikwabo yaambilenga pa bangikazhi.
13 Mikambizho yaambilenga pa kyalo. Mosesa bamukambizhe kupa mikoka ikatampe mapunzha abaya kukila mikoka icheche. (Bala. 26:52-54) Bino Ezikyo, mu kimwesho Yehoba wamukambizhe kupa mikoka yonse mapunzha “aesakana [“byonka byo bapa mulongo wanji,” tubyambo twa munshi.].” (Ezi. 47:14) Onkao mambo, mapunzha a buswanyi o baabenyenga kufuma ku mupaka wa ku kabeta ka ku buyeke kuya ku mupaka wa ku kabeta ka ku bulenge afwainwe kwesakana pa kwabanya mikoka yonse 12. Bena Isalela bonsetu bafumine mu mikoka yonse 12 bafwainwe kwibapa mapunzha pa kwikala mu Ntanda ya Mulaye ya tukola yameneshanga kajo.
14. Mikambizho yapaine Yehoba yaambile pa bantu bafumine mu byalo bingi yapusene byepi na yajinga mu Mizhilo ya Mosesa?
14 Mikambizho yaambilenga pa bantu. Mizhilo ya Mosesa yazhikijilanga bantu bafumanga mu byalo bingi ne kwibalengela kupopwela Yehoba, bino kechi bebapangapo mpunzha ya kwikalapo mu kyalo ne. (Levi 19:33, 34) Bino, Yehoba wabujile Ezikyo byapusene na byo aambile mu Mizhilo ya Mosesa. Waambijile Ezikyo amba: “Mwafwainwa kuchibilako muntu wafuma ku kyalo kingi mpunzha kwikala ke yanji kufuma mu mikoka mo aikalanga.” Uno mukambizho wafuminyepo misalululo pa bantu ‘basemwanga ku bena Isalela’ ne bafumine ku byalo bingi baikalanga mu kyalo kyabo. (Ezi. 47:22, 23) Mu Ntanda ya Mulaye yamwene Ezikyo mu kimwesho, bantu baikelenga kwa kubula misalululo kabiji bapopwejilenga Yehoba saka bakwatankana.—Levi 25:23.
15. Mikambizho yaambile pa kyalo ne pa bangikazhi yasolwele ñanyi kishinka pe Yehoba?
15 Ino mikambizho ibiji yatambwile Ezikyo mu kimwesho yaambilenga pa kyalo ne pa bangikazhi yatundaikile bingi Bayudea bajinga mu buzha. Bashiinwe kuba’mba Yehoba ukebapa mapunzha aesakana nangwa bajinga bena Isalela bakisemwa, nangwa bajingatu bantu bafumine mu byalo bingi bapopwelanga Yehoba. (Eze. 8:20; Ne. 3:26; 7:6, 25; Isa. 56:3, 8) Kabiji ino mikambizho yamwesheshe patoka’mba Yehoba wanemeka bingi bakalume banji bonsetu. (Tangai Hagai 2:7.) Byobyo kiji ne lelo jino, Yehoba wanemeka bakalume banji bonsetu, baji na luketekelo lwa kuya mwiulu ne baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda.
16, 17. (a) Twamwenamo byepi pa kwisamba pa mikambizho yaambile pa kwabanya kyalo ne bangikazhi? (b) Mu kitango kyalondelapo tukesamba pa ka?
16 Twamwenamo byepi kwisamba pa mikambizho yaambile pa kwabanya kyalo ne bangikazhi? Tubena kufunjilako kuba’mba twafwainwa kukwatankana mu bulongo bwetu bwa ntanda yonse kabiji kechi mwafwainwa kwikala misalululo ne. Yehoba kechi uji na misalululo ne. Twafwainwa kwiipuzhanga’mba: ‘Nanchi ndondela Yehoba mu kubula kwikala na misalululo nyi? Nanchi nemeka bena Kilishitu bakwetu kufuma panshi ya muchima, ba bikoba byapusana pusana, banonka ne bayanji nyi?’ (Loma 12:10) Tumusanchila bingi Yehoba mambo wituleta mu paladisa wa ku mupashi, mo twingijila Shetu wa mwiulu mwingilo wazhila na muchima yense kabiji witupesha bingi.—Nga. 3:26-29; Lum. 7:9.
Nanchi ndondela Yehoba kubula kwikala na misalululo ne kunemeka bakwetu kufuma panshi ya muchima nyi? (Monai mafuka 15, 16)
17 Pano twayai twisambe pa kintu kya buna kyamwene Ezikyo mu kimwesho kyapeleleko. Kino kintu ke mulaye wa Yehoba wa kuba’mba ukekala na bantu banji bajinga mu buzha. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako ku uno mulaye? Ano mepuzho akakumbulwa mu kitango kyalondelapo.
a Inge mukeba byambo bikwabo byaamba pa kifulo kyanema ne mwingilo Yehoba ye apa bañanga ne babitumbafumu mu paladisa wetu wa ku mupashi, monai Kitango 14 kya uno buku.
-
-
“Muzhi Bakamutelanga’mba, Yehoba uji Monka”Yehoba Pano Wabwezha Bupopweshi bwa Kine!
-
-
KITANGO 21
“Muzhi Bakamutelanga’mba, Yehoba Uji Monka”
PAIMENA KITANGO: Bilumbulula muzhi ne mpunzha ya kupana kwi Yehoba
1, 2. (a) Mpunzha yazhila yo basajile beipaine kwi bañanyi? (Monai kipikichala kiji pa nkupiko.) (b) Kino kimwesho kyalengejile Bayudea bajinga mu buzha kushiinwa’mba ka?
MU KIMWESHO kyapeleleko, Ezikyo wamwene mpunzha yazhila yo basajile. Ino mpunzha kechi beipaine ku mukoka nangwa umo wa bena Isalela ne, bino beipaine kwi Yehoba. Kepo Ezikyo amwene muzhi wawama bingi wajinga ne na jizhina. Kino kimwesho kyalengejile Bayudea bajinga mu buzha kushiinwa’mba Yehoba ukekala nabo inge babwela ku kyalo kyabo.
2 Ezikyo walumbulula bingi bulongo ino mpunzha yazhila. Twayai twisambe pa kino kimwesho, muji bintu byavula bingi byo twakonsha kufunjilako atweba bapopweshi ba kine ba kwa Yehoba ba mu ano moba.
“Mpunzha Yazhila ya Kupana kwi Lesa Pamo na . . . Muzhi”
3. Ñanyi mapunzha atanu ajinga pa mpunzha yonse ya kwa Yehoba yo basajile, kabiji ano mapunzha ajinga a ñanyi mwingilo? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Mpunzha yo Mukapana kwi Lesa.”)
3 Ino mpunzha yazhila yabayile makilomita 13 kufuma ku kabeta ka ku buyeke kuya ku kabeta ka ku bulenge, ne makilomita 13 kufuma ku musela kuya ku muzhika. Ino ‘mpunzha yonse yo bapaine kwi Lesa’ yaesakene monsetu. Ino mpunzha beyabenyepo pasatu. Lubaji lutanshi lwa ku mutunta lwajinga lwa bena Levi. Lubaji lwa pakachi lwajinga lwa nzubo ya Lesa ne bañanga. Ino mbaji yonse ibiji yo yatelwanga’mba “mpunzha yazhila ya kupana kwi Lesa.” Mpunzha icheche yajinga ku mukulo nangwa’mba “mpunzha yashalako” yajinga ya “muzhi.”—Ezi. 48:15, 20.
