ပှၤလၢအသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိန့ၣ်​ ကသးခုဝဲ

၁-၂. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ်တနီၤ ထီဒါဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးလဲၣ်​ ဒီးယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ မၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ပမ့ၢ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနးနာ်က့ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပသးခုသ့ဒံးလဲၣ်. (တဲဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်ဂီၤလၢလံာ်ကုခိၣ်.)

ခဲအံၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါန့ၣ်​ ပှၤတြီဃာ် ဒီးမၤပတုာ်ဝဲ ပတၢ်မၤန့ၣ်​ လၢထံကီၢ် အဘ့ၣ်​ ၃၀ ဘျဲၣ်ညါ. လၢထံကီၢ်တဖၣ်အကျါ တနီၤန့ၣ်​ ပှၤဘၣ်မူဘၣ်ဒါတနီၤ ပၢနုာ်ဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်​ လၢဃိာ်ပူၤ. ယဟိဝၤယွၤ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ တမၤကမၣ်တၢ် နီတမံၤဘၣ်. အိၣ်ဒၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဖးလံာ်စီဆှံ, မၤလိလံာ်စီဆှံ, တဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်စူၢ်တၢ်နာ် ဒီးထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တမၤဘၣ်ဃးအသးဒီး ထံဂ့ၢ်ကီၢ်ဂ့ၢ် နီတစဲးဘၣ်. ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်အံၤ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ထီဒုၣ်ထီဒါနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးသးတီဒီးb ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိအဃိ အဝဲသ့ၣ်သးခု.

^၂ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကထံၣ်ဘၣ်​ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်သးဒူတဖၣ်အံၤအဂီၤ ဒီးနကထံၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ သးခုထီဘိ. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢ အဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးအီၤခီဖျိလၢ အမၤတၢ်တီတီလိၤလိၤအဃိန့ၣ်​ ကသးခုဝဲ, . . . မ့ၢ်လၢသုခိၣ်ဖး လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ ဒိၣ်ဝဲအဃိ မ်သုပှဲၤဒီး တၢ်သးခုဒိၣ်ဒိၣ်တက့ၢ်.” (မးသဲ ၅:၁၀-၁၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတဖၣ်အံၤ အသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်သးဝဲအဃိ အဝဲသ့ၣ်သးခု.—၁ ကွဲးနီၣ်တၢ် ၂၉:၁၇.

တၢ်အဒိအတဲာ်လၢပဂီၢ်

၃. ဒ် မၤတၢ် ၄:၁၉, ၂၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပှၤတဲ တၢ်မၢဖိတဖၣ်လၢ တဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် လၢၤတဂ့ၤအခါ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၃ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်တဖၣ်​ လဲၤခီဖျိဘၣ်​ တၢ်အိၣ်သးလၢ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး တၢ်မၢဖိလၢညါတဖၣ်. တၢ်မၢဖိလၢညါတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်မၤအၢမၤနး. ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ “မၤလိာ် အဝဲသ့ၣ်ဒ်သိး အသုတဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးအမံၤ အပူၤတဂ့ၤ” ခဲအံၤခဲအံၤလီၤ. (မၤတၢ် ၄:၁၈; ၅:၂၇, ၂၈, ၄၀) အဃိ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ မၤဝဲဒ်လဲၣ်. (ဖး မၤတၢ် ၄:၁၉, ၂၀.) တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲလၢ ပှၤတဂၤလၢအ ‘မၤလိာ်အဝဲသ့ၣ်လၢ အကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ပှၤဂၤအအိၣ်​ ဒီးအုၣ်အသး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး’ န့ၣ်အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤအါန့ၢ် ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်ဒံး. (မၤတၢ် ၁၀:၄၂) အဃိ စီၤပ့းတရူး ဒီးစီၤယိၤဟၣ်​ တဲက့ၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်တဖၣ်​ ဒူဒူလၢ အကဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် အါန့ၢ်ဒံး အဝဲသ့ၣ်ကလုၢ် ဒီးအကဆဲး စံၣ်တဲၤတဲလီၤ ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်. အဝဲသ့ၣ်​ တဲဝဲဒ်န့ၣ်အဃိ လီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး အတဲစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢ ‘နဆိကမိၣ်လၢ ပှၤကဘၣ်ဒိကနၣ်​ နကလုၢ်အါန့ၢ်ဒံး ပှၤကဘၣ်ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ်.’

၄. ဖဲ မၤတၢ် ၅:၂၇-၂၉ န့ၣ်တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ပာ်လီၤတၢ်အဒိအတဲာ် လၢပဂီၢ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးပကွၢ်လိ အဝဲသ့ၣ်​ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၄ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ တဲဝဲလၢ “လၢပကဒိကနၣ်​ ပှၤကညီအလီၢ် ပကဘၣ်ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်.” (ဖး မၤတၢ် ၅:၂၇-၂၉.) အဃိ ဖဲအံၤပထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ ပာ်လီၤတၢ်အဒိလၢအဂ့ၤ လၢခရံာ်ဖိတဖၣ်အဂီၢ်န့ၣ်​ ဖးယံာ်လံ. တၢ်မၢဖိတဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးတီအဃိ ပှၤတီၢ်အဝဲသ့ၣ်​ နာ်က့ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဟးထီၣ်လၢ ပှၤယူဒၤဖိ အကွီၢ်ဘျီၣ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်သးခု “မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ကတူၢ်ဘၣ်​ တၢ်မဲာ်ဆှးလၢ ယ့ၣ်ၡူးအမံၤအဃိ” ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ဆဲးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဒံး.—မၤတၢ် ၅:၄၀-၄၂.

၅. ပကတဲသကီး တၢ်သံကွၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၅ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ အဒိအတဲာ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပကဆိကမိၣ်ဘၣ်ဒ်အံၤ. အဒိ တၢ်မၢဖိတဖၣ်န့ၣ်​ အဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ် အါန့ၢ်ဒံး ပှၤကညီအကလုၢ်. တၢ်မၢဖိတဖၣ်​ မၤဝဲဒ်အံၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ မၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံဖဲ ရိမ့ၤ ၁၃:၁ လၢအတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ မ်ပှၤ . . . ဒိးပၢအသးလၢ အဝဲသ့ၣ်​ အဖီလာ်” န့ၣ်ကသ့ဒ်လဲၣ်. ဒီးပမၤထွဲ တၢ်မၢဖိပီလူး အတၢ်ကတိၤ လၢအတဲဝဲလၢ ပကဘၣ်​ ‘ဒိးပၢပသးလၢ ပဒိၣ်​ ဒီးပှၤပၢတၢ်တဖၣ်​ အဖီလာ်’ ဒီးပဆဲးသးတီဒီး ကစၢ်ယွၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.—တံတူး ၃:၁.

“ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်”

၆. (က) ဖဲရိမ့ၤ ၁၃:၁ န့ၣ်​ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်” န့ၣ်အကဲ မတဂၤလဲၣ်​ ဒီးပကဘၣ်ဟ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ပဒိၣ်ဒီးပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤ အိၣ်ထဲလဲၣ်.

