၁, ၂. (က) တၢ်သ့ၣ်ညါ ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ အခီပညီတမ့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤနီၢ်နီၢ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ပှၤနၢ်ပၢၢ်ကီဒ်လဲၣ်.

ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါ အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ အါမးလီၤ. တနီၤနီၤန့ၣ် အမံၤဟူသၣ်ဖျါလၢ အခူအဝ့ၢ်, မ့တမ့ၢ် အထံအကီၢ်လီၤ. တနီၤနီၤစ့ၢ်ကီး ​ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ ​ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ထဲဒၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါ ပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါ တဂၤအမံၤန့ၣ် အခီပညီတမ့ၢ် တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤနီၢ်နီၢ်ဘၣ်. အခီပညီတအိၣ်လၢ နသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လီၤဆဲး အတၢ်အိၣ်မူ တၢ်အိၣ်အသးလၢလီၢ်ခံ, ဒီးအဝဲမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်ဘၣ်.

^၂ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤအိၣ်မူတ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ, လၢပူၤကွံာ်အနံၣ် ၂,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်သနာ်က့ ပှၤအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ် နၢ်ဟူဘၣ်ဝဲ ကစၢ်အဂ့ၢ် ဒိၣ်ဆံးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူး နီၢ်နီၢ်မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ် ပှၤအါဂၤနၢ်ပၢၢ်ဝဲကီလီၤ. တနီၤနီၤစံးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ဒၣ် ပှၤအဂ့ၤတဂၤလီၤ. တနီၤစ့ၢ်ကီးစံးဝဲလၢ မ့ၢ်ဒၣ်ဝံတဂၤလီၤ. တနီၤနီၤနာ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ယွၤဒီး ကြၢးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် အီၤန့ၣ်လီၤ. ပကြၢးဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အီၤဧါ.

၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ အကါဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လဲၣ်.

^၃ အကါဒိၣ်လၢ နကသ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လီၤ. လၢမနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢလံာ်စီဆှံ စံးဝဲဒ်အံၤအဃိလီၤ, “ဒီးတၢ်မူအထူအယိာ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၤ, ယွၤနီၢ်နီၢ်တဂၤဃီ, ဒီးယ့ၣ်ၡူးခရံာ်လၢ နမၢလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ.” ​(ယိၤဟၣ် ၁၇:၃) မ့ၢ်လီၤ, တၢ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤ​ကစၢ်ယွၤ, ဒီး​ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်န့ၣ် ကဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးလီၤ. ​(ယိၤဟၣ် ၁၄:၆) အါန့ၢ်အန့ၣ်, ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်တ့ၢ် တၢ်အဒိအတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပကဘၣ်အိၣ်မူဒ်လဲၣ်, ပကဘၣ်ရ့လိာ်သးဒီး ပှၤဂၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤယၣ် ၁၃:၃၄, ၃၅) လံာ်အံၤအတၢ်နီၤဖး အဆိကတၢၢ်န့ၣ် ပကတိၤသကိး တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢဘၣ်ဃးဒီးယွၤ ဝံၤလံလီၤ. ​ခဲအံၤပကဆိကမိၣ်ကွၢ်သကိး လံာ်စီဆှံသိၣ်လိတၢ် အမ့ၢ်အတီလၢ ဘၣ်ဃးဒီယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်စံးပာ် မ့းၡံအၤ

၄. မံၤလၤသၣ်ကပီၤလၢအမ့ၢ် “မ့းၡံအၤ” မ့တမ့ၢ် “ခရံာ်” န့ၣ်အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ ယံာ်တ့ၢ်မးလံၤလံၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်ဝဲလၢ ယွၤကပျဲလီၤပှၤတဂၤလၢအမ့ၢ် မ့းၡံအၤ မ့တမ့ၢ် ခရံာ် ကဟဲပၢၢ်ထီၣ်န့ၣ်လီၤ. “မ့းၡံအၤ” (ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်) ဒီး “ခရံာ်” (ဟ့းလ့ၣ်ကျိာ်) ခံမံၤလၢာ်န့ၣ် အခီပညီမ့ၢ် “ပှၤလၢအ​ဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤ” န့ၣ်လီၤ. ပှၤလၢတၢ်စံးပာ်အီၤအံၤ ကဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလီၤ, အခီပညီန့ၣ် ကစၢ်ယွၤကဟ့ၣ်အီၤလၢ အလီၢ်အလၤလီၤဆီန့ၣ်လီၤ. တၢ်နီၤဖးလၢ လံာ်အံၤအလီၢ်ခံတဖၣ်အပူၤ, ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ် ယွၤအတၢ်တိာ်ပာ် ကလၢပှဲၤထီၣ်အဂီၢ် မ့းၡံအၤ အသနၢၢ်လၢ အကါဒိၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤဒၣ်လဲၣ် ပကဘၣ်မၤလိသကိး ယ့ၣ်ၡူးကဟဲစိာ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ်အဂ့ၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်, ဖဲယ့ၣ်ၡူးတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် ပှၤအါဂၤအသးဒ့ဒီလၢ “မ့းၡံအၤန့ၣ် ကမ့ၢ်မတၤလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ.

၅. ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် နာ်အီၤလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ အဝဲမ့ၢ်မတၤလဲၣ်.

^၅ ဖဲ ခ.န. တၢကယၤအတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤနစၤရ့းဖိယ့ၣ်ၡူး အပျဲၣ်အဘီၣ်တဖၣ် နာ်ဝဲလၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် မ့းၡံအၤလၢ တၢ်တဲဆိပာ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁:၄၁) အပျဲၢ်အဘီၣ်အကျါ တဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ် ၡံမိၣ်ပ့းတရူး စံးဝဲလိၤကတိၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် “ခရံာ် . . . လီၤ”. (မးသဲ ၁၆:၁၆) ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် တၢ်စံးပာ်မ့းၡံအၤ နီၢ်နီၢ်န့ၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်ဒီး ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပနာ်ကသ့ဒ်လဲၣ်.

၆. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိလၢ ယဟိဝၤမၤစၢၤ ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ် ဒ်သိးနီၤဖးဝဲ မ့းၡံအၤ ကဘၣ်အဂီၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.

^၆ ယွၤအဝံလၢ အိၣ်မူတ့ၢ်ဖဲယ့ၣ်ၡူးအစိၤ တချုးတုၤတဖၣ်န့ၣ် တဲဆိပာ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ပှီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးအါမးလၢ ဘၣ်ဃးဒီးမ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ပှီၤလၢ အလီၤတံၢ်လီၤဆဲးတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး မ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ. ပဟ့ၣ်အဒိသ့ဒ်အံၤလီၤ– ပှၤလၢ နတထံၣ်သ့ၣ်ညါဘၣ် နီတဘျီတဂၤန့ၣ် ပှၤမ့ၢ်စံးနၤလၢ နကဘၣ်လဲၤသဂၢၢ်အီၤလၢ ပှၤကညီအါအလီၢ်လၢအမ့ၢ် သိလ့ၣ်သန့, မ့တမ့ၢ် လ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့, မ့တမ့ၢ် ကဘီယူၤသန့လီၤ. ပှၤမ့ၢ်စံးပာ်နၤ တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်တနီၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီးပှၤအံၤန့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်မၤစၢၤလၢ နဂီၢ်တမ့ၢ်ဘၣ်ဧါ. ဒ်န့ၣ်အသိးလီၤ, တၢ်ဂ့ၢ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲး အါမးလၢ မ့းၡံအၤကမၤဝဲတၢ်, ဒီးအဝဲကဘၣ် ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်တၢ်န့ၣ် ယဟိဝၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ခီဖျိလၢ လံာ်စီဆှံဝံတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်လၢပှဲၤထီၣ်န့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါနီၤဖး ပှၤတီပှၤလိၤတဖၣ် ဖျိဖျိဖျါဖျါလၢ မ့းၡံအၤ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၇. ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ဝံအတၢ်စံးပာ် မနုၤခံမံၤ လၢပှဲၤထီၣ်ဝဲဒၣ်လဲၣ်.

