အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်

၁-၂. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်လဲၣ်. (ခ) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

ပှၤတနီၤနာ်ဝဲလၢ နယူချံယါတၢ်ဒုး မ့တမ့ၢ် န့ဆၢၣ်တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံး ကမၤဟးဂီၤဟီၣ်ခိၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံတသိၣ်လိဝဲ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် လံာ်စီဆှံ သိၣ်လိဝဲလၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်​ တၢ်ဒုးကအိၣ်ထီၣ်တခါလၢ အကကဲဘျုးဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်ဒုးတခါအံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်​ ဒီးတၢ်ဒုးအံၤ ကဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်သးခုလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁:၃) အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ တမၤဟးဂီၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ကမၤပူၤဖျဲးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလီၤ. အကမၤပူၤဖျဲးဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၂ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်​ ကမၤပူၤဖျဲး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ ခီဖျိလၢ ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ဒုးအံၤ ကမၤပူၤဖျဲး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ ခီဖျိမၤဟးဂီၤကွံာ် ပှၤအၢပှၤသီ ဒီးမၤပူၤဖျဲး ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ကမၤပူၤဖျဲး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ ခီဖျိဒီသဒၢဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်တဖျၢၣ်အံၤဒ်သိး အသုတဟးဂီၤတဂ့ၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၁:၁၈) ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဂီၢ် ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ် လွံၢ်ဖျၢၣ်လၢအမ့ၢ် အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်​ ဘူးကဘၣ်အခါန့ၣ်​ တၢ်မနုၤ ကကဲထီၣ်အသးလဲၣ်, ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဒီသဒၢ ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်​ ဒီးဒ်အၢ်မက့းဒိၣ်​ ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ပဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်

၃. (က) တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “အၢ်မက့းဒိၣ်” န့ၣ်အခီပညီ မ့ၢ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ် လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်တၢ်လီၢ်အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်လဲၣ်.

^၃ ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆ တက့ၢ်. လၢလံာ်စီဆှံအပူၤ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “အၢ်မက့းဒိၣ်” န့ၣ်အိၣ်ထဲတဘျီလီၤ ဒီးတၢ်ကတိၤအံၤ ဟဲလီၤစၢၤလၢ ဧ့ၤဘြံၤအတၢ်ကတိၤလၢ အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ “ကစၢၢ်မကံးဒိၤ” လီၤ. မကံးဒိၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝ့ၢ်တဝ့ၢ်လၢ အအိၣ်လၢ လၢပျၢၤကီၢ်အံၣ်စရ့အပူၤလီၤ. (စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၁:၂၇) ဘၣ်ဆၣ်​ အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်လီၢ်နီၢ်ကီၢ်တတီၤအမံၤဘၣ်. အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်အိၣ်သးလၢ “စီၤပၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢခဲလၢာ်” ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးလၢ ကထီဒါ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄) ဘၣ်ဆၣ်​ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ တၢ်ကတိၤလၢအမ့ၢ် “အၢ်မက့းဒိၣ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ဒုးလၢ အကဟဲကဲထီၣ်အသး ဖဲစီၤပၤလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ အၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်တၢ်လီၢ်နီၢ်ကီၢ် တတီၤဘၣ်လဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်တၢတမံၤန့ၣ်​ ကစၢၢ်မကံးဒိၤန့ၣ်​ တအိၣ်အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. ခံမံၤတမံၤန့ၣ်​ တၢ်လီၢ်ဖဲ မကံးဒိၤအခိၣ်အဃၢၤန့ၣ်​ “စီၤပၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢခဲလၢာ်” ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်​ ဒီးအတၢ်စုကဝဲၤတဖၣ်​ ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးအဂီၢ် တၢ်လီၢ်တတြီၢ်ဘၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်သၢမံၤတမံၤန့ၣ်​ ဒ်ပကမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်မၤလိအံၤအပူၤအသိး တၢ်ဒုးအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ ကစးထီၣ်အသးဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်အ “စီၤပၤတဖၣ်” ဒုးဝဲကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ လၢအအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်အခါန့ၣ်လီၤ.

၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးဘၣ်ထွဲဝဲ အတၢ်ဒုးဖးဒိၣ်​ လၢအလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီဒီး အၢ်မက့းဒိၣ်လဲၣ်.