^၆ ဖး ရိမ့ၤ ၁၃:၁. လၢလံာ်စီဆှံတဆၢအံၤ တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပဒိၣ်လၢအပၢတၢ် ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကပၢတၢ်လၢ ပှၤဂၤအဖီခိၣ်. အဃိ ပဝဲလၢ အကဲခရံာ်ဖိတဖၣ်န့ၣ်​ ပကဘၣ်ဒိကနၣ်​ ပှၤလၢအပၢပှၤတဖၣ်အံၤ အကလုၢ်. ပှၤလၢအပၢပှၤတဖၣ်အံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲဒ်သိး တၢ်မုာ်တၢ်ခုၣ်ကအိၣ်, ပှၤကဒိကနၣ်​ တၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးတဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ဒီသဒၢဝဲ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်. (လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၆) အဃိ ပကဘၣ်ဟ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တၢ်ခိတၢ်သွဲ, ဒိကနၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကလုၢ် ဒီးပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်. (ရိမ့ၤ ၁၃:၇) သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ပၢဘၣ်ပှၤန့ၣ်​ မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ပျဲအဝဲသ့ၣ်လၢ ကပၢပှၤအဃိ. အဒိ ရိမ့ၤပဒိၣ်​ စီၤပီၣ်တံၤပံၤလး တဲဘၣ်ယ့ၣ်ၡူးလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အကပျဲလၢ ပှၤကမၤသံယ့ၣ်ၡူး ဒီးအကပျဲလၢ ပှၤတမၤသံယ့ၣ်ၡူးဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယ့ၣ်ၡူး တဲဘၣ်က့ၤအီၤလၢ “ကစၢ်ယွၤ မ့ၢ်တပျဲနၤဘၣ်န့ၣ်​ နတအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ယဖီခိၣ်​ နီတစဲးဘၣ်. အဃိ ပှၤလၢ အဟ့ၣ်လီၤကွံာ်ယၤလၢ နစုပူၤတဂၤန့ၣ်​ အတၢ်ဒဲးဘး ဒိၣ်န့ၢ်နၤဒံး.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၉:၁၁) ယ့ၣ်ၡူး အတၢ်ကတိၤအံၤ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပဒိၣ်​ စီၤပီၣ်တံၤပံၤလးန့ၣ်​ အတအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဒ်စီၤပီၣ်တံၤပံၤလးအသိး ပဒိၣ်ဒီးပှၤလၢအပၢတၢ် လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်တအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ခဲလၢာ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်.

၇. မ့ၢ်ပကဘၣ်ဒိကနၣ်​ ပဒိၣ်ဒီးပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်​ အကလုၢ်ထီဘိဧါ. ဒီးပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်သ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၇ ပဒိၣ်အတၢ်သိၣ်တၢ်သီတဖၣ်​ မ့ၢ်တထီဒါဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဘၣ်န့ၣ်​ ခရံာ်ဖိတဖၣ်​ ကဘၣ်ဒိကနၣ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပဒိၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်မၢပမၤ တၢ်တမံၤမံၤလၢ အထီဒါဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီဟီန့ၣ်​ ပတဒိကနၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကလုၢ်ဘၣ်. အဒိ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကမၢ ပှၤသးစၢ်တဖၣ်​ ကကဲသုး.c ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပဖးလံာ်စီဆှံ ဒီးဖးတၢ်ကရၢကရိလံာ်လဲၢ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ တဘၣ်သးဝဲ နီတစဲးဘၣ်. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကတဲပှၤလၢ ပတဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢၤဘၣ်​ ဒီးတအဲၣ်လၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ် တပူၤဃီဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ပဒိၣ်ဒီးပှၤလၢအပၢတၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကွၢ်အဝဲသ့ၣ်ထံထံ. အဃိ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်သူကမၣ်​ အတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကမၤအၢမၤနးဝဲ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်ၡဲက့ၤတၢ်ဂ့ၢ်ဒီး ကစၢ်ယွၤ.—စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၅:၈.

၈. “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ” ဒီး “ပှၤလၢအထီကတၢၢ်” န့ၣ်အလီၤဆီလိာ်သးဒ်လဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်လီၤဆီ ခံခါအံၤလဲၣ်.