^၇ ဆိကမိၣ်ကွၢ်သကိး တၢ်အဒိခံမံၤအံၤတက့ၢ်. တၢတမံၤ, ပူၤကွံာ်အနံၣ် ၇၀၀ န့ၣ်ဝံမံကၤ တဲဆိပာ်ဝဲလၢ တၢ်စံးပာ်အချံအသၣ်န့ၣ် ကဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဘၢးသလံၣ်ဟ့ၣ်, ဝ့ၢ်ဖိလၢ ကီၢ်ယူဒၤအပူၤန့ၣ်လီၤ. (မံကၤ ၅:၂) ယ့ၣ်ၡူး ဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ​နီၢ်နီၢ်ဖဲလဲၣ်. လၢဝ့ၢ်အဝဲန့ၢ် န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂:၁, ၃-၉) ခံမံၤတမံၤ, ပူၤကွံာ်အနံၣ်လၢ အကယၤတဖၣ်န့ၣ်, ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ ​ဘၣ်တၢ်ကွဲးနီၣ်အီၤဖဲ ဒၤနံးယ့လး ၉:၂၅ န့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲ မ့းၡံအၤ ကပၢၢ်ထီၣ် အဆၢကတီၢ်မ့ၢ်— ခ.န. ၂၉ လီၤ.a တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ, ဝံအတၢ်ကတိၤအဂၤတဖၣ် အတၢ်လၢပှဲၤထီၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်အသးလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် တၢ်စံးပာ်မ့းၡံအၤလီၤ.

၈, ၉. ယ့ၣ်ၡူးဘျၢထံအကတီၢ်န့ၣ် တၢ်အုၣ်အသးမနုၤတဖၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် မ့းၡံအၤလဲၣ်.

^၈ ဖဲ ခ.န. ၂၉ နံၣ်ဘူးကလၢာ်န့ၣ် တၢ်အုၣ်အသး အိၣ်ထီၣ်ကဒီးတခါလၢ ​ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် မ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ. နံၣ်အံၤန့ၣ်, မ့ၢ်နံၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးလဲၤဆူ ပှၤဘျၢတၢ် ယိၤဟၣ်အအိၣ်ဒီး ဒိးဘျၢအသးလၢထံဖဲ ထံကျိယၢ်ဒ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤအၢၣ်လီၤ ​ယိၤဟၣ်လၢ ကဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပနီၣ်တမံၤ ဒ်သိးနီၤဖးဝဲ မ့းၡံအၤကသ့အဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲယိၤဟၣ် ဒိးဘျၢယ့ၣ်ၡူးလၢထံ အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်ပနီၢ်အံၤလီၤ. တၢ်မနုၤကဲထီၣ်လဲၣ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါဝဲဒ်အံၤလီၤ– “ဒီးယ့ၣ်ၡူးဒိးဘျၢအသးဝံၤဒီး, လဲၤထီၣ်တကီၢ်ခါလၢထံကျါ, ဒီးကွၢ်ကွၢ်, မူခိၣ်အိးထီၣ်အသးလၢအဂီၢ်, ဒီးထံၣ်ယွၤအသးယုၢ်လီၤဒ် ထိၣ်လွံၢ်အသိး, ဒီးဟဲလီၤလၢအလိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးကွၢ်ကွၢ်, တၢ်ကလုၢ်သီၣ်လီၤလၢ​မူခိၣ် ဒီးစံးဝဲဒၣ်, ‘အဝဲတဂၤအံၤ မ့ၢ်ယဖိခွါလၢယအဲၣ်, ဒီးဘၣ်ယသးလၢအီၤလီၤ’.” ​(မးသဲ ၃:၁၆, ၁၇) ယိၤဟၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်မၤအသးအံၤဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲနာ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ ကစၢ်ယွၤပျဲလီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁:၃၂-၃၄) ယွၤအသးစီဆှံ, မ့တမ့ၢ် အသဟီၣ်ဟူးဂဲၤ လူလီၤအသးလၢ ယ့ၣ်ၡူးအလိၤအနံၤန့ၣ် ကစၢ်ကဲထီၣ် မ့းၡံအၤ, မ့တမ့ၢ် ခရံာ်လီၤ, ​ဘၣ်တၢ်ပာ်ထီၣ်အီၤလၢ ပှၤအခိၣ်အနၢ် မ့တမ့ၢ် စီၤပၤန့ၣ်လီၤ.—ယၡါယၤ ၅၅:၄.

^၉ လံာ်စီဆှံဝံအတၢ်စံးပာ် အတၢ်လၢပှဲၤထီၣ် တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အတၢ်အုၣ်အသးန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ လိၤလိၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် တၢ်စံးပာ်မ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံ စံးဆၢက့ၤဝဲ တၢ်သံကွၢ် အကါဒိၣ် ခံမံၤအံၤလၢ အဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လီၤ– ကစၢ်ဟဲဖဲလဲၣ်. ကစၢ်မ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်.

ယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဟဲဖဲလဲၣ်

၁၀. လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးတချုးဟဲဆူဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် အိၣ်မူဝဲဖဲလဲၣ်.

^၁၀ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးတချုးဟဲလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ် အိၣ်မူဝဲလၢမူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. မံကၤစံးပာ်ဝဲလၢ မ့းၡံအၤ ကဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ် တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ ပာ်ဖျါစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကစၢ်အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိမ့ၢ် “လၢပျၢၤလံၤလံၤ” န့ၣ်လီၤ. (မံကၤ ၅:၂) ယ့ၣ်ၡူးအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ စံးဝဲတလီၢ်လီၢ်လၢ အဝဲတချုးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ဒ် ပှၤကညီတဂၤအသိးန့ၣ် အိၣ်မူဝဲလၢမူခိၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၃; ၆:၃၈, ၆၂; ၁၇:၄, ၅) ဒ်ပှၤနီၢ်သးဖိလၢမူခိၣ် တဂၤအသိးန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဒီး တၢ်ရ့လိာ်သးလီၤဆီဒီး ​ယဟိဝၤလီၤ.

၁၁. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ဖိခွါလၢ ယွၤပာ်လုၣ်ပာ်ပှ့ၤကတၢၢ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ဖိခွါလၢ ယဟိဝၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ—တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်လၢ ကဘၣ်မ့ၢ်ဒ်အံၤလီၤ. အဝဲမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘၣ်တ့ အဆိကတၢၢ်အဃိ ​ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ, “တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် အပှၤဝဲၢ်ကိ” လီၤ.b (ကလီးစဲ ၁:၁၅) တၢ်ဂ့ၢ်အဂၤလၢ အဒုးလီၤဆီ ဖိခွါအံၤအိၣ်ဝဲဒၣ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်မ့ၢ် “ဖိခွါအိၣ်တဂၤဃီ” လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၃:၁၆) တၢ်အံၤအဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပှၤထဲတဂၤဧိၤလၢ ကစၢ်ယွၤတ့အီၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပှၤထဲတဂၤဧိၤလၢ ကစၢ်ယွၤသုအီၤဖဲ အတ့လီၤတၢ်အဂုၤအဂၤခဲလၢာ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၁၆) တကးဘၣ်အမဲာ်ညါ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် ​ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “တၢ်ကလုၢ်” လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁:၁၄) တၢ်အံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အဝဲမ့ၢ်ပှၤကတိၤတၢ်လၢ ယွၤအခၢၣ်စးလီၤ, လီၤတံၢ်လၢ ကဟ့ၣ်တၢ်ကစီၣ်, ဒီးတၢ်နဲၣ်လိတဖၣ်လၢ ယွၤအပှၤနီၢ်သးဖိ ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် န့ၣ်လီၤ.

၁၂. ယွၤအဖိဝဲၢ်ကိ တဒ်သိးဒီးယွၤန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ဒ်ပှၤတနီၤနာ်ဝဲအသိး ယွၤအဖိဝဲၢ်ကိဒီးယွၤန့ၣ် ဒ်သိးသိးဧါ. လံာ်စီဆှံတသိၣ်လိဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. ဒ်ပပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ လံာ်အဆၢလၢမဲာ်ညါအသိး ဖိခွါမ့ၢ်ပှၤလၢ ​ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖျါတြၢၤကလာ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်အခီၣ်ထံးအိၣ်န့ၣ်လီၤ, ​ယဟိဝၤတခီ အခီၣ်ထံးတအိၣ် အကတၢၢ်တအိၣ်ဘၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၀:၂) ဖိခွါထဲတဂၤဧိၤအံၤန့ၣ် တဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲလၢ ကဒ်သိးသိးဒီးအပၢ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲ ဖျိဖျိဖျါဖျါလၢ ပၢ်န့ၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဖိတက့ၢ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၄:၂၈; ၁ကရံၣ်သူး ၁၁:၃) ယဟိဝၤထဲတဂၤဧိၤန့ၣ် မ့ၢ်“သ့တၢ်လၢာ်ကစၢ်ယွၤ”လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၇:၁, ခစ) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤ​ဒ်သိးဒီးယွၤတအိၣ်ဘၣ်.c

၁၃. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲ ဖိခွါလၢ “မ့ၢ်ယွၤ, လၢပှၤထံၣ်အီၤတသ့ဘၣ် အက့ၢ်အဂီၤ” န့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၃ ယဟိဝၤဒီး အဖိဝဲၢ်ကိန့ၣ် တချုးလၢတ့လီၤဝဲ မူလၢအပှဲၤဒီးဆၣ် ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်ဒံးဘၣ်, နံၣ်လၢအကကွဲၢ် အကထိလံၤလံၤန့ၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သး ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်လီၤ. တဂၤဒီးတဂၤ ကအဲၣ်လိာ်အသး ဆံးအါလဲၣ်! (ယိၤဟၣ် ၃:၃၅; ၁၄:၃၁) ဖိခွါသးဘိအံၤ လီၤဂာ်ဒီး အပၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲ ဖိခွါအံၤလၢ “မ့ၢ်ယွၤ, လၢပှၤထံၣ်အီၤတသ့တဂၤ အက့ၢ်အဂီၤ” လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၁၅) မ့ၢ်လီၤ, ပှၤကညီတဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ဖိခွါန့ၣ် လီၤဂာ်ဒီးအပၢ်သ့လၢ ကျဲအါမံၤအသိး, ဖိခွါလၢ မူခိၣ်အံၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်က့ၤ အပၢ် အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ, ဒီးအလုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလီၤ.

၁၄. ယဟိဝၤအဖိခွါ ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ပှၤကညီတဂၤဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ယဟိဝၤအဖိခွါ ထဲတဂၤဧိၤအံၤ ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် မူခိၣ်ဒီး ဟဲလီၤဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ် ​ဒ်သိးကအိၣ်မူဝဲဒ် ပှၤကညီတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် နကဆိကမိၣ်လၢ ‘ပှၤနီၢ်သးတဂၤန့ၣ် ဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤ အသိးကသ့ဒ်လဲၣ်.’ ယဟိဝၤမၤတၢ်အံၤလၢ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးလီၤ. အဝဲသုးဝဲ အဖိဝဲၢ်ကိလၢ မူခိၣ်အံၤ အသးသမူဆူ မၤရံလၢအမ့ၢ် ပှၤယူဒၤအမုၣ်ကနီၤတဂၤ အဒၢလီၢ်ပူၤလီၤ. တဒုးဘၣ်ဃးဝဲဒီး ပၢ်ပှၤကညီတဂၤဘၣ်. လၢတၢ်အံၤအဃိ, မၤရံ အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖိခွါလၢ အလၢအပှဲၤတဂၤဒီး ကိးဝဲအမံၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လီၤ.—လူၤကၣ် ၁:၃၀-၃၅.

ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်

၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤအဂ့ၢ် ခီဖျိလၢယ့ၣ်ၡူးခရံာ်န့ၣ်လဲၣ်.

^၁၅ ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်အခါ အဝဲစံးတ့ၢ်တၢ်တဖၣ်ဒီး မၤတ့ၢ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါ အဝဲအဂ့ၢ် မူာ်မူာ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် ပသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ် ယဟိဝၤအဂ့ၢ် ခီဖျိယ့ၣ်ၡူးလီၤ. လၢမနုၤအဃိလဲၣ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ​ဖိခွါအံၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်အပၢ် အလုၢ်လၢ်သကဲးပဝး လၢလၢပှဲၤပှဲၤန့ၣ်တက့ၢ်. လၢတၢ်အံၤအဃိ, ယ့ၣ်ၡူးစံးဘၣ် အပျဲၢ်အဘီၣ်တဂၤလၢ “ပှၤလၢအထံၣ်ယၤန့ၣ်, မ့ၢ်အထံၣ်လံပၢ်န့ၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ် ၁၄:၉) လံာ်စီဆှံလွံၢ်ဘ့ၣ်လၢ ​ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်တဖၣ်—မးသဲ, မၢ်ကူး, လူၤကၣ်, ယိၤဟၣ်—န့ၣ်ပာ်ဖျါဝဲ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အတၢ်အိၣ်မူ, အတၢ်ဖံးတၢ်မၤ, အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၆. ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ကစီၣ်လၢ အကါဒိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, ကစၢ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်န့ၣ် ဟဲဖဲလဲၣ်.

^၁၆ ပှၤအါဂၤသ့ၣ်ညါယ့ၣ်ၡူးလၢ “သရၣ်”န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁:၃၈, ခစ; ၁၃:၁၃) အဝဲသိၣ်လိဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. လီၤဆီဒၣ်တၢ်, ကစၢ်အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်မ့ၢ် ‘ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်’ န့ၣ်လီၤ. ယွၤအဘီအမုၢ်, မူခိၣ်တၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်ကပၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ဒီး ပှၤလၢအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိကနၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ကဟဲစိာ်န့ၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ အကတၢၢ်တအိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၄:၂၃) တၢ်အံၤမ့ၢ် မတၤအတၢ်ကစီၣ်လဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ, “ယတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ, တမ့ၢ်ဘၣ်ယတၢ်ဒၣ်ယဲဘၣ်. မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၢလီၤယၤတဂၤ အတၢ်လီၤ,” မ့ၢ်စံးတမံၤန့ၣ် မ့ၢ်ယဟိဝၤ အတၢ်ကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၇:၁၆) ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပၢ်န့ၣ်အဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် နၢ်ဟူဘၣ် ဘီမုၢ်အတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်နီၤဖး ၈ အပူၤန့ၣ်, ပကမၤလိ အါထီၣ်ဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ယွၤအဘီအမုၢ်ဒီး တၢ်န့ၣ်ကမၤဝံၤမၤကဲထီၣ်တၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၇. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်, ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးဂုာ်ကျဲးစၢးဟးဝ့ၤဝီၤလၢ ကသိၣ်လိ ပှၤအဂုၤအဂၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၇ ယ့ၣ်ၡူး သိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်. ဖဲအထံၣ်ဘၣ်ပှၤလၢ တၢ်လီၢ်ကိးပူၤ​ဒဲး—ဝ့ၢ်တဖၣ်, သဝီတဖၣ်, ဖၠါပူၤ, ဒီးအဝဲသ့ၣ်အဟံၣ်တကးဘၣ် ခိခိၣ်သဝီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတမုၢ်လၢ်လၢ ပှၤကဟဲလၢအအိၣ်ဘၣ်. ကစၢ်လဲၤဆူ အဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လီၤ. (မၢ်ကူး ၆:၅၆; လူၤကၣ် ၁၉:၅, ၆) ဘၣ်မနုၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးခီၣ်လၢာ်တၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီး ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲလၢ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒီး တၢ်သိၣ်လိတၢ်အဂီၢ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢယွၤဘၣ်အသးလၢ အဝဲကမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲဒ် အပၢ်တၢ်ဘၣ်အသး ထီဘိလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၈:၂၈, ၂၉) ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဂ့ၢ်အိၣ်ဒံးလၢ ကစၢ်ဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲတၢ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ကစၢ်သးကညီၤဝဲ ပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဟဲသဂၢၢ်အီၤတဖၣ် အဃိလီၤ. (မးသဲ ၉:၃၅, ၃၆) အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် ​ဘၣ်တၢ်ကွၢ်ကပာ်အီၤလၢ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါခိၣ်နၢ်, လၢကဘၣ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လၢ ကစၢ်ယွၤဒီး ကစၢ်အတၢ်တိာ်ပာ် အဂ့ၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ် လိၣ်လၢကနၢ်ဟူဘၣ် ယွၤအဘီအမုၢ် တၢ်ကစီၣ်ဆံးအါလဲၣ်န့ၣ် ​ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလီၤ.

၁၈. နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါ မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၈ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် ပှၤတဂၤလၢ သးကညီၤတၢ်ညီဒီး ပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤအဃိ ပှၤဂုၤဂၤတဖၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်မ့ၢ်ပှၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်သးကညီၤဒီး သုးဘူးသးဆူအအိၣ်ညီ န့ၣ်လီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် အိၣ်ဒီးအီၤဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်လီၤ. (မၢ်ကူး ၁၀:၁၃-၁၆) ယ့ၣ်ၡူးတကွၢ်မဲာ် တၢ်ဘၣ်. အဝဲသးဟ့ တၢ်သံၣ်သူမီၤကျာ် ဒီးတၢ်တတီတလိၤလီၤ. (မးသဲ ၂၁:၁၂, ၁၃) စိၤလၢ ပိာ်မုၣ်တဖၣ် ​ဘၣ်တၢ်ကွၢ်တလီၤအီၤဒီး ဒိးန့ၢ်​ဘၣ်တၢ်အခွဲးအယာ် စှၤကိာ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ် ကစၢ်ရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ပးကဲန့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၄:၉, ၂၇) ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ အဆီၣ်လီၤအသးနီၢ်နီၢ်လီၤ. တဘျီန့ၣ် ကစၢ်သ့ဝဲ အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ် အခီၣ်လီၤ, မၤဝဲဒ် ကုၢ်တဂၤအတၢ်မၤ အသိးန့ၣ်လီၤ.

