နအိၣ်ဒီး ဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၁, ၂. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်​ ကအိၣ်ဒီးတၢ်မနုၤလဲၣ်.

ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်ပှၤအဆိကတၢၢ်တဂၤလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံစံးဘၣ်ပှၤလၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤ ပိာ်မုၣ်အဆိကတၢၢ်တဂၤ “ဒီးဆှၢအီၤဆူ ပိာ်ခွါအအိၣ်လီၤ.” စီၤအၤဒၣ်​ သးခုဝဲဒိၣ်မးအဃိ စံးဝဲလၢ– “အဝဲဒၣ်အံၤ မ့ၢ်ဃံလၢယဃံ, ဒီးညၣ်လၢယညၣ်လီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၂:၂၂, ၂၃) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ်​ ကပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ခုသးခုလီၤ.

^၂ ဘၣ်ဆၣ်​ လီၤသးအုးဒိၣ်မးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိအါဂၤန့ၣ်​ တအိၣ်ဒီးဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤဘၣ်. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အါမး လၢကမၤစၢၤ ဟံၣ်ဖိဃိဖိတဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်အတၢ်ရ့လိာ်သး ကပှဲၤဒီးတၢ်သူၣ်ဖှံသးညီအဂီၢ်လီၤ.—လူၤကၣ်​ ၁၁:၂၈.

ကစၢ်ယွၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ဝၤတဖၣ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်

၃, ၄. (က) ဝၤတဂၤ ကြၢးအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး လၢအမါအဖီခိၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ မါဒီးဝၤခံဂၤလၢာ် ကဘၣ်ပျၢ်လိာ် အတၢ်ကမၣ်လဲၣ်.

^၃ လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ဝၤလၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ ကြၢးရ့ဒီးအမါလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံဒီး တၢ်ပာ်ကဲအပူၤလီၤ. ဝံသးစူၤ ဖး အ့းဖ့းစူး ၅:၂၅-၂၉ တက့ၢ်. ဝၤတဂၤန့ၣ်​ ဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်သးကညီၤလၢ အမါအဖီခိၣ်ထီဘိလီၤ. အဝဲကဘၣ်​ ကဟုကယာ်, အံးထွဲကွၢ်ထွဲအမါ ဒီးတဘၣ်မၤတၢ်လၢ အမၤဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးအီၤဘၣ်.

^၄ ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲအမါမၤဘၣ်​ တၢ်ကမၣ်အခါ ဝၤတဂၤကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဘၣ်​ ဝၤတဖၣ်လၢ– “အဲၣ်သုမါတက့ၢ်. ဒီးသုတပာ်ဒူသုသးလၢ အလိၤတဂ့ၤ.” (ကလီးစဲ ၃:၁၉) ဝၤတဖၣ်​ ကြၢးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကမၣ်သ့ဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဒီးနမ့ၢ်အဲၣ်ဒိးလၢ ကစၢ်ယွၤကပျၢ်ကွံာ်နတၢ်ကမၣ်န့ၣ်​ နကဘၣ်ပျၢ်ကွံာ် နမါအတၢ်ကမၣ်လီၤ. (မးသဲ ၆:၁၂, ၁၄, ၁၅) နီၢ်ဒီမါဝၤ ခံဂၤလၢာ်မ့ၢ်ပျၢ်လိာ်အတၢ်ကမၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဒီး တၢ်သူၣ်ဖှံသးညီလီၤ.

၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဝၤတဂၤ ကြၢးပာ်ကဲအမါလဲၣ်.

^၅ ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးဝဲလၢ ဝၤတဂၤကဘၣ်​ ပာ်ကဲအမါလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး မါအတၢ်လိၣ်ဘၣ်န့ၣ်​ ဝၤတဂၤ ကြၢးဆိကမိၣ်ဝဲ ထံထံဆးဆးလီၤ. တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ အရ့ဒိၣ်ဝဲထဲလဲၣ်. အဒိ ဝၤတဂၤ အတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး မ့ၢ်အၢသီလၢ အမါအဖီခိၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ တဒိကနၣ်​ အတၢ်ထုကဖၣ်ဘၣ်. (၁ ပ့းတရူး ၃:၇) ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ တကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤ ပိာ်မုၣ်ဒီးပိာ်ခွါဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပမ့မ့ၢ် ပိာ်မုၣ်ဂ့ၤ ပိာ်ခွါဂ့ၤ ပမ့ၢ်အဲၣ်​ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ပမ့ၢ်တၢ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်​ လၢအဂီၢ်လီၤ.

