ယ့ၣ်ၡူးခရံာ် မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်

၁, ၂. (က) နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤဂၤအမံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်နသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလံဧါ. တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်. (ခ) ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်နာ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်.

ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ အမံၤဟူသၣ်ဖျါန့ၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမးလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကသ့ၣ်ညါပှၤမံၤဟူသၣ်ဖျါတဂၤဂၤအမံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ထဲနသ့ၣ်ညါအမံၤန့ၣ်​ အခီပညီတမ့ၢ်လၢ နသ့ၣ်ညါအီၤလီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်. အဒိ အဝဲမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်​ ဒီးအတၢ်အိၣ်မူမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ နတသ့ၣ်ညါခဲလၢာ်ခဲဆ့ဘၣ်.

^၂ ပူၤကွံာ် အနံၣ်​ ၂,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးခရံာ်ဟဲအိၣ်မူဝဲလၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ နကနၢ်ဟူဘၣ်​ အဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်​ ပှၤအါတက့ၢ်တသ့ၣ်ညါဝဲဘၣ်. ပှၤတနီၤနီၤစံးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢအဂ့ၤတဂၤ, အဂၤတနီၤနီၤစံးဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ်ဝံတဂၤ ဒီးပှၤအဂၤတနီၤန့ၣ်​ နာ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ်ယွၤလီၤ. မ့မ့ၢ်နၤန့ၣ်​ နဆိကမိၣ်ဒ်လဲၣ်.—ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၁၂ လၢလံာ်အကတၢၢ်တက့ၢ်.

၃. ဘၣ်မနုၤအဃိအရ့ဒိၣ်လၢ နကသ့ၣ်ညါ ယဟိဝၤယွၤဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လဲၣ်.

^၃ နကသ့ၣ်ညါတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်ဝဲလဲၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ– “တၢ်မူအထူအယိာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်သ့ၣ်ညါနၤ, ယွၤနီၢ်နီၢ်တဂၤဃီ, ဒီးယ့ၣ်ၡူးခရံာ်လၢနမၢလီၤအီၤ န့ၣ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၁၇:၃) နမ့ၢ်သ့ၣ်ညါ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ နဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်မူလီၤထူလီၤယိာ်သ့ဝဲလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၆) တကးဒံးဘၣ်​ တၢ်သ့ၣ်ညါယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤလၢနဂီၢ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤညါအံၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. ပကအိၣ်မူဘၣ်ဒ်လဲၣ်​ ဒီးပကရ့ဒီးပှၤဂၤဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်တၢ်အဒိအတဲာ်အဂ့ၤကတၢၢ်လၢပဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၃၄, ၃၅) ပမၤလိဘၣ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီ ဘၣ်ဃးဒီးကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ် လၢတၢ်မၤလိ ၁ အပူၤလီၤ. ခဲအံၤပကဆိကမိၣ်ကွၢ်တၢ်လၢ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲဘၣ်ဃးဒီးယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

ပထံၣ်န့ၢ်လံမ့းၡံအၤလံ

၄. တၢ်ကတိၤခံဖျၢၣ်လၢအမ့ၢ် “မ့းၡံအၤ” ဒီး “ခရံာ်” န့ၣ်အခီပညီအိၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၄ တချုးလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံတဲဆိပာ်စၢၤဝဲ ယံာ်တ့ၢ်လံလၢ ယဟိဝၤယွၤကဆှၢလီၤ မ့းၡံအၤ လၢအမ့ၢ်ခရံာ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်ကတိၤ လၢအမ့ၢ် “မ့းၡံအၤ” န့ၣ်ဟဲလၢ ဧ့ၤဘြံၤကျိာ်, မ့မ့ၢ် “ခရံာ်” န့ၣ်ဟဲလၢ ကြံးကျိာ်န့ၣ်လီၤ. မံၤလၤသၣ်ကပီၤခံခါအံၤ အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤကဃုထၢထီၣ်​ တၢ်စံးပာ်မ့းၡံအၤတဂၤအံၤ ဒီးကဟ့ၣ်လီၤအီၤ တၢ်အလီၢ်အလၤလၢ အလီၤလီၤဆီဆီန့ၣ်လီၤ. မ့းၡံအၤကမၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအတၢ်အၢၣ်လီၤအီလီၤခဲလၢာ်လီၤ. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ယ့ၣ်ၡူးမၤစၢၤနၤသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တချုးလၢ ယ့ၣ်ၡူးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ပှၤအါဂၤဆိကမိၣ်ဝဲလၢ “မ့းၡံအၤန့ၣ်​ ကမ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်” န့ၣ်လီၤ.

