ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ယွၤဟ့ၣ်နၤတဖၣ်

၁-၂. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၀:၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တဖၣ်အံၤလဲၣ်.

ယဟိဝၤယွၤမ့ၢ် ကစၢ်လၢ အသးအိၣ်ဟ့ၣ်တၢ်ညီတဂၤလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် တၢ်ဟ့ၣ်တနီၤလၢ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤန့ၣ်တက့ၢ်. အဝဲဟ့ၣ်လီၤပှၤ ဟီၣ်ခိၣ်လၢအဃံအလၤ လၢအမ့ၢ် ပတၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ် လၢအဂ့ၤကတၢၢ်, တ့လီၤန့ၢ်ပှၤ ခိၣ်နူာ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်​ ဒီးဟ့ၣ်လီၤပှၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံလၢ အလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်လီၤ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်အိၣ်တၢ်ဆိးအလီၢ်, ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကဆိကမိၣ်တၢ်ဒီးတဲတၢ် ဒီးမၤစၢၤပှၤ ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ်ထီၣ်ဘၣ်​ တၢ်သံကွၢ်လၢအရ့ဒိၣ်တဖၣ်​ အတၢ်စံးဆၢလီၤ.—ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၄၀:၅ တက့ၢ်.

^၂ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဟ့ၣ်သၢမံၤအံၤအဂ့ၢ်လီၤ. ပဆိကမိၣ်​ တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဂ့ၢ် ဒံးအါန့ၣ်​ ပတၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဒံးဒိၣ်ထီၣ်​ ဒီးပကအဲၣ်ဒိးမၤသးခု တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ယဟိဝၤယွၤသး ဒံးအါထီၣ်လီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၄:၁၁) တကးဒံးဘၣ်​ ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအဘၣ်​ တၢ်လံၣ်န့ၢ်လီန့ၢ်အီၤ လၢတၢ်သိၣ်လိကမၣ်​ လၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီ ကသ့အါထီၣ်လီၤ.

ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လၢ အလီၤဆီတဖျၢၣ်

၃. ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပအိၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ အလီၤဆီန့ၢ်ဒံး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်​ လၢအဂၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၃ ပမ့ၢ်ကွၢ် ကစၢ်ယွၤတ့လီၤဃာ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အိၣ်ဒီးအတၢ်ကူၣ်သ့ ထဲလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (ရိမ့ၤ ၁:၂၀; ဧ့ၤဘြံၤ ၃:၄) မူဖျၢၣ်လၢ အလဲၤတရံးမုၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲအါမး ဘၣ်ဆၣ်​ ဟီၣ်ခိၣ်လၢ ပအိၣ်တဖျၢၣ်အံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်လၢပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ အိၣ်မူဝဲသ့အဃိ အလီၤဆီန့ၢ်ဒံး ဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အဂၤတဖၣ်လီၤ.

၄. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ အဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကဘီလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ တ့ထီၣ်ဝဲန့ၣ်လဲၣ်.

^၄ ဟီၣ်ခိၣ်အံၤန့ၣ်​ ပထိၣ်သတြီၤအီၤဒီး ကဘီတဘ့ၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤသ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ကဘီတဘ့ၣ်လၢ အအိၣ်ပှဲၤဒီးပှၤကညီန့ၣ်​ လီၤဆီလိာ်အသးဒီး ဟီၣ်ခိၣ်အံၤလီၤ. အဒိ ပှၤလၢအအိၣ်လၢ ကဘီပူၤတဖၣ်​ မ့ၢ်ဘၣ်ထုးထီၣ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးထံလၢအနီၢ်ကစၢ်ဒၣ်ဝဲ ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တၢၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘၣ်အၢတဖၣ်​ လၢကဘီအချၢ မ့ၢ်တန့ၢ်ဘၣ်န့ၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အိၣ်မူဝဲ ကသ့ယံာ်ထဲလဲၣ်. တမ့ၢ်လၢ ကအိၣ်မူဘၣ်ဝဲ ယံာ်ယံာ်ထၢထၢဘၣ်. မ့မ့ၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ တၢ်သးသမူတဖၣ်​ အိၣ်ဝဲလၢ အကကွဲၢ်လၢအကထိလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်, တၢ်အီၣ်တၢ်အီ ဒီးထံတဖၣ်​ အိၣ်ဝဲလၢလၢလီၢ်လီၢ် ထီဘိလီၤ. ဒီးတၢ်ဘၣ်အၢတဖၣ်န့ၣ်​ အအိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဘၣ်ဆၣ်​ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ ဖျါဃံဖျါလၤ ဒီးပှၤအိၣ်ဝဲသ့ ထီဘိလီၤ. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ကဲထီၣ်အသး သ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်​ ဃုာ်ဒီးန့ဆၢၣ်​ အတၢ်လဲၤတရံးလၢ အကမၤကဆှီထီၣ်က့ၤတၢ်လီၤ. ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး န့ဆၢၣ်အတၢ်လဲၤတရံး လၢအဂ့ၤဒိၣ်မးခံခါ လၢအမ့ၢ် အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်ဒီးထံ အတၢ်လဲၤတရံး အဂ့ၢ်လီၤ.