၆. ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤခံဂၤလၢာ် မ့ၢ် “တသွံၣ်ဃီတညၣ်ဃီ” န့ၣ်​ အခီပညီမ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၆ ယ့ၣ်ၡူး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဝၤဒီးမါန့ၣ်​ “တမ့ၢ်လၢၤဘၣ်​ ပှၤခံဂၤဘၣ်. မ့ၢ်တသွံၣ်ဃီတညၣ်ဃီလီၤ.” (မးသဲ ၁၉:၆) ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်တီလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤ တုၤလၢအကတၢၢ်လီၤ. (ကတိၤဒိ ၅:၁၅-၂၁; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၃:၄) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မါဒီးဝၤန့ၣ်​ တဘၣ်ကွၢ်လီၤထဲ အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်လိၣ်ဘၣ်တဖၣ်ဘၣ်. နီၢ်ဒီမါဝၤ ကဘၣ်မၤလၢပှဲၤန့ၢ်လိာ်သး အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်မံဃုာ်တကပၤန့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၃-၅) ဝၤတဂၤ ကြၢးသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ “ပှၤလၢအသးဟ့ အညၣ်ဒၣ်ဝဲ တအိၣ်ဘၣ်နီတဂၤဘၣ်. မ့ၢ်အလုၢ်ဝဲ, ဒီးအံးက့ၤကွၢ်က့ၤဝဲ” လီၤ. အဝဲ ကြၢးအဲၣ်အမါဒီး ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအီၤစ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်လၢမါတဂၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ အဝၤအအိၣ်အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲလၢအဝၤကရ့အီၤ လၢတၢ်သးကညီၤဒီး တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၅:၂၉.

ကစၢ်ယွၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ မါတဖၣ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်

၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်​ လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ဟံၣ်ခိၣ်အတၢ်မၤစၢၤလဲၣ်.

^၇ ဟံၣ်ဖိဃီဖိ ကိးဒူၣ်ဒဲးန့ၣ်​ လိၣ်ဘၣ်ဝဲ ဟံၣ်ခိၣ်အတၢ်မၤစၢၤလီၤ. ဟံၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်သိၣ်လိနဲၣ်လိ အဟံၣ်ဖိဃီဖိဒ်သိး အဝဲသ့ၣ်ကမၤသကိးတၢ်လၢ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးအပူၤလီၤ. ၁ ကရံၣ်သူး ၁၁:၃ စံးဝဲလၢ– “ကယဲၢ်ပိာ်ခွါတဂၤလၢ်လၢ် အခိၣ်မ့ၢ်ခရံာ်, ဒီးပိာ်မုၣ်အခိၣ်မ့ၢ် ပိာ်ခွါ, ဒီးခရံာ်အခိၣ်မ့ၢ် ယွၤလီၤ.”

၈. မါတဂၤ ပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်ပာ်ကဲအဝၤ သ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၈ ဝၤတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ်​ ကမၣ်သ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲမါတဂၤ တူၢ်လိာ်အဝၤအတၢ်ဆၢတဲာ်ဒီး မၤသကိးတၢ်ဒီးအီၤလၢ တၢ်သးအိၣ်န့ၣ်​ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်​ ကဒိးန့ၢ်ဘၣ်တၢ်အဘျုးလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၁-၆) လံာ်စီဆှံ စံးဝဲလၢ– “ပိာ်မုၣ်န့ၣ်​ မ်အယူးယီၣ်အဝၤတက့ၢ်.” (အ့းဖ့းစူး ၅:၃၃) ဝၤတဂၤ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ် မ့ၢ်တဒ်သိး ဒီးအီၤန့ၣ်​ အဝဲကဘၣ်မၤဝဲဒ်လဲၣ်. အဝဲကဘၣ်ပာ်ကဲဒံး အဝၤလီၤ. လံာ်စီဆှံ စံးဝဲလၢ– “ဒ်န့ၣ်အသိး ပိာ်မုၣ်သ့ၣ်ဧၢ, ပာ်သုသးလၢသုဝၤဒၣ်သုဝဲအဖီလာ်, ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်တဂၤဂၤ မ့ၢ်တစူၢ်ဘၣ်​ တၢ်အကလုၢ်အကထါဘၣ်ဒီး, တၢ်အကလုၢ်အကထါတအိၣ်ဘၣ်ဒီး, ကဘၣ်တၢ်မၤန့ၢ်အီၤလၢ အမါအတကဲာ်ပဝးအဃိ, ဖဲအထံၣ်သုတကဲာ်ပဝး အစီအဆှံအိၣ်ဒီး ပျံၤတၢ်န့ၣ်တက့ၢ်.” (၁ ပ့းတရူး ၃:၁, ၂) မါတဂၤ အတၢ်ဒိဂ့ၤတဲာ်ဘၣ်န့ၣ်​ ကမၤစၢၤအဝၤဒ်သိး ကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲ အမါအတၢ်နာ် ဒီးကပာ်ကဲဝဲ အတၢ်စူၢ်တၢ်နာ်န့ၣ်လီၤ.

၉. (က) မါတဂၤအသးမ့ၢ်တလီၤပလိာ် ဒီးအဝၤန့ၣ်​ အဝဲကြၢးမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) တံတူး ၂:၄, ၅ န့ၣ်ကဲထီၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး လၢမါတဖၣ်အဂီၢ်ဒ်လဲၣ်.

^၉ မါတဂၤ အသးမ့ၢ်တလီၤပလိာ် ဒီးအဝၤန့ၣ်​ အဝဲမၤတၢ်မနုၤသ့ဝဲလဲၣ်. အဝဲကြၢးတဲဖျါထီၣ်​ အတၢ်ထံၣ်လၢ တၢ်ပာ်ကဲအပူၤလီၤ. အဒိ နီၢ်စၤရါ တဲတၢ်တမံၤမံၤလၢ စီၤအၤဘြၤဟၣ်​ တဘၣ်အသး ဘၣ်ဆၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ စံးဘၣ်စီၤအၤဘြၤဟၣ်လၢ– “ကနၣ်အကလုၢ်တက့ၢ်.” (၁ မိၤၡ့ ၂၁:၉-၁၂) အါတက့ၢ်န့ၣ်​ ဝၤလၢအစူၢ်က့ၤနာ်က့ၤတၢ်တဖၣ်​ ဆၢတဲာ်တၢ်လၢ အလီၤပလိာ်လိာ်အသးဒီး လံာ်စီဆှံအဃိ မါတဖၣ်ကြၢး ဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤအီၤလီၤ. (မၤတၢ် ၅:၂၉; အ့းဖ့းစူး ၅:၂၄) မါလၢအဂ့ၤတဂၤန့ၣ်​ ကအံးထွဲကွၢ်ထွဲဝဲ အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်လီၤ. (ဖး တံတူး ၂:၄, ၅ တက့ၢ်.) ဖဲအဝၤဒီး အဖိတဖၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အဖံးတၢ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဆူၣ်​ လၢအဝဲသ့ၣ်အဂီၢ်အခါ အဝဲသ့ၣ်ကအဲၣ်အီၤဒီး ပာ်ကဲအီၤအါန့ၢ်ဒံး လၢညါလီၤ. —ကတိၤဒိ ၃၁:၁၀, ၂၈.

၁၀. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်အိၣ်လီၤဖး ဒီးတၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံစံးဝဲဒ်လဲၣ်.

^၁၀ တဘျီတခီၣ်န့ၣ်​ ပှၤဒီမါဝၤတဖၣ်​ ဆၢတဲာ်လီၤအသးချ့သဒံး လၢကအိၣ်လီၤဖး မ့တမ့ၢ် ကမၤကတၢၢ်ကွံာ် အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ (divorce) န့ၣ်လီၤ. ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ “မါတဂၤ, မ်အသုတလဲၤသဒၣ်​ အဝၤတဂ့ၤ” ဒီး “ဝၤတဂၤန့ၣ်​ မ်အသုတပာ်မၢ် အမါတဂ့ၤ.” (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၁၀, ၁၁) တၢ်အိၣ်အသး နးနးကလဲာ်လၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤကအိၣ်လီၤဖးန့ၣ်​ ကဲထီၣ်အသးသ့ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်တၢ်အံၤ မ့ၢ်တၢ်ဆၢတဲာ်လၢ အရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးန့ၣ်လီၤ. မ့မ့ၢ် ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ်​ လံာ်စီဆှံစံးဝဲဒ်လဲၣ်. လံာ်စီဆှံစံးဝဲလၢ ကျဲအိၣ်ထဲတဘိဧိၤလၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤ ကမၤကတၢၢ်ကွံာ်အတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီလီၤ. ပသးသမူအတံၤသကိး မ့ၢ်မံဃုာ်ဒီး ပှၤအဂၤတဂၤန့ၣ်​ ပမၤကတၢၢ်ကွံာ် ပတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီသ့ဝဲလီၤ.—မးသဲ ၁၉:၉.

