တၢ်မၤလိ ၁၈
နပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ် ဒီးနမၤလၢပှဲၤအီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်
“ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်ဒီး သးစၢၢ်ဆၢအီၤသပှၢ်တၢၢ် ဒ်သိး နတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ကအိၣ်ဖျါထီၣ် လၢပှၤခဲလၢာ် အမဲာ်ညါန့ၣ်တက့ၢ်.”—၁ တံၤမသ့း ၄:၁၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၈၄ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤစၢၤအါထီၣ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ်a
၁. ပပာ်လီၤ နီၢ်သးအဖီတၢၣ် မနုၤတဖၣ် ကသ့လဲၣ်.
ဒ်ပမ့ၢ်ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်အသိး ပအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဒိၣ်မး. တသ့ဖဲအသ့ ပအဲၣ်ဒိးမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်. ပမၤလၢပှဲၤပဖီတၢၣ် မ့ၢ်န့ၢ်လံသနာ်က့ ပကဘၣ်ဆဲးပာ်လီၤ နီၢ်သးအဖီတၢၣ် ဒ်သိးဒီးမၤအါထီၣ် နီၢ်သးအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ, မၤလိအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒီးဃုကျဲလၢ ကမၤစၢၤပှၤဂၤ.b
၂. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ် ဒီးမၤလၢပှဲၤအီၤလဲၣ်.
၂ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢနီၢ်သးတခီလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ ပအဲၣ်ဒိးမၤ ပပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် အတၢ်ဘၣ်သးအဃိ ပမၤဒ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယဟိဝၤယွၤထံၣ်ဝဲလၢ ပသူပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အတၢ်မၤပူၤ လၢအဂ့ၤကတၢၢ်အခါ အသးခုဝဲ. တကးဒံးဘၣ် မ့ၢ်လၢ ပအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအါထီၣ် ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဃိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး လဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတကပၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၄:၉, ၁၀) ပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် ပအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤ မ့ၢ်ယံာ်ထဲလဲၣ်သနာ်က့ ပကဘၣ်ဆဲးလဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢနီၢ်သးတခီဒံး. ပကလဲၤထီၣ်လဲၤထီအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၃. ဒ် ၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂-၁၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တၢ်မၢဖိပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ စီၤတံၤမသ့းလၢ ကမၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ ဖဲတၢ်မၢဖိပီလူး ကွဲးလံာ်လၢ စီၤတံၤမသ့းအအိၣ်အခါ စီၤတံၤမသ့း အသးစၢ်ဒံးသနာ်က့ အကဲထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိတဂၤလံ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကဆဲးလဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတကပၤဒံး. (ဖး ၁ တံၤမသ့း ၄:၁၂-၁၆.) ဖဲပဆိကမိၣ်ထံ စီၤပီလူး အတၢ်ကတိၤတဖၣ်အခါ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ စီၤပီလူး အဲၣ်ဒိးလၢ စီၤတံၤမသ့း ကလဲၤထီၣ်လဲၤထီ လၢတၢ်ဂ့ၢ်ခံမံၤအပူၤ. တၢတမံၤန့ၣ် အဝဲကဘၣ်မၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒ်သိးဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, တၢ်နာ် ဒီးတၢ်စီတၢ်ဆှံ. ဒီးခံမံၤတမံၤန့ၣ် အဝဲကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒ်သိးဒီး တၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါ, တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ဒီးတၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ. ပကတဲသကိး စီၤတံၤမသ့းအဒိအတဲာ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပမ့ၢ်ပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ်လၢ ပမၤလၢပှဲၤအီၤသ့န့ၣ် ကမၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ်ကသ့ ဒီးပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ပပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
မၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်
၄. ဒ် ဖံလံးပံၤ ၂:၁၉-၂၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး စီၤတံၤမသ့းန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ သူအီၣ်အီၤသ့လဲၣ်.