^၈ တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒီးတဲဝဲ “အဂ့ၤန့ၢ်, အဒိၣ်န့ၢ် ဒီးအပတီၢ်ထီန့ၢ်.” မ့မ့ၢ် တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “ပှၤလၢအထီကတၢၢ်” န့ၣ်အဲၣ်ဒီးတဲဝဲ “အဂ့ၤကတၢၢ်, အဒိၣ်ကတၢၢ် ဒီးအပတီၢ်ထီကတၢၢ်.” အဒိ ပဒိၣ်​ ဒီးပှၤပၢတၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံ ကီးအဝဲသ့ၣ်လၢ “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်,” သနာ်က့ ပှၤလၢ အအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢအပတီၢ်ထီန့ၢ် အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒံး. တကးဒံးဘၣ်​ လၢလံာ်စီဆှံပူၤန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အမံၤလၤသၣ်ကပီၤ လၢအမ့ၢ် “ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ” န့ၣ်အိၣ်ဝဲလွံၢ်ဘျီညါ.—ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၈, ၂၂, ၂၅, ၂၇.

“ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ”

၉. ဝံဒၤနံးယ့လးထံၣ်ဝဲ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၉ ဝံဒၤနံးယ့လးထံၣ်ဝဲ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီတဖၣ်​ လၢအပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အစိကမီၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤလၢအပၢတၢ်ခဲလၢာ်. အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ ဝံဒၤနံးယ့လးထံၣ်ဝဲ ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိအအၢ ဖးဒိၣ်လွံၢ်ဒု လၢအအဲၣ်ဒီးတဲဝဲ ဘီမုၢ်လၢအဒိၣ်စိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်. ဘီမုၢ်တဖၣ်အံၤ ကဲဝဲ ဘၤဘူၤလိၣ်, မၤဒဲ-ဖၢၡၢၣ်, ကြံး, ရိမ့ၤ ဒီးဘီမုၢ်လၢ အပၢတၢ်လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ လၢအကဲဝဲ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁-၃, ၁၇) လၢခံ ဝံဒၤနံးယ့လးထံၣ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဆ့ၣ်နီၤလၢ လီၢ်ပစိာ်အလိၤ လၢမူခိၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၉, ၁၀) တကးဒံးဘၣ်​ ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်ထံၣ်လၢညါခီ လၢခံတခါန့ၣ်​ ကကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ပလီၢ်လၢ ပှၤပၢတၢ်လၢ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤတဖၣ်အဂီၢ်.

၁၀. ခါဆူညါန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤကမၢ မတဂၤပၢက့ၤတၢ်လဲၣ်​ ဒီးပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အကဲပှၤဒ်လဲၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄, ၂၇)

^၁၀ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၃, ၁၄, ၂၇. ခါဆူညါန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ ကဃုထၢထီၣ်​ ပှၤလၢအကြၢးပၢတၢ် ဒီးပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပဒိၣ်ခဲအံၤတဖၣ်​ အဃိ ပှၤလၢအပၢတၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ခဲအံၤတဖၣ်န့ၣ်​ တပၢဘၣ်တၢ်လၢၤဘၣ်. ကစၢ်ယွၤကမၢ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် လၢအကဲ “ပှၤတဂၤ လၢအလီၤဂာ်ဒီး ပှၤကညီဖိခွါ” ဒီးပှၤ ၁၄၄,၀၀၀ လၢအကဲ “ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ အပှၤစီဆှံတဖၣ်” န့ၣ်ကပၢက့ၤတၢ်. ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကပၢတၢ် “အစိၤစိၤအဃၣ်ဃၣ်​ လီၤထူလီၤယိာ်.” (ဒၤနံးယ့လး ၇:၁၈) ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အကဲ “ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ” အဃိ မတဂၤကြၢးပၢတၢ်လဲၣ်​ တကြၢးပၢတၢ်လဲၣ်န့ၣ်​ အသ့ၣ်ညါဝဲ အဂ့ၤကတၢၢ်.

