တၢ်မၤလိ ၂၁
တဘၣ်ပျဲလၢ “တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်” လီန့ၢ်နၤတဂ့ၤ
“တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤ, မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလၢ ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.”—၁ ကရံၣ်သူး ၃:၁၉.
တၢ်သးဝံၣ် ၉၈ လံာ်စီဆှံ—ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢသးစီဆှံ
တၢ်မၤလိအံၤ အတၢ်တိာ်ပာ်a
၁. ယွၤအကလုၢ်ကထါ သိၣ်လိပှၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.
ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ပှၤဟံးစုနဲၣ်ကျဲတၢ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်အဃိ ပလဲၤခီဖျိ ပတၢ်ကီတၢ်ခဲ ကိးမံၤဒဲးသ့လီၤ. (ယၡါယၤ ၃၀:၂၀, ၂၁) ယွၤအကလုၢ်ကထါ ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်ခဲလၢာ် လၢပလိၣ်ဘၣ်အီၤ ဒ်သိးပက ‘ကတဲာ်ကတီၤပသးလၢလၢပှဲၤပှဲၤ’ ဒီးမၤ “ကယဲၢ်တၢ်မၤဂ့ၤတမံၤလၢ်လၢ်အဂီၢ်လီၤ.” (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၇) ပမ့ၢ်အိၣ်မူဒ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲအသိးန့ၣ် ပကကဲထီၣ် ပှၤလၢအကူၣ်တၢ်သ့ ဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤလၢအတဲဝဲလၢ ပကြၢးမၤထွဲ “တၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်ဃးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်” တဖၣ်ဒံးလီၤ.—၁ ကရံၣ်သူး ၃:၁၉; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၉:၉၇-၁၀၀.
၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.
၂ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ပတၢ်သူၣ်လီသးကွံ ဒ်သိးပကအဲၣ်လီၤထဲ ပနီၢ်ကစၢ်အသးလီၤ. အဃိ ဒ်သိးပသုတဆိကမိၣ်တၢ် ဒီးမၤတၢ်ဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်တဖၣ် တဂ့ၤအဂီၢ် ကီဒိၣ်မးလီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ဒ်သိးပှၤသုတအိၣ်ဝဲတဂၤဂၤလၢ အကစိာ်ကွံာ်သုသးလၢ တၢ်အဲၣ်ဒိးတၢ်သ့ၣ်ညါ, ဒီးတၢ်လီတၢ်ကလီကလီ, ဒ်ပှၤကညီစံးစိၤတဲစိၤတၢ် . . . တဂ့ၤဒီး, ပလီၢ်သုသးတက့ၢ်.” (ကလီးစဲ ၂:၈) လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကမၤလိဘၣ် တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် စးထီၣ်တူၢ်လိာ်ဝဲ မုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်သိၣ်လိကမၣ်ခံမံၤ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. လၢတၢ်ဂ့ၢ်တခါစုာ်စုာ်န့ၣ် ပကထံၣ်ဘၣ်လၢ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလဲၣ် ဒီးလံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်ဆီတလဲဝဲ
၃-၄. ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်ဒီး ၁၉၃၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ လၢကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ် ပှၤအါဂၤ အတၢ်ထံၣ်လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ဆီတလဲဝဲဒ်လဲၣ်.
၃ ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်ဒီး ၁၉၃၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ လၢကီၢ်အမဲရကၤန့ၣ် ပှၤအါဂၤ အတၢ်ထံၣ်လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ဆီတလဲဝဲလီၤ. လၢညါ ပှၤအါဂၤထံၣ်ဝဲလၢ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် မ့ၢ်ဒၣ်ထဲလၢပှၤလၢ အဆီဟံၣ်ဆီဃီတဖၣ်အဂီၢ်အဃိ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ပှၤတဟးတဲလၢ ပှၤအါဂၤအမဲာ်ညါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ် ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤအါဂၤတတူၢ်လိာ်ဝဲ တၢ်ထံၣ်ဒ်အံၤလၢၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် တၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါတဖၣ် အါထီၣ်ဝဲလီၤ.
၄ ဖဲ ၁၉၂၀ နံၣ်တုၤလၢ ၁၉၂၉ နံၣ်န့ၣ်ဘၣ်တၢ်သ့ၣ်ညါအီၤလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ အလီၤပျံၤလီၤဖုး ဒီးဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်မၤ ဒီးအတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်န့ၣ် ဆီတလဲဝဲဖးဒိၣ်လီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဂၤ တဲဝဲလၢ ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် “တၢ်ဂီၤမူတဖၣ်, တၢ်လိာ်ကွဲတဖၣ်, တၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်, လံာ်လဲၢ်တဖၣ် ဒီးတၢ်ဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါတဖၣ်န့ၣ် စးထီၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်အါမး လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်လီၤ.” ဖဲနံၣ်တဖၣ်န့ၣ်အတီၢ်ပူၤ တၢ်ဂဲၤကလံၣ် အကျိၤအကျဲတနီၤန့ၣ် ဒုးဆိကမိၣ်ပှၤဂၤလၢ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်အဂ့ၢ် ဒီးတၢ်ကူတၢ်ကၤလၢ အဝဲသ့ၣ်သိးသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် တဘံၣ်တဘၢအါအါလၢၤဘၣ်. ဒ်လံာ်စီဆှံ တဲဆိပာ်ဝဲအသိး လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤကညီသ့ၣ်တဖၣ်ကမ့ၢ်ဝဲ “ပှၤလၢအအဲၣ်တၢ်မုာ်လၤ” လီၤ.—၂ တံၤမသ့း ၃:၄.
ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ် တမၤပိာ်ထွဲဝဲဒ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးဘၣ် (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၅)c
၅. ဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်န့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်.
၅ ဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်န့ၣ် ပှၤလၢအတဖျီအသးဘၣ်ဆၣ် မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်ဒ်သိးသိး, မုၣ်ကဒဲကဒဲ ခွါကဒဲကဒဲ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် ဒီးတၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ညီညီဖိ ဟဲအိၣ်အါထီၣ်ဝဲလီၤ. တၢ်မၤမုာ်မၤဖှံသးအါမးန့ၣ် ပာ်ဖျါအါထီၣ်ဝဲ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်အဂ့ၢ် ပျီပျီလီၤ. ခီဖျိလၢ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ တၢ်ကဲထီၣ်အသးဒ်လဲၣ်. ပှၤကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့တဂၤ တဲဝဲလၢ “မ့ၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိသ့ၣ်တဖၣ် တအိၣ်မူမၤထွဲ တၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤ လၢၤဘၣ်အဃိ တၢ်လၢအလီၤသူၣ်အုးသးအုး ပိာ်ထွဲထီၣ်အခံအါမးလီၤ.” အဒိ ဟံၣ်ဖိဃီဖိလီၤမုၢ်လီၤဖး, မိၢ် မ့တမ့ၢ်ပၢ် ပာ်တ့ၢ်ကွံာ်အဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဒီးပှၤအါဂၤ တူၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်အုးသးအုး မ့တမ့ၢ် စွဲတၢ်ဂီၤဘ့ၣ်ဆ့လီၤ. တကးဒံးဘၣ် ပှၤတူၢ်ဘၣ် တၢ်ဆူးတၢ်ဆါအါမးလၢ အကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢတၢ်မံဃုာ်လိာ်သး ဒ်သိးဒီး AIDS တၢ်ဆါ န့ၣ်လီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလီၤ.—၂ ပ့းတရူး ၂:၁၉.
၆. ဘၣ်မနုၤအဃိ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ်လဲၣ်.
၆ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်ထံၣ်ဝဲ တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် ဒ်မုၣ်ကီၤလံၢ် ဘၣ်သးဝဲအသိးလီၤ. ပသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် အဲၣ်ဒိးထံၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကသူကမၣ်ဝဲ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် ဒီးအသုတပာ်ကဲ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၂:၂) ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် မ့ၢ်မၤကမၣ်မုၣ်ကမၣ်ခွါန့ၣ် အဝဲသ့ၣ်ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အတပာ်ကဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် အဝဲသ့ၣ် ကထီၣ်ဖိထီၣ်လံၤန့ၣ်လီၤ. ဒီးဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် အဝဲသ့ၣ် တဒိးန့ၢ်ဘၣ်စ့ၢ်ကီး တၢ်မူလီၤထူလီၤယိာ်လၢၤဘၣ်.—၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉, ၁၀.
ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲဒ်လဲၣ်
၇-၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လဲၣ်.
၇ ပှၤလၢအတူၢ်လိာ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် တဲဝဲလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဘျၢလၢ ဘၣ်ဃးဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်လၢအဘျုးတအိၣ်ဘၣ်. ပှၤဒ်န့ၣ်သ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ် သံကွၢ်ဝဲလၢ ‘ကစၢ်ယွၤတ့လီၤပှၤ ဃုာ်ဒီးတၢ်သးကွံတခါအံၤဒၢး, မ့ၢ်အဝဲကတြီပှၤဧါ.’ မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ် ဆိကမိၣ်ကမၣ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကြၢးမၤဝဲ တၢ်လၢအအဲၣ်ဒိးမၤဝဲ ကိးမံၤဒဲးအဃိ အဝဲသ့ၣ်သံကွၢ်ဝဲ တၢ်သံကွၢ်အံၤန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံ တတဲဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ပတလိၣ်မၤထွဲ ပတၢ်သူၣ်လီသးကွံကိးမံၤဒဲးဘၣ်. ပအိၣ်ဒီး တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကဟးဆှဲး တၢ်မၤလၢအကမၣ်တဖၣ်လီၤ. (ကလီးစဲ ၃:၅) တကးဒံးဘၣ် ယဟိဝၤယွၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီ ဒ်သိးကမၤစၢၤပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် လၢကမၤလၢပှဲၤ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်မံဃုာ်တကပၤ လၢအကြၢးအဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၇:၈, ၉) လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤ မံဃုာ်လိာ်အသးသ့ဝဲ ဘၣ်ဆၣ် အဝဲသ့ၣ်အသးတဘၣ်ဒိ ဒီးတဘၣ်ယိၣ်ဝဲလၢ ကထံၣ်ဘၣ် တၢ်ပိာ်ထွဲလၢ အဟဲကဲထီၣ်အသး ခီဖျိလၢ လုၢ်လၢ်လၢ အတကဆှီဘၣ်အဃိဘၣ်.
၈ မ့မ့ၢ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံ အတၢ်သိၣ်လိလၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ်န့ၣ် တမၤဘၣ်ဒိ ပှၤနီတဂၤဘၣ်. ဒီးတဲဝဲလၢ တၢ်မံဃုာ်န့ၣ် ဟ့ၣ်ပှၤတၢ်သးခုသ့လီၤ. (ကတိၤဒိ ၅:၁၈, ၁၉) ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “သုဝဲတဂၤဒီးတဂၤ, ကသ့ၣ်ညါဟံးဃာ် အသပၢၤ [“အနီၢ်ခိ,” NWT] ဒၣ်ဝဲ လၢတၢ်စီဆှံဒီး တၢ်လၤကပီၤအပူၤ” တက့ၢ်. ဒီးဆဲးတဲကဒီးဝဲလၢ ပတဘၣ်မ့ၢ်ပှၤလၢအ “သးကွံတၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ကလုာ်ကလိၤ, ဒ်ပှၤကလုာ်တဖၣ် လၢအတသ့ၣ်ညါဘၣ်ယွၤအသိး” ဘၣ်န့ၣ်လီၤ.—၁ သ့းစၤလနံ ၄:၄, ၅.
၉. (က) ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်ဒီး ၁၉၃၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ် ဘၣ်တၢ်ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါအီၤလၢ ကမၤထွဲဝဲ ယွၤအကလုၢ်ကထါ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒ်လဲၣ်. (ခ) ဖဲ ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၅, ၁၆ န့ၣ်ပထံၣ်ဘၣ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်မနုၤလဲၣ်. (ဂ) ဒ် ရိမ့ၤ ၁:၂၄-၂၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ပကြၢးဟးဆှဲး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢ အလီၤရၢၢ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.
၉ ဖဲ ၁၉၀၀ နံၣ်ဒီး ၁၉၃၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ယဟိဝၤယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် တမၤဝဲဒ် ပှၤလၢအ “ဟ့ၣ်လီၤဒၣ်အသးလၢ အသးကတၢအပူၤ” ဘၣ်. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၉) အဝဲသ့ၣ် ဂုာ်ကျဲးစၢး အိၣ်မူမၤထွဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢတဖၣ်လီၤ. တၢးထီခိးတၢ် လၢ ၁၉၂၆ နံၣ်, လါမ့ၤ ၁၅ သီတဘ့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “လီၤဆီဒၣ်တၢ် တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးပှၤပိာ်မုၣ် ဒီးပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်န့ၣ် ပတၢ်ဆိကမိၣ် ဒီးပတၢ်မၤတဖၣ် ကဘၣ်ကဆှီလီၤ.” ပှၤလၢအခိၣ်အဃၢၤ မ့ၢ်မၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ် မၤထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ အပတီၢ်ထီန့ၣ်လီၤ. (ဖး ၁ ယိၤဟၣ် ၂:၁၅, ၁၆ တက့ၢ်.) ဒ်သိးပဟးဆှဲး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မံဃုာ်အိၣ်ဃုာ် ကန့ၢ်အဂီၢ် ယဟိဝၤယွၤဟ့ၣ်ပှၤ အကလုၢ်ကထါ ဒီးကတဲာ်ကတီၤန့ၢ်ပှၤ နီၢ်သးအတၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဘၣ်ဆၢဘၣ်ကတီၢ်အဃိ ပစံးဘျုးဘၣ်အီၤဒိၣ်မးလီၤ.b—ဖး ရိမ့ၤ ၁:၂၄-၂၇ တက့ၢ်.
ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဲၣ်လီၤထဲ နီၢ်ကစၢ်အသးန့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်ဆီတလဲဝဲ
၁၀-၁၁. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အတီၢ်ပူၤန့ၣ် တၢ်ကမၤအသးဒ်လဲၣ်.
၁၀ လံာ်စီဆှံဟ့ၣ်ပလီၢ်ပှၤလၢ လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ကမ့ၢ်ပှၤလၢအ “အဲၣ်လီၤအသး” လီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁, ၂) အဃိ ဖဲပထံၣ်ဘၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤလၢ ကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ကအဲၣ်လီၤထဲ အနီၢ်ကစၢ်အသးအခါ ပတကမၢကမၣ်ဘၣ်. လံာ်တဘ့ၣ်တဲဝဲလၢ ဖဲ ၁၉၇၀ နံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ် “ပှၤထုးထီၣ်လံာ်လၢ အဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤလၢ ပှၤကအဲၣ်လီၤထဲ နီၢ်ကစၢ်သး အါမးလီၤ.” လံာ်တနီၤတဲဝဲလၢ “နမ့ၢ်ပှၤဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နတကြၢး ဆီတလဲနတၢ်ထံၣ်လၢ နနီၢ်ကစၢ် အဖီခိၣ်ဘၣ်, နကြၢးပာ်ကဖၢလၢနသးလၢ နမ့ၢ်ပှၤဒ်န့ၣ်တဂၤ အဃိလီၤ.” အဒိ လၢလံာ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအကျါ လံာ်တဘ့ၣ် တဲဝဲလၢ “လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ် နမ့ၢ်ပှၤလၢ အဒိၣ်တၢ်ဂ့ၤကတၢၢ် ဒီးလီၤဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဒိၣ်ကတၢၢ်အဃိ အဲၣ်လီၤနနီၢ်ကစၢ်အသးတက့ၢ်.” ဒီးလံာ်အံၤတဲဝဲလၢ “နကအိၣ်ဒီးတၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ် နကြၢးဆၢတဲာ်လၢ နနီၢ်ကစၢ် ဒီးမၤတၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ နဆိကမိၣ်လၢအဘၣ် ဒီးညီလၢနဂီၢ်တက့ၢ်.”
၁၁ မ့ၢ်နနၢ်ဟူဘၣ် တၢ်ကတိၤဒ်အံၤ တဘျီဘျီဧါ. မုၣ်ကီၤလံၢ် ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါနီၢ်အံၣ်အုလၢ ကမၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. အဝဲတဲဝဲလၢ နီၢ်အံၣ်အု “ကလီၤဂာ်ယွၤ, ဒီးကသ့ၣ်ညါတၢ်ဂ့ၤဒီးတၢ်အၢ” လီၤ. (၁ မိၤၡ့ ၃:၅) ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤအါဂၤ ဆိကမိၣ်ဒိၣ်လီၤအသး ဒီးဆိကမိၣ်ဝဲလၢ ပှၤအဂၤဒီး ကစၢ်ယွၤဒၣ်လဲာ် တလိၣ်တဲဘၣ်အီၤ တၢ်လၢအဘၣ် ဒီးတၢ်လၢအကမၣ်န့ၣ်ဘၣ်. အဒိ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သး ဒ်န့ၣ်လီၤ.
ခရံာ်ဖိတဂၤ ကပာ်ဆိ ပှၤဂၤအတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢညါ လီၤဆီဒၣ်တၢ် အဝဲကပာ်ဆိ အသးသမူတံၤသကိး အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လၢညါ (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၂)d
၁၂. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အိၣ်ဒီးတၢ်ထံၣ်ဒ်လဲၣ်.
၁၂ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိ မါဒီးဝၤလၢ ကဘၣ်ရ့လိာ်သးလၢ တၢ်ပာ်ကဲအပူၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်ကဘၣ်တီဒီး အတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ အမၤဝဲ ဖဲအဝဲသ့ၣ်ဖျီအသးအခါန့ၣ်လီၤ. ဒီးလံာ်စီဆှံ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်ကပာ်လီၤအသးလၢ ကအိၣ်ဒ်သိးသိး ဒီးတဲဝဲလၢ “တၢ်လၢပိာ်ခွါအံၤ ကဟးသဒၣ်အမိၢ်အပၢ်, ဒီးကဘျုးအသးဆူ ပိာ်မုၣ်အအိၣ်, ဒီးတၢ်လၢပှၤခံဂၤန့ၣ် ကကဲထီၣ် တၢ်တသွံၣ်ဃီတညၣ်ဃီလီၤ.” (၁ မိၤၡ့ ၂:၂၄) ဘၣ်ဆၣ် မ့မ့ၢ်ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်န့ၣ် တဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါဝဲဒ်န့ၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ ပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဂၤစုာ်စုာ်န့ၣ် ကြၢးသးစၢၢ်ဆၢ အနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ အတၢ်လိၣ်ဘၣ်လီၤ. လံာ်လၢအဘၣ်ဃးဒီး တၢ်မၤကတၢၢ်ကွံာ် တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ “လၢတၢ်ဖျီတနီၤန့ၣ် ပှၤကမၤတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ‘ပကအိၣ်ဒ်သိးသိး တစိၤသး’ အလီၢ် အဝဲသ့ၣ် မၤတၢ်အၢၣ်လီၤလၢ ‘ပကအိၣ်ဒ်သိးသိး ဖဲပအဲၣ်လိာ်ပသးအခါ’ လီၤ.” ခီဖျိလၢ ပှၤအါဂၤတထံၣ်ဝဲ တၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီဒ်အမ့ၢ် တၢ်လၢပှၤနီၢ်ဒီမါဝၤတဖၣ် ကဘၣ်အိၣ်ဝဲဒ်သိးသိး တစိၤသးအဃိ ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ် လီၤမုၢ်လီၤဖး ဒီးပှၤအါဂၤ တူၢ်ဘၣ်တၢ်သူၣ်ဘၣ်ဒိသးဘၣ်ဒိ ဒိၣ်မးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပထံၣ်ဘၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဆီဟံၣ်ဆီဃီန့ၣ် တမ့ၢ်တၢ်လၢ အအိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ဘၣ်.
၁၃. ဘၣ်မနုၤအဃိ ယဟိဝၤယွၤ သးဘၣ်အၢဝဲ ပှၤလၢ အပာ်ထီၣ်ထီ အသးလဲၣ်.
၁၃ လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “ယွၤသးဘၣ်အၢကယဲၢ်ပှၤလၢ အပာ်ထီၣ်ထီအသးကိးဂၤဒဲးလီၤ.” (ကတိၤဒိ ၁၆:၅) ပှၤလၢ အအဲၣ်လီၤထဲအသး ဒီးအဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဂၤ လၢကအဲၣ်လီၤထဲအသးန့ၣ် မ့ၢ်ပှၤလၢ အပာ်ဒိၣ်ပာ်ထီအသး ဒ်မုၢ်ကီၤလံၢ်အသိးအဃိ ယဟိဝၤယွၤသးဘၣ်အၢ အဝဲသ့ၣ်လီၤ. ယ့ၣ်ၡူးမ့ၢ်ပှၤလၢ ယဟိဝၤယွၤသူအီၤ ဒ်သိးကတ့လီၤတၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်ဆၣ် မုၣ်ကီၤလံၢ် ဆိကမိၣ်ဒံးဝဲလၢ ယ့ၣ်ၡူးကတီၤလီၤ ဒီးဘါထီၣ်အီၤလီၤ. (မးသဲ ၄:၈, ၉; ကလီးစဲ ၁:၁၅, ၁၆) ပှၤလၢအဆိကမိၣ်ဒိၣ်လီၤအသးတဖၣ်န့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တၢ်ကူၣ်ဘၣ်ကူၣ်သ့ လၢအဘၣ်ဃးဒီးဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလၢ ကစၢ်ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.
လံာ်စီဆှံ အတၢ်ထံၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပှၤလၢအဆိမိၣ်ဒိၣ်လီၤအသး
၁၄. ဒ်သိးပကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်အကြၢးအဘၣ် လၢပနီၢ်ကစၢ်အဖီခိၣ်အဂီၢ် ရိမ့ၤ ၁၂:၃ မၤစၢၤပှၤဒ်လဲၣ်.
၁၄ ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဲၣ်လီၤ နီၢ်ကစၢ်သးန့ၣ် လံာ်စီဆှံ မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကအိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢအကြၢးအဘၣ်လီၤ. လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ ပမ့ၢ်အဲၣ်လီၤပသး ဖဲအကြၢးန့ၣ် တကမၣ်ဘၣ်. ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “အဲၣ်ပှၤလၢနဃၢၤ ဒ်နအဲၣ်လီၤနသးအသိးတက့ၢ်.” တၢ်ကတိၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပသးစၢၢ်ဆၢ ပတၢ်လိၣ်ဘၣ်ဖဲအကြၢးသ့ စ့ၢ်ကီးလီၤ. (မးသဲ ၁၉:၁၉) ဘၣ်ဆၣ် လံာ်စီဆှံ တသိၣ်လိပှၤလၢ ပကြၢးဆိကမိၣ်လၢ ပမ့ၢ်ပှၤလၢ အရ့ဒိၣ်န့ၢ်ဒံးပှၤဂၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် လံာ်စီဆှံတဲဝဲလၢ “လၢတၢ်အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့ဒီး တၢ်ဟူထီသါလီၤကလီကလီန့ၣ်, မၤတၢ်နီတမံၤတဂ့ၤ. မ့မ့ၢ်လၢတၢ်ဆီၣ်လီၤသုသးသတးဒီး, မ်ပှၤပာ်ပှၤဂၤဂ့ၤန့ၢ် အကစၢ်ဒၣ်ဝဲတက့ၢ်.”—ဖံလံးပံၤ ၂:၃; ဖး ရိမ့ၤ ၁၂:၃ တက့ၢ်.
၁၅. ဘၣ်မနုၤအဃိ နနာ်လၢ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး တၢ်ထံၣ်လၢ ပနီၢ်ကစၢ်အဖီခိၣ်န့ၣ် ကဲဘျုးဝဲလဲၣ်.
၁၅ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ပှၤအါဂၤလၢ ပှၤပာ်အီၤလၢ အမ့ၢ်ပှၤကူၣ်တၢ်သ့န့ၣ် တဲဝဲလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် အဘျုးတအိၣ်ဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်တဲဝဲလၢ နမ့ၢ်ဆိကမိၣ်လၢ ပှၤအဂၤဂ့ၤန့ၢ်နၤန့ၣ် အဝဲသ့ၣ် ကမၤနၢၤအီၣ်နၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ် မ့ၢ်နထံၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်ပာ်သူၣ်ပာ်သးလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိဆီၣ်ထွဲဝဲန့ၣ် အဘျုးအိၣ်ဧါ. မ့ၢ်ပှၤလၢ အအဲၣ်လီၤထဲအသးတဖၣ်န့ၣ် သးခုဧါ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး ဟံၣ်မုာ်ဃီပၢၤဧါ. အဝဲသ့ၣ်အိၣ်ဒီး တံၤသကိးနီၢ်ကီၢ်ဧါ. အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ရ့လိာ်သးဒီး ကစၢ်ယွၤဂ့ၤဧါ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဒ်သိးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုး ဒိၣ်ကတၢၢ်အဂီၢ်န့ၣ် ပကဘၣ်အိၣ်မူမၤထွဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဧါ မ့တမ့ၢ် တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် လၢလံာ်စီဆှံအပူၤဧါ.
၁၆-၁၇. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပအဲၣ်ဒိးစံးဘျုး ယဟိဝၤယွၤလဲၣ်.
၁၆ ပှၤလၢအမၤထွဲ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိထံၣ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ်ပှၤကူၣ်တၢ်သ့ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် လီၤဂာ်ဒ် ပှၤလဲၤတၢ်ဖိလၢ အဟးဖျိးကျဲဒီး သံကွၢ်ပှၤလဲၤတၢ်ဖိ လၢအဂၤတဂၤ လၢအဟးဖျိးကျဲစ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဃးဒီး “ပှၤကူၣ်တၢ်သ့” ဖဲယ့ၣ်ၡူးအစိၤန့ၣ် ယ့ၣ်ၡူးတဲဝဲလၢ “ပှၤမဲာ်ဘျီၣ် မ့ၢ်ဒုးနဲၣ်ကျဲလၢ ပှၤမဲာ်ဘျီၣ်ဒီး, ကလီၤတဲာ်လၢ တၢ်ပူၤခံဂၤလၢာ်လီၤ.” (မးသဲ ၁၅:၁၄) ပသ့ၣ်ညါသပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် မ့ၢ်တၢ်ကလီကလီလၢ ကစၢ်ယွၤအမဲာ်ညါလီၤ.
ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ် က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ အတၢ်အိၣ်မူလၢ အမၤဝဲ ကစၢ်ယွၤအတၢ်မၤအခါ အဝဲသ့ၣ် ပှဲၤဒီးတၢ်သးခု (ကွၢ်လံာ်အဆၢ ၁၇)e
၁၇ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်န့ၣ် “ဂ့ၤလၢသိၣ်တၢ်သီတၢ်အဂီၢ်, လၢသိၣ်ဃီၣ်တၢ်အဂီၢ်, လၢဃၣ်လိၤတၢ်အဂီၢ်, လၢသိၣ်လိနဲၣ်လိတၢ်လၢ တၢ်တီတၢ်လိၤအပူၤအဂီၢ်” ထီဘိလီၤ. (၂ တံၤမသ့း ၃:၁၆) ယဟိဝၤယွၤ သူဝဲအတၢ်ကရၢကရိ ဒီးဒီသဒၢပှၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်အဃိ ပစံးဘျုးဘၣ်အီၤ ဒိၣ်မးလီၤ. (အ့းဖ့းစူး ၄:၁၄) နီၢ်သးတၢ်အီၣ်တၢ်အီလၢ အဝဲဟ့ၣ်လီၤပှၤတဖၣ်န့ၣ် မၤစၢၤပှၤဒ်သိး ပကမၤထွဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်တဖၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ် ဒီးတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲလၢ အကဲဘျုးအဃိ မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤသးခုဒိၣ်မးလီၤ.
တၢ်သးဝံၣ် ၅၄ “လၢအံၤမ့ၢ်ကျဲ”
a တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကဒုးနာ်န့ၢ်အါထီၣ်ပှၤလၢ ထဲဒၣ်ယဟိဝၤယွၤတဂၤဧိၤန့ၣ် မ့ၢ်ဝဲပှၤဟံးစုနဲၣ်ကျဲတၢ် လၢပနာ်န့ၢ်အီၤသ့လီၤ. တကးဒံးဘၣ် တၢ်မၤလိတခါအံၤ ကပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ပှၤလၢအမၤထွဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ထံၣ်ဘၣ်ဒီးတၢ်ကီတၢ်ခဲဒီဒူၣ် ဒီးပှၤလၢအမၤထွဲ ယွၤအကလုၢ်ကထါ အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်န့ၣ် ဒိးန့ၢ်ဘၣ်အဘျုးလီၤ.
c တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– တၢ်ဂီၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ဒီမါဝၤခံဂၤ အတၢ်အိၣ်မူအဂ့ၢ်တနီၤ. အဝဲသ့ၣ် စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖဲ ၁၉၆၀ နံၣ်ဘူးကလၢာ်အခါ.
d တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဖဲ ၁၉၈၀ နံၣ်န့ၣ်ဝၤတဂၤ ကွၢ်ထွဲဝဲအမါလၢ အအိၣ်တဆူၣ်ဘၣ် ဒီးအဖိမုၣ်ကွၢ်ထီၣ်အမဲာ်.
e တၢ်တဲဖျါထီၣ်တၢ်ဂီၤ အခီပညီ– ဒီးဆၢကတီၢ်ခဲအံၤ ပှၤဒီမါဝၤခံဂၤအံၤ က့ၤကွၢ်ကဒါက့ၤ အတၢ်ဂီၤလၢ အဝဲသ့ၣ် မၤယဟိဝၤယွၤ အတၢ်မၤ. ဒီးအဖိမုၣ် ဒီးအဟံၣ်ဖိဃီဖိစ့ၢ်ကီး ကွၢ်သကိးတၢ်ဂီၤဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်သိးသိးလီၤ.