လၢအခီၣ်ထံး မ့ၢ်ဝဲပှၤဖှီၣ်ပှၤယာ်—ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ကဲထီၣ်ပှၤထူးပှၤတီၤ

ဖဲယထီၣ်ကၠိ အဆၢကတီၢ် တၢ်ဆီတလဲ တအိၣ်အါအါဘၣ်. ယတံၤသကိးခဲလၢာ် ပထီၣ်ကၠိဒ်သိးသိး စးထီၣ်လၢ တတီၤတုၤလၢ ပကၠိဝံၤတစုလီၤ. ပှၤအိၣ်လၢသဝီပူၤတဖၣ်​ ပသ့ၣ်ညါလိာ်သး ကိးဂၤဒဲးလီၤ.

သဝီ လံဘၢၤထံၤ န့ၣ်​ စံာ်ပျီဆံးဆံးဖိတဖၣ်​ အိၣ်ဝးတရံးအီၤ ဒီးအါတက့ၢ်န့ၣ်​ ပှၤသူၣ်ဝဲဘုခ့တဖၣ်လီၤ. ဒီးဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အခါ ယပၢ်မၤတၢ်လၢ ပှၤမၤစံာ်ဖိတဂၤအအိၣ်လီၤ. ဖဲယသးစၢ်အခါ ယနီကါထဲၣ်တၢ် ဒီးယမၤစံာ်တၢ်မၤသ့လီၤ.

ဖဲယအိၣ်ဖျဲၣ်အခါ ယပါအသးအိၣ်​ ၅၆ နံၣ်​ ဒီးယမိအိၣ်​ ၃၅ နံၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ယပၢ်န့ၣ်​ အဂံၢ်ဆူၣ်​ ဒီးအတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့ဂ့ၤမး. အဝဲမၤတၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်မး ဒီးအဝဲသိၣ်လိပှၤလၢ ပကမၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲမၤတၢ် တန့ၢ်စ့အါအါဘၣ်ဆၣ်​ ပအိၣ်, ပအီၣ်​ ဒီးကူဘၣ်သိးဘၣ်​ လၢလၢလီၢ်လီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဆၢကတီၢ်ထီဘိလီၤ. ဖဲယပါသံအခါ အသးအိၣ်ဝဲ ၉၃ နံၣ်​ ဒီးမ့မ့ၢ်ယမိန့ၣ်​ သံဝဲဖဲအသးအိၣ်​ ၈၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်တဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ အဝဲကဲဝဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် စးထီၣ်လၢ ၁၉၇၂ နံၣ်တုၤခဲအံၤလီၤ.

ဖဲယသးစၢ်အခါ

ယမိန့ၣ်​ အသးဆူၣ်လၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါတကပၤဒိၣ်မး. အဃိအိၣ်ဘှံးနံၤ ကိးနွံဒဲးန့ၣ်​ အဝဲလဲၤကိးပှၤလၢ ဘျၢထံသရိာ်လီၤ. ဖဲယအိၣ်​ ၁၂ နံၣ်အခါ ယစးထီၣ်နၢ်ဟူဘၣ်​ ယွၤသၢဂၤတဂၤဃီအဂ့ၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယသံကွၢ်ယမိလၢ “ယ့ၣ်ၡူးကဲဝဲဖိခွါ ဒီးတကတီၢ်ဃီန့ၣ်​ ကဲဝဲပၢ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.” အဝဲတဲဆၢက့ၤယၤလၢ “ဖိခွါ တၢ်ဂ့ၢ်အဝဲအံၤ ပနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤကီဒိၣ်မး. တလိၣ်ပနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်.” ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်ကီသပှၢ်တၢၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်ဖဲယအိၣ်​ ၁၄ နံၣ်အခါ ယဒိးဘျၢထံလၢ ထံကျိပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ ဆီၣ်လီၤဘျၢယၤလၢ ထံကျါသၢဘျီ ဒီးတဲဝဲလၢ ပၢ်အဂီၢ်တဘျီ, လၢဖိအဂီၢ်တဘျီ ဒီးလၢသးစီဆှံအဂီၢ် တဘျီလီၤ.

ဖဲယထီၣ်​ တီၤထီကၠိအခါ ယသကိးတဂၤ အဝဲကဲဝဲပှၤထိတၢ်ဖိ ဒီးအဝဲကွဲယၤလၢ ယကလဲၤကဲ ပှၤထိတၢ်ဖိစ့ၢ်ကီးလီၤ. အဃိယလဲၤမၤလိသ့ထီၣ်ယသး ဒီးယကဲထီၣ်​ (Golden Gloves) အပှၤထိတၢ်ဖိတဂၤလီၤ. ယထိတၢ်တသ့အါအါဘၣ်အဃိ ယလဲၤထိတၢ်ခံဘျီသၢဘျီဒီး ယဟးထီၣ်ကွံာ်လီၤ. ဒီးလၢခံယဘၣ်လဲၤကဲ အမဲရကၤသုးဖိ ဒီးဘၣ်တၢ်ဆှၢယၤလၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်လီၤ. ဖဲယကဲသုးအခါ ယသုးခိၣ်န့ၣ်​ ဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ယကကဲထီၣ်ပှၤလၢ အတီခိၣ်ရိၤမဲတၢ် သ့ဂ့ၤဂ့ၤတဂၤအဃိ အဝဲဆှၢယၤလၢ သုးခိၣ်တၢ်မၤလိလီၤ. အဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ယကဆဲးမၤတၢ်လၢ သုးအကျါတစိၤသးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယတအဲၣ်ဒိးအိၣ်လၢ သုးအကျါလၢၤဘၣ်အဃိ ယကဲသုးခံနံၣ်ဝံၤ ဒီးယဟးထီၣ်က့ၤ ဖဲ ၁၉၅၆ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ်ဒီး ယလဲၤနုာ်လီၤလၢ သုးလၢအဂၤတဖုအကျါလီၤ.