၄ စီၤတံၤမသ့းအိၣ်ဒီး နီၢ်သးအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်အဃိ ပှၤသူအီၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤပူၤသ့ဝဲ. (ဖး ဖံလံးပံၤ ၂:၁၉-၂၂.) ဖဲစီၤပီလူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ စီၤတံၤမသ့းအဂ့ၢ်အခါ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ စီၤတံၤမသ့းန့ၣ် အမ့ၢ်ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသး, တၢ်သးတီ, အအိၣ်ဒီးတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး ဒီးပှၤနာ်န့ၢ်အီၤသ့. စီၤတံၤမသ့း အဲၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် ဒီးကဟုကယာ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်ဒိၣ်မး. အဃိ စီၤပီလူးအဲၣ်အီၤ ဒီးဟ့ၣ်လီၤအီၤ မူဒါလၢအကီတဖၣ်ဘူၣ်ဝဲ. (၁ ကရံၣ်သူး ၄:၁၇) ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်မၤအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ကစၢ်ယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကအဲၣ်ပှၤ ဒီးသူအါထီၣ်ပှၤလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤ ကသ့.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၉; ၁၃၈:၆.
ဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတခါအဂ့ၢ် လၢနအဲၣ်ဒိးမၤအါထီၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၅-၆)
၅. (က) နကမၤအါထီၣ် ခရံာ်ဖိအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်န့ၣ် နဆၢတဲာ်အီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဒ်တၢ်ဂီၤပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤအါထီၣ် တၢ်သးကညီၤတဂၤန့ၣ် အဂုာ်ကျဲးစၢးမၤလၢပှဲၤ အဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်.
၅ ပာ်လီၤဖီတၢၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါ. ဃ့ဘါထုကဖၣ်ဒီး ဆိကမိၣ်ထံ ဘၣ်ဃးဒီး နကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါမနုၤလဲၣ်. ဒီးဃုထၢ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါလၢ နအဲၣ်ဒိးမၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ. အဒိ, နပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤအါထီၣ် တၢ်သူၣ်ကညီၤသးကညီၤ မ့တမ့ၢ် နကမၤအါထီၣ် နတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်သ့. မ့တမ့ၢ် နမၤအါထီၣ် တၢ်ဃူတၢ်ဖိး ဒီးပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်သ့. နမ့ၢ်သံကွၢ် နသကိးလၢ နနာ်န့ၢ်အီၤ ဒ်သိး ကတဲဘၣ်နၤ တၢ်လၢနကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်နသးတဖၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ကကဲဘျုးလၢနဂီၢ်စ့ၢ်ကီး.—ကတိၤဒိ ၂၇:၆.
၆. နမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ် နတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၆ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်. နမၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. နမၤအီၤသ့ခီဖျိ နမၤလိ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ နအဲၣ်ဒိးမၤအါထီၣ်အဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. အဒိ, နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိး ပျၢ်အါထီၣ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် နဖးဒီးမၤလိ ပှၤလၢအပျၢ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ် ဒီးတပျၢ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ် လၢလံာ်စီဆှံပူၤသ့. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် ယ့ၣ်ၡူးအဒိအတဲာ်. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်. (လူၤကၣ် ၇:၄၇, ၄၈) ဒီးအကွၢ်ကပာ်ကွံာ် ပှၤတၢ်ကမၣ် ဒီးကွၢ်ဝဲလၢ ပှၤတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တကပၤဟီ. ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ် ပှၤဖၤရံၤၡဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးအစိၤတဖၣ်န့ၣ် “ဆိကမိၣ်လၢ ပှၤဂၤတမ့ၢ် တၢ်နီတမံၤဘၣ်.” (လူၤကၣ် ၁၈:၉) ဖဲနဆိကမိၣ် ပှၤဒိပှၤတဲာ်တဖၣ်အံၤ ဝံၤအခါ သံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘မ့ၢ်ယထံၣ်ပှၤဂၤဒ်လဲၣ်, မ့ၢ်ယသးစၢၢ်ဆၢ ပှၤတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ ဖဲလဲၣ်တခါလဲၣ်.’ ဒီးမ့ၢ်ကီလၢ နကပျၢ်ကွံာ် ပှၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကွဲးလီၤပှၤတဂၤန့ၣ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ နထံၣ်အီၤတဖၣ်ခဲလၢာ်. ဒီးသံကွၢ်လီၤနသးလၢ ‘ယ့ၣ်ၡူးထံၣ်ဝဲ ပှၤတဂၤအံၤဒ်လဲၣ်, မ့မ့ၢ် ယ့ၣ်ၡူးမီၤ အကပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤအံၤ အတၢ်ကမၣ်ဧါ.’ နမ့ၢ်မၤဒ်အံၤန့ၣ် ကမၤစၢၤနၤလၢ နကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအဂ့ၤ. လၢအခီၣ်ထံးခါန့ၣ် နကပျၢ်ကွံာ် ပှၤလၢအမၤကမၣ်နၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် တညီဝဲဘၣ်, ဘၣ်ဆၣ် နမ့ၢ်ဆဲးဂုာ်ကျဲးစၢးန့ၣ် ကယီကယီန့ၣ် ကညီဒိၣ်ထီၣ်လၢ နကပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်.
မၤလိအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်
မၤလိသ့ထီၣ်နသး ဒ်သိးနကွၢ်ထွဲဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ နဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ကသ့အဂီၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၇)e
၇. ကတိၤဒိ ၂၂:၂၉ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ယဟိဝၤယွၤသူဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်ဒ်လဲၣ်.
၇ ဖီတၢၣ်အဂၤတခါလၢ နပာ်လီၤအီၤသ့န့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ နကမၤလိအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တခါခါ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒ်သိးပှၤကတ့ထီၣ် ဘ့ၤသ့လး အတၢ်သူၣ်ထီၣ်, ကဝီၤဘျီၣ်ဒိၣ် ဒီးဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အဂီၢ် ပှၤလိၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် အတၢ်မၤစၢၤအါမး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အံၤ မၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်လဲၤခီဖျိတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဟဲအါထီၣ်. ဒ်တၢ်ဂီၤပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် မၤလိအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် ဒ်သိးကွၢ်ထွဲဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ကဝီၤဘျီၣ်ဒိၣ် ဒီးဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ် ကသ့အဂီၢ်. ယဟိဝၤယွၤလၢအမ့ၢ် “စီၤပၤအထူအယိာ်” ဒီးယ့ၣ်ၡူးလၢအမ့ၢ် “စီၤပၤတဖၣ်အစီၤပၤ” န့ၣ် သူဝဲပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်အံၤ ဒ်သိးကမၤကဲထီၣ် တၢ်လၢအဒိၣ်အမုၢ် လၢကျဲဒ်အံၤ ဒီးကျဲအဂၤတဖၣ်လီၤ. (၁ တံၤမသ့း ၁:၁၇; ၆:၁၅; ဖး ကတိၤဒိ ၂၂:၂၉.) ပအဲၣ်ဒိးသူ ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကမၤလၤကပီၤ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်, တမ့ၢ်လၢပနီၢ်ကစၢ် အဂီၢ်ဘၣ်.—ယိၤဟၣ် ၈:၅၄.
၈. နကဘၣ်မၤလိ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် နကသ့ၣ်ညါအဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
၈ ပာ်လီၤဖီတၢၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါ. နကမၤလိသ့ထီၣ်နသးလၢ တၢ်မနုၤလဲၣ်. သံကွၢ်နတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လၢ မ့ၢ်အဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ နကြၢးမၤလိသ့ထီၣ်နသးလၢ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်မနုၤလဲၣ်. အဒိ, တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် မ့ၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်နၤလၢ နကဂုာ်ကျဲးစၢး ဒ်သိးနတဲတၢ် ဒီးသိၣ်လိတၢ်ကသ့ အါထီၣ်အဂီၢ်န့ၣ် မၢအဝဲသ့ၣ်တဲပၠးနၤတၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါခါလၢ နကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ ဖဲလဲၣ်တတီၤလဲၣ်. ဝံၤဒီး ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤ ဒ်အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ကူၣ်နၤအသိး. နမၤအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.
၉. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တမံၤမံၤန့ၣ် နမၤလၢပှဲၤထီၣ် နဖီတၢၣ်အံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.
၉ ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်. အဒိ, နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ တၢ်သိၣ်လိနဲၣ်လိတကပၤန့ၣ် ဖးကွၢ်လံာ်လၢအမ့ၢ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဂ့ၤထီၣ် နတၢ်ဖးလံာ်ဖးလဲၢ် ဒီး နတၢ်သိၣ်လိတက့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ဒီးဖဲနဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါတခါခါ လၢနွံဖးဖီ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ တချုးလၢ နမၤနမူဒါ လၢတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤဒံးဘၣ်န့ၣ် မၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါလၢ အတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးတဂၤဂၤ ဒိကနၣ်န့ၢ်နၤ ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်နၤ တၢ်လၢနကဘၣ်မၤဂ့ၤထီၣ်အီၤ. တချုးလၢနမၤ နမူဒါဒံးဘၣ်အခါ နမ့ၢ်ကတဲာ်ကတီၤပာ်စၢၤအီၤ ဂ့ၤဂ့ၤန့ၣ် ပှၤကထံၣ်ဝဲလၢ နဂုာ်ကျဲးစၢးဆူၣ်ဆူၣ် ဒီးပှၤနာ်န့ၢ်နၤသ့.—ကတိၤဒိ ၂၁:၅; ၂ ကရံၣ်သူး ၈:၂၂.
၁၀. ပမၤအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ် တမံၤမံၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၁၀ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တခါလၢ နအဲၣ်ဒိးမၤဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်အီၤန့ၣ် အမ့မ့ၢ် တၢ်လၢနမၤဘၣ်အီၤကီန့ၣ် တဘၣ်ဟ့ၣ်အၡူတဂ့ၤ. အဒိ, ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ ကဲရံၤန့ၣ် အဖးလံာ်တဘၣ်အါအါဘၣ်. အဃိ ဖဲအဘၣ်ဖးသီၣ်လံာ်ဒိၣ်ဒိၣ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ပူၤအခါ အမဲာ်ဆှးဒိၣ်မး. ဘၣ်ဆၣ် အဝဲဆဲးဂုာ်ကျဲးစၢး ကၠီးလိအသး. အဃိ အဝဲတဲဝဲလၢ အဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သိၣ်လိအဃိ အခဲအံၤ အဝဲဟ့ၣ်တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်, ကဝီၤတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ဒီးတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤသ့လံ.
၁၁. ဒ်စီၤတံၤမသ့းအသိး ဒ်သိးပမၤပမူဒါ ကသ့ဂ့ၤဒိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤပှၤလဲၣ်.
၁၁ မ့ၢ်စီၤတံၤမသ့း ကဲထီၣ်ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးပှၤသိၣ်လိတၢ် လၢအဂ့ၤဒိၣ်မးဧါ တကဲထီၣ်ဧါန့ၣ် လံာ်စီဆှံတပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢစီၤတံၤမသ့း မၤထွဲဝဲ စီၤပီလူးအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ အမၤလၢပှဲၤအမူဒါ သ့ဂ့ၤထီၣ်. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၀) ဒ်န့ၣ်အသိး ပမ့ၢ်မၤဂ့ၤထီၣ် ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်န့ၣ် ပမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ ကသ့ဂ့ၤထီၣ်လီၤ.
ဃုကျဲလၢ နကမၤစၢၤအါထီၣ်ဘၣ် ပှၤဂၤအဂီၢ်
၁၂. နဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးလၢ ပှၤဂၤအတၢ်မၤစၢၤဒ်လဲၣ်.
၁၂ တၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ် အကဲဘျုးလၢ ပဝဲခဲလၢာ်အဂီၢ်. ပှၤဂၤနာ်က့ အမၤဝဲ တၢ်အါမံၤလၢ အကဲဘျုးလၢပဂီၢ်. အဒိ, ဖဲပလဲၤထီၣ် တၢ်ဆါဟံၣ်အခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်လၢ အပၣ်ဃုာ်လၢ ကမံးတံာ်လၢ အဆဲးကျိးဒီး တၢ်ဆါဟံၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်လဲၤဟးအိၣ်သကိးပှၤဆါ အကရူၢ်န့ၣ် (Patient Visitation Groups) ဟဲအိၣ်သကိးပှၤအဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. ဖဲပအိၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲအခါ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်တဖၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ဆၢကတီၢ် ဒီးဒိကနၣ်န့ၢ်ပှၤ ဒီးမၤမုာ်ထီၣ်ပသးအဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. ဖဲပလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ ပပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအဂီၢ်အခါ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ပှၤလဲၤလၢညါလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်လဲၤခီဖျိတဂၤ မ့ၢ်ဟဲဆ့ၣ်နီၣ်ပၣ်ဃုာ်လၢ ပတၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးမ့ၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤန့ၣ် ပသးခုဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အမၤဝဲဒ်န့ၣ် တဖၣ်န့ၣ် အသးခုဒိၣ်မး. ပဝဲစ့ၢ်ကီး ပမ့ၢ်မၤစၢၤ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သးခုဒ်န့ၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ဟ့ၣ်တၢ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်သးခုအါန့ၢ်ဒံး ဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ် တက့ၢ်လီၤ.” (မၤတၢ် ၂၀:၃၅) နမ့ၢ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤစၢၤအါထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢကျဲဒ်အံၤတဖၣ် မ့တမ့ၢ် ကျဲလၢအဂၤတဖၣ်န့ၣ် တၢ်မနုၤကမၤစၢၤနၤလၢ နမၤလၢပှဲၤ နဖီတၢၣ်ကန့ၢ်အဂီၢ်လဲၣ်.
၁၃. ဖဲနပာ်လီၤဖီတၢၣ်အခါ နကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၃ ဖဲနပာ်လီၤဖီတၢၣ်အခါ တဘၣ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ အတလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်န့ၣ်တဂ့ၤ. အဒိ, နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ ‘ယအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအါထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်.’ ဘၣ်ဆၣ် နမ့ၢ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကဘၣ်မၤလၢပှဲၤအီၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နတသ့ၣ်ညါဘၣ် ဒီးနမၤလၢပှဲၤအီၤ ကန့ၢ်ဆံးယံာ်လဲၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ နကသ့ၣ်ညါဘၣ်. အဃိ ပာ်လီၤဖီတၢၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါ. ဒီးကွဲးလီၤနဖီတၢၣ်, ဒီးနရဲၣ်ကျဲၤလၢ နကမၤလၢပှဲၤနဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နကွဲးလီၤပာ်စၢၤအီၤသ့.
၁၄. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ ပမၤလၢပှဲၤပဖီတၢၣ် ဒ်ပမုၢ်လၢ်ပာ်စၢၤအီၤအသိး တသ့ဘၣ်လဲၣ်.
၁၄ တဘျီတခီၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢပမၤလၢပှဲၤပဖီတၢၣ် ဒ်ပမုၢ်လၢ်ပာ်စၢၤအီၤအသိး ကသ့ဘၣ်, မ့ၢ်လၢတၢ်အိၣ်သးလၢ ပတမုၢ်လၢ်အီၤတဖၣ် ဟဲကဲထီၣ်သ့ ဒီးပမၤဘၣ်ထီၣ် တၢ်အိၣ်သးတသ့ဘၣ်အဃိ. အဒိ, စီၤပီလူးမၤစၢၤတၢ် ဒ်သိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ် ကအိၣ်ထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်သ့းစၤလနံအပူၤ. အဃိ အဝဲ ကပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ ကဆဲးအိၣ်ဖဲန့ၣ် ဒီးမၤစၢၤခရံာ်ဖိအသီတဖၣ်န့ၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်. ဘၣ်ဆၣ် ပှၤလၢအထီဒါတၢ်တဖၣ် နီဟးထီၣ်ကွံာ် စီၤပီလူးလၢဝ့ၢ်ပူၤ. (မၤတၢ် ၁၇:၁-၅, ၁၀) စီၤပီလူး မ့ၢ်ဆဲးအိၣ်ဖဲန့ၣ်န့ၣ် တၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်အိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ် အဃိ အဝဲတအိၣ်ဖဲန့ၣ်လၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အဆဲးမၤစၢၤဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်ဒံး. အဝဲဆီတလဲ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒ်တၢ်အိၣ်သးအိၣ်ဝဲအသိး. လၢခံန့ၣ် အဆှၢလီၤဝဲ စီၤတံၤမသ့း ဒ်သိး စီၤတံၤမသ့း ကကွၢ်ထွဲဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအသီလၢ ဝ့ၢ်သ့းစၤလနံအပူၤတဖၣ် အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ နီၢ်သးတကပၤ. (၁ သ့းစၤလနံ ၃:၁-၃) စီၤတံၤမသ့း သးအိၣ်လဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်လၢ ပှၤလိၣ်ဘၣ်တၢ်မၤစၢၤအဃိ ပှၤသ့းစၤလနံဖိတဖၣ် ကသးခုဝဲဒိၣ်မး.
၁၅. ခီဖျိလၢ ပတၢ်အိၣ်သးတဖၣ် ဆီတလဲအဃိ ပဖီတၢၣ်တဖၣ် ဆီတလဲသ့ဒ်လဲၣ်, ဟ့ၣ်တၢ်အဒိတက့ၢ်.
၁၅ ပမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ စီၤပီလူး အတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ ဝ့ၢ်သ့းစၤလနံအပူၤသ့. နပာ်လီၤဖီတၢၣ်တခါဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်သးဆီတလဲအဃိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နမၤလၢပှဲၤနဖီတၢၣ် တန့ၢ်ဘၣ်. (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၉:၁၁) နမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ် တၢ်အိၣ်သး ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ပာ်လီၤက့ၤဖီတၢၣ်အသီတခါ လၢနမၤလၢပှဲၤအီၤသ့. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထဲး ဒီးအမါဟဲဒံၤ မၤဝဲဒ်န့ၣ်. မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် အတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ တဂ့ၤဘၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တမၤဘၣ်တၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးလၢၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် အဲၣ်ကစၢ်ယွၤအဃိ အဝဲသ့ၣ် ဃုကျဲလၢ ကပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ. လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် စးထီၣ်မၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါ ဒီးလၢခံန့ၣ် အကဲထီၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထဲးန့ၣ် ပှၤသိၣ်လိအီၤ ဒ်သိး ကကဲထီၣ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အခၢၣ်စး. လၢခံန့ၣ် မ့ၢ်လၢ ထဲးဒီးဟဲဒံၤ အသးပှၢ်ထီၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတပၣ်ဃုာ်ဘၣ်လၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤလၢၤဘၣ်. အဝဲသ့ၣ် အသးဟးဂီၤသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ အမၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ လၢကျဲအဂၤသ့. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါထဲး တဲဝဲလၢ “ပသ့ၣ်ညါလၢ ပမၤကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤ သ့လၢကျဲအါဘိ.”
၁၆. ပန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိလၢ ကလၤတံ ၆:၄ အပူၤဒ်လဲၣ်.
၁၆ တၢ်ကဲထီၣ်အသးလၢ ပတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ် ပဆီတလဲအီၤတသ့ ကိးမံၤဒဲးဘၣ်. အဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ပလုၢ်ပပှ့ၤအိၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်ထဲလဲၣ်န့ၣ် အတဒိးသန့ၤထီၣ်အသးလၢ ပမူဒါတဖၣ် အဖီခိၣ်ဘၣ်. ဒီးပတဘၣ် ထိၣ်သတြီၤပမူဒါ ဒီးပှၤဂၤအမူဒါဘၣ်. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဟဲဒံၤ တဲဝဲလၢ “နမ့ၢ်ထိၣ်သတြီၤ နတၢ်အိၣ်မူ ဒီးပှၤဂၤအတၢ်အိၣ်မူန့ၣ် နတၢ်သးခု ကလီၤမၢ်ကွံာ်.” (ဖး ကလၤတံ ၆:၄.) အဃိ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဃုကျဲလၢ ပကမၤစၢၤပှၤဂၤ ဒီးမၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤလၢကျဲလၢ ပမၤအီၤသ့တဖၣ်.c
၁၇. ဒ်သိး နကတုၤထီၣ်ထီၣ်ဘးလၢ မူဒါတဖၣ်အဂီၢ် နမၤတၢ်မနုၤကသ့လဲၣ်.
၁၇ ဒ်သိး နကမၤအါထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤအဂီၢ် အိၣ်မူက့ၤယိယိဖိ ဒီးမ့ၢ်သ့န့ၣ် တဘၣ်မၤထီၣ် နကမၢ်တဂ့ၤ. ပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဆံးဆံးဖိလၢ ကမၤစၢၤနၤ လၢနကမၤလၢပှဲၤ ဖီတၢၣ်ဖးဒိၣ်အဂီၢ်. အဒိ, နမ့ၢ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်လၢ နကမၤပှၤလဲၤလၢညါ (regular pioneer) န့ၣ် ခဲအံၤနမၤပှၤလဲၤလၢညါ မၤစၢၤတၢ် ကိးလါဒဲးကသ့ဧါ. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပှၤမၤစၢၤတၢ်န့ၣ် ခဲအံၤ နပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ, လဲၤအိၣ်သကိး ပှၤဆါဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်သးပှၢ်လၢ နတၢ်အိၣ်ဖှိၣ် အပူၤတဖၣ်ကသ့ဧါ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ကျဲကအိးထီၣ်အသးလၢ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အါထီၣ် မူဒါလၢ ခါဆူညါ. မူဒါတမံၤဂ့ၤတမံၤဂ့ၤ လၢနဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤန့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢးမၤအီၤလၢ အဂ့ၤကတၢၢ်.—ရိမ့ၤ ၁၂:၁၁.
ပာ်လီၤဖီတၢၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတခါ လၢနမၤလၢပှဲၤအီၤကသ့ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၈)f
၁၈. ဒ်တၢ်ဂီၤပူၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပမၤလိန့ၢ်တၢ်မနုၤလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ဘဲဖလ့ၤ အဒိအတဲာ်လဲၣ်.
၁၈ ပမ့ၢ်သးပှၢ်ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ထဲလဲၣ်ဂ့ၤ ပပာ်လီၤ နီၢ်သးအဖီတၢၣ်တဖၣ်သ့ဒံး. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဘဲဖလ့ၤ လၢအနံၣ်အိၣ် ၇၅ နံၣ်တဂၤ အဒိအတဲာ်. အဝဲတူၢ်ဘၣ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါနးမးအဃိ အဟးတကဲအါအါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် အအဲၣ်ဒိးပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ခဲၣ်ဖ့အပူၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤ အဃိ အပာ်လီၤဖီတၢၣ်တဖၣ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး. ဖဲအမၤလၢပှဲၤအဖီတၢၣ်န့ၢ်အခါ အသးခုဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ် ဘဲဖလ့ၤ မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါအဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီး အဲၣ်ဒိးပၣ်ဃုာ်အါထီၣ်လၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤအပူၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်သးအဃိ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ် မၤယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ မ့ၢ်တန့ၢ် အါအါဘၣ်နာ်က့ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်မၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၁:၁၇, ၁၈.
