တၢ်မၤလိ ၂၄
ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့
“ယွၤဧၢ, နဲဒၣ်အံၤနမ့ၢ်တၢ်ဂ့ၤ, ဒီးနပျၢ်ကွံာ်တၢ်ညီ, ဒီးနဘျုးနဖှိၣ်အါဝဲလၢ ကယဲၢ်ပှၤလၢ အကိးထီၣ်နၤခဲလၢာ်အဂီၢ်.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၆:၅.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၂ ယွၤအခ့အပှၤအတၢ်ထုကဖၣ်
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ်a
၁. ဖဲ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၂၀ န့ၣ် စီၤပၤၡလိၤမိၤ တဲဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.
စီၤပၤၡလိၤမိၤ တဲဝဲလၢ “ပှၤအတီလၢအမၤတၢ်ဂ့ၤ, ဒီးတမၤဘၣ်တၢ်ဒဲးဘးဘၣ်န့ၣ် တအိၣ်ဘၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢနီတဂၤဘၣ်.” (စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၇:၂၀) တၢ်လၢစီၤၡလိၤမိၤတဲဝဲအံၤ ဘၣ်သပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ပဝဲခဲလၢာ်န့ၣ် ပကဲပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိ. (၁ ယိၤဟၣ် ၁:၈) အဃိ ပအဲၣ်ဒိးလၢ ကစၢ်ယွၤ ဒီးပှၤဂၤကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်.
၂. နသကိးလၢ နမုာ်ဒီးအီၤတဂၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် နတၢ်ကမၣ်န့ၣ် နသးကမၤအသးဒ်လဲၣ်.
၂ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကနီၣ်ဘၣ်က့ၤလၢ နမၤဆါဘၣ် နသကိးလၢ နရ့ဒီးအီၤမုာ်တဂၤအသး. နအဲၣ်ဒိးက့ၤရ့ဒီးအီၤဂ့ၤဂ့ၤ အဃိ နလဲၤဃ့ဝံသးစူၤအီၤ. ဒီးနသကိးမ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် နတၢ်ကမၣ်နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် နကသးခု သပှၢ်တၢၢ်.
၃. တၢ်မၤလိတခါအံၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၃ ပအဲၣ်ဒိးကဲထီၣ် ယဟိဝၤယွၤ အသကိးလၢအဂ့ၤကတၢၢ်. ဘၣ်ဆၣ် တဘျီတခီၣ် တၢ်လၢပတဲဒီး ပမၤတဖၣ်န့ၣ် အမၤဘၣ်ဒိအသး. သနာ်က့ ဘၣ်မနုၤပနာ်သ့ သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် ဒီးပကပျၢ်ကွံာ် ပှၤဂၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အလီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤကပျၢ်ကွံာ် မတဂၤအတၢ်ကမၣ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ထီဘိ
၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ထီဘိလဲၣ်.
၄ လံာ်စီဆှံအၢၣ်လီၤပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ထီဘိ. ဖဲစီၤမိၤၡ့ အိၣ်လၢကစၢၢ်စံၤနါလိၤအခါ မူခိၣ်ကလူးတဂၤ တဲဘၣ်အီၤ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲ “ယွၤ, ကစၢ်ယွၤလၢအသးအိၣ်တၢ်, ဒီးသးကညီၤတၢ်, သးထီၣ်ကီ, ဒီးအဘျုးအဖှိၣ်ဒီး အမ့ၢ်အတီအိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဟံးဃာ်တၢ်ဘျုးတၢ်ဖှိၣ် လၢပှၤကထိတဖၣ်အဂီၢ်, ပျၢ်တၢ်အၢတၢ်သီဒီး တၢ်သရူးတၢ်ကမၣ် ဒီးတၢ်ဒဲးတူာ်တၢ်ဒဲးဘးလီၤ.” (၂ မိၤၡ့ ၃၄:၆, ၇) ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အသးဂ့ၤ, အသးကညီၤတၢ် ဒီးအသးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်လၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤသးန့ၣ် ထီဘိ.—နဃ့မယၤ ၉:၁၇; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၈၆:၅.
ခီဖျိလၢ ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သး အကလုာ်ကလုာ်အဃိ ပကဲထီၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၅)
၅. မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါပှၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ အသးအိၣ်မၤ မနုၤလဲၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၃, ၁၄)
၅ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်အဃိ အသ့ၣ်ညါပဂ့ၢ်ပကျိၤခဲလၢာ်. တကးဒံးဘၣ် အသ့ၣ်ညါ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ် အဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ လီၤထုးန့ၢ်သးဒိၣ်မး. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၉:၁၅-၁၇) အဃိ တၢ်တလၢတပှဲၤလၢ ပန့ၢ်သါဘၣ်လၢ ပမိပပါအအိၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲခဲလၢာ်. ခီဖျိလၢ ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်အိၣ်သး အကလုာ်ကလုာ်အဃိ ပကဲထီၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲစ့ၢ်ကီး. မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါပှၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ အသးအိၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်သးကညီၤ လၢပဖီခိၣ်.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၃၉; ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၃, ၁၄.
၆. ယဟိဝၤယွၤသးအိၣ်ပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.
၆ ယဟိဝၤယွၤသးအိၣ်ပျၢ် ပတၢ်ကမၣ် သပှၢ်တၢၢ်န့ၣ် အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလံ. ခီဖျိလၢ စီၤအၤဒၣ် မၤတၢ်ကမၣ်အဃိ ပဝဲခဲလၢာ် ပတၢ်ဒဲးဘးအိၣ် ဒီးပကဘၣ်သံန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ. (ရိမ့ၤ ၅:၁၂) ပမၤပူၤဖျဲး ပသးလၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံ တသ့ဘၣ်. ဒီးပှၤဂၤစ့ၢ်ကီး မၤပူၤဖျဲးပှၤ တသ့ဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၉:၇-၉) ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးပကပူၤဖျဲးထီၣ်လၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံအဂီၢ် ကစၢ်ယွၤပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်အဲၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤလၢ ပဖီခိၣ်. အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်. ယိၤဟၣ် ၃:၁၆ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤကွံာ်ဝဲ အဖိခွါနီၢ်နီၢ် ထဲတဂၤဧိၤ လၢကဟဲတူၢ်သံသးလၢ ပဂီၢ်. (မးသဲ ၂၀:၂၈; ရိမ့ၤ ၅:၁၉) နီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်သံ ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူး ဟဲတူၢ်သံသးလၢပဂီၢ် ဒ်သိးဒီး အကမၤပူၤဖျဲး ပှၤတဂၤဂ့ၤတဂၤဂ့ၤ လၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤအီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၂:၉) ယဟိဝၤယွၤဘၣ်ထံၣ်ဝဲ အဖိခွါလၢ အအဲၣ်ဘၣ်ဝဲဒိၣ်မးတဂၤ ထံၣ်ဘၣ်တၢ်မဲာ်ဆှး ဒီးအတူၢ်ဘၣ်တၢ်နးမး တုၤလၢအသံညါ. အဃိ ယဟိဝၤယွၤကသးဘၣ်ဒိ ဒိၣ်မး. ဖဲအံၤ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တအဲၣ်ဒိးပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ဘၣ်န့ၣ် တမ့ၢ်လၢ အဝဲကပျဲလၢ အဖိခွါ ကဟဲတူၢ်သံအသးလၢ ပဂီၢ်ဘၣ်.
၇. လၢလံာ်စီဆှံပူၤ ပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့န့ၣ် မ့ၢ်မတၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.
၇ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် ပှၤတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်အဒိအါမး. (အ့းဖ့းစူး ၄:၃၂) ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါတဂၤဂၤဧါ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် နကနီၣ်ထီၣ် စီၤပၤမနၤၡ့ၤ. စီၤမနၤၡ့ၤန့ၣ် အအၢဒိၣ်မးဒီး အမၤကမၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤအါမး. အဘါထီၣ် ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ် ဒီးမၢဝဲလၢ ပှၤကမၤဒ် အမၤဝဲအသိး. စီၤမနၤၡ့ၤ မၤသံအဖိတဖၣ် ဒီးလုၢ်ထီၣ်အဖိလၢ ယွၤလၢအကမၣ်တဖၣ်အအိၣ်. တကးဒံးဘၣ် အဝဲလဲၤပာ်လီၤ ယွၤလၢအကမၣ်အတၢ်ဂီၤတခါ လၢယဟိဝၤယွၤ အတၢ်လုၢ်ဟံၣ်ပူၤ. ဘၣ်ဃးဒီး စီၤမနၤၡ့ၤန့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “လၢယွၤအမဲာ်န့ၣ် မၤတၢ်အၢအါမံၤလၢ တၢ်ထိၣ်ဂဲၤအသးထီၣ်လီၤ.” (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၃:၂-၇) စီၤမနၤၡ့ၤ မၤဘၣ်တၢ်အၢအါမး သနာ်က့ ခီဖျိလၢ အပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး နီၢ်ကီၢ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့. ဒီးကစၢ်ယွၤဒုးကဲထီၣ် ကဒါက့ၤအီၤလၢ စီၤပၤ. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၃၃:၁၂, ၁၃) နကနီၣ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး စီၤပၤဒၤဝံးလၢ အမၤကမၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤယွၤဖးဒိၣ် ခီဖျိအအဲၣ်ဘၢပှၤမါ ဒီးအမၤသံပှၤဝၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ စီၤဒၤဝံးအၢၣ်လီၤ အတၢ်ကမၣ် ဒီးပီၢ်ယၢ်လီၤသး နီၢ်ကီၢ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်စ့ၢ်ကီး. (၂ ၡမူၤအ့လး ၁၂:၉, ၁၀, ၁၃, ၁၄) အဃိဖဲအံၤ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် သပှၢ်တၢၢ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် တဒ်သိးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ဘၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် လီၤဆီဒိၣ်မး
၈. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်. ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အသးအိၣ်ပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်လဲၣ်.
၈ ယဟိဝၤယွၤ ကဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဂၤ “လၢအစံၣ်ညီၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ.” (၁ မိၤၡ့ ၁၈:၂၅) စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် လၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ် ကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်. ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲပစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးအဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ အဃိ အကဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အဂ့ၤတဂၤ. (ယၡါယၤ ၃၃:၂၂) ပှၤလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်အဘၣ်ဒီးတၢ်အကမၣ် ထဲသိးဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်. စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အဂ့ၤတဂၤန့ၣ် အကဘၣ်သ့ၣ်ညါဒံး တၢ်မနုၤလဲၣ်. တချုးလၢ အဆၢတဲာ်တၢ်ဂ့ၢ် တခါဂ့ၤတခါဂ့ၤ ဒံးဘၣ်န့ၣ် အကဘၣ်သ့ၣ်ညါဆိ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၢ်ဆဲး. ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အကဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်.
၉. ယဟိဝၤယွၤကပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤအတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် အသ့ၣ်ညါဆိပာ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၉ ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ထီဘိအဃိ အတဒ်သိးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်ဘၣ်. (၁ မိၤၡ့ ၁၈:၂၀, ၂၁; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၀:၈) ကစၢ်ယွၤန့ၣ် အထံၣ်တၢ် ဒီးသ့ၣ်ညါတၢ် အါန့ၢ်ဒံး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ စၢၢ်တလၢၢ်. တၢ်လၢ ပှၤတဂၤမၤဝဲန့ၣ် ဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ အတၢ်အိၣ်သး, အဒိၣ်ထီၣ်တၢ်လီၢ်, အသးတၢ်တူၢ်ဘၣ် ဒီးအတၢ်ဆိကမိၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါဝဲ ဂ့ၤဂ့ၤ. တကးဒံးဘၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်အိၣ်လၢ ပှၤသးပူၤခဲလၢာ်. အဒိ ပှၤတဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး, အတၢ်တိာ်ပာ်ဒီး အတၢ်မိၣ်န့ၢ်သးလီ အိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲး. လၢယဟိဝၤယွၤအမဲာ်ညါန့ၣ် တၢ်တအိၣ်ခူသူၣ် နီတမံၤဘၣ်. (ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၃) အဃိ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ခီဖျိအသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤခဲလၢာ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ ပျၢ်ကွံာ်ဝဲပှၤတဂၤန့ၣ် အတၢ်ကမၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ အတီအလိၤ, အတကွၢ်မဲာ်တၢ်ဘၣ် ဒီးပှၤကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤ တန့ၢ်ဘၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၀)
၁၀. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် စံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤထီဘိလဲၣ်. (၅ မိၤၡ့ ၃၂:၄)
၁၀ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အစံၣ်ညီၣ်တၢ် တီတီလိၤလိၤထီဘိ. ယဟိဝၤယွၤ တကွၢ်မဲာ်တၢ်ဘၣ်. ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အတကွၢ်ဝဲလၢ ပှၤတဂၤ ဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤ, အကဲဒိၣ်, အမံၤဟူသၣ်ဖျါ ဒီးအတၢ်သ့တၢ်ဘၣ် အိၣ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. (၁ ၡမူၤအ့လး ၁၆:၇; ယၤကိာ် ၂:၁-၄) ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် ပှၤမၢဆူၣ်အီၤဒီး ကွဲန့ၢ်လွဲန့ၢ်အီၤလၢ ကမၤတၢ်တမံၤမံၤ တန့ၢ်ဘၣ်. (၂ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၁၉:၇) တကးဒံးဘၣ် အဆၢတဲာ်တၢ်န့ၣ် တမ့ၢ်ခီဖျိလၢ အသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ် ဒီးအသးကညီၤတၢ် အဃိဘၣ်. အတၢ်ဆၢတဲာ်န့ၣ် တဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ အတၢ်တူၢ်ဘၣ် အဖီခိၣ်နီတဘျီဘၣ်. (၂ မိၤၡ့ ၃၄:၇) ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤသ့ၣ်ညါ ပတၢ်အိၣ်သးကိးမံၤဒဲး, အနၢ်ပၢၢ်ပဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ အကဲဝဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤ.—ဖး ၅ မိၤၡ့ ၃၂:၄.
၁၁. ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အလီၤဆီဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ပျၢ်ပတၢ်ကမၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၁ ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံ လၢဧ့ၤဘြံၤကျိာ် တကတြူၢ်န့ၣ် သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတၢ်ကမၣ်န့ၣ် လီၤဆီန့ၢ်ဒံး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတၢ်ကမၣ်. လံာ်တဘ့ၣ် တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တဘျီတခီၣ် ပှၤကွဲးလံာ်စီဆှံဖိတဖၣ် သူဝဲ ဧ့ၤဘြံၤတၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲထဲ “ကစၢ်ယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိတဖၣ် အတၢ်ကမၣ်. ဒီးတၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်န့ၣ် တပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤ ပျၢ်ကွံာ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အဂၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်.” ဖဲအံၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤ မ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသးန့ၣ် ထဲယဟိဝၤယွၤတဂၤ ပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့သ့. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ကကဲဘျုးလၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.
၁၂-၁၃. (က) ပှၤတဂၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ အဘျုးဒ်လဲၣ်. (ခ) ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အထံၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၂ ပမ့ၢ်သ့ၣ်ညါလၢ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် “တၢ်မၤမုာ်ထီၣ်က့ၤ” တကးဒံးဘၣ် ပပာ်ပသး မုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်သ့ ဒီးပအိၣ်ဒီး သးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် လၢအကဆှီ. အဃိ တၢ်တူၢ်ဘၣ်ဒ်အံၤန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်အဟဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ အအိၣ်” ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဟ့ၣ်ပှၤတသ့ဘၣ်. (မၤတၢ် ၃:၁၉) ဖဲယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်အခါ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပတမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် နီတဘျီဘၣ်. ဒီးခီဖျိလၢ အပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်အဃိ ပတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးအီၤ ဂ့ၤထီၣ်က့ၤဝဲ.
၁၃ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် ဝံၤအလီၢ်ခံ အတစံၣ်ညီၣ်ပှၤ ဒီးပာ်တၢ်ကမၣ် လၢပလိၤ ခီဖျိလၢ တၢ်ကမၣ်လၢပမၤတ့ၢ် တခါန့ၣ်ဘၣ်. (ယၡါယၤ ၄၃:၂၅; ယံးရမံယၤ ၃၁:၃၄) လံာ်စီဆှံ တဲဘၣ်ပှၤလၢ “ဒ်မုၢ်ထီၣ်တခီယံၤဝဲဒီး မုၢ်နုာ်တခီအသိး” ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ယံၤကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ဒီးပှၤ.b (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၁၂) ပမ့ၢ်ဆိကမိၣ် ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် အဂ့ၢ်န့ၣ် အလီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး ဒီးပအဲၣ်ဒိး စံးဘျုးက့ၤအီၤ သပှၢ်တၢၢ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၀:၄) ဘၣ်ဆၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် မတၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ကမၣ်လဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် မတၤသ့ၣ်တဖၣ် အတၢ်ကမၣ်လဲၣ်
၁၄. ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၄ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်န့ၣ် တသန့ၤထီၣ်သးလၢ ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ်ဒိၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ ဆံးမ့ၢ်ဂ့ၤ အဃိဘၣ်. တကးဒံးဘၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီးလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အကဲပတၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်, ပစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ် ဒီးအဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သိၣ်တၢ်သီအဃိ အကပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤအတၢ်ကမၣ်ဧါ တပျၢ်ဘၣ်ဧါန့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲ ဂ့ၤကတၢၢ်. ဘၣ်ဆၣ် တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဆိကမိၣ်ဆိဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၅. ဒ် လူၤကၣ် ၁၂:၄၇, ၄၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ဆိဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၁၅ တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဆိကမိၣ်ဆိဝဲလၢ ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ်တဂၤန့ၣ် မ့ၢ်အသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤဝဲလၢ တၢ်လၢအမၤဝဲန့ၣ် အကမၣ်ဧါ. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်အံၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်ဖဲ လူၤကၣ် ၁၂:၄၇, ၄၈. (ဖး.) အဒိ ပှၤတဂၤ မ့ၢ်ပာ်လီၤသးလၢ အကမၤ တၢ်လၢအသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အတဂ့ၤဘၣ် ဒီးကစၢ်ယွၤ တဘၣ်သးဝဲဘၣ် ဘၣ်ဆၣ် အမ့ၢ်မၤဝဲန့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ် အမၤတၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ်. ပှၤလၢအမၤတၢ်ကမၣ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ တပျၢ်ကွံာ် အတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. (မၢ်ကူး ၃:၂၉; ယိၤဟၣ် ၉:၄၁) ဘၣ်ဆၣ်တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပမၤကမၣ်တၢ်ဝံၤမၣ် ပသ့ၣ်ညါလီၤသး. အဃိ မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် စ့ၢ်ကီးဧါ. ပသ့ၣ်ညါလၢ အကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်. ဘၣ်ဆၣ် တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အဆိကမိၣ်ဆိဝဲ အိၣ်ဒံးတမံၤဒံး.
ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤသးနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါလၢယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် သပှၢ်တၢၢ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၆-၁၇)
၁၆. တၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မနုၤလဲၣ် ဒီးဒ်သိး ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.
၁၆ တချုးလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ် ပှၤတဂၤ အတၢ်ကမၣ် ဒံးဘၣ်န့ၣ် အဝဲဆိကမိၣ်ထံ စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ မ့ၢ်ပှၤတဂၤန့ၣ် အပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး အနီၢ်ကီၢ်ဧါ. တၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤသးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ “ပကဘၣ်ဆီတလဲက့ၤ ပတၢ်ဆိကမိၣ်, ပတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒီးပတၢ်မၤတဖၣ်.” တကးဒံးဘၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပှၤတဂၤသးအုးဒိၣ်မး ခီဖျိလၢ တၢ်ကမၣ်လၢအမၤဘၣ်ဝဲ မ့တမ့ၢ် အသးအုးဒိၣ်မး ခီဖျိလၢ အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤတဂ့ၤဘၣ်အဃိ အမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်. အဒိ စီၤပၤမနၤၡ့ၤ ဒီးစီၤဒၤဝံးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် မၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်ဖးဒိၣ် သနာ်က့ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး နီၢ်ကီၢ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ် တၢ်ကမၣ်. (၁ စီၤပၤ ၁၄:၈) ပမၤလိဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး နီၢ်ကီၢ်မၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးန့ၣ် တမ့ၢ်ထဲလၢ ပသးအုးလၢ ပမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်အဃိဘၣ်. ပပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးန့ၣ် ပကဘၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး လၢပတၢ်မၤ.c ပတၢ်မၤတခါအံၤ အကဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတမံၤလၢ ယဟိဝၤယွၤဆိကမိၣ်ထံဝဲ.
၁၇. တၢ်ဆီတလဲကွံာ်သးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲမနုၤလဲၣ် ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ် ဆီတလဲကွံာ်သးလဲၣ်. (ယၡါယၤ ၅၅:၇)
၁၇ တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤတမံၤလၢ ယဟိဝၤယွၤ ဆိကမိၣ်ထံန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဆီတလဲကွံာ်သး. တၢ်ဆီတလဲကွံာ်သးန့ၣ် အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ “ဃၣ်ကဒါက့ၤသး.” ပမ့ၢ်တဲလၢ အဂၤတမံၤန့ၣ် ပှၤလၢ အဆီတလဲကွံာ်သးတဂၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အတၢ်အိၣ်မူ လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအတဂ့ၤဘၣ် ဒီးအိၣ်မူက့ၤ ဒ်ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘၣ်သးအသိး. (ဖး ယၡါယၤ ၅၅:၇.) ဒီးဒ်သိး အဆိကမိၣ်က့ၤတၢ် ဒ်ယဟိဝၤယွၤအသိး ကသ့အဂီၢ် အကဘၣ်ဆီတလဲကွံာ် အတၢ်ဆိကမိၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၂:၂; အ့းဖ့းစူး ၄:၂၃) တကးဒံးဘၣ် အတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးအတၢ်မၤ လၢအတဂ့ၤဘၣ်တဖၣ်န့ၣ် အကဘၣ်ပတုာ်ကွံာ်ဝဲ. (ကလီးစဲ ၃:၇-၁၀) အဃိ ဒ်သိး ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် ဒီးသ့စီကွံာ်ပှၤလၢ ပတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ် ပကဘၣ်နာ် ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ် အသးသမူ လၢပဂီၢ်. တကးဒံးဘၣ် ခီဖျိလၢ ပနာ် ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ် အသးသမူလၢပဂီၢ်အဃိ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ထံၣ်ဝဲလၢ ပဂုာ်ကျဲးစၢး ဆီတလဲကွံာ်သး ဒီးပာ်တ့ၢ်ကွံာ် လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢအတဂ့ၤဘၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်.—၁ ယိၤဟၣ် ၁:၇.
နာ်သပှၢ်တၢၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် နတၢ်ကမၣ်
၁၈. ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ် မနုၤလဲၣ်.
၁၈ ခဲအံၤ ပကကွၢ်ကဒါက့ၤ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်တနီၤ လၢပမၤလိဘၣ်. ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ထဲဒၣ် ယဟိဝၤယွၤတဂၤန့ၣ် ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ် ခဲလၢာ်ခဲဆ့သ့. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်သၢထံၣ်. တၢ, ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ထီဘိ. ခံ, ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါပဂ့ၢ် လီၤတံၢ်လီၤဆဲး ဒီးပပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး အနီၢ်ကီၢ်လံဧါန့ၣ် အသ့ၣ်ညါဝဲ အဂ့ၤကတၢၢ်. သၢ, ဖဲယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်အခါ အပျၢ်ကွံာ်ဝဲ ခဲလၢာ်ခဲဆ့ ဒီးလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပတမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ် နီတဘျီဘၣ်. ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်အဃိ ပအိၣ်ဒီးသးလၢ အသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်လၢအကဆှီ ဒီးပဒိးန့ၢ်ဘၣ်က့ၤ ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဘၣ်သး.
၁၉. ပတလၢတပှဲၤဘၣ် ဒီးပကမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ်ထီဘိ သနာ်က့ဘၣ်မနုၤအဃိ ပသးခုသ့ဒံးလဲၣ်.
၁၉ ပတလၢတပှဲၤဘၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါလၢ ပကမၤကမၣ်ဘၣ်တၢ် ထီဘိ. ပတၢ်ကရၢကရိ အလံာ်တဘ့ၣ် လၢအမ့ၢ် (Insight on the Scriptures, Volume 2, page 771) တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤန့ၣ် အအိၣ်ဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်သးကညီၤအဃိ အသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ် အိၣ်ဒီး တၢ်ဂံၢ်စၢ်ဘါစၢ်. မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ် တလၢတပှဲၤဘၣ် ဒီးကမၤဘၣ်တၢ်ကမၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ် တဘၣ်သးအုး ဒီးသးဟးဂီၤ လၢအတၢ်ကမၣ်အဃိ ထီဘိဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၃:၈-၁၄; ၁၃၀:၃) အဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး အဂ့ၤကတၢၢ် လၢကအိၣ်မူဒ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခု. (ဖံလံးပံၤ ၄:၄-၆; ၁ ယိၤဟၣ် ၃:၁၉-၂၂).” ပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤအဃိ ကဲထီၣ်တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါ လၢပဂီၢ်ဒိၣ်မး.
၂၀. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂၀ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသးနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်အဃိ ပသးခုဒိၣ်မး. ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပတၢ်ကမၣ်န့ၣ် ပကွၢ်လိအီၤကသ့ဒ်လဲၣ်. ပပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်ဒီး ယဟိဝၤယွၤ ပျၢ်ကွံာ်ပှၤဂၤအတၢ်ကမၣ်န့ၣ် အလီၤဂာ်လိာ်သးဒ်လဲၣ် ဒီးအလီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်လီၤဆီခံခါအံၤအဂ့ၢ်လဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢ.
တၢ်သးဝံၣ် ၄၅ ယသးအတၢ်ဆိကမိၣ်
a လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤ အသးတဖၣ်န့ၣ် ယဟိဝၤယွၤ သးအိၣ်ပျၢ်ကွံာ် အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ကမၣ်. တဘျီတခီၣ်န့ၣ် ပကဆိၣ်မိၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တကြၢးပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤသးနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လဲၣ်န့ၣ် ပကတဲသကိးအီၤလၢ တၢ်မၤလိတခါအံၤအပူၤ.
b ကွၢ်လံာ် Draw Close to Jehovah, chap. 26, par. 9.
c တၢ်ကတိၤ အခီပညီ– “တၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပှၤတဂၤလၢ အသးဆီတလဲ ဒီးအသးအုးခီဖျိလၢ အတၢ်အိၣ်မူ လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝး လၢညါတဖၣ်, အတၢ်ကမၣ် မ့တမ့ၢ် အသးအုးလၢ အတမၤဝဲ တၢ်လၢအဘၣ်မၤဝဲတဖၣ်အဃိ. ပှၤတဂၤဂၤ မ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤအသး အနီၢ်ကီၢ်န့ၣ် အဝဲကပာ်ဖျါထီၣ် လၢအသၣ်ထီၣ်တၤသၣ်တဖၣ် ခီဖျိလၢအဆီတလဲ တၢ်လၢအမၤဝဲတဖၣ်.