^၄ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးဘၣ်ထွဲဝဲ တၢ်ဒုးဖးဒိၣ်​ လၢအလီၢ်ခံကတၢၢ်တဘျီဒီး မကံးဒိၤလဲၣ်. လၢပျၢၤလၢမကံးဒိၤ ဒီးယံးစရ့လး အတၢ်တြီၤ လၢအအိၣ်ဖဲမကံးဒိၤ အခိၣ်အဃၢၤန့ၣ်​ တၢ်ဒုးကဲထီၣ်ဝဲ အါမးလီၤ. တဘျီတခီၣ်​ ဖဲတၢ်လီၢ်အဝဲန့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤဝဲအခ့အပှၤတဖၣ်​ လၢကမၤနၢၤတၢ်လီၤ. အဒိ လၢ “ထံမကံးဒိၤအနံၤ” န့ၣ်ကစၢ်ယွၤမၤစၢၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် စီၤဘါရး လၢအကမၤနၢၤ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိအသုးမုၢ်လၢ သုးခိၣ်စီၤစံစရၤ တီခိၣ်ရိၤမဲဝဲန့ၣ်လီၤ. စီၤဘါရး ဒီးဝံမုၣ်​ နီၢ်ဒဘိရၤ စံးဘျုးယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိအဝဲသ့ၣ်​ မၤနၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးအပူၤအဃိလီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ သးဝံၣ်ဝဲလၢ “တၢ်ဒုးတၢ်လၢမူခိၣ်, ဆၣ်ဧိၤဖီဧိၤ . . . ဒုးသုးတၢ်ဒီးစီၤစံစရၤ, ထံကျိကံၡိၣ်မၤလီၤထွံကွံာ်အီၤ” လီၤ.—စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၅:၁၉-၂၁.

၅. အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုး ဒီးတၢ်ဒုးလၢ စီၤဘါရးဒုးဝဲန့ၣ်​ လီၤဆီလိာ်အသးဒ်လဲၣ်.

^၅ စီၤဘါရး ဒီးနီၢ်ဒဘိရၤ မၤကတၢၢ်အတၢ်သးဝံၣ်လၢ ‘မ်နဒုၣ်နဒါခဲလၢာ်ဟးဂီၤဒ်န့ၣ်, ယွၤဧၢ, မ့မ့ၢ်ပှၤလၢအအဲၣ်နၤတဖၣ်န့ၣ်​ မ်အအိၣ်ဒ်မုၢ်လၢ အလဲၤထီၣ်လၢ အဂံၢ်ဆူၣ်အဘါဆူၣ်အသိးန့ၣ်တက့ၢ်.’ (စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ၅:၃၁) ဒ်န့ၣ်အသိး ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤ ဒီးမ့မ့ၢ် ပှၤလၢအအဲၣ်ကစၢ်ယွၤန့ၣ်​ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဒီသဒၢလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်ဒုးခံခါအံၤန့ၣ်​ တၢ်လၢအလီၤဆီလိာ်သး လၢအရ့ဒိၣ်​ အိၣ်ဝဲတခါလီၤ. ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်​ တၢ်ဒုးအပူၤန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ တဒုးတၢ်ဘၣ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်စုကဝဲၤဒၣ်လဲာ် တအိၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်​ ကအိၣ်ဒီး ‘အဂံၢ်အဘါ’ ခီဖျိ ‘အအိၣ်ဃိကလာ်, ဒီးသန့ၤအသး’ လၢယဟိဝၤယွၤ ဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်အဃိလီၤ.—ယၡါယၤ ၃၀:၁၅; လီၣ်ဖျါ ၁၉:၁၁-၁၅.

၆. ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် အဒုၣ်အဒါ လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲကသူဝဲ ကျဲအါဘိလီၤ. အဒိ အဝဲကသူဝဲ သူၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဟူး ဒီးလီဝၢ်ဒံးလီၤ. (ယိၤဘး ၃၈:၂၂, ၂၃; ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၉-၂၂) ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲကမၤဝဲဒ်သိး အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ ကဒုးလိာ်က့ၤအသး ကဒဲကဒဲလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၀:၁၇, ၂၂, ၂၃) တကးဒံးဘၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲကမၢ မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်​ မၤဟးဂီၤကွံာ် ပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်လီၤ. (ယၡါယၤ ၃၇:၃၆) အဝဲမ့ၢ်မၤဝဲ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ အဝဲကမၤနၢၤတၢ် ဒီးအဒုၣ်အဒါ ကဟးဂီၤခဲလၢာ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကပူၤဖျဲး ကိးဂၤဒဲးလီၤ.—ကတိၤဒိ ၃:၂၅, ၂၆.

ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်​ ဘူးကဘၣ်အခါန့ၣ်​ တၢ်မနုၤ ကကဲထီၣ်အသးလဲၣ်

၇-၈. (က) ဒ် ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁-၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဟီၣ်ခိၣ်အပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ တၢ်ကစီၣ်အံၤ ကမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤဘၣ်ယိၣ်လဲၣ်.

^၇ တချုးလၢ “ကစၢ်အမုၢ်နံၤ” တုၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤအိၣ်ဝဲ” လီၤ. (ဖး ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၁-၆ တက့ၢ်.) “ကစၢ်အမုၢ်နံၤ” လၢ ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၇:၁၄) ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်​ ဘူးကစးထီၣ်အခါ တၢ်မနုၤကမၤအသးလဲၣ်. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ပှၤကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်လၢအလီၤဆီဒိၣ်မးတမံၤလီၤ. ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတခါအံၤ ကမ့ၢ်ဝဲတၢ်ပနီၣ်လီၤဆီလၢ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ကစးထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ.

^၈ ပှၤကဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ “တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤအိၣ်ဝဲ” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဟီၣ်ခိၣ်ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကတဲဝဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်. လၢပှၤတဲဒ်န့ၣ်တဖၣ်အကျါန့ၣ်​ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်တဖၣ်​ ကပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဧါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီး ကတဲဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတခါအံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲတၢ်လံၣ်တၢ်လီ လၢအဟဲလၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်အအိၣ်လီၤ. တၢ်လံၣ်တၢ်လီအံၤ ဒုးနာ်န့ၢ်ပှၤဂၤတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ဘံၣ်တၢ်ဘၢ ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ် ဘူးကစးထီၣ်​ အဆၢကတီၢ်အဃိ မ့ၢ်တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤဟဲဘၣ်အီၤ တကီၢ်ခါ, ဒ်တၢ်ဟုးဆါဘၣ်ပိာ်မုၣ်​ လၢအဒၢထီၣ်အသိးန့ၣ်” လီၤ. မ့မ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီတဖၣ်န့ၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤအသးဝံၤလံ ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ တသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤဝဲ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ကစးထီၣ်အသးအဆၢကတီၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်အဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကကမၢကမၣ်လီၤ.

၉. ကစၢ်ယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢအီၤအံၤ ဒ်လဲၣ်.

^၉ ယဟိဝၤယွၤ တမၤဟးဂီၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ်ပၢအီၤအံၤ တဘျီဃီခဲလၢာ် ဒ်စီၤနိအၤအစိၤအသိးဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲကမၤဝဲ ခံပတီၢ်လီၤ. အဆိကတၢၢ်တပတီၢ်န့ၣ်​ အဝဲကမၤဟးဂီၤ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်​ လၢအမ့ၢ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်​ ခဲလၢာ်န့ၣ်လီၤ. ဝံၤဒီးဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ အဝဲကမၤဟးဂီၤကွံာ် မုၣ်ကီၤလံၢ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ လၢအအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်တဖၣ်​ လၢအမ့ၢ် ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ်, သုးမုၣ်သံၣ်ဘိ, စံပွါယ့ အကျိၤအကျဲတဖၣ်​ ဒီးတၢ်အဂၤတဖၣ်လီၤ. ခဲအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်မၤအသးလၢ အရ့ဒိၣ်ခံမံၤအံၤလီၤ.

၁၀. ဒ် လီၣ်ဖျါ ၁၇:၁, ၆ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၈:၂၄ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်လဲၣ်.

^၁၀ “တၢ်စံၣ်ညီၣ်ဘၣ်ဃး ဒီးဃဲသဲမုၣ်ဖးဒိၣ်.” (ဖး လီၣ်ဖျါ ၁၇:၁, ၆; ၁၈:၂၄ တက့ၢ်.) ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ မၤဘၣ်ဒိ ကစၢ်ယွၤအမံၤဂ့ၤသၣ်ဂ့ၤလီၤ. အဝဲသိၣ်လိဝဲ တၢ်လံၣ်တၢ်လီတဖၣ်​ လၢဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤလီၤ. ဒ်ဃဲသဲမုၣ်အသိး တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အကမၣ်န့ၣ်​ တတီဒီးယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်အပဒိၣ်ပပှၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ဆီၣ်သနံး အကရၢဖိတဖၣ်​ ဒီးဟံးန့ၢ်အီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အကျိၣ်အစ့လီၤ. ဒီးအမၤသံပှၤအါမး ဃုာ်ဒီးယွၤအခ့အပှၤတနီၤလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၉:၂) ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်ဒ်လဲၣ်.

၁၁. “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤဂီၤဆှုၣ်ကလာ်” န့ၣ်မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးကစၢ်ယွၤကသူအီၤလၢ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ယဟိဝၤယွၤ ကသူဝဲ “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤဂီၤဆှုၣ်ကလာ်” တဒု “အနၢၤဆံဆဲၣ်ဘိ” ဒ်သိးကမၤဟးဂီၤကွံာ် “ဃဲသဲမုၣ်ဖးဒိၣ်” လီၤ. တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤအံၤန့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ (United Nations) လီၤ. ဒီးတၢ်အနၢၤဆံဆဲၣ်ဘိန့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ ပဒိၣ်ပပှၢ်လၢပစိၤခဲအံၤ လၢအဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ကရၢကရိအဝဲန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤပာ်ပနီၣ်ဝဲ တုၤအခါ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်အံၤ ကထီဒါဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်လီၤ. ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်အံၤ “ကမၤသယုၢ်အီၤ, ဒီးကဒုးအိၣ်ဘ့ၣ်ဆ့အီၤ” ခီဖျိဂုာ်န့ၢ်အတၢ်ထူးတၢ်တီၤ ဒီးမၤဖျါထီၣ်​ အတၢ်အၢတၢ်သီန့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၇:၃, ၁၆) ပိာ်မုၣ်တဂၤအံၤ တဲဂ့ၤလီၤအသးလၢ “ယဆ့ၣ်နီၤ နီၢ်ပၤမုၣ်ယဲ, ဒီးယတမ့ၢ်ဘၣ်​ ပှၤမုၣ်ကမဲဘၣ်, ဒီးယတထံၣ်ဘၣ်တၢ်သးအုး လ့ၤတက့ၤဘၣ်.” အဝဲတဲဝဲဒ်အံၤန့ၣ်​ အိၣ်လံဖးယံာ်လံ. (လီၣ်ဖျါ ၁၈:၇, ၈) ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤ ကချ့ဝဲ တုၤဒၣ်လဲာ် ကဖျါလီၤဂာ်လၢအယံာ်ထဲ တနံၤလီၤ. အဃိ ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ ပှၤလၢဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအကမၣ်တဖၣ်​ ကဖုးဘၣ်အသးလီၤ.

၁၂. ယဟိဝၤယွၤ တပျဲလၢ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၁၂ ကစၢ်ယွၤတပျဲလၢ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် အခ့အပှၤတဖၣ်ဘၣ်. ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ကစၢ်ယွၤအမံၤ လၢတၢ်သူၣ်ခုသးခုအပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် ဒီးဟးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤလီၤ. (မၤတၢ် ၁၅:၁၆, ၁၇; လီၣ်ဖျါ ၁၈:၄) ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ မၤစၢၤစ့ၢ်ကီးပှၤဂၤ ဒ်သိးကဟးထီၣ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤလီၤ. အဃိ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်​ “တဘၣ်ဃုာ်” မ့တမ့ၢ် တတူၢ်ဘၣ်​ ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်​ “အတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်” ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်ကလိၣ်ဘၣ်​ တၢ်နာ်လီၤ.

၁၃. (က) စီၤကိးန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်. (ခ) ဒ် ယဃ့းစက့လး ၃၈:၂, ၈, ၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး အၢ်မက့းဒိၣ်​ ကစးထီၣ်ဖဲလဲၣ်​ အခါလဲၣ်.

^၁၃ စီၤကိး အတၢ်ဟဲဒုး. (ဖး ယဃ့းစက့လး ၃၈:၂, ၈, ၉ တက့ၢ်.) ဖဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢအကမၣ်ခဲလၢာ် ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ ကဖျါလီၤဂာ်ဒ် သ့ၣ်လၢအအိၣ်လီၤတဲာ်တ့ၢ်ထဲတထူၣ်​ လၢကလံၤမုၢ်ဖးဒိၣ်​ ဟဲဝံၤအလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ကသးထီၣ်တၢ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲကပာ်ဖျါထီၣ်​ အတၢ်သးထီၣ်အံၤခီဖျိ ကသူဝဲ “သးတကဆှီဘၣ်” လၢအမ့ၢ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤအကမၣ်လၢ အဟဲလၢ တၢ်နါတဖၣ်အအိၣ်​ ဒ်သိးပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒီးကထီဒါ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤအဂီၢ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၃, ၁၄) ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်လၢ အပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးအံၤန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “စီၤကိးအအိၣ်လၢ ကီၢ်မါကူး” လီၤ. ဒီးဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ဟဲဒ်သိး ကဒုးကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်အခါ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုး ကစးထီၣ်ဝဲလီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၆.

၁၄. စီၤကိး ကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ စီၤကိးကနာ်န့ၢ်အ “တၢ်ဖံးတၢ်ညၣ်အစုဒုၣ်” လၢအမ့ၢ် အသုးမုၢ်အဂံၢ်အဘါလီၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၂:၈) ပကဒိးသန့ၤပသးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ ကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပတအိၣ်ဒီး တၢ်ဒီသဒၢဘၣ်. ဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ လၢညါအဂံၢ်အဘါဆူၣ်ဘၣ်ဆၣ်​ အကစၢ်ယွၤတဖၣ်​ မၤပူၤဖျဲးအီၤလၢ “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ” ဒီး “အနၢၤဆံဆဲၣ်ဘိ” အစုပူၤ တန့ၢ်ဘၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၁၇:၁၆) အဃိ စီၤကိးကဆိကမိၣ်ဝဲလၢ အကမၤနၢၤတၢ် ညီညီဖိလီၤ. ဒီးအဝဲကဒုး ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ‘ဒ်တၢ်အၢၣ်လုၢ်ဘၢ ထံဧိၤကီၢ်ဧိၤအသိး’ လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၆) ဘၣ်ဆၣ်​ တယံာ်ဘၣ်ဒီး အဝဲကသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အကတုၤလၢ တၢ်ဟးဂီၤလီၤ. ဒ်စီၤပၤဖၤရိၤလၢ ပီၣ်လဲၣ်ဂီၤပူၤအသိး အဝဲကသ့ၣ်ညါလီၤအသးလၢ အဒုးဝဲ ယဟိဝၤယွၤလီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၁၄:၁-၄; ယဃ့းစက့လး ၃၈:၃, ၄, ၁၈, ၂၁-၂၃.

၁၅. ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးကမၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ ကစၢ်ခရံာ် ဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢ မူခိၣ်တဖၣ်​ ကဒီသဒၢဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ ဒီးကမၤဟးဂီၤကွံာ် စီၤကိးဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၉:၁၁, ၁၄, ၁၅) မ့မ့ၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ်လၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအဒုၣ်အဒါလၢ အဒိၣ်ကတၢၢ် ဒီးအလံၣ်အီၣ်​ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကလဲၤဒုးဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ လၢအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီးအီၤ ဒ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးကထၢနုာ်အီၤ ဒီးအတၢ်ဝံတၢ်နါတဖၣ်​ လၢတၢ်ယိာ်ပူၤ အနံၣ်တကထိလီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၂၀:၁-၃.

ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဒီသဒၢ ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်

၁၆. (က) ပ ‘သ့ၣ်ညါယွၤ’ န့ၣ်ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်န့ၣ်​ ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါယွၤတဖၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပမ့ၢ်အိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ ယံာ်လံမ့ၢ်ဂ့ၤ, တယံာ်ဒံးဘၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဒ်သိးပကပူၤဖျဲးလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်အဂီၢ်, ပကဘၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢပ ‘သ့ၣ်ညါယွၤ’ ဒီး ‘စူၢ်ပကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်သးခုအကစီၣ်’ လီၤ. (၂ သ့းစၤလနံ ၁:၇-၉) ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီ, တၢ်လၢကစၢ်ယွၤ ဘၣ်သးဝဲ ဒီးတၢ်လၢအတဘၣ်သးဝဲ တဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ပ ‘သ့ၣ်ညါယွၤ’ လီၤ. ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပသ့ၣ်ညါယွၤသ့ ခီဖျိလၢ ပအဲၣ်အီၤ, ပဒိကနၣ်အကလုၢ် ဒီးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤ ထဲတဂၤဧိၤလီၤ. (၁ ယိၤဟၣ်​ ၂:၃-၅; ၅:၃) ပမ့ၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပသ့ၣ်ညါကစၢ်ယွၤန့ၣ်ပက ‘ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါပှၤ လၢယွၤ’ ဒီးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ အတၢ်ဒီသဒၢ လၢအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးအပူၤလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၈:၃) ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢပမ့ၢ် ‘ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါပှၤ လၢယွၤ’ န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအဃိလီၤ.

၁၇. ပကဘၣ်ဒိကနၣ်​ “ပကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်သးခုအကစီၣ်” န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၇ “ပကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် အတၢ်သးခုအကစီၣ်” န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီခဲလၢာ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲ လၢပထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. ပပၣ်ဖျါထီၣ်လၢ ပဒိကနၣ်​ တၢ်သးခုကစီၣ်သ့ခီဖျိ ပမၤထွဲအီၤလၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးပကပာ်ဆိ ကစၢ်ယွၤအဘီအမုၢ် လၢနီၣ်ဂံၢ်တၢ, အိၣ်မူဒ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်အသိး ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယွၤအဘီအမုၢ် အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၆:၃၃; ၂၄:၁၄) ဒီးပကဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤ ခရံာ်အဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ လၢအဘၣ်မၤလၢပှဲၤ အမူဒါဖးဒိၣ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၅:၃၁-၄၀.

၁၈. ခရံာ်ဖိလၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်​ ကပာ်ဖျါဆၢက့ၤ တၢ်သးကညီၤလၢ ပှၤလၢအမၤစၢၤတ့ၢ်အီၤတဖၣ်အဖီခိၣ်​ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၈ တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ လၢအဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်​ ကပာ်ဖျါဆၢက့ၤ တၢ်သူၣ်ဂ့ၤသးဝါလၢ “သိလၢအဂုၤအဂၤ” တဖၣ်အဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၀:၁၆) အဝဲသ့ၣ်​ ကမၤဝဲဒ်န့ၣ်​ လၢကျဲဒ်လဲၣ်. တချုးလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်​ ဘၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်ပှၤ ၁၄၄,၀၀၀ ကိးဂၤဒဲး ကဘၣ်တၢ်မၤဂဲၤဆၢထၢၣ်သမူထီၣ်က့ၤအီၤ ဆူမူခိၣ်​ ဒ်ပှၤနီၢ်သးဖိလၢ အသံတသ့လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကပၣ်ဃုာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢ မူခိၣ်တဖၣ်အကျါ ဒီးကမၤဟးဂီၤကွံာ် စီၤကိးဒီးကဒီသဒၢဝဲ “ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်” လၢအမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၂:၂၆, ၂၇; ၇:၉, ၁၀) ဖဲယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤလၢ အဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤတဖၣ်​ အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအခါ ပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်​ ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အဃိ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ပှၢ်ဂီၢ်မုၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်အံၤ ကသးခုဒိၣ်မးလီၤ.

ဒ်တၢ်အကတၢၢ် ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ပဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၁၉-၂၀. ဒ်အၢ်မက့းဒိၣ်ဘူးထီၣ်ဝဲအသိး ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်သနာ်က့ ပဆဲးအိၣ်ဒီးတၢ်သးတီ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၉ ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အံၤအတီၢ်ပူၤ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤအါဂၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ လဲၤခီဖျိဝဲလၢ တၢ်သူၣ်ခုသးခုအပူၤလီၤ. (ယၤကိာ် ၁:၂-၄) တၢ်ထုကဖၣ်​ မၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်​ ဒိၣ်မးလီၤ. (လူၤကၣ်​ ၂၁:၃၆) ပကြၢးဃ့ဘါထုကဖၣ်​ တကးဒံးဘၣ်​ ကိးနံၤဒဲးန့ၣ်​ ပကြၢးမၤလိ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ တယံာ်လၢၤဘၣ်​ ကဟဲလၢပှဲၤထီၣ်တဖၣ်​ ဒီးဆိကမိၣ်ထံအီၤလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၂) ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်​ ဒီးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ထီဘိန့ၣ်​ ပတၢ်မုၢ်လၢ် ဒီးတၢ်နာ် ကဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်ဝဲလီၤ.

^၂၀ ဆိကမိၣ်ကွၢ်လၢ ဖဲဘၤဘူၤလိၣ်ဖးဒိၣ်​ ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤ ဒီးအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးဝံၤအခါ နကသးခုထဲလဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဒီးဆိကမိၣ်ကွၢ်စ့ၢ်ကီးလၢ ဖဲပှၤကိးဂၤဒဲး ပာ်ကဲကစၢ်ယွၤအမံၤ ဒီးအတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ် လၢကပၢတၢ်အခါ ကလီၤသးခု ထဲလဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၂၃) အဃိ အၢ်မက့းဒိၣ်မ့ၢ် တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါယွၤ, ဒိကနၣ်ယွၤအဖိခွါအကလုၢ် ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်တူၢ်န့ၢ်ခီၣ်ကဲ တုၤလၢအကတၢၢ်တဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ.—မးသဲ ၂၄:၁၃.