၁၉. ပပာ်လီၤနီၢ်သးအဖီတၢၣ် မနုၤတဖၣ် ကသ့လဲၣ်.
၁၉ ပာ်လီၤဖီတၢၣ်တဖၣ်လၢ နမၤလၢပှဲၤအီၤသ့. မၤအါထီၣ် တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤ. မၤလိအါထီၣ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်တဖၣ်လၢ နကမၤအါထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤဒီး အတၢ်ကရၢကရိအတၢ်မၤ. ဃုကျဲလၢ နကမၤစၢၤအါထီၣ်ဘၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ်.d နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဒ်စီၤတံၤမသ့းအသိး ယဟိဝၤယွၤ ကဆိၣ်ဂ့ၤနၤဒီး “နတၢ်လဲၤထီၣ်လဲၤထီ ကအိၣ်ဖျါထီၣ် လၢပှၤခဲလၢာ် အမဲာ်ညါ.”—၁ တံၤမသ့း ၄:၁၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၃၈ ကစၢ်ကမၤဆူၣ်ထီၣ် နဂံၢ်ဘါ
a စီၤတံၤမသ့းန့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်သးခုကစီၣ်သ့ဂ့ၤဂ့ၤ. ဘၣ်ဆၣ် စီၤပီလူး ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကဆဲးလဲၤထီၣ်လဲၤထီလၢ နီၢ်သးတကပၤဒံး. စီၤတံၤမသ့း မ့ၢ်မၤထွဲဝဲ စီၤပီလူး အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သူအီၤကသ့အါန့ၢ်အလီၢ် ဒီးကကဲဘျုးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အဂီၢ် အါန့ၢ်အလီၢ်. ဒ်စီၤတံၤမသ့းအသိး မ့ၢ်နသးဆူၣ်လၢ နကမၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးမၤစၢၤအါထီၣ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်ဧါ. နကအဲၣ်ဒိးမၤဒ်န့ၣ် သပှၢ်ကတၢၢ်. နမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးမၤဒ်န့ၣ်န့ၣ် နကဘၣ်ပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒ်လဲၣ်. ဒီးဒ်သိးနပာ်လီၤဖီတၢၣ်ဒီး မၤလၢပှဲၤအီၤကန့ၢ်အဂီၢ် နကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်.
b တၢ်ကတိၤ အခီပညီ– နီၢ်သးအဖီတၢၣ်တဖၣ် အကျါန့ၣ် ပၣ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ ပဂုာ်ကျဲးစၢးမၤအီၤ ဒ်သိးဒီး ပကမၤအါထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအတၢ်မၤ ဒီးမၤသးခုအီၤအဂီၢ်.
c ကွၢ်လၢ “Serving Where the Need Is Greater” in the book Organized to Do Jehovah’s Will, chapter 10, pars. 6-9.
d ကွၢ်လံာ် အိၣ်မူလီၤထူလီၤယိာ် ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု, တၢ်မၤလိ ၆၀ လၢအခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “ဆဲးမၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ် နတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤ.”
e တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ သိၣ်လိဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခံဂၤလၢ တၢ်ကွၢ်ထွဲဘှီဂ့ၤထီၣ်က့ၤ အတၢ်မၤ. ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခံဂၤ သူဝဲအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်ဂ့ၤဂ့ၤ.
f တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်လၢ အဟးထီၣ်လၢဟံၣ်ချၢ တကဲဘၣ်တဂၤန့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ လီတဲစိ ဒီးကွဲမုာ်ပှၤဂၤလၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤအမူး.