Nanchi Mwayuka Nyi?

Kalaki wa mutundu ka wakanjijilemo ntungu mwina Etiopya kimye kyo bamusolomokele kwi Filipa?

KYAMBO kine kya Kingiliki kyatuntululwa’mba “kalaki” mu Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya kyakonsha kulumbulula mitundu yapusana pusana ya makalaki. (Byu. 8:28, 29, 38) Nangwa byonkabyo, kyamweka kalaki mwakanjijile uno mwina Etiopya wajinga mukatampe kukila makalaki o baingijishanga mu nkondo nangwa oa o baingijishanga pa kunyema kapela. Langulukai pa bino bishinka bimo bitulengela kwamba bino.

Mwina Etiopya wajinga kinemanga waendele museke walepa bingi. Uno mwina Etiopya “wajinga na luusa lwamupele mfumu wa mukazhi aye Kandese wa bena Etiopya, ye apele bukalama bwa kutala pa nsabo yanji yonse.” (Byu. 8:27) Kyalo kya Etiopya wa kala kyavwangilemo ne nyaunda yo tutela luno amba Sudan kukafika ne ku bulenge bwa kyalo kyo tutela luno amba Egypt. Nangwa kya kuba uno mwanamulume kechi waingijishetu kalaki umo mu lwendo lwanji lonse ne, kyamweka wasendele ne bintu byavula bingi bya kwingijisha pa lwendo lwanji lwalepa. Makalaki amo o baingijishanga mu myaka kitota kitanshi C.E. kusendelamo bantu ajinga na mawilo ana. Buku umo waamba’mba: “Ano makalaki ajinga akatampe kya kuba akonsha kusenda byola byavula ne bintutu bikwabo. Kabiji kino kyalengelanga bantu kwikala bulongo ne kwenda museke walepa kwa kubula lukatazho.”​—Acts​—An Exegetical Commentary.

Mwina Etiopya watangilenga byo bamusolomokele kwi Filipa. Jishimikila jaamba’mba: “Filipa wanyemejile konka ne kumumvwa [ntungu] saka atanga na jiwi ja peulu mu buku wa ngauzhi Isaya.” (Byu. 8:30) Makalaki o balenganga kechi anyemanga masekenyi ne. Na mambo a kuba’mba ano makalaki aendanga pachepache, kino kyo kyalengejile uno ntungu kutanga pa lwendo ne Filipa kutaana uno kalaki nangwa kya kuba waendelenga panshi.

Mwina Etiopya “wasashijile Filipa amba akanjile ne kwikala nanji.” (Byu. 8:31) Makalaki o baingijishanga pa kunyema kapela, baimananga kya kwimana. Pano bino, ano makalaki a kwendamo bantu o balenganga ajinga na pa kwikala paikele ntungu ne Filipa.

Na mambo a byaamba buku wa Byubilo kitango 8 ne bishinka bikwabo byaamba pa bya mpito, mabuku etu luno amwesha bipikichala bya uno ntungu mwina Etiopya saka akanjila mu kalaki mukatampe, kechi kalaki mucheche ye baingijishanga mu nkondo nangwa pa kunyema kapela ne.