၅. မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်​ နာ်ဝဲလၢအဝဲမ့ၢ် မ့းၡံအၤစ့ၢ်ကီးဧါ.

^၅ ယ့ၣ်ၡူးအပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ တသးဒ့ဒီဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်တၢ်စံးပာ်မ့းၡံအၤဘၣ်. (ယိၤဟၣ်​ ၁:၄၁) အဒိ စီၤၡံမိၣ်ပ့းတရူး စံးဘၣ်ယ့ၣ်ၡူးလၢ “နဲဒၣ်အံၤ, နမ့ၢ်ခရံာ်” န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၁၆:၁၆) ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ် မ့းၡံအၤန့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လီၤဆဲး သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

၆. ဒ်သိးပှၤလၢအသူၣ်ဘျၢသးဘျၢတဖၣ်​ သ့ၣ်ညါနီၤဖးမ့းၡံအၤကသ့အဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤမၤစၢၤ အဝဲသ့ၣ်လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ တချုးလၢယ့ၣ်ၡူးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ယွၤအဝံတဖၣ်ကွဲးပာ်စၢၤဝဲတၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးဒီး မ့းၡံအၤလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤတဖၣ်အံၤ မၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလၢ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါနီၤဖး မ့းၡံအၤကသ့ဒ်လဲၣ်. အဒိ ပှၤမၢနလဲၤအိၣ်ပှၤလၢ နတသ့ၣ်ညါအီၤနီတဘျီတဂၤလၢ လ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့န့ၣ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်တဲဘၣ်နၤပှၤတဂၤအံၤ အတၢ်အိၣ်သးဒီးအက့ၢ်အဂီၤမၤအသးဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ကကဲထီၣ်တၢ်မၤစၢၤဒ်သိး နဃုထံၣ်န့ၢ်အီၤကဘၣ်အဂီၢ်လီၤ. ဒ်န့ၣ်အသိး ယဟိဝၤယွၤသူဝဲဝံတဖၣ်​ လၢကဒုးသ့ၣ်ညါပှၤတၢ်လၢ မ့းၡံအၤကမၤဝဲတဖၣ်​ ဒီးတၢ်ကမၤအသးဒီးအီၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်အံၤ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲခဲလၢာ်အဃိ မၤစၢၤပှၤလၢအသူၣ်ဘျၢသးဘျၢတဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်မ့ၢ်မ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ.

၇. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်မ့းၡံအၤန့ၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၇ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်ခံခါလီၤ. အဆိကတၢၢ်တခါန့ၣ်​ တချုးလၢယ့ၣ်ၡူးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်​ အနံၣ်​ ၇၀၀ န့ၣ်ဝံမံကၤတဲဆိပာ်ဝဲလၢ မ့းၡံအၤကဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်လၢ ဝ့ၢ်ဖိလၢအမ့ၢ်ဝ့ၢ်ဘ့ၤသလ့ဃ့ၣ်အပူၤလီၤ. (မံကၤ ၅:၂) ဒီးယ့ၣ်ၡူးဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်​ ဒ်ဝံမံကၤတဲပာ်စၢၤဝဲအသိးလီၤ. (မးသဲ ၂:၁, ၃-၉) ခံခါတခါန့ၣ်​ ဝံဒၤနံးယ့လးတဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ မ့းၡံအၤကအိၣ်ဖျါထီၣ်ဖဲ ခ.န ၂၉ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၉:၂၅) ဝံအတၢ်စံးပာ်အဂၤတဖၣ်လၢ အပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢယ့ၣ်ၡူး မ့ၢ်မ့းၡံအၤန့ၣ်​ အိၣ်ဒံးအါမးလီၤ.—ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၁၃ လၢလံာ်အကတၢၢ်တက့ၢ်.