ကစၢ်ယွၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ အအိၣ်ဒ်လဲၣ်

၁၁. တၢ်လၢ ဖိတဖၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၁ မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်ဧၢ တသ့ဖဲအသ့န့ၣ်​ ဟ့ၣ်တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ သုဖိတဖၣ်အဂီၢ်ထီဘိတက့ၢ်. သုဖိတဖၣ်လိၣ်ဘၣ်သုလီၤ. ဒီးတၢ်လၢ အဝဲသ့ၣ်လိၣ်ဘၣ်ဝဲ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဒၣ်သုကသိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်​ လၢယဟိဝၤယွၤ အကလုၢ်ကထါန့ၣ်လီၤ.—၅ မိၤၡ့ ၆:၄-၉.

၁၂. မိၢ်ပၢ်တဖၣ်န့ၣ်​ ဒီသဒၢ အဖိကသ့လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၁၂ မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်​ အၢထီၣ်သီထီၣ်ဝဲ ရုၢ်ရုၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤအိၣ်ဝဲတနီၤလၢ အဲၣ်ဒိးမၤဘၣ်ဒိ ပဖိတဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ အကျါတနီၤန့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤလၢ အမၤတရီတပါဖိသၣ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်တနီၤ ကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤဒီး အဖိတဖၣ်န့ၣ်​ တညီဝဲဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်ဟ့ၣ်ပလီၢ် အဖိဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဒ်သိးဖိတဖၣ်​ ဟးဆှဲးတၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကသ့အဂီၢ် မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်သိၣ်လိအဝဲသ့ၣ်လီၤ. မိၢ်ပၢ်သ့ၣ်ဧၢ သုကဘၣ်ဒီသဒၢ သုဖိတဖၣ်လီၤ.a—၁ ပ့းတရူး ၅:၈.

၁၃. မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ ကြၢးသိၣ်လိ အဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၃ မိၢ်ပၢ်တဖၣ်​ အိၣ်ဒီးမူဒါလၢ ကဘၣ်သိၣ်လိအဖိတဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်ကအိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ အဂ့ၤအဘၣ်န့ၣ်လီၤ. နကသိၣ်လိ နဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်. နဖိတဖၣ်​ လိၣ်ဘၣ်တၢ်သိၣ်လိမၤယုၤ ဘၣ်ဆၣ်​ တဘၣ်သိၣ်အီၤဆူၣ်တလၢတဂ့ၤ. နကဘၣ်သိၣ်အီၤသီအီၤ လၢတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤလီၤ. (ယံးရမံယၤ ၃၀:၁၁) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တဘၣ်သိၣ်ဃီၣ်​ သုဖိဖဲသုသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ် အဆၢကတီၢ်တဂ့ၤ. နတအဲၣ်ဒိးလၢ နတၢ်ကတိၤန့ၣ်​ ကမၤဆါအဝဲသ့ၣ်အသးဒ် “နးဧိၤဘီဧိၤဆဲးတၢ်အသိး” န့ၣ်ဘၣ်. (ကတိၤဒိ ၁၂:၁၈) သိၣ်လိနဖိ ဒ်သိးကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဝဲလၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ အဝဲသ့ၣ်ကြၢးအိၣ်ဒီး တၢ်ဒိကနၣ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်.—အ့းဖ့းစူး ၆:၄; ဧ့ၤဘြံၤ ၁၂:၉-၁၁; ကွၢ်တၢ်ဂ့ၢ် ၂၉ လၢလံာ်အကတၢၢ်တက့ၢ်.

ကစၢ်ယွၤ မုၢ်လၢ်တၢ်လၢ ဖိတဖၣ်အအိၣ်ဒ်လဲၣ်

၁၄, ၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဖိတဖၣ်ကြၢးဒိကနၣ်​ မိၢ်ပၢ်အကလုၢ်လဲၣ်.

^၁၄ ယ့ၣ်ၡူးဒိကနၣ်​ အပၢ်အကလုၢ် ထီဘိလီၤ. မ့ၢ်ကီလၢအဂီၢ်သနာ်က့ အဝဲဒိကနၣ်ဝဲလီၤ. (လူၤကၣ်​ ၂၂:၄၂; ယိၤဟၣ်​ ၈:၂၈, ၂၉) ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးစ့ၢ်ကီးလၢ ဖိတဖၣ်ကဒိကနၣ်​ မိၢ်ပၢ်အကလုၢ်လီၤ.—အ့းဖ့းစူး ၆:၁-၃.

^၁၅ ဖိသ့ၣ်ဧၢ မ့ၢ်ကီလၢသုကဒိကနၣ်​ မိၢ်ပၢ်အကလုၢ်သနာ်က့ ဒိကနၣ်အီၤတက့ၢ်. သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ဖဲသုအိၣ်ဒီးတၢ်ဒိကနၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသုမိၢ်သုပၢ် ကသးခုလၢသုဃိလီၤ.b—ကတိၤဒိ ၁:၈; ၆:၂၀; ၂၃:၂၂-၂၅.

၁၆. (က) ဒ်သိးပှၤသးစၢ်တဖၣ်​ ကမၤတၢ်လၢ အတဂ့ၤတဘၣ်အဂီၢ် မုၣ်ကီၤလံၢ်လ့ပစီန့ၢ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်ဃုထၢ ပတံၤသကိးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤလဲၣ်.

^၁၆ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ နတံၤသကိးတဖၣ်​ ဒီးသးစၢ်အဂၤတဖၣ်လၢ ကလ့ပစီနၤဒ်သိး နကမၤတၢ်ကမၣ်အဂီၢ်သ့ဝဲလီၤ. အဝဲသ့ၣ်ညါဝဲလၢ တၢ်ဆီၣ်သနံးဒ်အံၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကီလၢနကတြီဆၢက့ၤအီၤလီၤ. အဒိ စီၤယၤကိာ်အဖိမုၣ်နီၢ်ဒံနၤ အိၣ်ဒီးအတံၤသကိးလၢ အတအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ တၢ်ကီတၢ်ခဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလၢ အဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂီၢ်အါမးလီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃၄:၁, ၂) နမ့ၢ်အိၣ်ဒီး တံၤသကိးလၢ အတအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤဘၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ကလ့ပစီနၤလၢ နကမၤတၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤသးဟ့ဝဲန့ၣ်လီၤ. နမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ နသးကဘၣ်ဒိတကးဒံးဘၣ်​ နဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီး ယဟိဝၤယွၤအသးကဘၣ်ဒိဝဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. (ကတိၤဒိ ၁၇:၂၁, ၂၅) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ နကဘၣ်ဃုထၢ တံၤသကိးလၢ အအဲၣ်ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်လီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၁၅:၃၃.

နအိၣ်ဒီး ဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၁၇. ဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးမူဒါဒ်လဲၣ်.

^၁၇ ဖဲဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်​ အိၣ်မူလူၤပိာ်ထွဲကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ အဆၢကတီၢ် မ့ၢ်ဒၣ်အဝဲသ့ၣ်​ ဟးဆှဲးတၢ်လီၤဘၣ်ယိၣ်​ ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ နမ့မ့ၢ်ဝၤတဂၤန့ၣ်​ အဲၣ်နမါဒီးရ့အီၤလၢ တၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံအပူၤတက့ၢ်. ဒ်န့ၣ်အသိး နမ့မ့ၢ်မါတဂၤန့ၣ်​ ပာ်ကဲနဝၤ, ဆီၣ်လီၤနသးလၢအဖီလာ် ဒီးကွၢ်လိ တၢ်အဒိအတဲာ်လၢ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဖဲ ကတိၤဒိ ၃၁:၁၀-၃၁ တက့ၢ်. နမ့မ့ၢ်မိၢ်ပၢ်န့ၣ်​ သိၣ်လိနဖိတဖၣ်​ လၢကအဲၣ်ယွၤအဂီၢ်တက့ၢ်. (ကတိၤဒိ ၂၂:၆) နမ့မ့ၢ် ပၢ်တဂၤန့ၣ်​ သိၣ်လိနဟံၣ်ဖိဃီဖိ “ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်” တက့ၢ်. (၁ တံၤမသ့း ၃:၄, ၅; ၅:၈) ဖိသ့ၣ်ဧၢ ဒိကနၣ်​ မိၢ်ပၢ်အကလုၢ်တက့ၢ်. (ကလီးစဲ ၃:၂၀) သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤလၢ ပှၤတဂၤစုာ်စုာ် မၤတၢ်ကမၣ်သ့ဝဲလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ အိၣ်ဒီးတၢ်ဆီၣ်လီၤသး ဒီးပျၢ်လိာ်သးတၢ်ကမၣ်တက့ၢ်. လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ အိၣ်ဒီးကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လၢဟံၣ်ဖိဃီဖိ တဂၤစုာ်စုာ်အဂီၢ်လီၤ.