၁၉၂၁ ပူၤကွံာ်အနံၣ် တကယၤ
တၢးထီခိးတၢ် လါယနူၤအါရံၤ ၁, ၁၉၂၁ သံကွၢ်လံာ်စီဆှံကၠိဖိ တၢ်သံကွၢ်ဒ်အံၤ ‘လၢတနံၣ်အံၤအတီၢ်ပူၤ နအိၣ်ခိးကွၢ်လၢ်တၢ်မၤ မနုၤလဲၣ်.’ ဝံၤဒီး အတၢ်စံးဆၢန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ဟံးန့ၢ်အီၤလၢ ယၡါယၤ ၆၁:၁, ၂ လၢအတဲဘၣ် အဝဲသ့ၣ်လၢ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုကစီၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံအဆၢအံၤ တဲဝဲလၢ “ယွၤဖှူလံယၤဒ်သိး ယကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုအကစီၣ် လၢပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိ, . . . ဒ်သိးယကကိးထီၣ်နံၣ်တၢ်ဘၣ်ယွၤအသး, ဒီးပကစၢ်မၤဆၢတၢ်အၢအမုၢ်တနံၤ” လီၤ.
ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်သးဒူ
လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ကမၤလၢပှဲၤ အမူဒါအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူလီၤ. အဝဲသ့ၣ် ဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ “တၢ်သးခုအကစီၣ်” လၢပှၤဆီၣ်လီၤသးတဖၣ်အဂီၢ် တကးဒံးဘၣ် အဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤစ့ၢ်ကီး “ကစၢ်မၤဆၢတၢ်အၢအမုၢ်တနံၤ” လၢပှၤအၢပှၤသီတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါကၠ့ၤ ဟ့ၣ်(ၡ်) ဟီးစခံၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ခဲနဒၣ်န့ၣ် အလဲၤခီဖျိဘၣ်တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါ သနာ်က့ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဒူအပူၤလီၤ. ဖဲတၢ်ယီၤထီၣ် ၁၉၂၁ နံၣ်န့ၣ် အဝဲထံၣ်လိာ်သးဒီး Methodist တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဟီးစခံၤ စးထီၣ်တဲသကိးတၢ်ဒီးအီၤလၢ “ပကတဲသကိး လံာ်စီဆှံနီၤ. ပတၢ်ထံၣ်မ့ၢ်တလီၤပလိာ်ဘၣ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်တခါခါနာ်က့ ပကမၤကတၢၢ် ပတၢ်ကတိၤလၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ.” ဘၣ်ဆၣ် တၢ်တကဲထီၣ်အသး ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ဟီးစခံၤ တဲဝဲလၢ “ပတဲသကိးဘၣ်တၢ် ထဲစှၤကိာ်မံးနံးဖိ ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်တဂၤအံၤ ထိဝဲတြဲၤဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးယဆိကမိၣ် တြဲၤဘူးကလီၤပှီၢ်ညါ.”
ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ် ကိးဃါထီၣ်လၢ “ဘၣ်မနုၤအဃိ နတလဲၤလၢ ပှၤလၢတကဲခရံာ်ဖိအအိၣ် ဒီးတဲသကိးတၢ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်လဲၣ်.” ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟီးစခံၤ တတဲဆၢက့ၤဝဲဘၣ် ဒီးဟဲက့ၤဝဲလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟီးစခံၤ ဆိကမိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ ‘ယဆိကမိၣ်ဒု ယတဲသကိးတၢ်ဒီး ပှၤလၢအတကဲခရံာ်ဖိလီၤမၢၤ.’
လၢခံတနံၤ ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သရၣ်လဲၤထီၣ်လၢ အသရိာ်အခါ အဝဲတဲဟးဂီၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟီးစခံၤ အဂ့ၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟီးစခံၤ တဲဝဲလၢ “အဝဲဟ့ၣ်ပလီၢ် အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖိလၢ ယမ့ၢ်ပှၤလၢအလီတၢ် လၢအဟဲနုာ်လီၤလၢ ဝ့ၢ်ပူၤ ဒီးကြၢးလၢပှၤမၤသံယၤ.” ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ တမၤပတုာ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဘၣ်. ဒီးအဝဲဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးတဲသကိးဘၣ်တၢ်ဒီး ပှၤအါဂၤလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါဟီးစခံၤ တဲဝဲလၢ “ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မုာ်ဒိၣ်မး. ပှၤတနီၤနီၤတဲဝဲလၢ ‘ယသ့ၣ်ညါ နမ့ၢ်ပှၤလၢအမၤယွၤတၢ်မၤ’ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ယၤတၢ်လၢ ယလိၣ်ဘၣ်တဖၣ်လီၤ.”
နီၢ်ကစၢ် ဒီးဟံၣ်ဖိဃီဖိ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ
ဒ်သိးကမၤစၢၤပှၤလၢ အသးအိၣ်တၢ်တဂၤ ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂီၢ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ် ထုးထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢလံာ် The Golden Agea အပူၤလီၤ. လံာ်အံၤအိၣ်ဝဲဒီး လံာ်စီဆှံအတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ် ကမၤစၢၤဝဲအဖိအဂီၢ်လီၤ. မိၢ်ပၢ် ကသံကွၢ်အဖိလၢ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ် ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကဃုဝဲတၢ်စံးဆၢလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤလီၤ. တၢ်သံကွၢ်တနီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ “လံာ်စီဆှံအိၣ်ပှဲၤကတြူၢ်လဲၣ်” ဒီးတၢ်သံကွၢ် ဒ်အံၤန့ၣ် သိၣ်လိဝဲ ပှၤဖိသၣ်လၢ လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်. တၢ်သံကွၢ်အဂၤတနီၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ “ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီခဲလၢာ် ကဘၣ်မုၢ်လၢ်ဝဲလၢ ကထံၣ်ဘၣ် တၢ်မၤအၢမၤနးဧါ.” တၢ်သံကွၢ်ဒ်အံၤန့ၣ် မၤစၢၤပှၤသးစၢ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ တၢ်သးဒူအဂီၢ်လီၤ.