၅. အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်​ အတၢ်လဲၤတရံးန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးခီဖျိလၢ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်​ တၢ်လဲၤတရံးအံၤအဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်​ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၅ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ကလံၤလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ ဒီးဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်​ လိၣ်ဘၣ်ဝဲလၢ အကအိၣ်မူအဂီၢ်လီၤ. ပှၤတယာ်ဝဲလၢ လၢတနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ တၢ်ဘၣ်တ့လၢ အအိၣ်ဒီးသးသမူတဖၣ်​ ကသါနုာ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်အါမးလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကသါထီၣ်က့ၤဝဲ ခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး လၢအမ့ၢ် ကလံၤဘၣ်အၢန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်န့ၣ်​ တလၢာ်ဝဲ နီတဘျီဘၣ်​ ဒီးခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး လၢအမ့ၢ်ကလံၤ “ဘၣ်အၢ” န့ၣ်တအိၣ်အါတလၢ နီတဘျီဘၣ်. တၢ်သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ကဲထီၣ်အသး သ့ဒ်လဲၣ်. ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲ တၢ်မုၢ်တၢ်ဘိ အကလုာ်ကလုာ် ဒ်သိးအကဟံးန့ၢ်ဝဲ ခၣ်ဘိၣ်ဒဲၣ်အီးစဲး ဒီးထုးထီၣ်ဝဲ အီးကစံၣ်ကၠ့ၣ်​ လၢပက ကသါအီၤအဂီၢ်လီၤ. အဃိဖဲ မၤတၢ် ၁၇:၂၄, ၂၅ န့ၣ်တဲဝဲလၢ “ယွၤ . . . ဟ့ၣ်ပှၤခဲလၢာ်အသးသမူ, ဒီးအသါ” လီၤ.

၆. ထံအတၢ်လဲၤတရံးန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးထံအတၢ်လဲၤတရံးတခါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢအမ့ၢ် “ယဟိဝၤယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်​ လၢအမ့ၢ်ထံအတၢ်လဲၤတရံး” တက့ၢ်.)

^၆ မ့ၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲတယံၤတဘူး ဒီးမုၢ်အဃိ ထံတဖၣ်​ တလီၤသံးကွံာ် မ့တမ့ၢ် တကဲထီၣ်​ ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ်ခဲလၢာ်ဘၣ်. ဟီၣ်ခိၣ်​ မ့ၢ်အိၣ်ဘူးအါထီၣ်​ ဒီးမုၢ်တစဲးန့ၣ်​ ထံတဖၣ်​ ကကလာ်ထီၣ်, ကကိၢ်သွး ဒီးတၢ်သးသမူတဖၣ်​ အိၣ်ဝဲတသ့ဘၣ်. ဒီးဟီၣ်ခိၣ်မ့ၢ်အိၣ်ယံၤထီၣ်ဒီး မုၢ်တစဲးန့ၣ်​ ထံတဖၣ်​ ကကဲထီၣ်​ ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ်​ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ်​ ကပှဲၤဒီး ထံခုၣ်ကိၣ်လိၣ်​ ဒီးမူခိၣ်ဖီတဖၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ ပာ်လီၤဝဲဟီၣ်ခိၣ်အလီၢ် ဘၣ်ဘၣ်အဃိ ထံအတၢ်လဲၤတရံး မၤတၢ်ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်​ ဒီးကဲဘျုးလၢ တၢ်သးသမူအဂီၢ်လီၤ. မုၢ်န့ၣ်မၤကိၢ်ထီၣ်ဝဲ ထံလၢပီၣ်လဲၣ်ပူၤ ဒီးလၢဟီၣ်ခိၣ်အမဲာ်ဖံးခိၣ်အဃိ ထံသဝံထီၣ်​ ဒီးကဲထီၣ်ဝဲတၢ်အၢၣ်လီၤ. တနံၣ်ဘၣ်တနံၣ်န့ၣ်​ မုၢ်မၤသဝံထီၣ်ဝဲထံန့ၣ်​ ကအိၣ်အါန့ၢ်ဒံး ထံလၢနိၣ်ပူၤ ခဲလၢာ်လီၤ. ထံတဖၣ်အံၤ သဝံထီၣ်​ ဒီးတချုးလၢ အစူၤလီၤကဒါက့ၤဒ်ထံ မ့တမ့ၢ် မူခိၣ်ဖီအသိးဒံးဘၣ်န့ၣ်​ အအိၣ်ဝဲလၢ တၢ်ဖးဖီ အသီတဆံဃၣ်ဃၣ်လီၤ. လၢခံန့ၣ်​ ထံတဖၣ်ယွၤလီၤက့ၤဝဲလၢ ထံကျိဒီးပီၣ်လဲၣ်ပူၤလီၤ. ဒီးထံလဲၤတရံး လၢကျဲဒ်န့ၣ်ထီဘိလီၤ. မ့ၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲ ထံအတၢ်လဲၤတရံးဒ်အံၤအဃိ လၢဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ ထံအိၣ်ဝဲထီဘိလီၤ. အဃိ ထံအတၢ်လဲၤတရံးတခါအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ယဟိဝၤယွၤ အိၣ်ဒီးတၢ်ကူၣ်သ့ ဒီးတၢ်စိတၢ်ကမီၤလီၤ.—ယိၤဘး ၃၆:၂၇, ၂၈; စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ၁:၇.

၇. ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပထံၣ်ဘၣ်အီၤဖဲ စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၅:၁၆ အပူၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၇ ဒ်သိးပကပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤအါထီၣ်​ ပဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်လၢ အဃံအလၤ ဒီးတၢ်အဂ့ၤလၢ အအိၣ်လၢအပူၤ ကိးမံၤဒဲးအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၁၅:၁၆ တက့ၢ်.) ပကဘၣ်ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤဝဲတဖၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ပကအဲၣ်ဒိး စံးဘျုးစံးဖှိၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ကိးနံၤဒဲး ခီဖျိလၢ တၢ်လၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤတဖၣ်အဃိလီၤ. ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ပဟီၣ်ခိၣ်ဖျၢၣ်အံၤ သ့ခီဖျိ တသ့ဖဲအသ့ ပမၤကဆှဲကဆှီ တၢ်လီၢ်လၢပအိၣ်အီၤတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပခိၣ်နူာ် လၢအလီၤကမၢကမၣ်

၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ လီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလဲၣ်.

^၈ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်တ့လီၤဃာ်အီၤ လီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဖဲနအိၣ်လၢ နမိၢ်အဟၢဖၢပူၤအခါ နခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ ဟဲဒိၣ်ထီၣ်​ ဒ်အဘၣ်တၢ်ရဲၣ်လီၤကျဲၤလီၤပာ်အီၤအသိး ဒီးကိးမံးနံးဒဲးန့ၣ်​ နခိၣ်နူာ်အစဲ(လ်)အသီ လၢအကထိတဖၣ်​ ဟဲအိၣ်ထီၣ်ဝဲလီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်တဖၣ်​ တယာ်ဝဲလၢ ပှၤလၢအဒိၣ်တုာ်ခိၣ်ပှဲၤတဖၣ်​ အခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးစဲ(လ်) လီၤဆီလၢအမ့ၢ် နူရိၣ်(န်) (neurons) အကကွဲၢ် ၁၀၀,၀၀၀ ဃၣ်ဃၣ်လီၤ. စဲ(လ်)သ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသးဒီး ကဲထီၣ်ဝဲပခိၣ်နူာ် လၢအတယၢၢ်ဃၢဝဲ ၃.၃ ဖီ(န်) (၁.၅ ကံလိကြဲၢ်) လီၤ. ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ ဘၣ်ဃးဒီး ပခိၣ်နူာ်မၤတၢ်လၢ ကျဲလၢအလီၤကမၢကမၣ်​ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

၉. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကကတိၤတၢ်န့ၣ်​ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်လဲၣ်.

^၉ ပအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပတဲတၢ်သ့န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်​ ဒိၣ်မးလီၤ. ဆိကမိၣ်ကွၢ် ဖဲပတဲတၢ်အခါ တၢ်မၤအသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်တက့ၢ်. ဖဲနတဲတၢ်ကတိၤ တဖျၢၣ်ဂ့ၤတဖျၢၣ်ဂ့ၤအခါ နခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ ကဘၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး နညၣ်ထူၣ်အခါ ၁၀၀ ဃၣ်ဃၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ နပျ့ၤ, နကိာ်ယူၢ်, နနိးဖံး, နခၣ်​ ဒီးနသးနါပှၢ်အပူၤလီၤ. ဒီးဒ်သိး နတဲတၢ်ကတိၤအဖျၢၣ်​ ကသီၣ်ၡဲၡဲအဂီၢ် နညၣ်ထူၣ်တဖၣ်အံၤန့ၣ်​ ကဘၣ်ဟူးဝဲ အဆၢကတီၢ်ဘၣ်ဘၣ်လီၤ. ဖဲ ၂၀၁၉ န့ၣ်ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ်​ တဲဝဲလၢ ပှၤဖိသၣ်အိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်သီတဖၣ်န့ၣ်​ ဖဲအဝဲသ့ၣ်နၢ်ဟူ တၢ်ကတိၤတဖျၢၣ်စုာ်စုာ်အခါ အဝဲသ့ၣ်သ့ၣ်ညါ ဒီးမၤဆၢက့ၤဝဲသ့လီၤ. ဒီးပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိအါဂၤ တူၢ်လိာ်ဝဲလၢ ပဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ပဟဲအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်​ ဃုာ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကသ့ၣ်ညါ ဒီးမၤလိသ့သးလၢ ကျိာ်တဖၣ်လီၤ. အဃိ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကကတိၤတၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်လၢ အဟဲလၢ ကစၢ်ယွၤအအိၣ်လီၤ.—၂ မိၤၡ့ ၄:၁၁.

၁၀. ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့တဲတၢ်န့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပတဲတၢ်သ့န့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအနာ်ဝဲ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်အသး တဆီဘၣ်တဆီ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ကစၢ်ယွၤတ့လီၤ တၢ်ခဲလၢာ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၉:၁; ၁ ပ့းတရူး ၃:၁၅) ပှၤလၢအဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီန့ၣ်​ တဲဝဲလၢ တၢ်သးသမူ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်န့ၣ်​ ဟဲကဲထီၣ်အသး လၢအကစၢ်ဒၣ်ဝဲလီၤ. ပသူလံာ်စီဆှံ ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလၢ တၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးပတဲနၢ်ပၢၢ်ပှၤဂၤလၢ ကစၢ်ယွၤအဂ့ၢ်သ့လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မ့ၢ်တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ်လၢ အတ့လီၤမူခိၣ်​ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပတဲနၢ်ပၢၢ် ပှၤလၢအသးအိၣ်​ သ့ၣ်ညါဝဲတဖၣ်သ့လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁၀၂:၂၅; ယၡါယၤ ၄၀:၂၅, ၂၆.

၁၁. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ အမ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်လဲၣ်.

^၁၁ ပအိၣ်ဒီး တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢ အလီၤကမၢကမၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပှၤကွဲးလံာ်ဖိတဂၤ တယာ်ဝဲလၢ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ကတိၢ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤ ပှဲၤသိးဒီး လံာ်ဖးဒိၣ်အဘ့ၣ်လၢ အကကွဲၢ် ၂၀ ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ခဲအံၤန့ၣ်​ ပှၤတယာ်ဝဲလၢ ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ အတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၢ် အါန့ၢ်အန့ၣ်ဒံးလီၤ. မ့ၢ်လၢပတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၢ်အဃိ ပအိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်​ လၢပကမၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

၁၂. ပလီၤဆီဒီး ဆၣ်ဖိကီၢ်ဖိတဖၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၂ လၢတၢ်ဘၣ်တ့ခဲလၢာ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအကျါ ထဲဒၣ်ပဝဲ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိတဖၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ အကဟံးန့ၢ်တၢ်မၤလိလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢပသ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ကဲထီၣ်သး လၢအပူၤကွံာ်တဖၣ်​ သ့အဃိလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ပသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်ဘျၢ လၢအဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ် ဒီးဆီတလဲ ပတၢ်ဆိကမိၣ်​ ဒီးတၢ်အိၣ်မူသ့ဝဲလီၤ. (၁ ကရံၣ်သူး ၆:၉-၁၁; ကလီးစဲ ၃:၉, ၁၀) တကးဒံးဘၣ်​ ပသိၣ်လိ ပသးလၢအသ့ၣ်ညါဒၣ်တၢ် ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး တၢ်အဘၣ်​ ဒီးတၢ်အကမၣ်သ့လီၤ. (ဧ့ၤဘြံၤ ၅:၁၄) ဒီးပပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်အဲၣ်, တၢ်သးကညီၤ ဒီးတၢ်ဒိသူၣ်ဒိသးသ့လီၤ. ဒီးပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်တီတၢ်လိၤသ့လီၤ.