၁၉. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ သ့ၣ်ညါပှၤအဂုၤအဂၤ အတၢ်လိၣ်ဘၣ် ညီကဒၣ်န့ၣ် တၢ်အဒိအတဲာ် မနုၤတဖၣ်ပာ်ဖျါဝဲလဲၣ်.

^၁၉ ပှၤအဂုၤအဂၤတဖၣ် အတၢ်လိၣ်ဘၣ်န့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါ ညီကဒၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ်, အိၣ်ဖျါဖဲဆၢကတီၢ်လၢ အဝဲမၤဘျါက့ၤ ပှၤဘၣ်ဆူးဘၣ်ဆါတဖၣ်လၢ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလး ခီဖျိလၢ ယွၤအသးစီဆှံ အစိကမီၤ န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၄:၁၄) အဒိ, ပှၤလိၤတဂ့ၤတဂၤဟဲဆူ ယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်ဒီး စံးဝဲဒၣ်, “နသးမ့ၢ်အိၣ်လၢ နကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤယၤဒီး, နမၤသ့လီၤ.” ဖဲန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်လဲာ် အသးဘၣ်ဒိလၢ ပှၤအံၤတူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ဆါဒီး တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဃိလီၤ. ဒီးယ့ၣ်ၡူးသးကညီၤအီၤ, ဒီးယူာ်ဃီၤအစု, ဒီးထိးဘၣ်အီၤ, ဒီးစံးဝဲဒၣ် “ယသးအိၣ်, မ်နကဆှီထီၣ်က့ၤတက့ၢ်.” ပှၤဆါအံၤဘျါက့ၤဝဲဒၣ်လီၤ! (မၢ်ကူး ၁:၄၀-၄၂) အဝဲအသးကမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ် နဆိကမိၣ်ကွၢ်ကသ့ဧါ.

တီတုၤအကတၢၢ်

၂၀, ၂၁. ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါဝဲ တၢ်အဒိအတဲာ်လၢ တၢ်စူၢ်ယွၤလၢ တၢ်သးတီဒ်လဲၣ်.

^၂၀ ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ် ဒိတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢ တၢ်စူၢ်ယွၤလၢတၢ်သးတီန့ၣ်လီၤ. ဖဲတၢ်အိၣ်အသး ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, တၢ်ထီဒါအကလုာ်ကလုာ်, တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အကလုာ်ကလုာ် အဖီလာ်န့ၣ်အဝဲတီဒီး အပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ်ထီဘိလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးတြီဆၢ မၤနၢၤဝဲမုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်လ့ပစီတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၄:၁-၁၁) ဘၣ်တဘျီ, ယ့ၣ်ၡူးအဘုးအတံၢ်တနီၤန့ၣ် တနာ်အီၤအဃိ, အဝဲသ့ၣ် ကိးယ့ၣ်ၡူးလၢ “မ့ၢ်အပျုၢ်” လီၤ. (မၢ်ကူး ၃:၂၁) ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးတခီၣ်လုၢ်ဘၢအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်, ကစၢ်မၤကဒီးဒၣ် ယွၤအတၢ်မၤလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဘၣ်ကွၢ်ဆၢၣ်မဲာ်ဝဲ တၢ်ကတိၤတရီတပါ, ဒီးတၢ်မၤအၢမၤသီ သနာ်က့ အဝဲတဂုာ်ကျဲးစၢးမၤဆၢက့ၤ ပှၤထီဒါအီၤတဖၣ် လ့ၤတက့ၤဘၣ်ဒီး ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်ကီၤသူၣ်ကီၤသးန့ၣ်လီၤ.—၁ ပ့းတရူး ၂:၂၁-၂၃.

^၂၁ ယ့ၣ်ၡူး ​ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤလၢ ဒုၣ်ဒါအစုပူၤလၢ တၢ်ဆှူၣ်မဲာ်ကဲၤမဲာ်ဒီး တၢ်ဘၣ်ဒိဆါနးနးကလဲာ် သနာ်က့ အဝဲတီတုၤအသံလီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၂:၈) ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိး အဝဲဘၣ်တူၢ်တၢ်လၢ အတၢ်အိၣ်မူ မုၢ်နံၤလၢခံကတၢၢ် န့ၣ်တက့ၢ်. ဘၣ်တူၢ်ဝဲ တၢ်ဖီၣ်ဃာ်အီၤ, တၢ်ဆှိးအီၤခီဖျိလၢ ပှၤအုၣ်အသးတတီတလိၤ, စံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်အအၢအသီတဖၣ် အတၢ်စံၣ်ညီၣ်, ပှၤဂီၢ်မုၢ်အတၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲ, ဒီးသုး­ဖိတဖၣ် အတၢ်မၤဆူး မၤဆါနးနးကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. ​ဘၣ်တၢ်ပျၤအီၤလၢ သ့ၣ်ဖျၢၣ်ထူၣ် အလိၤလၢထးဒီး သါထီၣ်အတၢ်သါလၢ ခံကတၢၢ်ဝံၤဒီး ကိးပသူထီၣ်ဝဲ “တၢ်လၢထီၣ် ပှဲၤထီၣ်လံ” န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၉:၃၀) ဘၣ်ဆၣ် ယ့ၣ်ၡူးသံဝံၤ သၢသီတသီန့ၣ် ပၢ်အိၣ်လၢမူခိၣ် ဒုးမူထီၣ်က့ၤအီၤလၢ နီၢ်သးတၢ်အိၣ်မူလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁၈) ယံာ်စှၤနွံဝံၤအလီၢ်ခံ က့ၤထီၣ်ဝဲဆူ မူခိၣ်လီၤ. လၢမူခိၣ်န့ၣ် အဝဲ “ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအစုထွဲတခီ” ဒီးအိၣ်ခိးဝဲလၢ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်ဝဲ စီၤပၤအစိအကမီၤ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၁၂, ၁၃.

၂၂. ယ့ၣ်ၡူးတီတုၤအသံအဃိ မၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၂၂ ယ့ၣ်ၡူးတီတုၤအသံတစုအဃိ မၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအဃိ ယဟိဝၤ အတၢ်တိာ်ပာ်အခီၣ်ထံးလၢအမ့ၢ် ပှၤကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအဂီၢ် တၢ်အခွဲးအယာ် အိးထီၣ်အသးလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံအံၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်တၢ်သ့ၣ်တဖၣ် သ့အဂ့ၢ်န့ၣ် ပကကွၢ်သကိးလၢ တၢ်နီၤဖးလၢခံန့ၣ်လီၤ.

၁, ၂. (က) တၢ်ဟ့ၣ်တခါန့ၣ် အလုၢ်အပှ့ၤအိၣ်လၢနဂီၢ်လၢ ဖဲလဲၣ်အဆၢကတီၢ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်ဟ့ၣ်လၢနမၤန့ၢ်ဘၣ်ခဲလၢာ်အကျါ ဘၣ်မနုၤအဃိနစံးသ့လၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လဲၣ်.

တၢ်ဟ့ၣ်လၢနဒိးန့ၢ်ဘၣ် ခဲလၢာ်အကျါ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် ကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. ကမ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အကါဒိၣ်တခါအဂီၢ် တလိၣ်လၢအပှ့ၤကဘၣ်ဒိၣ်ဘၣ်. တၢ်ဟ့ၣ်တခါအံၤ အလုၢ်အပှ့ၤနီၢ်နီၢ်န့ၣ် နထိၣ်ဒွးလၢစ့တန့ၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်တခါအံၤ မ့ၢ်ဒုးသးခုနၤ, ဒီးမ့ၢ်မၤလၢပှဲၤနတၢ်အိၣ်မူ တၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်ဒီး ​တၢ်အံၤအလုၢ်အပှ့ၤ ကအိၣ်ဒိၣ်မးလၢနဂီၢ်လီၤ.