ယစးထီၣ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်

မ့ၢ်လၢ တၢ်ဂီၤမူဒီးပှၤလၢ ယခိၣ်ယဃၢၤတဖၣ်အဃိ တချုးလၢ ယသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ယအိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်အကမၣ်လၢ ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤတဂၤ ကဘၣ်မ့ၢ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဆိကမိၣ်လၢ ပိာ်ခွါလၢ အဟးတဲလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်တမံၤလၢ အဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်တနံၤ လၢသဝီအပူၤ ဖဲယဟးနီကါဂီၤဂီၤတခိၣ်အခါ ပိာ်မုၣ်သးစၢ်ခံဂၤ ဝံၢ်ဝၢ်အစုဒီးမၢယဟဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယနီအဝၤအဒ့မုၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးစ့ၢ်ကီးလီၤ. လၢညါန့ၣ်​ ယဟံးန့ၢ်ဖး အဝဲသ့ၣ်အလံာ် ဘၣ်ဆၣ်​ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢးထီခိးတၢ် ဒီးပၢၢ်ထီၣ်​ န့ၣ်​ ယနၢ်ပၢၢ်ဘၣ်အီၤကီတစဲးဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တဘျီအံၤ အဝဲသ့ၣ်ကွဲမုာ်ယၤလၢ ယကလဲၤဒိကနၣ်​ ပှၤတဲသကိးလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်လီၤ. ယအၢၣ်လီၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ယကဂုာ်ကျဲးစၢးလဲၤလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်နံၤကမှံထီၣ်​ ဒီးတဲယၤလၢ “ဟဲအနီၢ်ကီၢ်နီၤ.” ယတဲအဝဲသ့ၣ်လၢ “ယကဟဲအနီၢ်ကီၢ်.”

နီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ ယတအဲၣ်ဒိးလဲၤဘၣ်​ ဘၣ်ဆၣ်​ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယဘၣ်တီဒီး ယတၢ်အၢၣ်လီၤအဃိ ယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ဖိသၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ထုးန့ၢ်ယသးဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ သ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ် အါမးအဃိလီၤ. ယလဲၤထီၣ်​ သရိာ်ဒီးယမိလၢ အိၣ်ဘှံးနံၤ ကိးနွံဒဲးဘၣ်ဆၣ်​ ယသ့ၣ်ညါလံာ်စီဆှံအဂ့ၢ် ထဲတစဲးဖိလီၤ. ဒီးယအဲၣ်ဒိး သ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ လံာ်စီဆှံအဂ့ၢ်အဃိ ယအၢၣ်လီၤလၢ ယကမၤလိလံာ်စီဆှံလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်အဆိကတၢၢ်တခါလၢ ယမၤလိဘၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် ကစၢ်တဂၤအမံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲယဟိဝၤလီၤ. လၢအပူၤကွံာ် ဖဲယသံကွၢ်ယမိဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ အဂ့ၢ်အခါ ယမိတဲဝဲ “အဝဲသ့ၣ်ဘါထီၣ်​ ပှၤသးပှၢ်တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် ယဟိဝၤ.” ဘၣ်ဆၣ်​ ခဲအံၤယထံၣ်န့ၢ် တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလံ.

မ့ၢ်လၢယသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအံၤ မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီအဃိ ယလဲၤထီၣ်လဲၤထီချ့မး. ဒီးယလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ခွံလါဝံၤအလီၢ်ခံ ဖဲလါမၢ်ၡး ၁၉၅၇ နံၣ်န့ၣ်​ ယဒိးဘျၢထံလီၤ. ခဲအံၤယတၢ်ထံၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤန့ၣ်​ ဆီတလဲကွံာ်ဝဲလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ပိာ်ခွါစဲၣ်နီၤ ကဘၣ်မ့ၢ်ပှၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပိာ်ခွါလၢ အလၢအပှဲၤတဂၤလီၤ. အဝဲအစိအကမီၤ ဒီးအဂံၢ်အဘါ အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ပိာ်ခွါခဲလၢာ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲတပၣ်ဃုာ်လၢ တၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့ အကျါဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် “ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤသီအီၤ” ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ်အသိးလီၤ. (ယၡါယၤ ၅၃:၂, ၇) ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပှၤလၢအပိာ်ယ့ၣ်ၡူးအခံန့ၣ်​ ကဘၣ်​ ‘ဝံသးစူၤပှၤခဲလၢာ်’ လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၂:၂၄.