၁၃. ဒ် စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၁, ၁၂ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဘၣ်ဃးဒီး ပတၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ်န့ၣ်​ ပကြၢးသူအီၤဒ်လဲၣ်.

^၁၃ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် တၢ်သ့တၢ်ဘၣ်လၢ ပကတိၢ်န့ၢ်တၢ် သ့ခီဖျိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်က့ၤ ဆၢကတီၢ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤတ့ၢ်ပှၤ ဒီးမၤမုာ်ထီၣ်က့ၤပှၤ ကိးဘျီဒဲးလီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ပကနာ်စ့ၢ်ကီးလၢ ခါဆူညါန့ၣ်​ အဝဲကမၤစၢၤပှၤလီၤ. (ဖး စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၇:၁၁, ၁၂ တက့ၢ်; စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၇၈:၄, ၇) တကးဒံးဘၣ်​ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်အံၤ သ့ခီဖျိ ပဂုာ်ကျဲးစၢး သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​ တၢ်လၢပှၤဂၤ မၤန့ၢ်လၢပဂီၢ် ဒီးပာ်ဖျါထီၣ်​ တၢ်စံးဘျုးစံးဖှိၣ်​ လၢအဝဲသ့ၣ်​ အဖီခိၣ်လီၤ. ပှၤဃုသ့ၣ်ညါတၢ်ဖိတဖၣ်​ တဲဝဲလၢ လီၤဂာ်လၢ ပှၤလၢအသးအိၣ်​ စံးဘျုးစံးဖှိၣ်တၢ်န့ၣ်​ အသးခုအါတစဲးလီၤ. ဒီးပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်အံၤန့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပကွၢ်လိမၤဒိး ယဟိဝၤယွၤ ဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ် တၢ်ဂ့ၢ်တနီၤလီၤ. အဒိ ယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ တိၢ်နီၣ်တၢ်န့ၢ်ခဲလၢာ် ဘၣ်ဆၣ်​ ပမ့ၢ်ပီၢ်ယၢ်လီၤပသးန့ၣ်​ အဝဲဃုထၢဝဲလၢ ကပျၢ်ကွံာ် ပတၢ်ကမၣ်​ ဒီးသးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၂၅:၇; ၁၃၀:၃, ၄) ဖဲပှၤဂၤ မၤဘၣ်ဒိပှၤ ဒီးအဃ့ဝံသးစူၤပှၤအခါ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ ပကမၤဒ်သိးဒီးအီၤလီၤ.—မးသဲ ၆:၁၄; လူၤကၣ်​ ၁၇:၃, ၄.

၁၄. ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤကသ့ဒ်လဲၣ်.

^၁၄ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ပခိၣ်နူာ်န့ၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်အီၤသ့ခီဖျိ ပသူပခိၣ်နူာ် လၢပကမၤလၤကပီၤ ပှၤလၢအဟ့ၣ်လီၤပှၤ ခိၣ်နူာ်တဂၤလီၤ. ပှၤတနီၤန့ၣ်​ သူအခိၣ်နူာ် လၢကပာ်လီၤ အနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ဘျၢ လၢဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အဘၣ်ဒီးတၢ်ကမၣ်န့ၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်လၢယဟိဝၤယွၤ တ့လီၤပှၤအဃိ ပကြၢးတူၢ်လိာ်လၢ ကစၢ်ယွၤအတၢ်ဘျၢန့ၣ်​ ဂ့ၤဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ပနီၢ်ကစၢ် အတၢ်ဘျၢလီၤ. (ရိမ့ၤ ၁၂:၁, ၂) ဖဲပအိၣ်မူဒ် ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဘျၢအသိးအခါ ပတၢ်အိၣ်မူပှဲၤဒီး တၢ်သူၣ်ခုသးခုလီၤ. (ယၡါယၤ ၄၈:၁၇, ၁၈) တကးဒံးဘၣ်​ ပသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဒ်သိးပကမၤလၤကပီၤ တၢ်ဘၣ်တ့ကစၢ် ဒီးမၤသးခုအီၤအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ကတိၤဒိ ၂၇:၁၁.

လံာ်စီဆှံ မ့ၢ်တၢ်ဟ့ၣ်​ လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်

၁၅. ယဟိဝၤယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အအဲၣ်ပှၤဒ်လဲၣ်.

^၁၅ ကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ လံာ်စီဆှံလီၤ. မ့ၢ်လၢကစၢ်ယွၤ အဲၣ်ပှၤအဃိ အဝဲမၢဝဲ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်​ ကွဲးဝဲလံာ်စီဆှံလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢဝဲ ပတၢ်သံကွၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်​ ခီဖျိလၢ လံာ်စီဆှံလီၤ. အဒိ အဝဲစံးဆၢ ပတၢ်သံကွၢ် ဒ်သိးဒီး ပဟဲအိၣ်ထီၣ်ဒ်လဲၣ်, ဒ်သိးပတၢ်အိၣ်မူ ကပှဲၤဒီး တၢ်သးခုအဂီၢ် ပကဘၣ်မၤဒ်လဲၣ်​ ဒီးခါဆူညါန့ၣ်​ ပအိၣ်ဒီး တၢ်မုၢ်လၢ် မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အဲၣ်ဒိးလၢ အဖိအလံၤခဲလၢာ် ကသ့ၣ်ညါဝဲ တၢ်သံကွၢ်တဖၣ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလီၤ. အဃိ လၢအပူၤကွံာ်အနံၣ်လၢ အကယၤတဖၣ်​ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ အဝဲထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်​ ပှၤပိာ်ခွါတဖၣ်​ လၢကကွဲးကျိာ်ထံဝဲ လံာ်စီဆှံလၢ ကျိာ်အါမးလီၤ. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ လံာ်စီဆှံ ဒီတဘ့ၣ်မ့ၢ်ဂ့ၤ တနီၤမ့ၢ်ဂ့ၤ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်အီၤလၢ ကျိာ် ၃,၀၀၀ ဘျဲၣ်သ့လီၤ. လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ မ့ၢ်လံာ်တဘ့ၣ်လၢ ပှၤကွဲးကျိာ်ထံအီၤ ဒီးပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤ အါကတၢၢ်လီၤ. ပှၤမ့ၢ်အိၣ်လၢ တၢ်လီၢ်တပူၤဂ့ၤတပူၤဂ့ၤ, ပှၤမ့ၢ်တဲကျိာ်မနုၤဂ့ၤမနုၤဂ့ၤ ပှၤအါဂၤန့ၣ်​ ဖးဘၣ်လံာ်စီဆှံ လၢအနီၢ်ကစၢ်အကျိာ်သ့လီၤ.—ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “လံာ်စီဆှံလၢ အၤဖြံၤကၤ အကျိာ်တဖၣ်” တက့ၢ်.

၁၆. ပမ့ၢ်ပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ လံာ်စီဆှံန့ၣ်​ ပကမၤထွဲ မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀ ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပပာ်လုၢ်ပာ်ပှ့ၤ လံာ်စီဆှံသ့ခီဖျိ ပဖးအီၤကိးနံၤဒဲး, ဆိကမိၣ်ထံ တၢ်လၢလံာ်စီဆှံ သိၣ်လိဝဲတဖၣ်​ ဒီးတသ့ဖဲအသ့ ပမၤထွဲအီၤန့ၣ်လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ ပပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပစံးဘျုးစံးဖှိၣ်​ ကစၢ်ယွၤသ့ခီဖျိ တသ့ဖဲအသ့ ပတဲဘၣ်ပှၤဂၤလၢ လံာ်စီဆှံအတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်န့ၣ်လီၤ.—စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၁:၁-၃; မးသဲ ၂၄:၁၄; ဖး မးသဲ ၂၈:၁၉, ၂၀ တက့ၢ်.

၁၇. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပတဲသကိး တၢ်ဟ့ၣ်မနုၤတဖၣ်​ အဂ့ၢ်လဲၣ်​ ဒီးလၢတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤန့ၣ်​ ပတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်လၢဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ဟ့ၣ်လၢအမ့ၢ် ဟီၣ်ခိၣ်, ပခိၣ်နူာ် လၢအလီၤကမၢကမၣ်​ ဒီးကစၢ်ယွၤ အကလုၢ်ကထါ လံာ်စီဆှံလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ကစၢ်ယွၤ ဟ့ၣ်လီၤပှၤ တၢ်ဟ့ၣ်လၢ ပထံၣ်အီၤလၢ ပမဲာ်ချံတသ့ဘၣ်တဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်ဟ့ၣ်လၢအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖၣ်အံၤလီၤ.