၈, ၉. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဒိးဘျၢထံအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ တၢ်အုၣ်အသးမနုၤတဖၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲမ့ၢ် မ့းၡံအၤလဲၣ်.

^၈ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်မ့ၢ်မ့းၡံအၤလီၤ. ကစၢ်ယွၤအၢၣ်လီၤစီၤယိၤဟၣ်လၢ ကဟ့ၣ်အီၤတၢ်ပနီၣ်ဒ်သိးအဝဲကသ့ၣ်ညါနီၤဖးဝဲလၢမ့းၡံအၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤတဂၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖဲ ခ.န ၂၉ နံၣ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးလဲၤဆူစီၤယိၤဟၣ်အအိၣ်ဒ်သိး ကဒိးဘျၢထံလၢ ထံကျိယၢ်ဒ့ၣ်အပူၤလီၤ. ဖဲန့ၣ်အခါစီၤယိၤဟၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲ တၢ်ပနီၣ်​ ဒ်ကစၢ်ယွၤတဲဆိပာ်စၢၤအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မနုၤကဲထီၣ်အသးလဲၣ်. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “ယ့ၣ်ၡူးဒိးဘျၢအသးဝံၤဒီး, လဲၤထီၣ်တကီၢ်ခါလၢထံကျါ, ဒီးကွၢ်ကွၢ်, မူခိၣ်အိးထီၣ်အသးလၢအဂီၢ်, ဒီးထံၣ်ယွၤအသးယုၢ်လီၤဒ် ထိၣ်လွံၢ်အသိး, ဒီးဟဲလီၤလၢအလိၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးကွၢ်ကွၢ်, တၢ်ကလုၢ်သီၣ်လီၤလၢမူခိၣ်​ ဒီးစံးဝဲဒၣ်, အဝဲတဂၤအံၤ မ့ၢ်ယဖိခွါလၢယအဲၣ်, ဒီးဘၣ်ယသးလၢအီၤလီၤ.” (မးသဲ ၃:၁၆, ၁၇) တၢ်ပနီၣ်လၢ စီၤယိၤဟၣ်ထံၣ်ဘၣ်​ ဒီးနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲန့ၣ်​ ဒုးသ့ၣ်ညါအီၤလၢယ့ၣ်ၡူး မ့ၢ်ဝဲမ့းၡံအၤလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁:၃၂-၃၄) ဖဲနံၤအဝဲန့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤလူလီၤအသးစီဆှံလၢယ့ၣ်ၡူးအလိၤ ဒီးအဝဲကဲထီၣ်မ့းၡံအၤလီၤ. အဝဲမ့ၢ်ပှၤလၢကစၢ်ယွၤဃုထၢထီၣ်အီၤလၢ ကကဲထီၣ်ခိၣ်နၢ် ဒီးစီၤပၤန့ၣ်လီၤ.—ယၡါယၤ ၅၅:၄.

^၉ လံာ်စီဆှံအတၢ်စံးပာ်န့ၣ်​ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ တကးဒံးဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ကတိၤ ဒီးတၢ်ပနီၣ်လၢ ကစၢ်ဟ့ၣ်လီၤဝဲဖဲ ယ့ၣ်ၡူးဒိးဘျၢထံအခါန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်မ့းၡံအၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးဟဲလၢတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်​ ဒီးအဝဲမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်န့ၣ်​ ပကဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်လၢလံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလီၤ.

ယ့ၣ်ၡူးဟဲလၢတၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်

၁၀. လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲ တချုးလၢယ့ၣ်ၡူးဟဲလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်​ အဝဲအိၣ်မူဝဲဖဲလဲၣ်.

^၁၀ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးတချုးဟဲလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် အဝဲအိၣ်မူဝဲလၢမူခိၣ်ယံာ်တ့ၢ်မးလံ. ဘၣ်ဃးဒီးမ့းၡံအၤန့ၣ်​ ဝံမံကၤစံးဝဲလၢ အဝဲအိၣ်မူဝဲ “လၢပျၢၤလံၤလံၤ” န့ၣ်လီၤ. (မံကၤ ၅:၂) ယ့ၣ်ၡူးအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲစံးဝဲအါဘျီလၢ အဝဲတချုးအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအခါန့ၣ်​ အဝဲအိၣ်မူတ့ၢ်ဝဲလၢမူခိၣ်လီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ်​ ၃:၁၃; ၆:၃၈, ၆၂; ၁၇:၄, ၅ တက့ၢ်.) တချုးလၢ ယ့ၣ်ၡူး ဟဲလီၤဆူဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဆၢကတီၢ် အဝဲအိၣ်ဒီးတၢ်ရ့လိာ်သးဒီးယဟိဝၤယွၤလီၤလီၤဆီဆီလီၤ.

၁၁. ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိလၢ ယဟိဝၤယွၤပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤ အဒိၣ်ကတၢၢ်လဲၣ်.

^၁၁ ယ့ၣ်ၡူး မ့ၢ်ပှၤလၢယဟိဝၤယွၤ ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤအီၤအဆိကတၢၢ်အဃိလီၤ. တချုးလၢကစၢ်ယွၤတ့လီၤတၢ်နီတမံၤဒံးဘၣ်​ ဒီးပှၤနီတဂၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ တ့လီၤဝဲယ့ၣ်ၡူးအဆိကတၢၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ “တၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် အပှၤဝဲၢ်ကိ” လီၤ.a (ကလီးစဲ ၁:၁၅) အဂၤတမံၤန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤယ့ၣ်ၡူး မ့ၢ်လၢအဝဲမ့ၢ်ပှၤထဲတဂၤဧိၤလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤအီၤလၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ လံာ်စီဆှံပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မ့ၢ်ယွၤအ “ဖိခွါအိၣ်တဂၤဃီ” လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၃:၁၆) ဖဲယဟိဝၤယွၤတ့လီၤ တၢ်အဂုၤအဂၤခဲလၢာ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အဝဲသူဝဲယ့ၣ်ၡူးထဲတဂၤဧိၤလီၤ. (ကလီးစဲ ၁:၁၆) ဒီးထဲယ့ၣ်ၡူးတဂၤဧိၤန့ၣ်​ တၢ်ကိးအီၤလၢ “တၢ်ကလုၢ်” ခီဖျိလၢ ယဟိဝၤယွၤသူအီၤလၢ ကဟ့ၣ်လီၤတၢ်ကစီၣ်ဒီး တၢ်နဲၣ်လိဆူမူခိၣ်ကလူး ဒီးပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အအိၣ်န့ၣ်လီၤ.—ယိၤဟၣ်​ ၁:၁၄.

၁၂. ယ့ၣ်ၡူး ဒီးကစၢ်ယွၤတမ့ၢ်ပှၤတဂၤဃီဘၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ ပှၤတနီၤနီၤ နာ်ဝဲလၢယ့ၣ်ၡူး ဒီးကစၢ်ယွၤမ့ၢ်ပှၤတဂၤဃီလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လံာ်စီဆှံတသိၣ်လိဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိတအိၣ်ဘၣ်​ ဒီးအဝဲမ့ၢ်ပှၤလၢအတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ်လီၤ. မ့မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်တ့လီၤအီၤလီၤ. အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ အခီၣ်ထံးခီၣ်ဘိအိၣ်ဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉၀:၂) ဒ်အဝဲမ့ၢ်ယွၤအဖိခွါအသိး ယ့ၣ်ၡူးတဆိကမိၣ်လၢ အဝဲကကဲထီၣ်ကစၢ်ယွၤ နီတဘျီဘၣ်. လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးလၢ ပၢ်န့ၣ်ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးဖိခွါန့ၣ်လီၤ. (ဖး ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၂၈ တက့ၢ်; ၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃.) ယဟိဝၤယွၤ ထဲတဂၤဧိၤန့ၣ်​ မ့ၢ် “ကစၢ်သ့တၢ်လၢာ်” လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၁၇:၁) ဒီးထဲယဟိဝၤယွၤ တဂၤဧိၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤလၢ အစိကမီၤဒိၣ်ကတၢၢ်လီၤ.—ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၁၄ လၢလံာ်အကတၢၢ်တက့ၢ်.

၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ လံာ်စီဆှံကိးယ့ၣ်ၡူးလၢ “ယွၤ, လၢပှၤထံၣ်အီၤတသ့ဘၣ်တဂၤ အက့ၢ်အဂီၤ” လဲၣ်.

^၁၃ တချုးလၢ တၢ်တ့လီၤမူခိၣ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အဆၢကတီၢ် ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအဖိခွါ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မၤသကိးတၢ်ဒ်သိးသိး အိၣ်ဝဲအနံၣ်​ အကကွဲၢ်လၢအကထိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အဝဲသ့ၣ်ခံဂၤန့ၣ်​ ကအဲၣ်လိာ်အသးဒိၣ်ဒိၣ်ကလဲာ်န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၃:၃၅; ၁၄:၃၁) ယ့ၣ်ၡူးကွၢ်လိမၤဒိးဝဲ အပၢ်အတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်​ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးတုၤဒၣ်လဲာ် လံာ်စီဆှံကိးအီၤလၢ “ယွၤ, လၢပှၤထံၣ်အီၤတသ့ဘၣ်တဂၤ အက့ၢ်အဂီၤ” န့ၣ်လီၤ.—ကလီးစဲ ၁:၁၅.

၁၄. ယဟိဝၤယွၤအဖိခွါလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဂၤအံၤ ဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိး သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ယဟိဝၤယွၤအဖိခွါလၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဂၤအံၤ သးအိၣ်ပာ်တ့ၢ်ကွံာ် အတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်လၢမူခိၣ်လၢ အကဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဂၤအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်အံၤဟဲကဲထီၣ်အသး သ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤမၤဝဲ တၢ်လီၤလးတခါဒီး သုးဝဲအဖိခွါအသးသမူဆူ မုၣ်ကနီၤစီဆှံတဂၤလၢ အမံၤမ့ၢ်နီၢ်မၤရံအဒၢလီၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးအပၢ်နီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဘၣ်. နီၢ်မၤရံအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဝဲ ဖိခွါလၢအလၢအပှဲၤတဂၤ ဒီးယုၢ်ဝဲအမံၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၁:၃၀-၃၅.

ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်တဂၤလဲၣ်

၁၅. ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်န့ၣ်​ တၢ်မနုၤမၤစၢၤနၤသ့ဝဲလဲၣ်.

^၁၅ နမ့ၢ်ဖး လံာ်မးသဲ, မၢ်ကူး, လူၤကၣ်​ ဒီးယိၤဟၣ်န့ၣ်​ နကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ် ဒီးအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံလွံၢ်ကတြူၢ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ လံာ်တၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးလီၤဂာ်ဒီးအပၢ်အဃိ ဖဲပဖးယ့ၣ်ၡူးအဂ့ၢ်အကျိၤအခါန့ၣ်​ မၤစၢၤပှၤလၢ ပကသ့ၣ်ညါအါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ “ပှၤလၢအထံၣ်ယၤန့ၣ်, မ့ၢ်အထံၣ်လံပၢ်န့ၣ်လီၤ.”—ယိၤဟၣ်​ ၁၄:၉.

၁၆. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲတၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သိၣ်လိန့ၣ်​ ဟဲလၢမတၤတဂၤအအိၣ်လဲၣ်.