^၂ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ နမုၢ်လၢ်ခဲလၢာ်အကျါ တၢ်ဟ့ၣ်အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်တက့ၢ် အိၣ်ဝဲတမံၤလီၤ. တၢ်အံၤမ့ၢ် ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်တမံၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဂီၢ်လီၤ. ယဟိဝၤ ​ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်အါမးလီၤ, ဘၣ်ဆၣ် တၢ်ဟ့ၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အဖိခွါယ့ၣ်ၡူး အတၢ်လုၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၀:၂၈) ဒ်ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်နီၤဖးအံၤအပူၤအသိး တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ နဒိးန့ၢ်ဘၣ်သ့ခဲလၢာ်အကျါ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်ခုသးခုလၢ နဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်တလၢာ်, ဒီးနတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢအကါဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ် ကမၤလၢပှဲၤထီၣ်ဝဲ ခီဖျိတၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ်လီၤ. နီၢ်နီၢ်န့ၣ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤမ့ၢ် ယဟိဝၤ ပာ်ဖျါအတၢ်အဲၣ် အဒိၣ်အမုၢ်လၢနဖီခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

တၢ်ပှ့ၤက့ၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်

၃. တၢ်ပှ့ၤက့ၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်, နကနၢ်ပၢၢ် တၢ်ဟ့ၣ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤအဂီၢ် နကဘၣ်သ့ၣ်ညါတၢ်​မနုၤလဲၣ်.

^၃ ပမ့ၢ်စံးယိယိဖိန့ၣ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤစံးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်ကျဲလၢ ယဟိဝၤ ကအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်လၢ တၢ်သံဒီးတၢ်ဒဲးဘးန့ၣ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၁:၇, ၈) နကနၢ်ပၢၢ် ​လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤအခီပညီအဂီၢ် လိၣ်လၢနကဘၣ်ဆိကမိၣ်က့ၤ တၢ်မၤအသး လၢဧ့ၤဒ့ၣ်တၤသၣ်လီၢ် အပူၤန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်နၢ်ပၢၢ် အၤဒၣ်မၤတၢ်ကမၣ်အခါ ဘၣ်ဒုးလီၤမၣ်ကွံာ်တၢ်တဖၣ်မးဒီး နကသ့ၣ်ညါလၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် ဘၣ်မနုၤအဃိ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လၢပဂီၢ်ထဲအံၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၄. အၤဒၣ်အဂီၢ် သးသမူအလၢအပှဲၤန့ၣ် အခီပညီအိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၄ ဖဲယဟိဝၤတ့လီၤအၤဒၣ် အဆၢကတီၢ်အခါ, ဟ့ၣ်ဝဲသးသမူအလၢအပှဲၤလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤလၢအၤဒၣ်အဂီၢ် အခီပညီအိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်. ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤလၢ နီၢ်ခိဒီးသးအလၢအပှဲၤအဃိ အဝဲ တဆူးတဆါ, တပှၢ်ဒီးတသံနီတဘျီဘၣ်. ဒ်ပှၤအလၢပှဲၤတဂၤအသိး အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးလီၤဆီဒီး ​ယဟိဝၤလီၤ. လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲလၢ အၤဒၣ်မ့ၢ် “ယွၤအဖိခွါ” လီၤ. (လူၤကၣ် ၃:၃၈) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, အၤဒၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤယွၤလီၤ. လီၤဂာ်ဒ် ဖိခွါဒီး ပၢ်လၢအအိၣ်ဒီးတၢ်အဲၣ်တဂၤ အတၢ်ရ့လိာ်သး ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်လီၤ. ယဟိဝၤ ကတိၤဆဲးကျိးလိာ်သးဒီး အဖိခွါလၢ အအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဖီခိၣ်ဒီး ဟ့ၣ်ဝဲတၢ်မၤလၢ အဒုးသူၣ်မံသးမုာ်အီၤ, ဒီးအဝဲမုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အၤဒၣ်အအိၣ် တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ် ဒုးသ့ၣ်ညါဝဲဒၣ်လီၤ.​—​၁ ​မိၤၡ့ ၁:၂၈-၃၀; ၂:၁၆, ၁၇.

၅. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ အၤဒၣ်ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤလၢ ယွၤအက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ မနုၤလဲၣ်.

^၅ အၤဒၣ် ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤဒ် “ယွၤအဂီၤဒၣ်ဝဲအသိး” န့ၣ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁:၂၇) တၢ်အံၤအခီပညီတမ့ၢ်လၢ အၤဒၣ်အက့ၢ်အဂီၤ လီၤဂာ်ဒီးယွၤဘၣ်. ဒ်ပမၤလိဝံၤတ့ၢ်လၢ လံာ်အံၤ အတၢ်နီၤဖး ၁ အသိး ယဟိဝၤမ့ၢ် ပှၤနီၢ်သးလၢ ပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်တသ့ဘၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၄:၂၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယဟိဝၤန့ၣ် နီၢ်ခိသွံၣ်ထံ ဒီးဖံးညၣ်တအိၣ်ဘၣ်. အၤဒၣ်ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤ ဒ်ယွၤအက့ၢ်အဂီၤန့ၣ် အဲၣ်ဒိးစံးဝဲလၢ အဝဲဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤ ဃုာ်ဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢအမ့ၢ် တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ, တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့, တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ, ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤန့ၣ်လီၤ. အၤဒၣ်လီၤဂာ်ဒီး အပၢ်လၢ ကျဲလၢအကါဒိၣ်အဂၤတမံၤန့ၣ်, လၢအအိၣ်ဒီး တၢ်သဘျ့လၢ မၤတၢ်လၢအသးဒၣ်ဝဲ သ့န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အၤဒၣ် တလီၤဂာ်ဒ်သိး စဲးလၢ မၤတၢ်သ့ထဲဒၣ် တၢ်လၢတၢ်ကူၣ်ပာ်နီၤဖးပာ် မ့တမ့ၢ် တၢ်ရဲၤလီၤကျဲၤလီၤပာ်န့ၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်, နီၤဖးတၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢသ့ဒီး စံၣ်ညီၣ်တၢ်လၢ အသးဒၣ်ဝဲသ့လီၤ. အဝဲမ့ၢ်ဃုထၢဝဲလၢ ကစူၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ် ကအိၣ်မူဘၣ်လီၤထူလီၤယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤန့ၣ်လီၤ.

၆. အၤဒၣ်တဒိကနၢ် ယွၤအကလုၢ်အခါ, တၢ်မနုၤလီၤမၣ်ကွံာ်လဲၣ်, ဘၣ်ဒိ အစၢၤအသွဲၣ်​တဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၆ လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အၤဒၣ်တဒိကနၢ်ယွၤအကလုၢ်ဒီး ဘၣ်တၢ်စံၣ်ညီၣ်အီၤလၢ တၢ်သံအခါ, အဝဲဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤ တၢ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲအတၢ်ဒဲးဘးအဃိ ဘၣ်ဒုးလီၤမၣ်ကွံာ် အသးသမူလၢပှဲၤဒီး တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤခဲလၢာ်လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၁၇-၁၉) လီၤသးအုးမးလၢ သးသမူလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤ ဘၣ်လီၤမၣ်ကွံာ်ထဲဒၣ်လၢ အၤဒၣ်အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲအဂီၢ် တကးဘၣ် ပၢၢ်လၢအဖိအလံၤ ဆူညါတဖၣ်အဂီၢ်စ့ၢ်ကီးန့ၣ်လီၤ. ယွၤအကလုၢ်ကထါ စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ– “မ်ဒ်န့ၣ်ဒီးဒ်တၢ်ဒဲးဘးဟဲနုာ်ဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢလၢ ပှၤတဂၤအဃိ, ဒီးတၢ်သံတၢ်ပှၢ်လၢ တၢ်ဒဲးဘးအဃိအသိးန့ၣ်, ဒီးဒ်န့ၣ်အသိး ပှၤခဲလၢာ်မၤတ့ၢ်တၢ်ဒဲးဘးသတးဒီး, ပှၤခဲလၢာ်ဘၣ်တၢ်သံတၢ်ပှၢ်” န့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၅:၁၂) မ့ၢ်လီၤ, ပဝဲသ့ၣ်ခဲလၢာ် ပန့ၢ်သါဘၣ်တၢ်ဒဲးဘးလၢ အၤဒၣ်အအိၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ အၤဒၣ်န့ၣ် “ဆါကွံာ်” အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲဒီး အဖိအလံၤတဖၣ်လၢ ဒ်သိးကကဲထီၣ် တၢ်သံဒီးတၢ်ဒဲးဘးအကုၢ်န့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၇:၁၄) အၤဒၣ်ဒီးအံၣ်အု ဃုထၢတၢ်လၢ အသးဒၣ်ဝဲလၢ တဒိကနၢ်ယွၤအကလုၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်အဂီၢ် တၢ်မုၢ်လၢ်တအိၣ်လၢၤဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်အစၢၤအသွဲၣ် ဃုာ်ဒီးပဝဲသ့ၣ်တခီလဲၣ်.

