တၢ်မၤတၢ်တတီတလိၤန့ၣ် မၤဘၣ်ဒိနၤဒ်လဲၣ်

မ့ၢ်နတူၢ်လိာ် တၢ်ကတိၤတဘီအံၤဧါ. တဘျီတခီၣ် ပကကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီတဖၣ် ဒ်စမဲသၣ်အသိးလီၤ. ဖဲပကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်ကီဒ်အံၤအခါ ပမၤဘၣ်လိာ်ဖိးဒ့က့ၤ အီၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ, တဘျီတခီၣ် ပမၤတၢ်တတီတလိၤတစဲး ဒ်သိးပသုတတူၢ်ဘၣ်တၢ်မဲာ်ဆှးတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ဖဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဟဲဖျါထီၣ်အခါ ပတၢ်တတီတလိၤအံၤ ကမၤဘၣ်ဒိပှၤလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ်လၢ လာ်တဖၣ်အံၤတက့ၢ်.

တၢ်တတီတလိၤ မၤဟးဂီၤတၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သး

တၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်လၢအဂ့ၤန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ တၢ်နာ်အီၣ်လိာ်သး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. ဖဲပှၤခံဂၤနာ်န့ၢ်လိာ်သးအခါ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ရ့လိာ်သး ပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်မံသးမုာ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သး တမ့ၢ်တၢ်လၢ အဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ တဖျးမဲာ်အတီၢ်ပူၤဘၣ်. ဖဲပှၤခံဂၤ ဟံးန့ၢ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကရ့လိာ်သးအဂီၢ်, တဲသကိးတၢ်တီတီလိၤလိၤ ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်လီၤသးလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဂီၢ်အခါ တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ တၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးဟးဂီၤသ့ခီဖျိလၢ တၢ်တတီတလိၤ ထဲတဘျီဧိၤအဃိန့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲတၢ်နာ်န့ၢ်လိာ်သးဟးဂီၤအခါ ပကမၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤအီၤဒ်အလီၢ်လီၢ်န့ၣ် တညီဝဲလၢၤဘၣ်.

မ့ၢ်နတံၤသကိးလၢ နနာ်န့ၢ်အီၤတဂၤ လံၣ်အီၣ်လီအီၣ်နၤ တဘျီဘျီဧါ. မ့ၢ်မၤဘၣ်ဖုးနၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နတူၢ်ဘၣ်ဒ်လဲၣ်. နသးကဘၣ်ဒိဖးဒိၣ်ဒီး နကတူၢ်ဘၣ်လၢ နသကိးတတီဒီးနၤဘၣ်. နမ့ၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် ပနၢ်ပၢၢ်စၢၤနၤသ့ဝဲလီၤ. တၢ်မၤတၢ်တတီတလိၤန့ၣ်မၤဟးဂီၤ တၢ်ရ့လိာ်မုာ်လိာ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်သ့လီၤ.

တၢ်တတီတလိၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်တတီတလိၤ

University of California, မုၢ်ကျိၤဝဲၤကွာ်ဖၠၣ်စိမိၤ အကၠိသရၣ်တဂၤလၢအမ့ၢ် ရိၣ်ဘၢၣ်အ့နဲၣ် စံးဝဲလၢ “နီၢ်နီၢ်န့ၣ် တၢ်တတီတလိၤမၤအသးဒ် တၢ်ဆါလၢအဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်တၢ်န့ၣ်လီၤ.” လၢတၢ်အံၤအဃိ တၢ်တတီတလိၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤလၢ တၢ်ဆါဃၢ်လီၤ. ပှၤလၢအမၤတၢ်တတီတလိၤတဂၤ နမ့ၢ်ဆဲးကျိးဒီး အီၤအါအါန့ၣ် တၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဘၣ်ဘှီအိၣ်ဝဲလၢ တၢ်တတီတလိၤက “ဘၣ်ကူဘၣ်ဂာ်” နၤလီၤ.

ပဟးဆှဲး တၢ်တတီတလိၤအပျံၤသကွီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံမၤစၢၤပှၤသ့ဝဲလီၤ. ဝံသးစူၤသမံသမိးကွၢ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတနီၤတက့ၢ်.