4. Twakonsha kufunjilako ka ku ino mpunzha yazhila yo bapaine kwi Yehoba?
4 Twakonsha kufunjilako ka ku ino mpunzha yazhila yo bapaine kwi Yehoba? Kupana mpunzha yazhila patanshi kwi Yehoba, apa bino bapa mikoka mapunzha, kwamwesheshenga kuba’mba Yehoba wakebelenga’mba banemeke bingi ino mpunzha yazhila yajinga pakachi. (Ezi. 45:1) Bayudea bajinga mu buzha bafunjileko kintu kyanema bingi ku byo baabenyenga ano mapunzha. Bafunjijileko kuba’mba bupopweshi bwa kwa Yehoba kyo kintu kyafwainwe kwikala kitanshi mu bwikalo bwabo. Ne mu ano moba byobyo twanemeka bintu nabiji kufunda Baibolo, kupwila kwa bwina Kilishitu ne mwingilo wa kusapwila. Abino byo bintu bitanshi mu bwikalo bwetu. Yehoba ubena kwitufunjisha kuba’mba twafwainwa kutangizhako bintu byanema mu bwikalo bwetu, ko kuba’mba bintu byavwangwa mu kumupopwela.
“Uno Muzhi Ukekala Pakachi Kayo”
5, 6. (a) Ino mpunzha beipaine kwi bañanyi? (b) Ñanyi bintu ino mpunzha byo ibula kwimenako, kabiji mambo ka?
5 Tangai Ezikyo 48:15. “Uno muzhi” ne mapunzha azhokolokeleko aimenejilengako ka? (Ezi. 48:16-18) Mu kimwesho Yehoba wabuujile Ezikyo amba ‘muzhi . . . ukekala wa kisaka kyonse kya lsalela.’ (Ezi. 45:6, 7) Onkao mambo, uno muzhi ne mapunzha azhokolokeleko kechi yajinga “mpunzha yazhila” yo ‘bapaine kwi Yehoba’ ne. (Ezi. 48:9) Byo twayuka kino kishinka, pano twayai twisambe pa byo twakonsha kufunjilako ku uno muzhi mu ano moba.
6 Patanshi twafwainwa kuyuka uno muzhi byo alumbulula pa kuba’mba tumvwishe bulongo byo twakonsha kufunjilako. Uno muzhi kechi waimenejilengako muzhi wa Yelusalema ye bashimukulwile mwajinga nzubo ya Lesa ne. Mambo ka? Mambo muzhi wamwene Ezikyo mu kimwesho kechi mwajinga nzubo ya Lesa mukachi ne. Kabiji uno muzhi kechi waimenejilengako muzhi mukwabo wa mu ntanda ya bena Isalela ko babwelele ne. Mambo ka? Mambo bena Isalela bafumine mu buzha nangwa bisemi byabo bya kulutwe kechi bashimikilepo muzhi wajinga na bintu byo baambapo mu kino kimwesho ne. Kabiji uno muzhi kechi waambilenga pa muzhi wa mwiulu wa kifwanyikizho ne. Mambo ka? Mambo bamushimikijile pa mpunzha “yabula kuzhila.”—Ezi. 42:20.
7. Muzhi wa mutundu ka wamwene Ezikyo mu kimwesho, kabiji wimenako ka? (Monai kipikichala kitanshi.)
7 Nanchi muzhi wamwene Ezikyo mu kimwesho wimenako ka? Vulukai kuba’mba uno muzhi wamumwene mu kimwesho kimo monka mo amwene ntanda. (Ezi. 40:2; 45:1, 6) Mambo a Lesa aamba’mba ino ntanda ibena kwimenako kyalo kya ku mupashi. Onkao mambo, ne uno muzhi naye ubena kwimenako muzhi wa ku mupashi. Pano kino kyambo kya kuba’mba “muzhi,” kibena kwamba pa ka? Kino kyambo kibena kulumbulula bantu bekala pamo bakwatankana kabiji bengijila pamo. Onkao mambo, muzhi washimikwa bulongo wamwene Ezikyo mu kimwesho, waesakana mu mbaji yonse, kyamweka ubena kwimenako bukalama bwawama.
8. Bukalama bwa uno muzhi bukekala byepi kabiji mambo ka?
8 Pano buno bukalama bwa bañanyi? Kimwesho kyamwene Ezikyo kyaamba’mba uno muzhi uji mu kyalo kya ku mupashi. Onkao mambo, buno bo bukalama bubena kutangijila bantu ba Lesa ba mu ano moba. Nga byambo bya kuba’mba uno muzhi bamushimikila pa mpunzha yabula kuzhila byatala mwepi? Bino byambo bibena kwituvululamo kuba’mba buno bukalama kechi bwa mwiulu ne, buno bukalama buji pano pa ntanda. Bo bukalama bubena kukwasha bantu bonse baji mu paladisa wa ku mupashi.
9. (a) Bañanyi baji mu bukalama bwa pano pa ntanda lelo jino? (b) Ñanyi bintu bikoba Yesu mu bukalama bwa Myaka Kiumbi Kimo?
9 Pano bañanyi baji mu buno bukalama? Mu kimwesho kyamwene Ezikyo, watangijilenga mu uno muzhi bamutela’mba “kinemanga.” (Ezi. 45:7) Uno kinemanga wajinga kalama wa bantu ba Lesa, bino kechi wajinga ñanga nangwa mwina Levi ne. Uno kalama wituvululamo bakalama batangijila lelo jino mu bipwilo babula kushingwa na mupashi. Bano bakafunga babula kushingwa na mupashi bafuma mu “mikooko ikwabo” bebatangijila kwi Kilishitu, mfumu wa kafulumende wa mwiulu. (Yoa. 10:16) Mu Bukalama bwa Myaka Kiumbi Kimo bubena kwiya, Yesu ukasala mu ba “pa ntanda ponse,” bakulumpe mu kipwilo, bafikilamo nangwa’mba “bitumbafumu.” (Sala. 45:16) Bano bakalama bakalondelanga lutangijilo lwa Bufumu bwa mwiulu pa kutangijila bantu ba Lesa pano pa ntanda mu bukalama bwa Myaka Kiumbi Kimo.
“Yehoba uji Monka”
10. Ñanyi jizhina jo batela uno muzhi, kabiji jitulengela kushiinwa’mba ka?
10 Tangai Ezikyo 48:35. Uno muzhi bamutela’mba, “Yehoba uji monka.” Jino jizhina jilengela bantu baji mu uno muzhi kuyuka’mba Yehoba baji nanji. Yehoba byo amwesheshe Ezikyo uno muzhi wajinga pakachi ka mpunzha, wakebelenga Bayudea bajinga mu buzha kuyuka’mba ‘ukekala nabo ne jikwabo.’ Kino kintu kyafwainwa kibatekeneshe bingi.
11. Twakonsha kufunjilako ka ku kimwesho kyamwene Ezikyo kya muzhi ne ku jizhina jo atelwa?
11 Ñanyi bintu byo tubena kufunjilako ku kino kimwesho kya bungauzhi kyamwene Ezikyo? Jizhina ja uno muzhi jilengela bantu ba Lesa lelo jino kushiinwa’mba Yehoba ukatwajijila kwikala na bapopweshi banji bakishinka. Jino jizhina jitulengela ne kuyuka kishinka kikwabo kyanema bingi, kya kuba’mba uno muzhi kechi waikelako kutumbijika muntu nangwa umo ne, bino waikelako kutundaika bantu kulondela mizhilo ya Yehoba yaoloka. Mu kifwanyikizho, Yehoba kechi wapa bakalama bulume bwa kwabanya kyalo monka mo bakebela ne. Onkao mambo, Yehoba ukeba’mba bano bakalama balondelenga mizhilo yaamba pa bya kutangijila bapopweshi banji, kuvwangakotu ne ‘balanda.’—Maana 19:17; Ezi. 46:18; 48:29.
12. (a) Ñanyi bintu biji mu uno muzhi byanema bingi, kabiji tufunjilako ka? (b) Kino kimwesho kivululamo bakalama bena Kilishitu ñanyi kintu kyanema bingi?
