၁. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်န့ၢ်ပှၤ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

တယံာ်လၢၤဘၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီး ယဟိဝၤယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါအီၤသ့လီၤ. လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပဝဲကိးဂၤဒဲး ကထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်မၤအသးလၢ အရ့ဒိၣ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အစိအကမီၤဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢတနီၤ ကမၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ တဲဝဲလၢ စီၤပၤခံဂၤလၢအမ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ကဒုးလိာ်အသးလီၤ. ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဘူးကလၢာ်လံ. အဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ကဆဲးလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ခဲလၢာ်လီၤ.

၂. ဒ် ၁ မိၤၡ့ ၃:၁၅, လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ဖဲပမၤလိ ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်အခါ ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဂ့ၢ်အရ့ဒိၣ်မနုၤတဖၣ်လဲၣ်.

^၂ ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်ဖဲ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ အပူၤအဂီၢ် ပကဘၣ်သ့ၣ်နီၣ်ထီၣ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲထဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဒီးပဒိၣ်တဖၣ်လၢ အပၢဝဲထံကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အိၣ်အါအလီၢ် မ့တမ့ၢ် အမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ပမ့ၢ်ကွၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤ အနီၣ်ဂံၢ်အိၣ်ထဲတစဲးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ အဲၣ်ဒိးမၤနးမၤဖှီၣ်ဝဲ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤတဖၣ်လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ မုၣ်ကီၤလံၢ် ဒီးအတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤတဖၣ်​ အဝဲသ့ၣ်အတၢ်တိာ်ပာ်လၢ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ကမၤဟးဂီၤကွံာ် ပှၤလၢအမၤဝဲ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူးအတၢ်မၤတဖၣ်အဃိလီၤ. (ဖး ၁ မိၤၡ့ ၃:၁၅ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇; ၁၂:၁၇ တက့ၢ်.) ဒ်သိးပကနၢ်ပၢၢ် ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်အံၤ ကဘၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်နၢ်ပၢၢ် လံာ်စီဆှံ အတၢ်စံးပာ်လၢ အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.

၃. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ဒီးတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၃ ခဲအံၤပကတဲသကိး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅-၃၉ လီၤ. ဖဲပမၤလိအခါ ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ ဖဲ ၁၈၇၀ တုၤလၢ ၁၉၉၁ နံၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးပကသ့ၣ်ညါဘၣ်စ့ၢ်ကီး ဘၣ်ဃးဒီး ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤန့ၣ်​ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကြၢးဆီတလဲ ပတၢ်နၢ်ပၢၢ်တစဲးလဲၣ်. ဒီးတၢ်မၤလိ လၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀–၁၂:၁ ဒီးပကမၤဘၣ်ထီၣ်စ့ၢ်ကီး ပတၢ်နၢ်ပၢၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ တစဲးဖိလီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲ ၁၉၉၁ တုၤလၢ အၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်လီၤ. ဖဲနမၤလိ တၢ်မၤလိခံခါအံၤအခါ ကွၢ်ဃုာ်ဒီး တၢ်ဂီၤလၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “စီၤပၤတဖၣ်လၢ အထီဒါလိာ်အသး ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်” တက့ၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ အဆိကတၢၢ်န့ၣ်​ ပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး စီၤပၤခံဂၤလၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤအပူၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ပသ့ၣ်ညါနီၤဖး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ကသ့ဒ်လဲၣ်

၄. ဒ်သိးပကသ့ၣ်ညါနီၤဖး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအဂီၢ် တၢ်လၢအကမၤစၢၤပှၤ သၢမံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၄ လၢအခီၣ်ထံးန့ၣ်​ တၢ်လၢ “ကလံၤစိးအစီၤပၤ” ဒီး “ကလံၤထံးအစီၤပၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်အံၣ်စရ့ အကလံၤထံး ဒီးအကလံၤစိးန့ၣ်လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်​ သ့လဲၣ်. မ့ၢ်လၢ မူခိၣ်ကလူးတဂၤ တဲဘၣ်ဝံဒၤနံးယ့လးလၢ “ယဟဲဘိးဘၣ်သ့ၣ်ညါနၤလၢ တၢ်လၢအကဘၣ်​ နပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ မုၢ်နံၤကတၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၀:၁၄) ပှၤအံၣ်စရ့လးဖိ အကလုာ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် တုၤလၢ ခ.န ၃၃ ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံအနံၤလီၤ. စးထီၣ်ဖဲ နံၤအဝဲန့ၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်အါတက့ၢ်ဖဲ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၁၁ အပူၤန့ၣ်​ ဘၣ်ထွဲလိာ်အသးဒီး ခရံာ်အပျဲၢ်အဘီၣ်​ ဒီးတမ့ၢ် အံၣ်စရ့လး အကလုာ်ဘၣ်. (မၤတၢ် ၂:၁-၄; ရိမ့ၤ ၉:၆-၈; ကလၤတံ ၆:၁၅, ၁၆) ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်ဝဲအသိး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ဆီတလဲဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်လၢအတဆီတလဲဘၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲလီၤ. တၢတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ကပၢဝဲထံကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤပှၤဂီၢ်မုၢ် အိၣ်အါအလီၢ် မ့တမ့ၢ် ကမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ခံမံၤတမံၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ မၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ သးဟ့ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် ယွၤအမ့ၢ်အတီလီၤ. သၢမံၤတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤခံဂၤအံၤ ကဂုာ်တၢ်စိတၢ်ကမီၤ လၢတဂၤဒီးတဂၤ အဖီခိၣ်လီၤ.

၅. ဖဲ ခ.န ၁၀၀ တုၤလၢ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအိၣ်ဧါ, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၅ ဖဲ ခ.န ၁၀၀ အလီၢ်ခံန့ၣ်​ ခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ်​ နုာ်လီၤလၢ ခရံာ်ဖိတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်​ အမ့ၢ်အတီအပူၤ ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ သိၣ်လိဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်​ အတၢ်သိၣ်လိတဖၣ်​ ဒီးတသိၣ်လိ လံာ်စီဆှံအတၢ်မ့ၢ်တၢ်တီလၢၤဘၣ်. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်​ တုၤလၢ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်​ တအိၣ်လၢၤဘၣ်. ခရံာ်ဖိလၢအဘျၣ်တဖၣ်​ အါထီၣ်ဝဲဒ် နီၣ်စံစၣ်​ လၢစံာ်ပျီပူၤအသိးလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ မတၤတဖၣ်​ ကဲခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီလဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါနီၤဖးဘၣ်အီၤ ကီဒိၣ်မးလီၤ. (မးသဲ ၁၃:၃၆-၄၃) ဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ တဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဒီးစီၤပၤလၢ အပၢတၢ်ဖဲ ခ.န ၁၀၀ တုၤလၢ ၁၈၇၀ အတီၢ်ပူၤဘၣ်. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကမၤနးမၤဖှီၣ်ဝဲန့ၣ်​ တအိၣ်ဘၣ်.b ဘၣ်ဆၣ်​ ပသ့ၣ်ညါပာ်စၢၤလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ ကဟဲဖျါထီၣ်ကဒါက့ၤဖဲ ၁၈၇၀ အလီၢ်ခံလီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်.

၆. ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ စးထီၣ်ကရၢကရိထီၣ်ကဒီးအသး ဖဲလဲၣ်အဆၢကတီၢ်လဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၆ စးထီၣ်ဖဲ ၁၈၇၀ န့ၣ်ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ စးထီၣ်ကရၢကရိထီၣ်အသး ဒ်ပှၤတကရူၢ်အသိးလီၤ. ဖဲနံၣ်အဝဲန့ၣ်န့ၣ်​ ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံ အကရူၢ်တကရူၢ်လီၤ. ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးလၢ အဘူးဒီးအီၤတဖၣ်​ မၤတၢ်ဒ် ကလူး (ပှၤဆှၢတၢ်ကစီၣ်ဖိ) လၢအဘၣ်တၢ်တဲဆိပာ်စၢၤအီၤလၢအ “ကကတဲာ်ကတီၤကျဲ” တချုးလၢ မ့းၡံအၤအဘီအမုၢ် သူၣ်ထီၣ်အသးဒံးဘၣ်န့ၣ်လီၤ. (မၤလကံ ၃:၁) အဃိ ဖဲန့ၣ်အခါ ကစၢ်ယွၤ အတၢ်ကရၢကရိ အိၣ်ဖျါထီၣ်ကဒီးလီၤ. ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အကမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဝဲဧါ. ပကဆဲးကွၢ်သကိး တၢ်ဂ့ၢ်အံၤလီၤ.

ကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

၇. မတၤကဲဝဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤ တုၤလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်လဲၣ်.

^၇ ဖဲ ၁၈၇၀ နံၣ်န့ၣ်​ ဘြံးတၢၣ်​ ကဲထီၣ်ဘီမုၢ် အဒိၣ်ကတၢၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးအအိၣ်ဒီး သုးမုၢ်လၢ အဂံၢ်အဘါဆူၣ်ကတၢၢ်လီၤ. ဘီမုၢ်တဘ့ၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤဒ် တၢ်အနၢၤဖိတဘိလၢ အမၤနၢၤကွံာ် တၢ်အနၢၤအဝဲသၢဘိလီၤ. တၢ်အနၢၤသၢဘိန့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ ကီၢ်ဖြၣ်စ့ၣ်, စပ့ၣ်​ ဒီးနဲသၢၤလဲၤလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၇:၇, ၈) ဒီးဘြံးတၢၣ်န့ၣ်​ ကဲဝဲကလံၤထံးအစီၤပၤ တုၤလီၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီလီၤ. တချုးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ ကီၢ်အမဲရကၤမ့ၢ်ဝဲ ထံကီၢ်လၢ အထူးတီၤဒိၣ်ကတၢၢ်လၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢ ဒီးအစးထီၣ်မၤသကိးတၢ်ဒီး ဘြံးတၢၣ်လီၤ.

၈. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် ဒီတကတီၢ်အပူၤန့ၣ်​ မတဂၤကဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤလဲၣ်.

^၈ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ အမဲရကၤကီၢ်စၢဖှိၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်​ ဒုးသကိးတၢ် ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အဂံၢ်အဘါဆူၣ်ထီၣ်​ တုၤဒၣ်လဲာ် အဒိၣ်စိလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်လီၤ. ဒ်ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲအသိး စီၤပၤတဂၤအံၤ “အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်သုးမုၢ်ဖးဒိၣ်​ ဒီးဆူၣ်ဝဲလီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅) ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အတီၢ်ပူၤ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ လၢအဖီၣ်လိာ်သးစုအံၤ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤလီၤ.c မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ မတဂၤကဲထီၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်.

ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်

၉. ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်ကဒီး အခါဖဲလဲၣ်, ဒီး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဒ်လဲၣ်.

^၉ ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးတဖၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံကရူၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံတနံၣ်, ဘၣ်ဖဲ ၁၈၇၁ နံၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဟဲပၢၢ်ထီၣ်ကဒီးလီၤ. ဖဲနံၣ်အဝဲန့ၣ်​ အီတိ ဘီ ဘ့းစမးခ် မၤစၢၤဝဲဒ်သိး တၢ်လီၢ်တဘျုးတီၤ ကဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ကဲထီၣ်ကၠၢမနံၣ်အဘီမုၢ်လၢ အဂံၢ်ဆူၣ်လီၤ. စီၤပၤဝ့လ်ဟဲ တၢတဂၤ ကဲထီၣ်ကၠၢမနံၣ်အစီၤပၤ အဆိကတၢၢ်တဂၤ ဒီးအဝဲဃုထၢထီၣ်ဝဲ အီတိ ဘီ ဘ့းစမးခ် လၢကကဲခိၣ်ကဲနၢ်လၢ တၢ်ပၢတၢ်ပြးတခါအံၤအဂီၢ်လီၤ.d ဒ်တၢ်ဆၢကတီၢ် လဲၤပူၤကွံာ်အသိး ကၠၢမနံၣ်​ ဂုာ်ပၢဝဲ ထံကီၢ်တနီၤလၢ အအိၣ်ဝဲလၢ အၤဖြံၤကၤ ဒီးပစံးဖံး ပီၣ်လဲၣ်မိၢ်ပှၢ်လီၤ. ဒီးကၠၢမနံၣ်န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးန့ၢ်စိန့ၢ်ကမီၤ အါန့ၢ်ဒံး ဘြံးတၢၣ်လီၤ. (ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅ တက့ၢ်.) ကၠၢမနံၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ သုးမုၢ်လၢအဂံၢ်ဆူၣ်​ ဘူးကထဲသိးဒီး ဘြံးတၢၣ်ညါလီၤ. အဃိ ကၠၢမနံၣ်​ ပျၢ်လီၤဝဲအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ ဒ်သိးကဒုးဝဲ အဒုၣ်အဒါတဖၣ်လီၤ.

၁၀. ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅, ၂၆ ဟဲလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဒ်လဲၣ်.

^၁၀ ဝံဒၤနံးယ့လး တဲပာ်စၢၤစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ တၢ်ကမၤအသးဒီး ကၠၢမနံၣ်​ အဘီအမုၢ်ဒီး အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ “တဆၢထၢၣ်ဘၣ်ဝဲဘၣ်.” ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ “အဝဲသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ကကူၣ်တၢ်ထီဒါအီၤလီၤ. ဒီးပှၤလၢအအီၣ်ဝဲလၢ တၢ်အီၣ်ဝံၣ်ဒၣ်ဝဲတဖၣ်န့ၣ်​ ကမၤဟးဂီၤအီၤ” အဃိလီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅, ၂၆) လၢဒၤနံးယ့လးအစိၤန့ၣ်​ ပှၤလၢအအီၣ်​ “တၢ်အီၣ်ဝံၣ်ဒၣ်ဝဲတဖၣ်” န့ၣ်ပၣ်ဃုာ်ဒီး ပှၤခိၣ်ပှၤနၢ်လၢ “ဆၢထၢၣ်လၢ စီၤပၤအမဲာ်ညါ” န့ၣ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁:၅) ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ မတၤတဖၣ်လဲၣ်. အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ပှၤဒိၣ်ပှၤပှၢ်လၢ ကၠၢမနံၣ်​ အတၢ်ပၢတၢ်ပြးအပူၤ, သုးခိၣ်တဖၣ်​ ဒီးပှၤလၢအဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖးတၢ် ဘၣ်ဃးဒီး သုးတကပၤ လၢအမၤသကိးတၢ်ဒီးစီၤပၤ ဘူးဘူးတံၢ်တံၢ်န့ၣ်လီၤ. ခီဖျိတၢ်လၢ ပှၤဒိၣ်ပှၤပှၢ်တဖၣ်အံၤ မၤဝဲအဃိ စီၤပၤအတၢ်စိတၢ်ကမီၤ လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲ ဒီးလၢကၠၢမနံၣ်န့ၣ်​ တၢ်ပၢတၢ်ပြး ဟဲအိၣ်ထီၣ်​ လၢအသီတခါလီၤ.e တကးဒံးဘၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် ပာ်ဖျါထီၣ်စ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးစီၤပၤ ကဒုးလိာ်သးအဃိ တၢ်ကကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. အဒိ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ “အသုးမုၢ် လုၣ်ဘၢကွံာ်တၢ်, ဒီးပှၤကလီၤဃံၤ ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤအါဂၤလီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၆) ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲအသိး ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီန့ၣ်​ ကၠၢမနံၣ်အသုးဖိတဖၣ်​ “လီၤဃံၤ” ဒီးအဝဲသ့ၣ်အါဂၤ “ဘၣ်တၢ်မၤသံအီၤ” လီၤ.

၁၁. ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၁ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၇, ၂၈ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်လၢအကဟဲကဲထီၣ်အသး တချုးဖဲ ဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ စးထီၣ်ဒံးဘၣ်အခါန့ၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ “ကကတိၤတၢ်ကဘျံးကဘျၣ်လၢ စီၢ်နီၤခိၣ်တဖျၢၣ်ဃီအဃၢၤလီၤ.” ဒီးတဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤက “အိၣ်ဝဲဒီး တၢ်ထူးတၢ်တီၤဖးဒိၣ်” ညါလီၤ. ဒ်လံာ်စီဆှံ တဆၢအံၤ တဲဝဲအသိး တၢ်မၤအသးဒ်န့ၣ်လီၤ. ကၠၢမနံၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်တဲလိာ်အသးလၢ အဝဲသ့ၣ်လီကီဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ ဒုးလိာ်အသးဖဲ ၁၉၁၄ အခါပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ လံၣ်တၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ ၁၉၁၄ နံၣ်န့ၣ်​ ကၠၢမနံၣ်မ့ၢ် ထံကီၢ်လၢ အထူးတီၤကတၢၢ် ခံဘ့ၣ်တဘ့ၣ်​ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလီၤ. ဒ် ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၉, ၃၀ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ကၠၢမနံၣ်​ ဒုးတၢ်ဒီး ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ဒုးဝဲတနၢၤဘၣ်.

စီၤပၤတဖၣ်​ ဒုးဝဲကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်

၁၂. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်​ တၢ်ဒုးတၢတဘျီန့ၣ်​ ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၂ စးထီၣ်ဖဲ ၁၉၁၄ န့ၣ်စီၤပၤခံဂၤ ဆဲးဒုးလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤ ဒီးဒုးစ့ၢ်ကီးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်လီၤ. အဒိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုးတၢတဘျီ အတီၢ်ပူၤ ကၠၢမနံၣ်​ ဒီးဘြံးတၢၣ်အပဒိၣ်​ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤလၢ အတနုာ်လီၤကဲသုးတဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးအမဲရကၤ အပဒိၣ်​ ထၢနုာ်ဝဲ ပှၤလၢအတီခိၣ်ရိၤမဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤတဖၣ်​ လၢဃိာ်ပူၤလီၤ. တၢ်မၤအၢမၤနးအံၤ မၤလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇-၁၀ အပူၤလီၤ.

၁၃. ဖဲ ၁၉၃၀ အလီၢ်ခံ ဒီးဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီအတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၃ ဖဲ ၁၉၃၀ အလီၢ်ခံ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီန့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အၢအၢသီသီလီၤ. ဖဲနးစံၣ်ဖၤထံၤ ပၢဝဲကၠၢမနံၣ်အခါ ဟ့ၣ်တလၢး ဒီးအခ့အပှၤတဖၣ်​ တြီဃာ်ဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤလီၤ. ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤသံဝဲယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ၁,၅၀၀ ဃၣ်ဃၣ်​ ဒီးထၢနုာ်အဝဲသ့ၣ်​ လၢဃိာ်ပူၤ လၢအကထိတဖၣ်လီၤ. ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲ တၢ်မၤအသးတဖၣ်အံၤလီၤ. အဒိ အဝဲတဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ “ကမၤဘၣ်အၢ တၢ်အလီၢ်စီဆှံ” ဒီး “ကပာ်ကွံာ် တၢ်လုၢ်တနံၤဘၣ်တနံၤ” လီၤ. အဝဲမၤဝဲဒ်န့ၣ်ခီဖျိ တြီဃာ်ဝဲကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒ်သိးအသု တစံးထီၣ်ပတြၢၤ ယဟိဝၤယွၤအမံၤ လၢတၢ်သဘျ့အပူၤ တဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၀, ၃၁) ကၠၢမနံၣ်​ အခိၣ်အနၢ် ဟ့ၣ်တလၢးန့ၣ်​ အၢၣ်လီၤဝဲလၢ ကမၤသံဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်ခဲလၢာ် လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ကၠၢမနံၣ်အပူၤလီၤ.

ကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢအသီတဂၤ

၁၄. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ မတၤကဲထီၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၁၄ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဒီးအဝဲစးထီၣ်​ ပၢဝဲတၢ်လီၢ်အါတီၤလၢ အအိၣ်လၢ ကၠၢမနံၣ်​ အတၢ်ပၢဖီလာ်န့ၣ်လီၤ. ဒ်နးစံၣ်​ အပဒိၣ်ပပှၢ်လၢ အပၢတၢ်အၢအၢသီသီအသိး စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ မၤအၢမၤနးဝဲ ပှၤလၢအပာ်ဆိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ကစၢ်ယွၤလၢ နီၣ်ဂံၢ်တၢလၢ အတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်လီၤ.

၁၅. ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤအလီၢ်ခံ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၅ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီ ဝံၤတယံာ်ဘၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢအမ့ၢ် စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်​ မၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒ်ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လီၣ်ဖျါ ၁၂:၁၅-၁၇ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲအသိး ကလံၤစိးအစီၤပၤ တြီဃာ်ဝဲ ပတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒီးနီဟးထီၣ်ကွံာ်ဝဲ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢအကထိတဖၣ်​ လၢထံကီၢ်အပူၤလီၤ. ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်​ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ မုၢ်ကီၤလံၢ်လူလီၤဝဲ တၢ်မၤအၢမၤနးအ “ထံမိၢ်ပှၢ်” လၢကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အဖီခိၣ်​ ခီဖျိလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အမၤပတုာ် ကစၢ်ယွၤ အခ့အပှၤအတၢ်မၤ တန့ၢ်ဘၣ်.f

၁၆. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ မၤလၢပှဲၤဝဲ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၇-၃၉ ဒ်လဲၣ်.

^၁၆ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၇-၃၉ တက့ၢ်. ဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ “တပးကဲဘၣ်​ အပၢ်အကစၢ်တဖၣ်ဘၣ်.” အတပာ်ကဲဘၣ်ဝဲလၢ ကျဲဒ်လဲၣ်. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အဲၣ်ဒိးမၤလီၤမၢ်ကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါအဃိ အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ အစိအကမီၤ လၢပှၤဂၤအဖီခိၣ်လီၤ. ဒ်သိးအတၢ်တိာ်ပာ်အံၤ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်အဂီၢ် စးထီၣ်လၢ ၁၉၁၈ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အပဒိၣ်ပပှၢ် ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလၢ လၢကၠိန့ၣ်​ ပှၤကသိၣ်လိ တၢ်သိၣ်လိလၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤတအိၣ်ဘၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤအံၤ “မၤလၤကပီၤ တၢ်သုးမုၢ်အကစၢ်” လၢကျဲဒ်လဲၣ်. စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ သူစ့အါမး ဒ်သိးကမၤဒိၣ်ထီၣ်​ အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ ဒီးကထုးထီၣ်​ နယူချံယါ လၢအကထိတဖၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ အဂံၢ်ဘါ ကဆူၣ်ထီၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢခံကတၢၢ်န့ၣ်​ ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤ ခံဂၤလၢာ် အိၣ်ဒီးတၢ်စုကဝဲၤ လၢလၢပှဲၤပှဲၤလၢ အမၤသံ ပှၤလၢအကကွဲၢ်တဖၣ်​ သ့ဝဲန့ၣ်လီၤ.

စီၤပၤခံဂၤ မၤသကိးတၢ်

၁၇. “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤလၢ အမၤသယုၢ်တၢ်” န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ မၤသကိးတၢ် ဒ်သိးကမၤ တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်​ တမံၤအဂီၢ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်​ “ပာ်ထီၣ်​ တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤလၢ အမၤသယုၢ်တၢ်လီၤ.” (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၁) “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” န့ၣ်မ့ၢ်ဝဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢလီၤ.

၁၈. ဘၣ်မနုၤအဃိ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ် “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” လဲၣ်.

^၁၈ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ် “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤ” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢအတဲဝဲလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဃူတၢ်ဖိး လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ်န့ၣ်​ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးတခါအံၤသ့လီၤ. ဒီးဝံအတၢ်စံးပာ် တဲဝဲလၢ တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤအံၤန့ၣ်က “မၤသယုၢ်တၢ်” လီၤ. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ကထီဒါ ဒီးမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအကမၣ်လီၤ.—ကွၢ်တၢ်လွံၢ်နၢၣ်လၢ အခိၣ်တီမ့ၢ်ဝဲ “စီၤပၤတဖၣ်လၢ အထီဒါလိာ်အသး ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်” န့ၣ်တက့ၢ်.

ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတခါအံၤလဲၣ်

၁၉-၂၀. (က) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤတခါအံၤလဲၣ်. (ခ) တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၉ တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဝံဒၤနံးယ့လး အတၢ်စံးပာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤန့ၣ်​ လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဝဲဖဲ ၁၈၇၀ တုၤလၢ ၁၉၉၁ နံၣ်န့ၣ်လီၤ. အဃိ ပနာ်သ့သပှၢ်ကတၢၢ်လၢ ဝံအတၢ်စံးပာ်တခါအံၤလၢ အတလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်ဒံးဘၣ်​ အိၣ်တ့ၢ်တစဲးန့ၣ်​ ကလၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်​ သပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ.

^၂၀ ဖဲ ၁၉၉၁ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဟးဂီၤကွံာ်ဝဲအဃိ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မတဂၤမ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်. တၢ်မၤလိလၢခံတခါန့ၣ်​ ပကတဲသကိး တၢ်သံကွၢ်အံၤ အတၢ်စံးဆၢလီၤ.

၁-၂. လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

မုၢ်နံၤအခံကတၢၢ်တဖၣ်​ အကတၢၢ်ဘူးထီၣ်လံန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ တၢ်အုၣ်အသး အါန့ၢ်ဒံးလၢညါလီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူး ကမၤဟးဂီၤကွံာ် တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အထီဒါအဘီအမုၢ်န့ၣ်လီၤ. တချုးလၢ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲ ဒ်အံၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ကဆဲးဒုးလိာ်အသး ဒီးကဒုးဝဲ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ.

^၂ လၢတၢ်မၤလိအံၤအပူၤ ပကတဲသကိး ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ အအိၣ်ဖဲ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀–၁၂:၁ န့ၣ်လီၤ. ပကသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ မတဂၤမ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်​ ဒီးတၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပပာ်ပသးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်သ့လဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပနာ်သ့လၢ ယဟိဝၤယွၤ ကဒီသဒၢပှၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.

ကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢအသီတဂၤ

၃-၄. မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၃ ဖဲ ၁၉၉၁ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ လီၤပှီၢ်ကွံာ်ဝဲအဃိ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လၢ အအိၣ်လၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ အတၢ်ပၢဖီလာ်တဖၣ်​ ဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သဘျ့ တစိၢ်ဖိလီၤ. ဝံဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်သဘျ့အံၤလၢ “တၢ်မၤစၢၤတစဲးဖိ” လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၄) အဃိ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤဘၣ်တၢ် လၢတၢ်သဘျ့အပူၤ ဒီးဖဲထံကီၢ်တဖၣ်လၢ အအိၣ်ပာ်စၢၤလၢ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤအတၢ်ပၢအပူၤန့ၣ်​ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ အနီၣ်ဂံၢ်ဟဲအါထီၣ်ဝဲ တုၤလၢအကလီၢ်ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်လၢခံန့ၣ်​ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဒ်ပမၤလိဘၣ်လၢ တၢ်မၤလိလၢ အပူၤကွံာ်တခါအသိး ဒ်သိးတၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်​ ကကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ ကဘၣ်မၤဝဲ တၢ်သၢမံၤလီၤ. တၢတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ကပၢဝဲထံကီၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤပှၤဂီၢ်မုၢ် အိၣ်အါအလီၢ် မ့တမ့ၢ် ကမၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ခံမံၤတမံၤန့ၣ်​ ခီဖျိလၢ အဝဲသ့ၣ်​ မၤနးမၤဖှီၣ်​ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဃိ ကပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အဝဲသ့ၣ်​ သးဟ့ဝဲ ယဟိဝၤယွၤ လၢအမ့ၢ် ယွၤအမ့ၢ်အတီလီၤ. သၢမံၤတမံၤန့ၣ်​ စီၤပၤခံဂၤအံၤ ကဒုးလိာ်အသးလီၤ.

^၄ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲလၢ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ မ့ၢ်ဝဲကလံၤစိးအစီၤပၤ လၢမုၢ်မဆါတနံၤအံၤလဲၣ်. မ့ၢ်လၢ (၁) အဝဲသ့ၣ်​ ဒုးဝဲကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ခီဖျိတြီဃာ်ဝဲ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဒီးမၤအၢမၤနးဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါ လၢအကလီၢ်တဖၣ်လီၤ. (၂) တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်​ မၤဝဲတဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ အသးဟ့ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. (၃) အဝဲသ့ၣ်​ ဂုာ်ကျဲးစၢးဝဲဒ်သိး အစိအကမီၤ ကဒိၣ်န့ၢ်ဒံး ကလံၤထံးအစီၤပၤလၢအမ့ၢ် ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤလီၤ. ခဲအံၤပကတဲသကိး ဘၣ်ဃးဒီး ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ မၤဝဲတၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲသ့လၢ အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤလဲၣ်.

ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ဆဲးထီဒါလိာ်အသး

၅. ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀-၄၃ န့ၣ်တဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၅ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀-၄၃ တက့ၢ်. ဝံအတၢ်စံးပာ်တကူာ်အံၤ တဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အကတၢၢ်အဆၢကတီၢ်လီၤ. ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ “ကဒုး” လိာ်အသး ဖဲမုၢ်နံၤခံကတၢၢ် အဆၢကတီၢ် ဒီးကဒုးလိာ်အသး ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ.—ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀.

၆. စီၤပၤခံဂၤ ဒုးလိာ်အသး လၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၆ မ့ၢ်လၢကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ခံဂၤလၢာ်န့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးဒိၣ်စိဒိၣ်ကတၢၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါအဃိ အဝဲသ့ၣ်​ ဒုးလိာ်အသး တဂၤဒီးတဂၤလီၤ. အဒိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီဝံၤအလီၢ်ခံ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဒိၣ်စိဝဲ တၢ်လီၢ်အါတီၤလၢ အအိၣ်လၢ ကီၢ်ယူရပၤအပူၤလီၤ. အဃိ ကလံၤထံးအစီၤပၤ မၤသကိးတၢ်ဒီး ထံကီၢ်အဂၤတဖၣ်​ ဒ်သိးအကထီဒါဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤအဂီၢ်လီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ကရၢကရိအံၤန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ကိးအီၤလၢ န့ထိၤ (NATO) လီၤ. ကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိ အဂံၢ်အဘါကဆူၣ်ကတၢၢ် လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢအဂီၢ် အဝဲသ့ၣ်​ သူလၢာ်အစ့အါအါဂီၢ်ဂီၢ်လီၤ. ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဆီၣ်ထွဲဝဲ ကလံၤထံးအစီၤပၤအဒုၣ်အဒါ လၢတၢ်ဒုးတၢ်ယၤ လၢအၤဖြံၤကၤ, အ့ၡၢၣ်​ ဒီးလဲထၢၤ အမဲရကၤအပူၤလီၤ. ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤစ့ၢ်ကီး မၤဝဲဒ်န့ၣ်လီၤ. ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ အဂံၢ်ဆူၣ်ထီၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ ဒုးဝဲကလံၤထံးအစီၤပၤ ခီဖျိလၢ ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်​ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤလီၤ. စီၤပၤတဖၣ်အံၤ ဒုးလိာ်အသး ခီဖျိသူဝဲ ခီၣ်ဖၠူထၢၣ်​ အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ဒ်သိးကမၤဟးဂီၤ တဂၤဒီးတဂၤ အစံပွါယ့ ဒီးအတၢ်ပၢတၢ်ပြးန့ၣ်လီၤ. ဒ်ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဆိပာ်စၢၤဝဲအသိး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဆဲးဒုးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ.—ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၁.

ကလံၤစိးအစီၤပၤ နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ”

၇. “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၇ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၁ တဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ကနုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤလီၤ. ကီၢ်အဝဲအံၤန့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. လၢပျၢၤန့ၣ်​ ကီၢ်အံၤအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ကီၢ်အံၣ်စရ့လီၤ. ကီၢ်အံၣ်စရ့န့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖျါထီၣ်အီၤဒ် “ကီၢ်ခဲလၢာ်အဃံအလၤ” လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၂၀:၆) ထံကီၢ်တဘ့ၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲထံကီၢ်လၢ အလီၤဆီ ခီဖျိလၢ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အလီၢ်အိၣ်ဖဲန့ၣ်အဃိလီၤ. စးထီၣ်ဖဲ ခ.န ၃၃, ဘူၣ်ယဲၢ်ဆံအနံၤန့ၣ်​ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အံၤတမ့ၢ် တၢ်လီၢ်လီၤလီၤဆီဆီတတီၤ လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢလၢၤဘၣ်. ဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်. မ့ၢ်လၢဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အိၣ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါအဃိလီၤ. အဃိ မုၢ်မဆါတနံၤအံၤ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အတၢ်ဖံးတၢ်မၤတဖၣ်​ ဒ်သိးဒီး အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်ယဟိဝၤယွၤ ခီဖျိလၢ တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်​ ဒီးတၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤန့ၣ်လီၤ.

၈. ကလံၤစိးအစီၤပၤ နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤဒ်လဲၣ်.

^၈ လၢမုၢ်နံၤခံကတၢၢ်တဖၣ်အတီၢ်ပူၤ ကလံၤစိးအစီၤပၤ နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤ အဘျီတဖၣ်အဘျီလီၤ. အဒိ ဖဲနးစံၣ်​ ကၠၢမနံၣ်​ ကဲဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤအခါ လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီန့ၣ်​ အဝဲနုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤခီဖျိ မၤအၢမၤနး ဒီးမၤသံဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီဝံၤအလီၢ်ခံ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤဒီး နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤခီဖျိ မၤအၢမၤနး ဒီးနီဟးထီၣ်ကွံာ် ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် လၢထံကီၢ်အပူၤန့ၣ်လီၤ.

၉. ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤလၢကျဲဒ်လဲၣ်.

^၉ ပူၤကွံာ်တယံာ်ဒံးဘၣ်န့ၣ်​ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ နုာ်လီၤလၢ “ကီၢ်အိၣ်ဒီးအဃံအလၤ” အပူၤလီၤ. အဝဲသ့ၣ်နုာ်လီၤဝဲ လၢကျဲဒ်လဲၣ်. ဖဲ ၂၀၁၇ န့ၣ်ကီၢ်ရၢၡါ တြီဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ အတၢ်ဖံးတၢ်မၤဒီး ထၢနုာ်ဝဲ ပဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်ခွါတနီၤလၢ ဃိာ်ပူၤလီၤ. ဒီးအဝဲသ့ၣ်​ တြီစ့ၢ်ကီးဝဲ ပလံာ်ပလဲၢ်တဖၣ်​ ပၣ်ဃုာ်ဒီး ဟီၣ်ခိၣ်သီတၢ်ကွဲးကျိာ်ထံလံာ်စီဆှံ လီၤ. တကးဒံးဘၣ်​ အဝဲသ့ၣ်ဟံးန့ၢ်ဝဲ ပဝဲၤတြၢ်, ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်တဖၣ်​ ဒီးကဝီၤအဘျီၣ်ဒိၣ်တဖၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်ရၢၡါအပူၤလီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ ဖဲ ၂၀၁၈ န့ၣ်ပှၤပၢဆှၢတၢ်ကမံးတံာ် တဲဝဲလၢ ကီၢ်ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ မ့ၢ်ဘၣ်တၢ်မၤအၢမၤနးအီၤ အၢအၢသီသီ သနာ်က့ အဝဲသ့ၣ်တထီဒါ ဒီးတဂုာ်ကျဲးစၢးဆီတလဲ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် အဝဲသ့ၣ်ဂုာ်ကျဲးစၢး မၤပိာ်ထွဲဝဲ လံာ်စီဆှံအတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်​ လၢကဃ့ဘါထုကဖၣ်လၢ “ပဒိၣ်ပပှၢ်ခဲလၢာ်အဂီၢ်” လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကဆၢတဲာ်ဝဲလၢ အကဟ့ၣ်ပှၤ အခွဲးလၢ ပကဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်တၢ်လၢ တၢ်သဘျ့အပူၤဧါ တဟ့ၣ်ပှၤဘၣ်ဧါန့ၣ်လီၤ.—၁ တံၤမသ့း ၂:၁, ၂.

မ့ၢ်ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤကလံၤထံးအစီၤပၤ ကနၢၤဧါ

၁၀. မ့ၢ်ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤကလံၤထံးအစီၤပၤ ကနၢၤဧါ, တဲဖျါထီၣ်တက့ၢ်.

^၁၀ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ အအိၣ်လၢ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၀-၄၅ အပူၤန့ၣ်​ အါတက့ၢ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်အအဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ မၤကလံၤထံးအစီၤပၤ ကနၢၤန့ၣ်ဧါ. တအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ဒ်န့ၣ်ဘၣ်. မ့ၢ်လၢ ဖဲယဟိဝၤယွၤဒီး ယ့ၣ်ၡူးက မၤဟးဂီၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြး ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်အခါ ကလံၤထံးအစီၤပၤက “မူဒံးဝဲ” အဃိလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၉:၂၀) ဘၣ်မနုၤအဃိ ပတဲဒ်န့ၣ်သ့လဲၣ်. ဘၣ်ဃးဒီးတၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ ပကကွၢ်သကိး ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ လံာ်ဒၤနံးယ့လး ဒီးလံာ်လီၣ်ဖျါအပူၤလီၤ.

၁၁. ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၃-၄၅ အဲၣ်ဒိးတဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. (ကွၢ်တၢ်ဂီၤလၢ လံာ်ကုခိၣ်တက့ၢ်.)

^၁၁ ဖး ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၃-၄၅ တက့ၢ်. ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်တဒုလၢအမ့ၢ် ထူ, စ့, တိၢ်, ထးဒီးကပံာ်လီၤ. တၢ်ဂီၤတဒုအံၤ အက့ၢ်အဂီၤ တကူာ်ဘၣ်တကူာ်န့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြးလၢ အပၢတၢ်လၢ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤ အိၣ်အါအလီၢ်လီၤ. တၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်အံၤ တပၢတၢ်လၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီဘၣ်. ဒီးတၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်တဒုအံၤ အခီၣ်လၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲ ထးဒီးကပံာ် ဒီးအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ပၢတၢ်ပြး အလီၢ်ခံကတၢၢ်တခါ လၢအမ့ၢ် ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤန့ၣ်လီၤ. ဝံအတၢ်စံးပာ်အံၤ အဲၣ်ဒိးတဲဝဲလၢ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ ကပၢတၢ်တုၤလၢ ယွၤအဘီအမုၢ် မၤဟးဂီၤကွံာ် ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးခဲလၢာ် တစုန့ၣ်လီၤ.

၁၂. တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ အခိၣ်နွံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိ အရ့ဒိၣ်လၢ ပကဘၣ်သ့ၣ်ညါ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤလဲၣ်.

^၁၂ တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်စ့ၢ်ကီး တဲဖျါထီၣ်ဝဲ ဘီမုၢ်လၢအဒိၣ်စိဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ လၢအပၢဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်​ တဲဆိပာ်စၢၤဝဲလၢ တၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်အံၤ ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤဒ် တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ လၢအအိၣ်ဒီးအခိၣ်နွံဖျၢၣ်န့ၣ်လီၤ. ဒီးတၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ အခိၣ်နွံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်​ ဒိလီၤဝဲ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ လၢအဒိၣ်စိဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်လီၤ. မ့ၢ်လၢတၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ အခိၣ်လၢအသီတဖျၢၣ်​ တအိၣ်လၢၤဘၣ်အဃိ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤအခိၣ်​ နွံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်အံၤ ကပၢတၢ်တုၤလၢ ယ့ၣ်ၡူးဒီး အသုးမုၢ်သံၣ်ဘိလၢမူခိၣ်​ မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤ ဃုာ်ဒီးတၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ ဒီတဒုန့ၣ်လီၤ.b—လီၣ်ဖျါ ၁၃:၁, ၂; ၁၇:၁၃, ၁၄.

တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ကမၤတၢ်မနုၤလဲၣ်

၁၃-၁၄. “စီၤကိးအအိၣ်လၢ ကီၢ်မါကူး” န့ၣ်မ့ၢ်မတၤလဲၣ်​ ဒီးတၢ်မနုၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်အီၤ လၢကဒုးဝဲ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လဲၣ်.

^၁၃ ဝံယဃ့းစက့လး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ တချုးလၢ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤဒံးဘၣ်န့ၣ်​ တၢ်မနုၤ ကကဲထီၣ်အသးလဲၣ်န့ၣ်လီၤ. ဖျါလီၤဂာ်လၢ ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၀-၂၃; ဒၤနံးယ့လး ၂:၄၃-၄၅; ၁၁:၄၄–၁၂:၁ ဒီး လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၃-၁၆, ၂၁ န့ၣ်တဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်တမံၤဃီလီၤ. မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်​ သပှၢ်တၢၢ်န့ၣ်​ တၢ်မနုၤ ကဟဲကဲထီၣ်အသးလဲၣ်.

^၁၄ ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ စးထီၣ်အသးဝံၤ အလီၢ်ခံ တၢ်ဆၢကတီၢ် တတီၤတီၤန့ၣ်​ “စီၤပၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ချၢခဲလၢာ်” ကပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အသး ဒ်ပှၤတကရူၢ်အသိးလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၃, ၁၄; ၁၉:၁၉) လံာ်စီဆှံ ကိးဝဲပှၤတကရူၢ်အံၤလၢ “စီၤကိးအအိၣ်လၢ ကီၢ်မါကူး” လီၤ. (ယဃ့းစက့လး ၃၈:၂) ပှၤတကရူၢ်အံၤ ကဒုးဝဲကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ဒီးကဂုာ်ကျဲးစၢး မၤဟးဂီၤကွံာ်အဝဲသ့ၣ်​ ခဲလၢာ်လီၤ. တၢ်မနုၤ ကထိၣ်ဟူးထိၣ်ဂဲၤထီၣ်​ အဝဲသ့ၣ်လၢ ကမၤဝဲဒ်န့ၣ်အဂီၢ်လဲၣ်. ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်ဆၢကတီၢ်တခါအံၤန့ၣ်​ တၢ်မၢဖိယိၤဟၣ်​ တဲဝဲလၢ သူၣ်ဖးဒိၣ်​ ကလီၤဘၣ်​ ကစၢ်ယွၤ အဒုၣ်အဒါတဖၣ်လီၤ. သူၣ်ဖးဒိၣ်န့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်စံၣ်ညီၣ်အကစီၣ်​ လၢအဆူၣ်​ လၢကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်​ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤဝဲန့ၣ်လီၤ. ဒီးကမ့ၢ်လၢ တၢ်ကစီၣ်အံၤအဃိ စီၤကိးလၢကီၢ်မါကူး ကအဲၣ်ဒိးမၤဟးဂီၤ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် ခဲလၢာ်လီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၁၆:၂၁.

၁၅-၁၆. (က) ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၄, ၄၅ န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. (ခ) ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်အဂၤ လၢအပၣ်ဃုာ်လၢ စီၤကိးလၢကီၢ်မါကူးအကျါ ခဲလၢာ်န့ၣ်​ တၢ်ကမၤအသးဒီး အဝဲသ့ၣ်ဒ်လဲၣ်.

^၁၅ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်စံၣ်ညီၣ်အကစီၣ်​ ဒီးကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ကဘၣ်တၢ်ဒုးအီၤ လၢခံကတၢၢ်တဘျီန့ၣ်​ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ကမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤအသးတဖၣ်လၢ ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၄, ၄၅ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲန့ၣ်လီၤ. (ဖးတက့ၢ်.) ဝံဒၤနံးယ့လး တဲဝဲလၢ “တၢ်အကစီၣ်လၢ မုၢ်ထီၣ်ဒီးလၢကလံၤစိး” ကမၤ “ကဲၤထီၣ်” ကလံၤစိးအစီၤပၤအသး “ဆူၣ်ဆူၣ်ကလဲာ်” လီၤ. အဃိ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ကပာ်လီၤအသးလၢအက “မၤသယုၢ် ပှၤအါဂၤအသးလီၤ.” လီၤဂာ်လၢ “ပှၤအါဂၤ” န့ၣ်အဲၣ်ဒိးတဲဝဲ ယဟိဝၤယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ.c ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ဖဲအံၤန့ၣ်​ ဝံဒၤနံးယ့လး အဲၣ်ဒိးတဲဝဲဘၣ်ဃးဒီး ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် ကဘၣ်တၢ်ဒုးအီၤ လၢခံကတၢၢ်တဘျီအဂ့ၢ်န့ၣ်လီၤ.

^၁၆ ဖဲကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်အဂၤတဖၣ်​ ဒုးဝဲကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ် အဆၢကတီၢ် သ့တၢ်လၢာ်ကစၢ် ကသးဒိၣ်ထီၣ်တၢ်ဒိၣ်မး ဒီးအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုး ကစးထီၣ်ဝဲလီၤ. (လီၣ်ဖျါ ၁၆:၁၄, ၁၆) ဖဲန့ၣ်အဆၢကတီၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်အဂၤ လၢအပၣ်ဃုာ်လၢ စီၤကိးလၢကီၢ်မါကူးအကျါ ခဲလၢာ်န့ၣ်​ ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤဒီး “ပှၤတမၤစၢၤဘၣ်အီၤ နီတဂၤဘၣ်.”—ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၄၅.

၁၇. “တၢ်အခိၣ်ဖးဒိၣ်” မံၤက့လး လၢ ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁ တဲဝဲန့ၣ်​ မ့ၢ်မတၤလဲၣ်​ ဒီးအဝဲမၤဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်.

^၁၇ ဝံဒၤနံးယ့လး ဆဲးပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်ဂ့ၢ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤအီၤ ဒ်လဲၣ်​ ဒီးပကဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ဒီသဒၢ ဒ်လဲၣ်န့ၣ်လီၤ. (ဖး ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁ တက့ၢ်.) အဝဲအဲၣ်ဒိးတဲဝဲ တၢ်မနုၤလဲၣ်. မံၤက့လးန့ၣ်​ မ့ၢ်ဝဲပစီၤပၤယ့ၣ်ၡူး အမံၤလၢအဂၤတဖျၢၣ်လီၤ. ဖဲအဝဲကဲထီၣ်​ ယွၤအဘီအမုၢ်အစီၤပၤ လၢမူခိၣ်, စးထီၣ်လၢ ၁၉၁၄ န့ၣ်အဝဲ “အိၣ်ပှိၤ” ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ်လီၤ. တယံာ်လၢၤဘၣ်န့ၣ်​ အဝဲက “ဆၢထၢၣ်” ဖဲအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးလီၤ. အခီပညီမ့ၢ်ဝဲ အဝဲကမၤဟးဂီၤကွံာ် အဒုၣ်အဒါတဖၣ်​ ဖဲန့ၣ်လီၤ. တၢ်ဒုးအံၤန့ၣ်​ ကမ့ၢ်ဝဲ တၢ်မၤအသး အလီၢ်ခံကတၢၢ် လၢစီၤဒၤနံးယ့လး ကိးဝဲလၢ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်အကတီၢ်” လၢအနးကတၢၢ်လီၤ. တၢ်ဆၢကတီၢ်လၢ တချုးအၢ်မက့းဒိၣ်​ ဘၣ်ဒံးဘၣ်​ ဃုာ်ဒီးအၢ်မက့းဒိၣ်တၢ်ဒုးန့ၣ်​ စီၤယိၤဟၣ်ကိးဝဲလၢ “တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်” လီၤ.—လီၣ်ဖျါ ၆:၂; ၇:၁၄.

မ့ၢ်နမံၤကအိၣ်​ “ကွဲးအသးလၢလံာ်ပူၤ” ဧါ

၁၈. ခါဆူညါန့ၣ်​ တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ဘၣ်မနုၤအဃိ ပပာ်ပသးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်သ့လဲၣ်.

^၁၈ စီၤဒၤနံးယ့လး ဒီးစီၤယိၤဟၣ်ခံဂၤလၢာ် တဲဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ဖဲတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ ဒီးယ့ၣ်ၡူး ကမၤပူၤဖျဲး အခ့အပှၤတဖၣ်လီၤ. အဃိ ခါဆူညါန့ၣ်​ တၢ်မ့ၢ်ကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်ဂ့ၤဒ်လဲၣ်ဂ့ၤ ပပာ်ပသးမုာ်မုာ်ခုၣ်ခုၣ်သ့လီၤ. ဒီးစီၤဒၤနံးယ့လး တဲစ့ၢ်ကီးဝဲလၢ ပှၤလၢအပူၤဖျဲးတဖၣ်န့ၣ်​ မ့ၢ်ပှၤလၢအမံၤအိၣ်​ “ကွဲးအသးလၢလံာ်ပူၤ” လီၤ. (ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁) ဒ်သိး ပမံၤကအိၣ်​ “ကွဲးအသးလၢလံာ်ပူၤ” အဂီၢ် ပမၤတၢ်မနုၤကသ့လဲၣ်. ပကဘၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်လၢ ပနာ်ယ့ၣ်ၡူးလၢအမ့ၢ် ကစၢ်ယွၤအသိဖိလီၤ. (ယိၤဟၣ်​ ၁:၂၉) ဒီးပကဘၣ်ဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်ပသး ဆူကစၢ်ယွၤအအိၣ်​ ဒီးဒိးဘျၢထံလီၤ. (၁ ပ့းတရူး ၃:၂၁) တကးဒံးဘၣ်​ တသ့ဖဲအသ့ ပကဘၣ်ဆီၣ်ထွဲ ယွၤအဘီအမုၢ် ခီဖျိပမၤစၢၤပှၤဂၤဒ်သိး ကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ ယဟိဝၤယွၤအဂီၢ်လီၤ.

၁၉. ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ ပကြၢးမၤမနုၤလဲၣ်​ ဒီးဘၣ်မနုၤအဃိလဲၣ်.

^၁၉ ဆၢကတီၢ်ခဲအံၤန့ၣ်​ ပကဘၣ်မၤဂၢၢ်ကျၢၤထီၣ်​ ပတၢ်နာ်ယဟိဝၤယွၤ ဒီးအတၢ်ကရၢကရိလီၤ. ဒီးပကဘၣ်ဆီၣ်ထွဲ ယွၤအဘီအမုၢ်လီၤ. ပမ့ၢ်မၤဒ်န့ၣ်န့ၣ်​ ဖဲယွၤအဘီအမုၢ် မၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤအခါ ပကပူၤဖျဲးလီၤ.

အဆၢကတီၢ် ဝံအတၢ်စံးပာ်တဖၣ်​ လၢအအိၣ်လၢ တၢ်ဂီၤအံၤအပူၤန့ၣ်​ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ တၢ်မၤအသးတဖၣ်လၢ အဟဲကဲထီၣ်အသးလၢ တၢ်ဆၢကတီၢ်တကတီၢ်ဃီလီၤ. ဒီးတၢ်မၤအသးသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲလၢ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ “တၢ်အကတၢၢ်” အဆၢကတီၢ်လီၤ.—ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၄.

• 

  

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– လီၣ်ဖျါ ၁၁:၇; ၁၂:၁၃, ၁၇; ၁၃:၁-၈, ၁၂

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ” ပၢတၢ်လၢဟီၣ်ခိၣ်ချၢန့ၣ်​ အိၣ်လၢအနံၣ်လၢ အကထိတဖၣ်လံလီၤ. ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ အခိၣ်သၣ်ဃံ နွံဖျၢၣ်တဖျၢၣ်​ ကဘၣ်ဒိဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ လၢခံန့ၣ်​ အကဘျါက့ၤဒီး “ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ” ကပိာ်အခံလီၤ. မုၣ်ကီၤလံၢ် ကသူဝဲ တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤတဒုအံၤ ဒ်သိးက “ဒုးတၢ်ဒီး” ပှၤလၢ “အအိၣ်လီၤတဲာ်” လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဖဲထံလုၣ်ဘၢတၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ပၢတၢ်ပြးတဖၣ်လၢ အထီဒါယဟိဝၤယွၤန့ၣ်​ ပၢတၢ်လီၤ. ဒီးလၢအနံၣ်​ ၃,၀၀၀ ဘျဲၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ, ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး တၢတဘျီ အတီၢ်ပူၤန့ၣ်​ ဘြံးတၢၣ်အဘီအမုၢ် အဂံၢ်အဘါလီၤစၢ် ဖးဒိၣ်ညါလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲအမၤသကိးတၢ်ဒီး အမဲရကၤအခါ အဂံၢ်အဘါ ဆူၣ်ထီၣ်ကဒီးလီၤ. လီၤဆီဒၣ်တၢ် ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ မုၣ်ကီၤလံၢ်သူဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ပၢတၢ်ပြးခဲလၢာ် ဒ်သိးကမၤအၢမၤနးဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်အဂီၢ်လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၂၅-၄၅

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– ဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးကလံၤထံးအစီၤပၤ ဒုးလိာ်သး ဒ်သိးကဒိၣ်စိလၢ တဂၤဒီးတဂၤအဖီခိၣ်​ အဂီၢ်လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ကၠၢမနံၣ်​ ဒုးဝဲ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤလီၤ. ဒီးဖဲ ၁၉၄၅ န့ၣ်စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ စိဘံးယၢး ယူနံၤယၢၤ လီၤပှီၢ်ကွံာ်ဖဲ ၁၉၉၁ ဒီးလၢခံန့ၣ်​ ရၢၡါ ဒီးပှၤလၢအဖီၣ်လိာ်သးစုