Canada: Muzhi wa Inuit mu Kangirsuk ku northern Quebec
BYAMWEKELE MWAKA WAPWA
Masawakya Kufuma Mwaya Ntanda
Kusapwila Bantu Bonse Bekala mu Canada
Vidyo wa Mambo ka a Kufunjila Baibolo? bamutuntulula mu milaka itanu na isatu yo bamba mu kino kyalo pa kuba’mba bakwashe bantu bekala mu nyaunda ya musampi wa mu Canada. Kusapwila kwasendele moba jikumi mu muzhi wa Nunavik Arctic mu ñondo wa October 2014, uno vidyo bamutambishe mu Inuktitut ku bantu bonse mu mizhi 14 muji bantu kukila pa 12,000.
Mukulumpe wa Nkito Watemenwe Bingi
Mu September 2014, kukonkana kwa byalo mu Seoul kwaikejile mu Kibanza Kikatampe kya Sangam mu South Korea. Bantu kukila pa 56,000 batainweko batemenwe bingi kuteleka ku majashi. Mukulumpe wa kino kibanza wasanchijile bingi Bakamonyi pa byubilo byawama ne kwingijila pamo pa kuno kukonkana kwajingako. Waambile’mba: “Bantu bonse baishile bamwesheshe byubilo byawama. Nakuminye bingi byo bawamishe kibanza kukila ne biwamisha bantu bo twatwezha nkito. Kyakonsha kuwama inge ba mingilo betu baikala na uno muchima wawama pa kwingila. Inge tukeba bupopweshi bwetu nabo kuwama, kyawama kwikala biji Bakamonyi ba kwa Yehoba.”
South Korea: Kukonkana kwa byalo mu 2014 mu Seoul
Yehoba Witubuujile bya Kwamba
Mu May 2012, kafulumende wa kyalo kya Sweden wakaine pepala watumine Bakamonyi ba kwa Yehoba wa kuba’mba nabo babulenga kwibalipilisha byonkatu byo boba na bupopweshi bukwabo. Jibumba Jitangijila jaswishishe uno mulanguluko kuba’mba balobe ku Kije Kikatampe.
Kije kyafuukwilepo kwisamba saka kikyangye kusalapo bya kuba. Balongo bavula bafumine mu byalo byapusana pusana basambakene ne kwisambila pamo bya kukumbula kimye kyo bakebepuzhanga. Uno mwisambo waikejile mu Nzubo ya Bufumu mu Stockholm.
Byo bakipitulukilenga mu bya kukamba, muntu umo wakonkonsheshe ku Nzubo ya Bufumu. Mulongo umo washinkwileko ne kutaanako bansongwakazhi babiji wa myaka 13 ne mukwabo 14, kabiji balumbulwile kyo baishijile. Baambile’mba babena kukeba kuyuka biji Bakamonyi ba kwa Yehoba. Mulongo waambile’mba, “Nakebelenga kwibabuulatu namba mukeyeko juba jikwabo, mambo twapayankene bingi kabiji kechi twajinga na kimye kya kuteleka ku mepuzho abo ne.”
Pano bino, uno mulongo wisambile nabo. Bansongwakazhi bajinga na mepuzho avula bingi, mepuzho amo aambilenga pa makatazho a mu bwikalo ne pa bya bunsaji. Byo bapwishishe kwisamba, mulongo wabwelele mwajinga balongo bakwabo ne kwibabuula mepuzho aipwizhe bansongwakazhi ne byo ebakumbwile.
Juba jalondejilepo, balongo bakuminye bingi kutaana’mba mepuzho avula ebepwizhe bansongwakazhi, o mepuzho o bebepwizhe ku Kochi. Mulongo waimenejilengako jibumba jetu waambile’mba: “Kechi naumvwine moyo ne, nangwa kya kuba nafwainwe kwikala na moyo mambo naimene ku bashabyambo bene baya nkuwa. Pano bino, namwene’mba Yehoba uji ne atweba pa kwitubuula bya kwamba juba ja mambo saka jikyangye kufika.”
Kije kyachibijile monka mo twakebejilenga kabiji kyabwezhezhe ano mambo ku kafulumende kuba’mba atalepo jikwabo.
Jisaka ja Mupunga ja kwa Ken
Ken uji na myaka itanu na umo wikala mu Haiti. Watemenwe bingi kumvwa’mba kipwilo mo ayanga basakwikishimikila Nzubo ya Bufumu ya katataka. Wafuukwilepo kulenga kakilambwilo ne kwikafya mo alaalanga. Mali a kwingijisha ku sukulu amupanga bansemi banji wiabikanga mu kakilambwilo. Wafyanga ano mali kufikatu ne kimye ba kushimika Nzubo ya Bufumu kyo batatwile kushimika. Wapeele balongo kakilambwilo, mwajinga mali afikilamo kupota jisaka ja mupunga. Mupunga wapotele Ken ye ye bajiilenga pa moba avula pachaile.
Mikambizho Kufuma ku Mukulumpe wa Bakapokola
Ku mpelo ya mwaka wapwa, twalombele luusa lwa kuya mu mapuzha a Sierra Leone mo babulanga kuswisha muntu kuyamo na mambo a kikola kya Ebola. Bakalama ba myanzo batambulanga mabaaji ne mapepala a kuswisha myotoka pa kutwela mu ano mapunzha, abino byo byaubanga ne bantu pa kutwala mabuku ne makalata. Ba mu Kavoto Kakwasha Baponenwa na bya Malwa basendanga bya kupiminako, muchi ne kajo. Kechi kyakatazhanga kutambula ano mapepala ne.
Kyamwekele kimo kitundaika bingi. Balongo banembele makalata kuba’mba bebape mabaaji 34 ne mapepala a motoka 11, pano bino bafwainwe patanshi kumonañana na mukulumpe wa bashilikale kuba’mba aswishe. Balongo babiji kufuma pa musampi bamonañene na uno mukulumpe pa juba jo bafwainwe kutambwilapo mabaaji ne mapepala. Ano makalata o batumine aelekele. Waambijile balongo amba kebai ano makalata anweba bene po balumbikile mapepala avula, pano bino kechi beataainepo ne. Uno mukulumpe wabuujile munembeshi wanji amba katatakatu ashinke mu ofweshi, kabiji kafwako makalata akwabo anemba bantu o asakutalapo katataka ne, poso papite milungu ibiji. Balongo balombele kwi Yehoba mu muchima kuba’mba ebakwashe. Uno mukulumpe watajile balongo ne kwibepuzha’mba, “Nanchi mubena kukeba mabaaji ne mapepala anga?” Byo bamubuujile onse o bakebelenga, waimene pa kipona ne kwamba’mba, “Avujisha!”
Balongo bamulumbulwijile mwingilo wetu ne kuba’mba bintu byo tubena kutwala bibena kukwasha bantu kwizhikijila ku kikola kya Ebola. Uno mukulumpe waikeletu nzoo, watajile munembeshi wanji ne kumwambila’mba, “Bape byonse byo babena kukeba.”
Guinea and Sierra Leone: Babikile mwa kowela ku maboko pa Nzubo ya Bufumu