12 Ñanyi kintu kikwabo kyo tufunjilako ku uno muzhi utelwa’mba, “Yehoba uji Monka?” Mizhi ya kala yaikalanga mu nsakwa ya bibelo bichechetu bya kwibazhikijila, pakuba uno muzhi aye wajinga na bibelo 12. (Ezi. 48:30-34) Bino bibelo byavula, (bisatu mu mbaji yonse ina ya nsakwa ya muzhi) bimwesha kuba’mba bakalama ba uno muzhi bakasulukila bantu ba Lesa. Kikwabo, bibelo 12 bya uno muzhi bimwesha kuba’mba ba mu “kisaka kyonse kya lsalela” bakonsheshe kutwela mu uno muzhi. (Ezi. 45:6) Bibelo byavula bya uno muzhi bifunjisha bakalama bena Kilishitu kintu kyanema bingi. Yehoba ukeba bano bakalama kwikala bakasuluka kabiji bakwasha bonse baji mu paladisa wa ku mupashi.
Bakalama bena Kilishitu bakasuluka kabiji bakwasha bonsetu (Monai jifuka 12)
Bantu ba Lesa Babena “Kwiya na Kumupopwela” ne ‘Kumwingijila mu Muzhi’
13. Yehoba waambile’mba ka pa mingilo yapusana pusana ikengilanga bantu?
13 Pano twayai twisambe pa kimwesho kyamwene Ezikyo kyaamba pa kwabanya mapunzha pa kuba’mba tuyukilepo bishinka bikwabo. Yehoba waambile pa mingilo yapusana pusana yaingijilenga bantu banji. Bañanga baingilanga “mingilo mu nzubo ya Lesa,” bapananga milambo ne kulomba kwi Yehoba na muchima yense. Bena Levi baingijilanga “mu nzubo ya Lesa” ne “kwingila mingilo ijimo, ne bintu byonse byo bafwainwa kwingila monka.” (Ezi. 44:14-16; 45:4, 5) Kabiji bamingilo baingijilenga na mukoyo kwipi na uno muzhi. Pano bano bamingilo bo bañanyi?
14. Bamingilo baingijilanga pangye kwipi na muzhi betuvululamo ka?
14 Bano bamingilo baingijilenga kwipi na uno muzhi bafumine “mu mikoka ya bena Isalela.” Bano bajinga na mwingilo wa kukwasha baingijilanga mu muzhi. Bano bo bajimanga ‘kajo ka kujiisha boba baingijilanga mu muzhi.’ (Ezi. 48:18, 19) Nanchi uno mwingilo kechi wituvululamo mwingilo ye tuji nanji lelo jino nenyi? Mu ano moba, bonse bangikazhi ba mu paladisa wa ku mupashi baji na mwingilo wa kukwasha bashingwa balongo ba kwa Kilishitu ne balongo ba mu “jibumba jikatampe” Yehoba bo apa mwingilo wa kutangijila. (Lum. 7:9, 10) Jishinda jikatampe jo twibakwashishamo ke kupichila mu kukookela na muchima yense mikambizho ifuma ku kalume wakishinka.
15, 16. (a) Ñanyi kintu kikwabo kyo tufunjilako ku kino kimwesho kyamwene Ezikyo? (b) Ñanyi mingilo ipasha na ino yo twakonsha kwingilako?
15 Kino kimwesho kyamwene Ezikyo muji kishinka kikwabo kyanema bingi kyo tufunjilako pa mwingilo wa kusapwila. Ñanyi kishinka kyonkakyo? Yehoba waambile’mba bamingilo bafumine mu mikoka 12 yabujile ya bena Levi, bakengilanga na mukoyo mu mapunzha abiji. Mu kipango kya nzubo ya Lesa ne mu mapunzha a kujiishishamo banyama. Ñanyi mingilo yo baingilanga mu ano mapunzha? Mu kipango kya nzubo ya Lesa, mikoka yonse momo ‘yaiyanga na kumupopwela’ pa kupana milambo kwi Yehoba. (Ezi. 46:9, 24) Mu mpunzha ikwabo ya muzhi, ba mu mikoka yonse momo bayanga na kujima kajo kajanga baingijilanga mu muzhi. Tubena kufunjilako ka ku uno mwingilo ye baingijilenga?
16 Lelo jino, ba mu “jibumba jikatampe” bengila mingilo ipasha nayo baambapo mu kimwesho kyamwene Ezikyo. Bapopwela Yehoba “mu nzubo yanji” byo bapana milambo ya kumutota. (Lum. 7:9-15) Boba bino kupichila mu mwingilo wa kusapwila ne kukumbulapo pa kwamba pa byo baitabilamo pa kupwila kwa bwina Kilishitu. Kupopwela Yehoba kyo kintu kitanshi mu bwikalo bwabo. (1 Moba 16:29) Kabiji kuji ne mashinda akwabo bantu ba Lesa mo batundaikila jibumba ja Lesa. Bamo bengilako mwingilo wa buntungi nangwa wa kuwamisha Mazubo a Bufumu, maofweshi a misampi ne mingilotu ikwabo ya mu jibumba ja Lesa. Bakwabo batundaika ino mingilo kupichila mu kupanako mali. Ino yonse mingilo ijitu nobe ya boba bajimanga kajo, mambo ileta ‘lukumo kwi Lesa.’ (1 Ko. 10:31) Bengila ino mingilo na mukoyo ne na lusekelo mambo bayuka kuba’mba ‘itokesha Lesa ku muchima.’ (Heb. 13:16) Nanchi mwingilako ino mingilo na muchima yense nyi?
Ñanyi bintu byo tufunjilako ku byalumbulula Ezikyo mingilo yapusana pusana yo baingilanga mu muzhi ne pangye ya muzhi? (Monai mafuka 14-16)
“Atweba Tubena Kutengela Meulu Apya ne Ntanda Ipya”
17. (a) Kino kimwesho kikafika byepi jikwabo kulutwe kukila byo kyafikile patanshi? (b) Mu myaka Kiumbi Kimo, bañanyi bakamwenamo mu bukalama bo baambapo mu uno muzhi wa kifwanyikizho?
17 Kulutwe tukemwena bikafika kimwesho kya bungauzhi kyamwene Ezikyo kya mpunzha ya kupana kwi Lesa byo kikafika kukila byo kyafikile patanshi. Akilangulukai pa kino: Ezikyo wamwene kuba’mba “mpunzha yazhila” yajinga pakachi ka kyalo. (Ezi. 48:10) Ne kulutwe byobyo kikekala, panyuma ya Amagedonyi, konse ko tukekala pano pa ntanda, Yehoba ukekala ne atweba. (Lum. 21:3) Mu bukalama bwa myaka Kiumbi Kimo, aba bo bakapa mwingilo wa kutangijila bantu ba Lesa mu ntanda ipya, bakakwasha bantu kukookela Lesa pano pa ntanda ponse. Kabiji bakebatangijilanga na kifyele.—2 Pe. 3:13.
18. (a) Mambo ka o twashiinwa kuba’mba bukalama bo baambapo mu kimwesho kya muzhi kyamwene Ezikyo bukakookelanga bukalama bwa Lesa? (b) Jizhina ja uno muzhi jitulengela kushiinwa’mba ka?
18 Mambo ka o twashiinwa kuba’mba bukalama bo baambapo mu kimwesho kya muzhi kyamwene Ezikyo bukakookelanga bukalama bwa Lesa? Mambo a Lesa aamba’mba muzhi wamwene Ezikyo mu kimwesho wajinga na bibelo 12, wipasha bingi na muzhi wa Yelusalema mupya wa mwiulu uji na bibelo 12 muji ba 144, 000 bakalamanga pamo ne Kilishitu. (Lum. 21:2, 12, 21-27) Kino kibena kulumbulula’mba buno bukalama bukekala pano pa ntanda. Kabiji bukalondelangatu byonse bikafuukulanga Bufumu bwa Lesa mwiulu. Kya kine, uno muzhi utelwa’mba “Yehoba uji monka,” witulengela kushiinwa atweba bonse kuba’mba bupopweshi bwa kine bukatwajijila kukoma, kabiji bukekala myaka ne myaka mu Paladisa pano pa ntanda. Kinetu, kulutwe kuji bwikalo bwawama bingi.
-