^၁၆ ပှၤအါဒံအါဂၤန့ၣ်​ ကိးဝဲယ့ၣ်ၡူးလၢ “သရၣ်” န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁:၃၈, ၁၃:၁၃) တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်ကတၢၢ်တဖၣ်လၢ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲအကျါတခါန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ ‘ဘီမုၢ်တၢ်သးခုကစီၣ်’ န့ၣ်လီၤ. ဘီမုၢ်အံၤမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်. မ့ၢ်ဝဲကစၢ်ယွၤအတၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါလၢအိၣ်ဝဲလၢ မူခိၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးကစၢ်ကသူဝဲဘီမုၢ်အံၤ ဒ်သိးကပၢဝဲဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ ဒီးကဆိၣ်ဂ့ၤပှၤလၢအဒိကနၣ်အကလုၢ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၄:၂၃) တၢ်လၢယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိဝဲကိးမံၤဒဲးန့ၣ်​ ဟဲလၢယဟိဝၤယွၤအအိၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးစံးဝဲလၢ “ယတၢ်သိၣ်တၢ်သီအံၤ, တမ့ၢ်ဘၣ်ယတၢ်ဒၣ်ယဲဘၣ်. မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၢလီၤယၤတဂၤ အတၢ်လီၤ.” (ယိၤဟၣ်​ ၇:၁၆) ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤအဲၣ်ဒိးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်ကနၢ်ဟူဘၣ်တၢ်သးခုကစီၣ်လၢအမ့ၢ် ယွၤအဘီအမုၢ်ကပၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၇. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်. ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိယ့ၣ်ၡူးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒ်သိးကသိၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်လဲၣ်.

^၁၇ ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖဲလဲၣ်. ယ့ၣ်ၡူးသိၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်လီၢ်ကိးတီၤဒဲးလီၤ. အဝဲသိၣ်လိတၢ်လၢခိခိၣ်, ဝ့ၢ်ပူၤ, သဝီတဖၣ်, ဖၠါပူၤ, တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်အလီၢ်ဒီးလၢဟံၣ်ပူၤန့ၣ်လီၤ. အဝဲတခိးကွၢ်လၢ်ဝဲလၢ ပှၤကဟဲဆူအအိၣ်ဘၣ်. အါဒၣ်တၢ်တက့ၢ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးလဲၤဆူအဝဲသ့ၣ်အအိၣ်လီၤ. (မၢ်ကူး ၆:၅၆; လူၤကၣ်​ ၁၉:၅, ၆) ယ့ၣ်ၡူးဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒီးသူအတၢ်ဆၢကတီၢ်ဒီးအဂံၢ်အဘါ ဒ်သိးကသိၣ်လိပှၤဂၤအဂီၢ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိအဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်လဲၣ်. ခီဖျိလၢ ကစၢ်ယွၤဘၣ်အသးလၢအဝဲကမၤဝဲဒ်န့ၣ်​ ဒီးအဝဲဒိကနၣ်အပၢ်အကလုၢ်ထီဘိလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၈:၂၈, ၂၉) အဂၤတမံၤန့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ခီဖျိလၢအဝဲသးကညီၤ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအဃိန့ၣ်လီၤ. (ဖး မးသဲ ၉:၃၅, ၃၆ တက့ၢ်.) ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဝဲလၢတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအခိၣ်နၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ တသိၣ်လိဝဲတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤဒီးအဘီအမုၢ်အဂ့ၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်​ အဝဲအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကနၢ်ဟူဘၣ်ဝဲတၢ်သးခုကစီၣ်န့ၣ်လီၤ.