လၢခံဖဲ ၁၉၅၈ နံၣ်န့ၣ်​ ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဘၣ်ပတုာ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါတၢ်မၤတစိၢ်ဖိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢယဆၢတဲာ်လီၤယသးလၢ ယကဖျီသးဒီး ကျိရံယၢၤအဃိလီၤ. အဝဲန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပိာ်မုၣ်လၢ အကွဲမုာ်ယၤလၢ ကလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒ်ယပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ထးအသိးန့ၣ်လီၤ. ယဆၢတဲာ်လီၤယသးဒ်န့ၣ်အဃိ ယတသးအုးနီတဘျီဘၣ်. ကျိရံယၢၤမ့ၢ်ဝဲ တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢယဂီၢ် တုၤလၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလီၤ. လၢယဂီၢ်န့ၣ်​ အဝဲအလုၢ်အပှ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး တၢ်မျၢ်လၢအပှ့ၤဒိၣ်​ ကတၢၢ်တဖျၢၣ်လီၤ. ယဖျီဘၣ်ယသးဒီးအီၤအဃိ ယသးခုဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲကတဲပၠးသု အဂ့ၢ်တစဲဖိလီၤ.

ကျိရံယၢၤ တဲဝဲလၢ “ယဒီပုၢ်ဝဲၢ်အိၣ်​ ၁၆ ဂၤလီၤ. ယမိန့ၣ်​ မ့ၢ်ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလၢ အသးတီတဂၤ ဒီးအဝဲသံဝဲဖဲ ယသးအိၣ်​ ၁၄ နံၣ်အခါလီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ ယပၢ်စးထီၣ်မၤလိ လံာ်စီဆှံလီၤ. မ့ၢ်လၢယမိ တအိၣ်လၢၤဘၣ်အဃိ ယပၢ်လဲၤတဲသကိးတၢ်ဒီး ကၠိခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယနီဘၣ်ထီၣ်ဝဲ တီၤထီကၠိအလီၢ်ခံကတၢၢ်တနံၣ်လီၤ. ယပၢ်ဃ့ထီၣ်ဝဲလၢ ယၤဒီးယနီပကထီၣ်ကၠိ တဂၤတသီလီၤ. ဖဲယနီလဲၤထီၣ်ကၠိအခါ ယဘၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်​ ဒီးဖဲယလဲၤထီၣ်ကၠိအခါ ယနီကဘၣ်အိၣ်လၢဟံၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်လဲၤထီၣ်ကၠိတဂၤ ဒီးအဝဲတဂၤ အိၣ်လၢဟံၣ်​ ဒီးကွၢ်ထွဲဝဲပပုၢ်လၢအနီၢ်ဆံးတဖၣ်​ ဒီးဖီအီၣ်ပာ်စၢၤတၢ်သ့ဝဲလီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဖဲယပၢ်လဲၤတၢ်မၤ ဟဲက့ၤအခါ ပဖီအီၣ်ပာ်စၢၤတၢ်ဝံၤဝဲလီၤ. ကၠိခိၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲ ဒီးပမၤဒ်န့ၣ်​ တုၤယနီထီၣ်ကၠိဝံၤတစုလီၤ. ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ခံဒူၣ်ဟဲမၤလိ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိလံာ်စီဆှံ ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ် ၁၁ ဂၤန့ၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလီၤ. ယၤန့ၣ်​ ယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မုာ်မး ဘၣ်ဆၣ်​ ယမ့ၢ်ပှၤလၢအမဲာ်ဆှးသ့လီၤ. အဃိယဝၤ ဘၣ်မၤစၢၤယၤထီဘိလီၤ.”

ယၤဒီး ကျိရံၤယၢၤ ပဖျီပသးဖဲ လါဖ့ၤဘြူၤအါရံၤ ၁၉၅၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. ပမၤပှၤလဲၤလၢညါဒ်သိးသိး မုာ်ဒိၣ်မး. ပအဲၣ်ဒိးလဲၤမၤတၢ်ဖဲ ဘ့ၤသ့လးအဃိ ဖဲ လါယူၤလံ ၁၉၅၉ န့ၣ်ပတီၣ်ထီၣ်​ လံာ်ပတံထီၣ်လၢ ပကလဲၤမၤစၢၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ စဲမၢၤ ခရါခၢၤ သံကွၢ်သံဒိးပှၤ ဒီးတဲဝဲလၢ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဘ့ၤသ့လး တတူၢ်လိာ်ဝဲ ပှၤလၢအဆီဟံၣ်ဆီဃီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးဒံး. ဒ်သိးပကလဲၤမၤဘၣ်တၢ် ဖဲန့ၣ်အဂီၢ် ပဘၣ်အိၣ်ခိးတၢ် တဘျုးနံၣ်ညါ.

ပကွဲးလံာ်ဆူ ဝဲၤလီၢ်ခိၣ်သ့ၣ်​ ဒီးပမၢအဝဲသ့ၣ်ဆှၢပှၤဆူ တၢ်လီၢ်လၢ အလိၣ်ဘၣ်​ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိန့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဃုထၢထဲတခါ လၢပကဘၣ်လဲၤဖဲ ဖံ(န်) ပလၣ်​ အၢၣ်ခဲစီၤ န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ဖဲ ဖံ(န်) ပလၣ်​ အၢၣ်ခဲစီၤန့ၣ်​ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အိၣ်ဒၣ်ထဲ ခံဖျၢၣ်ဒံးလီၤ. တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပှၤသူဖံးဖိအတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒီးလၢအဝဲတဖျၢၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပှၤဝါဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၤ. ပဘၣ်တၢ်ဆှၢပှၤဆူ ပှၤသူဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်​ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အိၣ်ထဲ ၁၄ ဂၤလီၤ.

ထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကီတၢ်ခဲ လၢအမ့ၢ်တၢ်နီၤဖး တၢ်ဒူၣ်အဆၢ ဒီးတၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်

ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဘၣ်နီၤဖးဝဲ ပှၤဝါဖံးဖိဒီး ပှၤသူဖံးဖိလဲၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လၢတၢ်သိၣ်တၢ်သီအိၣ်လၢ ကလုာ်ဒူၣ်တဖၣ်​ တဘၣ်ကျဲၣ်ကျီလိာ်အသးဘၣ်အဃိ ပမၤတသ့နီတမံၤဘၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်သဘံၣ်သဘုၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမးအဃိလီၤ. လၢတၢ်လီၢ်အါတီၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပှၤသူဖံးဖိ ဒီးပှၤဝါဖံးဖိတဖၣ်​ တထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ဒ်သိးသိးဘၣ်​ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်ယိၣ်လၢ ပှၤကဟဲမၤဟးဂီၤ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်အဃိလီၤ. လၢညါန့ၣ်​ တၢ်ကဲထီၣ်တ့ၢ်အသးဒ်အံၤ အိၣ်ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပှၤသူဖံးဖိတဂၤ မ့ၢ်လဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤဝါဖံးဖိအိၣ်တၢ်လီၢ်န့ၣ်​ ပလံးဖီၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ဒီးတီၢ်အဝဲသ့ၣ်သ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်မၤကဝံၤအဂီၢ် ပဒိကနၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်​ ဒီးပမုၢ်လၢ်လၢ မုၢ်ကအိၣ်ဝဲတနံၤ တၢ်အိၣ်သးတဖၣ်​ ကဆီတလဲဝဲလီၤ.

ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်​ တညီထီဘိဘၣ်. ဖဲပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤသူဖံးဖိ အဟီၣ်ကဝီၤအခါ တဘျီတခီၣ်ပလဲၤ ဒိတကျိးဘၣ်လၢ ပှၤဝါဖံးဖိအဟံၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပကဘၣ်ဆၢတဲာ်ချ့ချ့လၢ မ့ၢ်ပကစံၣ်တဲၤတဲလီၤ အဝဲသ့ၣ်ဖုၣ်ကိာ်ဖိဧါ မ့တမ့ၢ် ပကဘၣ်ဃ့ဝံသးစူၤ အဝဲသ့ၣ်​ ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ အဆိအချ့ဧါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်အိၣ်သးအိၣ်ဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ.

ပမၤပှၤလဲၤလၢညါဘၣ်ဆၣ်​ ပကဘၣ်လုၢ်အီၣ်​ ပသးသမူစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မၤအါတက့ၢ်န့ၣ်​ တနံၤကန့ၢ်ဝဲ သၢဒီလၣ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤန့ၣ်​ ပှၤငါအီၤလၢကလဲၤမၤ ဟံၣ်ဃီတၢ်ဖံးတၢ်မၤလၢ ပှၤဟံၣ်လီၤ. လၢဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်ယၤအခွဲးလၢ ယကလဲၤမၤစၢၤ ကျိရံၤယၢၤလီၤ. အဃိပမၤ တၢ်မၤဝံၤဆိတစဲး. ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အံၤ ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤမုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤ တၢ်အီၣ်လၢ ပှၤဖီဝဲဝံၤဒီး ပှၤပာ်ဝဲလၢ တၢ်ခုၣ်ဒၢအပူၤလီၤ. ယၤဒီးကျိရံၤယၢၤ ပအီၣ်တဂၤတဝာ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤ လဲၤထူးန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်​ အကူအကၤလၢထးကိၢ် ကိးနွံဒဲး ဒီးမ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ်​ ယမၤတၢ်လၢကရၢၢ်ပူၤ ဒီးမၤကဆှဲကဆှီပဲတြီဖိ ဒီးမၤတၢ်မၤလၢ အဂၤတဖၣ်လီၤ. လၢပှၤဝါဖံးဖိအဟံၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ ကျိရံၤယၢၤ ထူးဝဲပဲတြီဖိလၢ ဟံၣ်ကိပူၤတကပၤ ဒီးယဘၣ်ထူးလၢ တၢ်ချၢတကပၤလီၤ. ပဘၣ်မၤအီၤဒီတနံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဟ့ၣ်အီၣ်ပှၤ မုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ်လီၤ. ကျိရံၤယၢၤ အီၣ်တၢ်လၢဟံၣ်ပူၤ ဘၣ်ဆၣ်​ အီၣ်တၢ်တပူၤဃီ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိတန့ၢ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်ယၤန့ၣ်​ ယဘၣ်အီၣ်တၢ်လၢ ဟံၣ်ချၢလၢပှၤပာ်ကါအလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ်​ တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်. ယအီၣ်ဝံၣ်ခဲလၢာ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ အဟံၣ်ဖိဃီဖိန့ၣ်​ အသးဂ့ၤမး ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်လၢပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤတဖၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး အိၣ်ဒ်အံၤလီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်တဘျီ ဖဲပလဲၤဘိလီၤ ပကါအသိဝံၤအခါ ယလဲၤသံကွၢ် ပှၤဝါဖံးဖိလၢ အဆါတၢ်တဂၤလၢ မ့ၢ်ကျိရံၤယၢၤသူ တၢ်ဟးလီၢ်ကသ့ဧါ. အဝဲကွၢ်ယမဲာ်ဟ့ယုၢ် ဒီးတဲဝဲလၢ “ပှၤပံးဃာ်သီး.”

ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ အတၢ်အဲၣ်လၢ ပသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်

ဘၣ်ဆၣ်​ ပရ့ဒီးပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ ဒီးပစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ်​ မုာ်ဒိၣ်မး. ဖဲပဟဲတုၤလၢ ဖံ(န်) ပလၣ်​ သီသီအခါ ပအိၣ်လၢဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢအမ့ၢ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခ့အပှၤတဂၤ အဟံၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ အမါန့ၣ်တအိၣ်လၢ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဒံးဘၣ်အဃိ ကျိရံၤယၢၤ မၤလိအီၤလံာ်စီဆှံလီၤ. ဒီးယၤစ့ၢ်ကီး ယမၤလိအဖိမုၣ်​ ဒီးအမာ် လံာ်စီဆှံလီၤ. အမါဒီးအဖိမုၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဆၢတဲာ်လီၤအသးလၢ ကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ဒိးဘျၢထံ ဒ်သိးသိးလီၤ.

လၢပှၤဝါဖံးဖိ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်​ ပတံၤသကိးအိၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကလဲၤအီၣ်သကိးတၢ်ဒီးအီၤ ဘၣ်ဆၣ်ဒ်သိး ပှၤသုတထံၣ်လၢ ပရ့လိာ်သးဒီး အဝဲသ့ၣ်တဂ့ၤအဂီၢ် ပဘၣ်လဲၤလၢ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လၢ တၢ်ခံးလီၤအဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ခုချၢၣ်ချဲ(န်) (Ku Klux Klan) အတၢ်ကရၢကရိလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်​ ဒီးအမၤတၢထီၣ်တၢလီၤတၢ်တဖၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဘၣ်တဟါ ပှၤပိာ်ခွါတဂၤ ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢအဟံၣ်မဲာ်ညါ သိးဝဲဒီးဆ့ကၤဝါလၢအိၣ်ဒီး အခိၣ်ဖျီၣ်​ ဒ်ခုချၢၣ်ချဲ(န်) မၤဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဘၣ်ဆၣ်​ တမၤပတုာ်ဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ ကပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဒီးဘၣ်တဘျီ ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ပကလဲၤထီၣ်​ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဖးဒိၣ်အဃိ ပလိၣ်ဘၣ်စ့လီၤ. ဒီးဒ်သိး ပလဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ ကန့ၢ်အဂီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဂၤ ဃ့ပှ့ၤဝဲပကါလီၤ. ပူၤကွံာ်တလါဝံၤအလီၢ်ခံ ပထံၣ်ဘၣ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်​ တခါလီၤ. ဘၣ်တနံၤ ပဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ဟံၣ်တဖျၢၣ်ဘၣ်တဖျၢၣ်​ လၢတၢ်ကိၢ်ကျါဝံၤ ဒီးပလဲၤမၤလိကဒီး ပှၤအါဂၤလံာ်စီဆှံအဃိ ပလီၤဘှံးဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲပဟဲက့ၤတုၤလၢဟံၣ်အခါ ပထံၣ်လၢ ပကါလၢပဆါကွံာ်အီၤတခိၣ်န့ၣ်​ အိၣ်လၢပဟံၣ်အမဲာ်ညါလီၤ. ဒီးလၢကါအမဲာ်ညါန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးလံာ်တဘ့ၣ်​ ဒီးတဲဝဲလၢ “ယအဲၣ်ဒိးက့ၤဟ့ၣ်က့ၤသုကါအံၤ ဒ်တၢ်ဟ့ၣ်တခါအသိးလီၤ. နဒီပုၢ်ဝဲၢ်.”

ပထံၣ်ဘၣ်​ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ အတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံလၢ ပသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ်ဘၣ်​ အိၣ်ဒံးတခါလီၤ. ဖဲ ၁၉၆၂ နံၣ်န့ၣ်​ ယဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ယၤလၢ ယကလဲၤထီၣ်​ ဘီမုၢ်တၢ်မၤအကၠိ လၢစီးလဲစံၤ နူယီးအပူၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ်, ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဒီးကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်ထီၣ်တၢ်သိၣ်လိ ဒီတလါညါလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ယတၢ်မၤတအိၣ်နီတမံၤဘၣ်​ ဒီးပစ့အိၣ်ထဲတစဲးဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လီတဲစိ ခီပနံာ်လၢ ဖံ(န်) ပလၣ်န့ၣ်​ သံကွၢ်သံဒိးယၤလၢ တၢ်မၤအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်တူၢ်လိာ်ယၤန့ၣ်​ ယကမ့ၢ်ပှၤသူဖံးဖိ အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ အမၤတၢ်မၤဖဲန့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲယၤလၢ ကဟ့ၣ်ယၤတၢ်မၤလီၤ. ယကမၤဒ်လဲၣ်. ယကလဲၤလၢ နူယီးအဂီၢ် ယစ့တအိၣ်ဘၣ်. ယဆိကမိၣ်​ ယကမၤတၢ်မၤအံၤ ဒီးယတလဲၤထီၣ်​ ဘီမုၢ်တၢ်မၤအကၠိလၢၤဘၣ်. ဖဲယကကွဲးဒုးသ့ၣ်ညါ ဘ့ၤသ့လးလၢ ယတလဲၤထီၣ်ကၠိလၢၤဘၣ်အခါ တၢ်လၢယသးပ့ၤနီၣ်တန့ၢ် နီတဘျီဘၣ်​ ကဲထီၣ်ကဒီးအသးတခါလီၤ.

ဘၣ်တနံၤ လၢဂီၤခီဂီၤဂီၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်တဂၤ လၢအအိၣ်လၢ ပတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အပူၤန့ၣ်​ ဟဲဒိတကျိာ်ပပဲတြီ ဒီးအဝဲဟ့ၣ်ယၤ လံာ်ဒၢတဖျၢၣ်လၢ အပှဲၤဒီးစ့န့ၣ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ အဝၤန့ၣ်​ တအိၣ်လၢတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအပူၤဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤ ဒီးအဖိတဖၣ်​ ဂဲၤဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤ ဒီးလဲၤထဲးနီၣ်လၢ ပှၤမၤဘဲအကျိးလီၤ. အဝဲသ့ၣ်လဲၤမၤတၢ် ဒ်သိးကမၤစၢၤယၤလၢ ယကလဲၤလၢ နူယီး အဂီၢ်လီၤ. အဝဲတဲယၤ “လဲၤထီၣ်ကၠိဒီး မၤလိတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒီးဟဲက့ၤသိၣ်လိကဒါပှၤနီၤ.” လၢခံယသံကွၢ် လီတဲစိအခီပနံာ်လၢ မ့ၢ်ယစးထီၣ်တၢ်မၤ လၢခံယဲၢ်နွံကသ့ဧါ. အဝဲသ့ၣ်စံးဆၢယၤလၢ “တန့ၢ်ဘၣ်.” ဘၣ်ဆၣ်လၢယဂီၢ်န့ၣ်​ တဘၣ်နီတမံၤဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ယဆၢတဲာ်လၢ ယကလဲၤထီၣ်ကၠိလီၤ. ယသးခုဒိၣ်မးလၢ ယတတူၢ်လိာ်တၢ်မၤအဝဲန့ၣ်​ အဃိလီၤ.

ကျိရံယၢၤ တဲဝဲလၢ “ဖဲယအိၣ်လၢ ဖံ(န်) ပလၣ်​ အခါ ယစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် မုာ်ဒိၣ်မး. ဒီးယပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိအိၣ်ဝဲ ၁၅ တုၤလၢ ၂၀ ညါအဃိ လၢဂီၤခီန့ၣ်​ ပလဲၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် တဟံၣ်ဘၣ်တဟံၣ်မ့ၢ်ဝံၤ ပလဲၤကဒါ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီတနံၤကျၢၤလီၤ. တဘျီတခီၣ်​ ပဟးတုၤလၢ မုၢ်နၤခီ ၁၁ နၣ်ရံၣ်ညါ. ယမ့ၢ်တဲတီတီန့ၣ်​ ပအဲၣ်ဒိးဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲန့ၣ်​ ဒီးပတအဲၣ်ဒိးမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် အတၢ်မၤဒံးဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ အိၣ်ဝဲလၢပဂီၢ်တမံၤလီၤ.”

ဖဲယကဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အခါ

ဖဲပမၤပှၤလဲၤလၢညါလၢ ဖံ(န်) ပလၣ်​ အခါ ပတီၣ်ထီၣ်လၢ ပကမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီလီၤ. ပဆိမိၣ်လၢ ပှၤကတူၢ်လိၤပှၤ မ့ၢ်လၢကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ်တဂၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤစၢၤတၢ်လၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢ ထဲၣ်စဲး ဒီးအဝဲအဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီဖဲန့ၣ်လီၤ. ပဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သး အဝဲအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ ပအိၣ်ခိး, အိၣ်ခိးလၢ တၢ်စံးဆၢကဟဲက့ၤကဒါက့ၤ ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်တဟဲနီတဘ့ၣ်ဘၣ်. လၢခံလံာ်ဟဲတုၤတဘ့ၣ်လီၤ. ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်အတၢ်မၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ကဘၣ်ဖဲ လါယနူၤအါရံၤ ၁၉၆၅ န့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါ လံၤအီၤ(န်) ဝံဖၢၤ စ့ၢ်ကီးဒိးန့ၢ်ဘၣ်မူဒါလၢ ကဘၣ်လဲၤမၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လီၤ. ခဲအံၤအဝဲမ့ၢ် အမဲရကၤ ဝဲၤတြၢ်ကမံးတံာ် အပှၤရဲၣ်ကျဲၤတၢ်တဂၤလီၤ.

ယကဘၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤန့ၣ်​ ယဘၣ်ယိၣ်တၢ်လီၤ. တချုးလၢ ယကဲထီၣ်​ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဒံးဘၣ်​ တနံၣ်ဘျဲၣ်န့ၣ်​ ကၠ့စ် အ့ၤ ထီမစၢၤ သမံသမိးယၤ ဒီးထံၣ်ဝဲလၢ ယအိၣ်ဒီး တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤ အဝဲတဲပၠးယၤ တၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ ယကဘၣ်မၤအါထီၣ်​ ဒီးတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်လၢ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်လၢအဂ့ၤတဂၤ လိၣ်ဘၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ယကဘၣ်စးထီၣ်မၤ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် တၢ်မၤ ဒီးယသ့ၣ်ညါလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အံၤ ကဲဘျုးဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ယကဲထီၣ်​ ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်ဝံၤ ဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ် ထီမစၢၤ မ့ၢ်ဝဲ ကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ် အဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ ယမၤသကိးဘၣ်တၢ်ဒီးအီၤန့ၣ်လီၤ. ယမၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အသးတီတဂၤအံၤ အအိၣ်အါမးလီၤ.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ်​ တဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သိၣ်လိအါအါဘၣ်. ဖဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် လဲၤဟးအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ ယကွၢ်လိအီၤတနွံ ဒီးလၢခံတနွံ ဖဲယလဲၤအိၣ်သကိး တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကွၢ်ယၤ ဒီးဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးယၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လၢခံတနွံန့ၣ်​ ယဘၣ်လဲၤက့ၤလၢ ယနီၢ်ကစၢ်လီၤ. ယနီၣ်ဘၣ်ဒံး ယတဲကျိရံၤယၢၤလၢ “အဝဲကပာ်တ့ၢ်ကွံာ်ပှၤ အနီၢ်ကီၢ်လီၤဧါ.” ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်​ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တမံၤလီၤ. နမ့ၢ်ပျဲလၢ ပှၤဂၤကမၤစၢၤနၤန့ၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အမၤစၢၤနၤသ့ အိၣ်ဝဲထီဘိလီၤ. တၢ်နဲၣ်လိလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဘြီ(န်), ကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ဒီးဖရဲၣ်​ ရၣ်(ခ်) လၢအမ့ၢ် ပှၤဘ့ၤသ့လးဖိ တဂၤအအိၣ်န့ၣ်​ ယပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤဒိၣ်မး.

ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်​ အိၣ်လၢတၢ်လီၢ်ကိးပူၤဒဲးလီၤ. ဘၣ်တဘျီဖဲ ပလဲၤဟးအိၣ်သကိး ဝ့ၢ်ထဲနၢၤစံၤ အခါ ခုချၢၣ်ချဲ(န်) ဟဲဝဲလီၤ. ဒီးဘၣ်တနံၤ ဖဲပအိၣ်ဘှံးလၢ တၢ်အီၣ်အကျး ဒီးယလဲၤလၢတၢ်ဟးလီၢ်အခါ ပိာ်ခွါတဂၤ ဟးပိာ်ယခံ ဒီးအဝဲဖျါ လီၤပျံၤလီၤဖုးဒိၣ်မးလီၤ. အဝဲဆဲးယီၢ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ကွၢ်တလီၤကလုာ်ဒူၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ပှၤဝါဖံးဖိလၢ အနီၢ်ဒိၣ်န့ၢ်ပဝဲခံဂၤလၢာ်န့ၣ်​ ဟဲဒီးသံကွၢ်ယၤ “ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဟၢၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်တမံၤမံၤဧါ.” ဖဲန့ၣ်အခါပိာ်ခွါတဂၤန့ၣ်တသူတၢ်ဟးလီၢ်လၢၤဘၣ်​ ဒီးဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲတဘျီဃီလီၤ. တၢ်ကွၢ်တလီၤ ကလုာ်ဒူၣ်အိၣ်ထီၣ်​ ဒ်န့ၣ်န့ၣ်တမ့ၢ်လၢ ဖံးအလွဲၢ်လီၤဆီအဃိဘၣ်​ မ့ၢ်လၢတၢ်ဒဲးဘးအဃိလီၤ. ဒီးယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ အဖံးအလွဲၢ်မ့ၢ်အိၣ်ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ်သံလၢ ပဂီၢ်န့ၣ်သံဝဲဘူၣ်လီၤ.

ကဲထီၣ်ပှၤအထူးအတီၤ

ယကဲကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ် ၁၂ နံၣ်​ ဒီးယကဲကီၢ်ရ့ၣ်အပှၤကွၢ်တၢ် ၂၁ နံၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝဲတၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤ ဒီးတၢ်လဲၤခီဖျိလၢ အကဲထီၣ်​ တၢ်ဂံၢ်တၢ်ဘါအါမးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢအဂၤတခါ အိၣ်ခိးသဂၢၢ်လီၤဝဲပခိၣ်လီၤ. ဖဲလါအီကူး ၁၉၉၇ နံၣ်န့ၣ်​ တၢ်လၢပမုၢ်လၢ်တ့ၢ်လၢ အနံၣ်တဖၣ်အနံၣ်န့ၣ်​ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲလီၤ. ပဘၣ်တၢ်ကွဲမုာ်ပှၤလၢ ပကလဲၤမၤတၢ်လၢ အမဲရကၤ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါ ပတီၣ်ထီၣ်လၢ ပကလဲၤမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လး န့ၣ်ပအိၣ်ခိးအီၤယံာ်ဝဲ ၃၈ နံၣ်လံ. ပဒိးန့ၢ်လံာ်ပရၢဝံၤ လၢခံတလါန့ၣ်​ ပစးထီၣ်မၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးလီၤ. ယဆိကမိၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အဘၣ်မူဘၣ်ဒါဖဲန့ၣ်တဖၣ်​ အဲၣ်ဒိးလၢ ယလဲၤမၤစၢၤတၢ်ဖဲန့ၣ်​ ထဲတစိၢ်တလီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တမ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဘၣ်.

မူဒါအဆိကတၢၢ်တခါလၢ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ ဘ့ၤသ့လးန့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ယဘၣ်မၤတၢ်လၢ ဘီမုၢ်အတၢ်မၤဝဲၤကျိၤလီၤ. ယမၤလိန့ၢ်တၢ် ဖဲန့ၣ်အါမးလီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်သံကွၢ်လၢအကီ ဒီးအလီၤသးဘၣ်ဒိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်သးပှၢ် ဒီးကဝီၤအပှၤကွၢ်တၢ်တဖၣ်​ ဆှၢထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. ယစံးဘျုးဘၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်လၢ အသိၣ်လိယၤ ဒီးမၤစၢၤယၤလၢ တၢ်သူၣ်စူၤသးစူၤ အပူၤအဃိလီၤ. ယမ့ၢ်ဒိးန့ၢ်ဘၣ်ကဒီး မူဒါဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ ယကဘၣ်မၤလိန့ၢ်တၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ အအိၣ်အါမးဒံးလီၤ.

ကျိရံၤယၢၤ မၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးမုာ်မး. လၢညါပဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤအဃိ ဖဲပဟဲမၤတၢ်လၢ ဘ့ၤသ့လးအခါ ပကဆၢထၢၣ်ဂီၤဂီၤအဂီၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်. ယမၤတၢ်ဖဲန့ၣ်​ ကန့ၢ်တနံၣ်​ မ့တမ့ၢ် တနံၣ်ဘျဲၣ်​ ဒီးယကဲထီၣ်​ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး အပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် အပှၤမၤစၢၤတၢ်တဂၤလၢ အမၤစၢၤဝဲဘီမုၢ်အတၢ်မၤ ကမံးတံာ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲ ၁၉၉၉ နံၣ်န့ၣ်​ ယကဲထီၣ်​ ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ်တဂၤလီၤ. လၢမူဒါအံၤအပူၤ ယန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤလိအါမးလီၤ. တၢ်မၤလိလၢ အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တခါန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်အခိၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ်​ မ့ၢ်ဝဲယ့ၣ်ၡူးလီၤ.

ယမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လီၤက့ၤ ယတၢ်အိၣ်မူန့ၣ်​ တဘျီတခီၣ်​ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယလီၤဂာ်ဒီး ဝံဧၤမိၣ်လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဝဲ ပှၤကွၢ်သိလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်ဆီၣ်လီၤသးတဂၤ ဒီးမၤတၢ်လၢ သိးဝံာ်ဒၢအကျိးလီၤ. ဒီးပှၤလၢအအီၣ်​ သိးဝံာ်ဒၢတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ထဲဒၣ်​ ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤထံၣ်အီၤ ဒီးမၢအကဲဝံ ဒီးအဝဲဆိၣ်ဂ့ၤအီၤ အါမးလီၤ. (ဧၤမိၣ်​ ၇:၁၄, ၁၅) ဒ်န့ၣ်အသိး ယမ့ၢ်ပှၤမၤစံာ်ဖိလၢ အဖှီၣ်တဂၤ အဖိခွါလၢအအိၣ်လၢ လံဘၢၤထံၤ, အံၤဒံၤယါနၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤထံၣ်ယၤ ဒီးဆိၣ်ဂ့ၤယၤ အါအါဂီၢ်ဂီၢ် တုၤဒၣ်လဲာ် ယဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်အီၤ တလၢာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၀:၂၂) ယတၢ်အိၣ်မူလၢ အခီၣ်ထံးန့ၣ်​ ဖှီၣ်သံယာ်သံ ဘၣ်ဆၣ်လၢခံ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ ယထူးထီၣ်တီၤထီၣ်လၢ နီၢ်သးတကပၤ အါထီၣ်အါထီၣ်​ တုၤဒၣ်လဲာ် ယတဲတသ့လၢၤဘၣ်.