တကးဒံးဘၣ် လံာ်စီဆှံအတၢ်သံကွၢ် ဒီးတၢ်စံးဆၢတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤစ့ၢ်ကီး ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. တၢ်စံးဆၢတဖၣ်န့ၣ် နထံၣ်န့ၢ်အီၤသ့လၢ လံာ်တဘ့ၣ်လၢ အမ့ၢ် Studies in the Scriptures လီၤ. ပှၤဖးလံာ်ဖိလၢ အကထိတဖၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲအဘျုးအါမးလၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအံၤ ဘၣ်ဆၣ် The Golden Age of December 21, 1921 ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤခံခါအံၤ ပှၤတဆဲး ထုးထီၣ်အီၤလၢၤဘၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.
လံာ်အသီတဘ့ၣ်
လံာ် The Harp of God
ခးက့လၢ ပှၤကဘၣ်ဖးလံာ်စီဆှံအဂီၢ်
ခးက့လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်
ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ်တဖၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိအသီတဖၣ် ကဘၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံတၢ်ဂ့ၢ်သ့ၣ်တဖၣ်ဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. အဃိ အဝဲသ့ၣ်ထုးထီၣ်ဝဲလံာ် The Harp of God တဘ့ၣ် ဖဲလါနိၣ်ဝ့ဘၢၣ် ၁၉၂၁ လီၤ. ပှၤလၢအသးအိၣ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီတဖၣ်န့ၣ် ဟံးန့ၢ်လံာ်အံၤ ဒီးပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်မၤလိအကျါ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ နီၢ်ကစၢ် တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ကသ့အဂီၢ်လီၤ. တၢ်မၤလိအံၤ မၤစၢၤ ပှၤဖးလံာ်ဖိတဖၣ်လၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. တၢ်မၤလိအံၤ ပှၤမၤအီၤဒ်လဲၣ်.
ဖဲပှၤတဂၤဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ လံာ်အံၤအခါ အဝဲဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီး ခးက့ဆံးဆံးဖိလၢ အကဘၣ်ဖးဝဲလံာ်အံၤ ဖဲလဲၣ်တကဘျံးလဲၣ်. လၢခံတနွံ အဝဲကဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခးက့လၢအဂၤတခါလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သံကွၢ်တဖၣ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်လၢအဖးတ့ၢ်ဝဲတဖၣ်လီၤ. လံာ်ခးက့အပူၤန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်စ့ၢ်ကီးဒီး တၢ်လၢအကဘၣ်ဖးဝဲ လၢခံတနွံ အဂီၢ်လီၤ.
တနွံဘၣ်တနွံလၢ ၁၂ နွံအတီၢ်ပူၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံကၠိဖိ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ ခးက့လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ အအိၣ်ဘူးဒီးအဟံၣ်လီၤ. ညီနုၢ် သးပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ပှၤလၢအဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ် တကဲဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် ဆှၢဝဲခးက့အံၤလီၤ. အဒိ, အဲနၤ ခ့ၤ ကါနၢၤ လၢအအိၣ်လၢ မ့ဘ့, ဖဲစဲၣ်ဘ့နံယါ U.S.A တဲဝဲလၢ “ဖဲပှၤထုးထီၣ် The Harp of God အခါ ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သဲ(လ်) လၢအဟးတသ့ဘၣ်န့ၣ် ဘၣ်ဆှၢဝဲ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အခးက့ ကိးနွံဒဲးလီၤ.” ဖဲတၢ်မၤလိကတၢၢ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤ လဲၤအိၣ်သကိးဝဲ ပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် ဒ်သိးကမၤလိအါထီၣ် လံာ်စီဆှံအဂီၢ်လီၤ.
ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်သဲ(လ်) ကါနၢၤ အိၣ်လၢအလ့ၣ်ဆီၣ်လိၤ
တၢ်မၤအိၣ်ခိးလီၤပာ်စၢၤပခိၣ်
ဖဲနံၣ်အကတၢၢ်န့ၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကၠိစဲး ရၢၤသဖၢၤ ဆှၢဝဲလံာ်ပရၢလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ခဲလၢာ်အအိၣ်လီၤ, အတဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢ အစံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်လၢ တနံၣ်အံၤန့ၣ် မၤစၢၤဘၣ် ပှၤအါန့ၢ်ဒံးလၢညါတနံၣ်.” ဒီး အဆဲးတဲဝဲလၢ “တၢ်မၤ အိၣ်ခိးလီၤပာ်စၢၤပခိၣ်အါမး. အဃိ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလၢ ကပာ်ဃုၣ်လၢ တၢ်မၤလီၤဆီအံၤအပူၤနီၤ.” ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်မၤဝဲဒ် အတဲဝဲအသိးလီၤ. ဖဲ ၁၉၂၂ နံၣ်န့ၣ် အဝဲသ့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲ ဘီမုၢ်အဂ့ၢ် လၢတၢ်သးဒူအပူၤ အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ.
a The Golden Age was renamed Consolation in 1937 and Awake! in 1946.