၁၈. ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်ဂ့ၤတၢ်ဝါလၢ နဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးအီၤအဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၁၈ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤတဂၤလၢ အပှဲၤဒီးတၢ်အဲၣ်​ ဒီးသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢအသူၣ်ဂ့ၤသးဝါ ဒီးပှၤဂၤတဖၣ်ရ့ဒီးအီၤညီဝဲလီၤ. ဖိသၣ်တဖၣ်ဒၣ်လဲာ် သုးဘူးအသးဆူအအိၣ်ညီဝဲလီၤ. (မၢ်ကူး ၁၀:၁၃-၁၆) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ တကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤ ပှၤနီတဂၤဘၣ်. အဝဲသးဟ့တၢ်တတီတလိၤ ဒီးတၢ်စံၣ်ညီၣ်လၢအတတီဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (မးသဲ ၂၁:၁၂, ၁၃) ဖဲယ့ၣ်ၡူးအိၣ်မူလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဆၢကတီၢ် ပှၤပိာ်မုၣ်တဖၣ်တဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်အါအါဘၣ်​ ဒီးပှၤတပာ်ကဲအဝဲသ့ၣ်စ့ၢ်ကီးဘၣ်. မ့မ့ၢ်ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ရ့ဒီးအဝဲသ့ၣ်လၢ တၢ်ပာ်ကဲအပူၤထီဘိလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၄:၉, ၂၇) ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤလၢ အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသးနီၢ်ကီၢ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ ဘၣ်တဟါန့ၣ်​ အဝဲသ့န့ၢ်ဝဲ အတၢ်မၢဖိတဖၣ်အခီၣ်​ ဒ်တၢ်အခ့အပှၤတဂၤ မၤဝဲန့ၣ်လီၤ.—ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၂-၅, ၁၂-၁၇.

၁၉. ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ် ဒီးအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ တၢ်အဒိမနုၤပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလဲၣ်.

^၁၉ ယ့ၣ်ၡူးသ့ၣ်ညါဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်နီၢ်နီၢ် ဒီးအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးသူဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်စိတၢ်ကမီၤလၢ ကမၤဘျါက့ၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအခါ ပသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လၢ အဝဲသးအိၣ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိလီၤ. (မးသဲ ၁၄:၁၄) အဒိ ပိာ်ခွါလၢအဘၣ်တၢ်ဆါအၢတဂၤ ဟဲလၢယ့ၣ်ၡူးအအိၣ်ဒီးစံးဘၣ်အီၤ– “နသးမ့ၢ်အိၣ်လၢ နကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤယၤဒီး, နမၤသ့လီၤ.” ဖဲယ့ၣ်ၡူးထံၣ်ဘၣ်ဝဲ ပှၤတဂၤအံၤ အတၢ်တူၢ်ဘၣ်ခီၣ်ဘၣ်အခါ အသးဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ယ့ၣ်ၡူးသးကညီၤအီၤဒီး အဲၣ်ဒိးမၤစၢၤအီၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ယ့ၣ်ၡူးယူာ်ဃီၤအစု, ထိးဘၣ်အီၤဒီးစံးဘၣ်အီၤလၢ– “ယသးအိၣ်, မ်နကဆှီထီၣ်က့ၤတက့ၢ်.” ဒီးပိာ်ခွါလၢအဘၣ်တၢ်ဆါအၢတဂၤန့ၣ်​ ဘျါက့ၤဝဲတထံၣ်ဃီလီၤ. (မၢ်ကူး ၁:၄၀-၄၂) ပိာ်ခွါလၢ အတၢ်ဆါဘျါက့ၤတဂၤအံၤ ကတူၢ်ဘၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ နဆိကမိၣ်ကွၢ်သ့လီၤ.

တီဒီးအပၢ်တုၤလၢအကတၢၢ်

၂၀, ၂၁. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ အဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢအဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤ လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၂၀ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဒိကနၣ်​ ကစၢ်ယွၤအကလုၢ်န့ၣ်​ ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ အဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်လၢ အဂ့ၤကတၢၢ်တဂၤန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤအသးဒီးအီၤ ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ, အဒုၣ်ဒါတဖၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်​ သနာ်က့ အဝဲတီဒီးအပၢ်ထီဘိလီၤ. အဒိ ဖဲမုၣ်ကီၤလံၢ်လ့ပစီအီၤအဆၢကတီၢ် အဝဲတမၤတၢ်ဒဲးဘးနီတဘျီဘၣ်. (မးသဲ ၄:၁-၁၁) ယ့ၣ်ၡူးအဘူးအတံၢ်တနီၤ တနာ်ဝဲလၢအဝဲမ့ၢ်မ့းၡံအၤဘၣ်​ ဒီးအဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢအ “ပျုၢ်” ဘၣ်ဆၣ်ယ့ၣ်ၡူးဆဲးမၤယွၤအတၢ်မၤလီၤ. (မၢ်ကူး ၃:၂၁) ဖဲအဒုၣ်ဒါတဖၣ်​ မၤဆါအီၤနးနးကလဲာ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အဝဲတီဒီးကစၢ်ယွၤ တကးဒံးဘၣ်​ တမၤဆၢက့ၤအဝဲသ့ၣ်နီတဘျီဘၣ်.—၁ ပ့းတရူး ၂:၂၁-၂၃.

^၂၁ ယ့ၣ်ၡူးတူၢ်ဘၣ်တၢ် နးနးကလဲာ် ဘၣ်ဆၣ်အဝဲဒိကနၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအကလုၢ် တုၤလၢအသံတစုန့ၣ်လီၤ. (ဖး ဖံလံးပံၤ ၂:၈ တက့ၢ်.) ဖဲပှၤကမၤသံယ့ၣ်ၡူးအဆၢကတီၢ် အဝဲကတူၢ်ဘၣ်တၢ်ထဲလဲၣ်န့ၣ်​ ဆိကမိၣ်ကွၢ်တက့ၢ်. ပှၤဖီၣ်အီၤ, ပှၤအုၣ်အသးလၢအကမၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ စံးဝဲလၢအဝဲကတိၤကမၣ်ယွၤ, ပှၤစံၣ်ညီၣ်ကွီၢ်လၢအတတီတလိၤတဖၣ်​ စံၣ်ညီၣ်အီၤ, ပှၤဂီၢ်မုၢ်နံၤဘၣ်ဖၣ်လဲအီၤ, ဒီးသုးဖိတဖၣ်မဆါအီၤနးနးကလဲာ်ဒီးပျၤထီအီၤလၢ သ့ၣ်တၢၣ်​ အလိၤန့ၣ်လီၤ. ဖဲယ့ၣ်ၡူးဘူးထီၣ်ကသံအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အဝဲကိးပသူထီၣ်ဒီးစံးဝဲလၢ “တၢ်လၢထီၣ်​ ပှဲၤထီၣ်လံ” န့ၣ်လီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁၉:၃၀) ယ့ၣ်ၡူးသံသၢသီဝံၤအလီၢ်ခံ ယဟိဝၤယွၤမၤသမူထီၣ်က့ၤအီၤ ဒ်ပှၤနီၢ်သးဖိတဂၤအသိးလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁၈) ပူၤကွံာ်စှၤနွံဝံၤအလီၢ်ခံ ယ့ၣ်ၡူးက့ၤထီၣ်ဆူမူခိၣ်ဒီး “ဆ့ၣ်နီၤထီဘိလၢ ယွၤအစုထွဲတခီ” လီၤ. ဒီးအဝဲအိၣ်ခိးဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤကပာ်ထီၣ်အီၤလၢစီၤပၤန့ၣ်လီၤ.—ဧ့ၤဘြံၤ ၁၀:၁၂, ၁၃.

၂၂. ခီဖျိလၢယ့ၣ်ၡူးတီဒီးအပၢ်အဃိ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤပအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်မနုၤလဲၣ်.

^၂၂ ခီဖျိလၢယ့ၣ်ၡူးတီဒီး အပၢ်အဃိ ပအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ပကအိၣ်မူဘၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ပၤရဒံစူးအပူၤ လီၤစိၤလီၤထီဒ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်တိာ်ပာ်အိၣ်ဝဲအသိးန့ၣ်လီၤ. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကကတိၤသကိးတၢ်ဂ့ၢ်ဘၣ်ဃးဒီး ယ့ၣ်ၡူးအတၢ်သံန့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ကျဲလၢပကအိၣ်မူဘၣ် လီၤထူလီၤယိာ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.