၇, ၈. တၢ်ဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် အခီပညီမနုၤအိၣ်ခံမံၤလဲၣ်.

^၇ ယဟိဝၤ အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ပှ့ၤက့ၤလီၤ. တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. တၢ်ဂ့ၢ်ခီၣ်ထံးလၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် အခီပညီအိၣ်ဝဲ ခံမံၤလီၤ. တၢတမံၤ, တၢ်ပှ့ၤက့ၤစံးတၢ်န့ၣ် ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲလၢ တၢ်ကထူၣ်ဖျဲးအဂီၢ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ပှ့ၤကဒါက့ၤအဂီၢ်လီၤ. ပထိၣ်သတြီၤတၢ်အံၤသ့လၢ သုးဒုၣ်ဒါဖီၣ်န့ၣ်ဖိတဂၤ ကထူၣ်ဖျဲးအဂီၢ် ဘၣ်ဟ့ၣ်တၢ်အဘူးအလဲန့ၣ်လီၤ. ခံမံၤတမံၤ, တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကျၢၢ်ဘၢ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်အဘူးအလဲလၢ တၢ်တမံၤမံၤအပှ့ၤန့ၣ်လီၤ. လီၤဂာ်ဒ် တၢ်လိးက့ၤ တၢ်အလုၢ်အပှ့ၤလၢ တၢ်ဟးဂုာ်ဟးဂီၤလၢ တၢ်ဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးတခါ အဃိန့ၣ်လီၤ. အဒိ, ပှၤတဂၤမ့ၢ်မၤဘၣ် တၢ်လၢ တၢ်တပာ်သူၣ်ပာ်သးအပူၤအဃိ တၢ်ဟးဂူာ်ဟးဂီၤမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ကဘၣ်ဟ့ၣ်က့ၤတၢ်အလုၢ်အပှ့ၤ ပှဲၤသိးသိးဒီး တၢ်ဟးဂီၤန့ၣ်လီၤ.

^၈ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤန့ၣ် ကျၢၢ်ဘၢတၢ်လီၤမၣ်လၢ အၤဒၣ်ဒုးလီၤဘၣ်လၢ ပဖီခိၣ်ခဲလၢာ်ဒီး ကမၤထူၣ်ဖျဲးပှၤလၢ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံအကုၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤကတဲာ်ကတီၤန့ၣ်ပှၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤန့ၣ် လၢနဂီၢ်အခီပညီအိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်.

ယဟိဝၤ ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်

၉. လိၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒ်လဲၣ်တကလုာ်လဲၣ်.

^၉ သးသမူ အလၢပှဲၤလီၤမၣ်ကွံာ်အဃိ, ကယဲၢ်သးသမူ တလၢပှဲၤတဖၣ် ပှ့ၤက့ၤတၢ်အံၤ တသ့လ့ၤတက့ၤဘၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၉:၇, ၈) လိၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤလၢ အပှ့ၤထဲသိးသိးဒီး တၢ်လီၤမၣ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤ ကဘၣ်လီၤပလိာ်အသးဒီး ယွၤအကလုၢ်ကထါအပူၤ တၢ်တီတၢ်လိၤ အလၢအပှဲၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ မိၢ်ပှၢ်လၢအမ့ၢ် “သးလၢသးအဂီၢ်” န့ၣ်လီၤ. (၅ မိၤၡ့ ၁၉:၂၁) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, တၢ်မနုၤ ကကျၢၢ်ဘၢ အၤဒၣ်ဒုးလီၤမၣ်ကွံာ် သးသမူအလၢအပှဲၤအပှ့ၤလဲၣ်. လိၣ်ကဒီး သးသမူအလၢအပှဲၤ လၢအမ့ၢ် ​“တၢ်ပှ့ၤက့ၤ [လၢအပှ့ၤ ပှဲၤသိးသိးလိာ်အသး]” န့ၣ်လီၤ.—၁ တံၤမသ့း ၂:၆.

၁၀. ယဟိဝၤ ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ယဟိဝၤ ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤဒ်လဲၣ်. ကစၢ်ပျဲလီၤဝဲ ပှၤနီၢ်သးဖိလၢ အလၢအပှဲၤခဲလၢာ်အကျါ တဂၤဆူ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် တမ့ၢ်ယဟိဝၤ ပျဲလီၤနါစိၤဝဲ ပှၤနီၢ်သးဖိ တဂၤဘၣ်. အဝဲပျဲလီၤဝဲ အဖိခွါ ထဲတဂၤဧိၤလၢ အပာ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် ကတၢၢ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (၁ ယိၤဟၣ် ၄:၉, ၁၀) ဖိခွါအံၤန့ၣ် ညိကွံာ် အဟံၣ်လၢမူခိၣ်လၢ တၢ်သးအိၣ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ဖံလံးပံၤ ၂:၇) ဒ်ပမၤလိဝံၤတ့ၢ်လၢ လံာ်အံၤအတၢ်နီၤဖး လၢညါအသိး ယဟိဝၤသုးဝဲ အဖိခွါအသးသမူဆူ မၤရံအဒၢလီၢ်ပူၤလၢ တၢ်လီၤလိၢ်လီၤလးန့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ် ဒ်ပှၤအလၢပှဲၤလၢ အတၢ်ဒဲးဘးတအိၣ်အသိး ခီဖျိလၢ ယွၤအသးစီဆှံန့ၣ်လီၤ.—လူၤကၣ် ၁:၃၅.

၁၁. ပှၤတဂၤန့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤလၢ ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်အဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ ပှၤတဂၤန့ၣ် ဟ့ၣ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤလၢ ပှၤအါဂၤအဂီၢ်, ပှၤအကကွဲၢ်အဂီၢ် ကသ့ဒ်လဲၣ်. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး ပှၤအကကွဲၢ်တဖၣ်န့ၣ် ကဲထီၣ်ပှၤတၢ်ဒဲးဘးဖိ ဒ်လဲၣ်. သ့ၣ်နီၢ်ထီၣ်က့ၤ ခီဖျိလၢ အၤဒၣ်အတၢ်ဒဲးဘးအဃိ သးသမူအလၢပှဲၤလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် လီၤမၣ်ကွံာ်န့ၣ်တက့ၢ်. လၢတၢ်အံၤအဃိ အၤဒၣ်ဟ့ၣ်ဝဲ အစၢၤအသွဲၣ်လၢ သးသမူအလၢပှဲၤ တသ့လၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ်, ဟ့ၣ်ဝဲဒၣ်ထဲ တၢ်ဒဲးဘးဒီးတၢ်သံန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံကိးဝဲ “အၤဒၣ်လၢခံကတၢၢ်တဂၤ” လၢအမ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် အိၣ်ဒီးသးသမူအလၢအပှဲၤ ဒီးတမၤတၢ်ဒဲးဘးနီတဘျီဘၣ်. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၄၅, ခစ) ပမ့ၢ်စံးကဒီးတမံၤန့ၣ်, ယ့ၣ်ၡူးကအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ပှၤအဂီၢ် နုာ်လီၤဝဲလၢ အၤဒၣ်အလီၢ်န့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစူၢ်ယွၤအကလုၢ် လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ဒီး အၤဒၣ်အတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ် ဟ့ၣ်က့ၤဝဲ အဘူးအလဲ ခီဖျိ ညိကွံာ်ဝဲ မ့တမ့ၢ် လုၢ်ထီၣ်ဝဲ အသးသမူလၢ အလၢပှဲၤန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်အံၤအဃိ ယ့ၣ်ၡူးဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ အၤဒၣ်အစၢၤအသွဲၣ်အဂီၢ် န့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၅:၁၉; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၂၁, ၂၂.

၁၂. ယ့ၣ်ၡူးတူၢ်ဘၣ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ဖဲယ့ၣ်ၡူးတချုးသံအခါ တူၢ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ကစၢ်ဘၣ်တၢ်တီၢ်အီၤလၢ နီၣ်ဖျ့လၢတအိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီၤ,ဘၣ်တၢ်ဆဲးဖျိအီၤလၢထး ဆှူၣ်မဲာ်ကဲၤမဲာ် ဒီးဘၣ်သံဝဲလၢ တၢ်သူၣ်အူသးကဲၤ လၢသ့ၣ်ထူၣ်ဖျၢၣ်လိၤလီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၉:၁, ၁၆-၁၈, ၃၀; တၢ်ပိာ်ထွဲ လံာ်ကဘျံးပၤ ၂၀၄-၆.) ဘၣ်မနုၤအဃိ လိၣ်လၢယ့ၣ်ၡူးဘၣ်တူၢ် တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဒ်အံၤလဲၣ်. စၤတၣ်မၤကဲထီၣ်တၢ်သးဒ့ဒီလၢ ကယဲၢ်ယဟိဝၤအခ့အပှၤ, ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိခဲလၢာ်န့ၣ် လၢတၢ်လ့ပစီ အဖီလာ် ကတီကဒီး ဒီးယွၤဧါ, တတီဧါန့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်ဖဲ တၢ်နီၤဖးလၢလံာ်အံၤ အလီၢ်ခံန့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ် နးနးကလဲာ်အပူၤဒၣ်လဲာ် ယ့ၣ်ၡူးတူၢ်ဝဲလၢ တၢ်သးတီအဃိ အဝဲစံးဆၢက့ၤ စၤတၣ်အတၢ်ခီၣ်ရီာ် အဂ့ၤကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. စၤတၣ် မ့ၢ်မၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤသနာ်က့ ယ့ၣ်ၡူးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤအလၢအပှဲၤတဂၤ အိၣ်ဒီးတၢ်သဘျ့လၢ မၤဝဲတၢ်လၢ အသးဒၣ်ဝဲသ့အဃိ တီဒီးယွၤဆူညါသ့န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤကသးခုဒိၣ်မးလၢ အဖိခွါသးဘိ တီဒီးအီၤအဃိလီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁.

၁၃. ဟ့ၣ်တ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပှ့ၤက့ၤဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ဟ့ၣ်တ့ၢ်ဝဲ တၢ်ပှ့ၤက့ၤဒ်လဲၣ်. ဖဲ ခ.န. ၃၃, ပှၤယူဒၤဖိ အလါနံစၣ် ၁၄ သီန့ၣ် ​ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်အခွဲးလၢ အဖိခွါလၢ အလၢပှဲၤဒီး တၢ်ကမၣ်တအိၣ်အံၤ ကဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤန့ၣ်လီၤ. ထဲန့ၣ်ဒီး ယ့ၣ်ၡူးလုၢ်ထီၣ် အသးသမူအလၢပှဲၤ “တဘျီဃီ” န့ၣ်လီၤ. ​(ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၁၀) ယ့ၣ်ၡူးသံဝံၤ သၢသီတသီန့ၣ် ယဟိဝၤ မၤမူထီၣ်က့ၤအီၤလၢ နီၢ်သးတၢ်အိၣ်မူလီၤ. တုၤလၢမူခိၣ်န့ၣ်, ယ့ၣ်ၡူးဟ့ၣ်ထီၣ်ယွၤလၢ အဝဲအသးသမူအလၢပှဲၤ အတၢ်လုၢ်အပှ့ၤလၢ အၤဒၣ်အစၢၤအသွဲၣ်အဂီၢ် ဒ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤအသိးန့ၣ်လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၉:၂၄) ​ဒ်သိးကအုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ တၢ်သံဒီးတၢ်ဒဲးဘးအကုၢ်အဂီၢ် ​ယဟိဝၤ တုၢ်လိာ်ဝဲ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်လုၢ်အပှ့ၤဒ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤအသိးန့ၣ်လီၤ.—ရိမ့ၤ ၃:၂၃, ၂၄.

တၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤ လၢနဂီၢ် အခီပညီအိၣ် ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်

၁၄, ၁၅. ဒ်သိး “တၢ်ကပျၢ်ပတၢ်ဒဲးဘး” အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၄ ပတၢ်ဒဲဘးအိၣ်သနာ်က့ လၢတၢ်ပှ့ၤက့ၤအဃိ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤလၢ ပဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်အပှ့ၤ တသ့တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ပကဆိကမိၣ်ကွၢ်သကိး တၢ်ဟ့ၣ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ယွၤအအိၣ်အံၤအဃိ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်အဘျုးအဖှိၣ်တနီၤလၢ ခဲအံၤဒီးခါဆူညါန့ၣ်တက့ၢ်.

^၁၅ ဘၣ်တၢ်ပျၢ်ကွံာ် တၢ်ဒဲးဘး. ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ် ပန့ၢ်သါဘၣ် တၢ်တလၢပှဲၤအဃိ, ပဘၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢးနီၢ်နီၢ်လၢ ပကမၤ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပဝဲခဲလၢာ် ပကမၣ်သ့လၢ တၢ်ကတိၤမ့ၢ်ဂ့ၤ, တၢ်မၤမ့ၢ်ဂ့ၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ခီဖျိလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်လုၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤအဃိန့ၣ်ဒီး ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် “တၢ်ပျၢ်ပတၢ်ဒဲးဘး” သ့လီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၁၃, ၁၄) ​ဘၣ်ဆၣ် ဒ်သိးတၢ်ကပျၢ် ပတၢ်ဒဲးဘးအဂီၢ် ပကဘၣ် ပီၢ်ယၢ်လီၤက့ၤသး နီၢ်နီၢ်န့ၣ်လီၤ. ပကဘၣ်ဃ့ကညး ယဟိဝၤလၢ တၢ်ဆီၣ်လီၤသး, ဒီးပကဘၣ်ဒိးသန့ၤထီၣ်လၢ တၢ်နာ်ကစၢ်​အဖိခွါ အတၢ်လုၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ဒီးပကဘၣ်ဃ့ပျၢ် ပတၢ်ကမၣ်လီၤ.—၁ ယိၤဟၣ် ၁:၈, ၉.

၁၆. ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤလၢ သးလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢလၢ အကဆှီအဂီၢ် တၢ်မနုၤမၤကဲထီၣ်သ့လဲၣ်, သးလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢ ဒ်သိးအံၤ အလုၢ်အပှ့ၤမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၆ ယွၤအမဲာ်ညါ သးလၢအသ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢ လၢအကဆှီ. သးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ်လၢ ပအိၣ်ဒီးတၢ်သရူးကမၣ်န့ၣ် ဒုးလီၤမၣ်ကွံာ် ပတၢ်မုၢ်လၢ်ဒီး ဒုးဆိကမိၣ်ပှၤ ညီကဒၣ်လၢ ပမ့ၢ်ပှၤအလုၢ်အပှ့ၤ တအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ် ခီဖျိတၢ်ပှ့ၤက့ၤအဃိ လၢတၢ်တလၢပှဲၤအပူၤဒၣ်လဲာ် ပဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ် ယဟိဝၤလၢ သးလၢအသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢ လၢအကဆှီသ့န့ၣ်လီၤ. ​(ဧ့ၤဘြံၤ ၉:၁၃, ၁၄) ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အခွဲးလၢ ပကတိၤဘၣ်တၢ်ဒီး ယဟိဝၤလၢ တၢ်သဘျ့န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသုးဘူးပသးဆူယွၤအအိၣ်လၢ တၢ်တြီတအိၣ် ခီဖျိလၢ တၢ်ထုကဖၣ်သ့လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၄:၁၄-၁၆) ပမ့ၢ်ပၢၤဂၢၢ်ပာ်ကျၢၤ သးလၢအသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢ လၢအကဆှီန့ၣ် ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်သူၣ်မံသးမုာ်, တၢ်ပာ်ကဲလီၤက့ၤသးဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုလီၤ.

၁၇. ယ့ၣ်ၡူးတူၢ်သံအသးလၢ ပဂီၢ်အဃိ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤမနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၇ တမုၢ်လၢ်တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူ. ရိမ့ၤ ၆:၂၃ စံးဝဲလၢ “တၢ်ဒဲးဘးအဘူးအလဲ မ့ၢ်တၢ်သံလီၤ.” ဖဲအဆၢဖိအံၤန့ၣ် စံးကဒီးဝဲ ဒ်အံၤလီၤ– “မ့မ့ၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်န့ၣ်, မ့ၢ်တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ပကစၢ်ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်အဃိန့ၣ်လီၤ.” ပကဒိးန့ၢ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးလၢ အကဟဲအပူၤန့ၣ် ပကတိၤသကိးဝံၤဖဲ လံာ်အံၤအတၢ်နီၤဖး ၃ အပူၤန့ၣ်လီၤ. (လီၢ်ဖျါ ၂၁:၃, ၄) တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤခဲလၢာ်လၢ ပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်လၢ ခါဆူညါ, ဃုာ်ဒီး တၢ်မူအထူအယိာ်လၢ ပှဲၤဒီးတၢ်အိၣ်ဆူၣ်အိၣ်ချ့န့ၣ် ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်ခီဖျိ ယ့ၣ်ၡူးတုၢ်သံအသးလၢ ပဂီၢ်အဃိလီၤ. နကဒိးန့ၢ်ဘၣ် တၢ်ဆိၣ်ဂ့ၤတဖၣ်အံၤအဂီၢ် လိၣ်လၢနကဘၣ် ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးက့ၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအတၢ်ဟ့ၣ်န့ၣ်လီၤ.

နပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်က့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးစံးဘျုး ယဟိဝၤလၢ ကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤလဲၣ်.

^၁၈ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးစံးဘျုး ယဟိဝၤ ဒိၣ်မးလၢ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ပှ့ၤက့ၤအဂီၢ်လဲၣ်. တၢ်ဟ့ၣ်တခါန့ၣ် ပမ့ၢ်ဒွးကွၢ် ပှၤဟ့ၣ်တၢ်အံၤ ဘၣ်တူၢ်ဆါအသး အဆၢကတီၢ်, အတၢ်ဂုာ်ကျဲးစၢး, မ့တမ့ၢ် အတၢ်လၢာ်ဘူၣ်လၢာ်စ့ၤန့ၣ် အလုၢ်အပှ့ၤအိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ​ဖဲပသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်တခါန့ၣ် ပာ်ဖျါဝဲ ပှၤလၢ အဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ဟ့ၣ်အံၤ အတၢ်အဲၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ပဖီခိၣ်အခါ ဒုးဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးပသးလီၤ. တၢ်ဟ့ၣ်ခဲလၢာ်အကျါ တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ကယဲၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယွၤဟ့ၣ်ပှၤခဲလၢာ်အကျါ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယွၤဘၣ်တူၢ်ဆါခီၣ်ဆါအသး ကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. ​ယိၤဟၣ် ၃:၁၆ စံးဝဲလၢ “ယွၤအဲၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တုၤအဟ့ၣ်လီၤကွံာ် အဖိခွါအိၣ်တဂၤဃီ” လီၤ. တၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်အသး အဖျါလီၤဆီကတၢၢ်လၢ ယဟိဝၤအတၢ်အဲၣ်ပှၤန့ၣ်လီၤ. အါန့ၢ်အန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်အုၣ်အသးစ့ၢ်ကီးလၢ ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်အဲၣ်, ဒီးဟ့ၣ်လီၤအသးသမူလၢ တၢ်သူၣ်အိၣ်သးအိၣ်လၢ ပဂီၢ်လီၤ. (ယိၤဟၣ် ၁၅:၁၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအတၢ်ဟ့ၣ်န့ၣ် ဒုးနာ်န့ၢ်ပှၤလၢ ယဟိဝၤဒီး အဖိခွါန့ၣ် အဲၣ်ပှၤတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ်လီၤ.—ကလၤတံ ၂:၂၀.

၁၉, ၂၀. နပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးက့ၤ ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၉ မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်ဒီး နပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးက့ၤ ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢ အမ့ၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်. အဆိကတၢၢ်, ဂုာ်ကျဲးစၢးဒ်သိး နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤလၢ အဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်အံၤ အဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်. (ယိၤဟၣ် ၁၇:၃) တၢ်မၤလိ​လံာ်စီဆှံလၢ လံာ်အံၤအတၢ်မၤစၢၤန့ၣ် ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢ နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ဘၣ် ​ယဟိဝၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်နသ့ၣ်ညါအါထီၣ် ယဟိဝၤအဂ့ၢ်အသိး နတၢ်အဲၣ်လၢ ယဟိဝၤအဖီခိၣ် ကဒိၣ်ထီၣ်အါထီၣ်လီၤ. မၤကဒီးတမံၤ, တၢ်အဲၣ်အံၤ ကထိၣ်ဂဲၤထီၣ်နၤဒ်သိး နကမၤတၢ်ဘၣ်ကစၢ်အသးန့ၣ်လီၤ.—၁ ယိၤဟၣ် ၅:၃.

^၂၀ ပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်နာ်ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်လုၢ်တၢ်ပှ့ၤက့ၤတက့ၢ်. ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် စံးဝဲဒ်အံၤလီၤ– “ပှၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤဖိခွါန့ၣ်, အိၣ်ဒီးတၢ်မူအထူအယိာ်လီၤ.” ­(ယိၤဟၣ် ၃:၃၆) ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်နာ်ယ့ၣ်ၡူးကသ့ဒ်လဲၣ်. တၢ်နာ်ဒ်အံၤန့ၣ် ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤထဲ တၢ်ကတိၤတသ့ဘၣ်. ယၤကိာ် ၂:၂၆ စံးဝဲလၢ “တၢ်နာ်တအိၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤတဖၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်သံစ့ၢ်ကီး” လီၤ. မ့ၢ်လီၤ, တၢ်နာ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ် ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်လၢတၢ်မၤ, အဲၣ်ဒိးစံးဝဲ, ခီဖျိလၢပတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၤ. ကျဲတဘိလၢ ပပာ်ဖျါထီၣ် ပတၢ်နာ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကွၢ်လိမၤဒိးကစၢ် တသ့ဖဲအသ့ ခီဖျိလၢ တမ့ၢ်ထဲဒၣ် ပတၢ်ကတိၤဘၣ်, မ့ၢ်လၢပတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.—ယိၤဟၣ် ၁၃:၁၅.

၂၁, ၂၂. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးလဲၤထီၣ် ကစၢ်အတၢ်အီၣ်လၢ ဟါအီၣ်လၢ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤ ကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ်လဲၣ်. (ခ) တၢ်နီၤဖး ၆ ဒီး ၇ န့ၣ်ပကသ့ၣ်ညါဘၣ် တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၂၁ လဲၤထီၣ် ကစၢ်အတၢ်အီၣ်လၢဟါအီၣ် လၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ်တက့ၢ်. ဖဲ ခ.န. ၃၃, လါနံစၣ် ၁၄ သီအဟါန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးမၤဝဲ မူးပွဲလီၤဆီလၢ လံာ်စီဆှံကိးဝဲလၢ “ကစၢ်အတၢ်အီၣ်လၢ ဟါအီၣ်” အဆိကတၢၢ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၂၀; ​မးသဲ ၂၆:၂၆-၂၈) မူးပွဲအံၤန့ၣ် ဘၣ်တၢ်ကိးစ့ၢ်ကီးအီၤလၢ တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ခရံာ်အတၢ်သံန့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးစးထီၣ်မၤဝဲ မူးပွဲအံၤန့ၣ် ဒ်သိးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်ဒီး ကယဲၢ်ခရံာ်ဖိနီၢ်နီၢ်လၢ ကဟဲပၢၢ်ထီၣ်လၢ အပျဲၢ်အဘီၣ်အလီၢ်ခံတဖၣ် ကသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ကစၢ်တုၢ်သံအသးသမူ အလၢပှဲၤဒ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤအသိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဃးဒီးမူးပွဲအံၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲ ဒ်အံၤလီၤ– “မၤတၢ်အံၤလၢ သုသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤယၤ အဂ့ၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.” (လူၤကၣ် ၂၂:၁၉) တၢ်မၤတၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်မူးပွဲအံၤန့ၣ် ဒုးသ့ၣ်နီၢ်ထီၣ်က့ၤပှၤလၢ ယဟိဝၤဒီးယ့ၣ်ၡူး ပာ်ဖျါအတၢ်အဲၣ်အဒိၣ်အမုာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ပှ့ၤက့ၤန့ၣ်လီၤ. ပပာ်ဖျါထီၣ် တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ် တၢ်ပှ့ၤက့ၤသ့ ခီဖျိလၢ ပလဲၤထီၣ် တၢ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ် ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံလၢ ဘၣ်တၢ်မၤအီၤကိးနံၣ်ဒဲးန့ၣ်လီၤ.a

^၂၂ ယဟိဝၤ အတၢ်ကတဲာ်ကတီၤ တၢ်ပှ့ၤက့ၤအံၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်နီၢ်နီၢ်လၢ ပဂံၢ်ထီၣ်ဒွးထီၣ်အပှ့ၤ တသ့ဘၣ်လီၤ. (၂ ကရံၣ်သူး ၉:၁၄, ၁၅) တၢ်ဟ့ၣ်အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လၢ ပဒွးအပှ့ၤတဘၣ်အံၤန့ၣ် ပှၤသံတ့ၢ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးသ့န့ၣ်လီၤ. ​ကဲထီၣ်သ့ဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဖဲ တၢ်နီၤဖး ၆ ဒီး ၇ န့ၣ်လီၤ.