၁၁. ယဟိဝၤယွၤ ကဲပှၤလၢ အထီကတၢၢ်တဂၤ လၢပှၤကလုာ်တဖၣ်​ အဖီခိၣ်န့ၣ်​ ဝံဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၁ တၢ်ထံၣ်လၢညါခီလၢ ဝံဒၤနံးယ့လးထံၣ်ဝဲန့ၣ်​ အဘၣ်လီၤသးဒီး တၢ်လၢအတဲဖျါထီၣ်ဝဲ ဖဲမၢကၢာ်န့ၣ်. ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဝဲလၢ “မူခိၣ်အကစၢ်” “ထုးထီၣ်ကွံာ် စီၤပၤတဖၣ်​ ဒီးအဝဲ ပာ်ထီၣ်​ စီၤပၤတဖၣ်.” တကးဒံးဘၣ်​ အတဲစ့ၢ်ကီးလၢ “တၢ်ထီကတၢၢ်တဂၤ မ့ၢ်ပှၤလၢအပၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဘီမုၢ် ဒီးအဝဲ ကဟ့ၣ်လီၤ တၢ်ပၢတၢ်ပြးအံၤလၢ ပှၤလၢအအဲၣ်ဒိး ဟ့ၣ်လီၤဝဲတဂၤဂၤ” အစုပူၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၂:၁၉-၂၁; ၄:၁၇) လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤတပျဲလၢ စီၤပၤတဂၤဂၤ ကဆဲးပၢတၢ် မ့တမ့ၢ် အဃုထၢထီၣ်ဝဲ ပှၤတဂၤဂၤလၢ ကပၢတၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲတဘျုးဘျီညါ.

၁၂. လၢအပူၤကွံာ် ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢအကဲ ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤ.)

^၁၂ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢအကဲ ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ ဒီးအစိကမီၤ အိၣ်အါန့ၢ်ဒံး “ပှၤလၢအအိၣ်ဒီး တၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ အပၢတၢ်လၢ ပဖီခိၣ်တဖၣ်.” ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပကကွၢ်သကီး တၢ်အဒိသၢခါ. အဒိ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ဖၤရိၤ မၢကဲကုၢ် ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ လၢကီၢ်အဲၤကူပတူးအပူၤ. ဒီးအဝဲတဘၣ်သး ပျၢ်ကွံာ်အဝဲသ့ၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ကစၢ်ယွၤ မၤထူၣ်ဖျဲးထီၣ်ကွံာ် အပှၤဂီၢ်မုၢ်ဒီး မၤလီၤအုးဝဲဖၤရိၤ လၢပီၣ်လဲၣ်ဂီၤအပူၤ. (၂ မိၤၡ့ ၁၄:၂၆-၂၈; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၃၆:၁၅) မ့မ့ၢ်လၢ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အစီၤပၤဘ့ၤလၡါစၢ်န့ၣ်​ အကဲပှၤလၢ အပာ်ထီၣ်ထီသးတဂၤ. ဘၣ်တနၤန့ၣ်​ အမၤဝဲမူးပွဲဒီး ‘အပာ်ထီၣ်ထီအသး လၢမူခိၣ်ကစၢ် အဖီခိၣ်.’ ဒီးအ “စံးထီၣ်ပတြၢၤ ယွၤထူ, ယွၤစ့” ဘၣ်ဆၣ်​ အတစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်အီၤဒီး “ဖဲတၢ်တနၤန့ၣ်” ပှၤမၤသံကွံာ် စီၤပၤဘ့ၤလၡါစၢ် ဒီးမၤဒဲ ဒီးဖၢၡၢၣ်​ မၤန့ၢ်ဝဲအဘီမုၢ်. (ဒၤနံးယ့လး ၅:၂၂, ၂၃, ၂၈, ၃၀, ၃၁) မ့မ့ၢ် စီၤပၤဟ့ၤရိာ် အကြံးပၤ တၢတဂၤန့ၣ်​ အမၢပှၤမၤသံဝဲ တၢ်မၢဖိယၤကိာ် ဒီးလၢခံန့ၣ်​ အပၢနုာ်ဝဲ တၢ်မၢဖိပ့းတရူး လၢဃိာ်ပူၤ ဒီးအအဲၣ်ဒီး မၤသံအီၤစ့ၢ်ကီး. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တပျဲဝဲလၢ အကမၤဒ်အတိာ်ပာ်ဝဲ အသိးဘၣ်. အဃိ “ယဟိဝၤယွၤ အမူခိၣ်ကလူး တီၢ်အီၤ” ဘျီအသံဝဲန့ၣ်.—မၤတၢ် ၁၂:၁-၅, ၂၁-၂၃.

၁၃. ယဟိဝၤယွၤ မၤနၢၤကွံာ်ဝဲ ပှၤပၢတၢ်တဖၣ်လၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု ဒ်လဲၣ်. ဟ့ၣ်တၢ်အဒိ.

^၁၃ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢအကဲ ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ ခီဖျိ အမၤနၢၤကွံာ်ဝဲ ပှၤပၢတၢ်လၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီးမၤသကီးတၢ်. အဒိ ယဟိဝၤယွၤ ဒုးန့ၢ်တၢ်လၢ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိအဂီၢ် ဒီးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လၢ ကဒုးနၢၤဝဲ ပှၤကနၤဧၣ်ဖိအစီၤပၤ ၃၁ ဂၤလၢ အဖီၣ်လိာ်သးစု. ဒီးအမၤစၢၤ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိလၢ အဝဲသ့ၣ်ကမၤန့ၢ် တၢ်လီၢ်တဖၣ်လၢ ကီၢ်တၢ်စံးပာ်အပူၤ. (ယိၤၡူ ၁၁:၄-၆, ၂၀; ၁၂:၁, ၇, ၂၄) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤဝဲ ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ ဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကမၤနၢၤဝဲ ကီၢ်စူၤရံ အစီၤပၤဘ့ၣ်ဟဒး ဒီးစီၤပၤအဂၤ ၃၂ ဂၤ လၢအဒုးဝဲပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ.—၁ စီၤပၤ ၂၀:၁, ၂၆-၂၉.

၁၄-၁၅. (က) ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပၢန့ၣ်​ စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် ဒီးစီၤပၤဒၤရယါဝ့ၣ်​ တဲဝဲဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်ဃးဒီး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်​ ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဂၤ တဲဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢအကဲ ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤန့ၣ်​ တဘျုးဘျီညါ. ဘၣ်တဘျီ ဘၤဘူၤလိၣ်​ အစီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ်န့ၣ်​ အပာ်ထီၣ်ထီအသး ဒီးအပတြၢၤလီၤအသး ဘၣ်ဃးဒီး ‘အနီၢ်ကစၢ် အဂံၢ်အဘါ, အလၤကပီၤ ဒီးအတၢ်ကဟုကညီၢ်’ အဂ့ၢ်. ဖဲအံၤန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ အတပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. အဃိ ယဟိဝၤယွၤ စံၣ်ညီၣ်အီၤဒီး အပျုၢ်ထီၣ်. လၢခံ စီၤပၤနဘူၤကးန့စၢ် တပျုၢ်လၢၤဘၣ်​ ဒီးအသ့ၣ်ညါလီၤက့ၤ အသးအဃိအ “စံးထီၣ်ပတြၢၤ တၢ်ထီကတၢၢ်တဂၤ” ဒီးအသ့ၣ်ညါက့ၤဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ “အတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်​ အိၣ်ဝဲလီၤထူလီၤယိာ်.” တကးဒံးဘၣ်​ အဆဲးတဲဝဲလၢ “ပှၤလၢ အတြီ [ယဟိဝၤယွၤ] သ့ . . . န့ၣ်​ တအိၣ်နီတဂၤဘၣ်.” (ဒၤနံးယ့လး ၄:၃၀, ၃၃-၃၅) စီၤပၤဒၤရယါဝ့ၣ်စ့ၢ်ကီး သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်အကဲ ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ. အဒိ ပှၤမၤကွၢ် စီၤဒၤနံးယ့လး အတၢ်သးတီဒီးယဟိဝၤယွၤ ဒီးယဟိဝၤယွၤ မၤပူၤဖျဲးအီၤလၢ ခ့ယုၢ်ကပိၤပူၤ ဝံၤအလီၢ်ခံ စီၤပၤဒၤရယါဝ့ၣ်​ တဲဝဲလၢ “ပှၤလၢအအိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ခဲလၢာ် လၢယဘီမုၢ်အပူၤန့ၣ်​ ကဘၣ်ပျံၤ ဒီးပာ်ကဲ စီၤဒၤနံးယ့လး အကစၢ်ယွၤလီၤ. အဝဲမ့ၢ် ယွၤလၢအမူဝဲ ဒီးအအိၣ်ဝဲ လီၤထူလီၤယိာ်လီၤ. ဒီးအဘီမုၢ်န့ၣ်​ တဟးဂီၤ နီတဘျီဘၣ်​ ဒီးအတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်​ အိၣ်ဝဲလီၤထူလီၤယိာ်.”—ဒၤနံးယ့လး ၆:၇-၁၀, ၁၉-၂၂, ၂၆, ၂၇.

^၁၅ ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဂၤ တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ မၤဟးဂီၤ ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ အတၢ်ကူၣ်အၢ ဒီးအဝဲမၤတံာ်တာ် ပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အတၢ်ကူၣ်ထီၣ်ဖးလီၤလီၤ. ပှၤတကလုာ်လၢ အယွၤမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အဃုထၢထီၣ်ဝဲ လီၤလီၤဆီဆီလၢ အနီၢ်ကစၢ်အဂီၢ်န့ၣ်​ ကသးခုဝဲ.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၃:၁၀, ၁၂) အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပမ့ၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ကကဲဘျုးဝဲ သပှၢ်တၢၢ်.

တၢ်ဒုးလၢခံကတၢၢ်တခါ

၁၆. ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤ.)

^၁၆ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ မၤဝဲလၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လံ. ဘၣ်ဆၣ်​ ခါဆူညါန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤကမၤဝဲ မနုၤလဲၣ်. တယံာ်လၢၤဘၣ်​ စီၤကိးလၢကီၢ်မါကူး လၢအမ့ၢ် ပှၤကလုာ်တဖၣ်​ လၢအပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးန့ၣ်​ ကဟဲထီဒါဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်ဖဲ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” အဆၢကတီၢ်. ဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤပူၤဖျဲး အပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢအသးတီဒီးအီၤ သပှၢ်တၢၢ်. (မးသဲ ၂၄:၂၁; ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁) တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တဲပာ်စၢၤဝဲလၢ “ယကမၤလၤကပီၤလီၤယသး ဒီးယကပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ယမ့ၢ်ကစၢ်ယွၤလၢ အစီဆှံတဂၤ သပှၢ်ကတၢၢ် ဒီးယကပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ် ပှၤအါကလုာ်လၢ ယမ့ၢ် မတဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢ ယမ့ၢ် ယဟိဝၤယွၤ.” (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၄-၁၆, ၂၃; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၆:၁၀) အဃိ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ဒီးအပှၤတဖၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ ထံကီၢ် ၁၉၃ ဘ့ၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးခဲလၢာ် သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်ဒုးဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအသုးမုၢ်လၢမူခိၣ်န့ၣ်​ တနၢၤနီတစဲးဘၣ်.

၁၇. ခါဆူညါန့ၣ်​ တၢ်ကကဲထီၣ်သးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အစီၤပၤတဖၣ်​ ဒ်လဲၣ်. ပှၤလၢအသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ဖဲစီၤကိးဟဲထီဒါပှၤ အဆၢကတီၢ် တၢ်ဒုးလၢခံကတၢၢ်တခါ လၢအမ့ၢ် အၢ်မက့းဒိၣ်အတၢ်ဒုးန့ၣ်​ ကစးထီၣ်ဝဲ. ဒီးဖဲန့ၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် “စီၤပၤတဖၣ်လၢ အအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်.” (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆; ၁၉:၁၉-၂၁) သနာ်က့ “ထဲဒၣ်​ ပှၤလၢအသူၣ်ဘျၢသးဘျၢန့ၣ်​ ကအိၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးပှၤလၢ တၢ်ပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤ အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်​ [ပှၤလၢအသးတီ] တဖၣ်န့ၣ်​ ကအိၣ်ဘၣ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ.”—ကတိၤဒိ ၂:၂၁.

ပကဘၣ်သးတီထီဘိ

၁၈. ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီအါဂၤန့ၣ်​ ပာ်လီၤအသးလၢ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. (ဒၤနံးယ့လး ၃:၂၈)

^၁၈ လၢညါမ့ၢ်ဂ့ၤ ခဲအံၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီအါဂၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ အဲၣ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးဆီၣ်ထွဲယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ပၢအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ မ့ၢ်ဘၣ်တူၢ်ၡူကွံာ် အတၢ်သဘျ့ ဒီးမ့ၢ်ဘၣ်သံသနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲကဲ. ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီတဖၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ ပာ်လီၤအသး ဂၢၢ်ဂၢၢ်ကျၢၤကျၢၤလၢ ကဆဲးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ. အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ လီၤဂာ်ဒီး ပှၤဧ့ၤဘြံၤဖိသၢဂၤ လၢအသးတီဒီး ယွၤလၢအထီကတၢၢ်တဂၤ လၢအမၤပူၤဖျဲးထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်လၢမ့ၣ်အူပူၤ.—ဖး ဒၤနံးယ့လး ၃:၂၈.

၁၉. ပတၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်ထဲလဲၣ်​ ဒီးခဲအံၤန့ၣ်​ ပကဘၣ်မၤမနုၤလဲၣ်.

^၁၉ စီၤဒၤဝံး တဲဝဲလၢ “ယဟိဝၤယွၤ ကစံၣ်ညီၣ်​ ပှၤကလုာ်တဖၣ်လီၤ. အိ ယဟိဝၤယွၤဧၢ, စံၣ်ညီၣ်န့ၢ်တၢ်လၢယဂီၢ် ဒ်ယတၢ်တီတၢ်လိၤ အိၣ်ဝဲအသိး ဒီးဒ်ယတၢ်သးတီ အိၣ်ဝဲအသိးတက့ၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇:၈) စီၤဒၤဝံး အတၢ်ကတိၤအံၤ ဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလၢ ပကဘၣ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိ. စီၤဒၤဝံး တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ “မ်ယတၢ်သူၣ်ဘျၢသးဘျၢ ဒီးယတၢ်သးတီ ကဲထီၣ်တၢ်ဒီသဒၢလၢ ယဂီၢ်တက့ၢ်.” (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၂၁) အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပကဘၣ်​ ဆဲးသးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤထီဘိ. တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသးဒီးပှၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ သနာ်က့ ပတဘၣ်မၤဟးဂီၤ ပတၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ နီတဘျီဘၣ်. ပမ့ၢ်သးတီဒီး ယဟိဝၤယွၤ ထီဘိမၣ်​ ပကသးခုဒ် ပှၤကွဲးထါစံးထီၣ်ပတြၢၤတဂၤ လၢအတဲဝဲ “ပှၤလၢ ပှၤပာ်ဒ့ၣ်ပာ်ကမၣ်အီၤ အလီၢ်တအိၣ်ဘၣ်​ [ပှၤလၢအသးတီ] ဒီးပှၤလၢအအိၣ်မူမၤထွဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီန့ၣ်​ ကသးခုဝဲ.”—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၁.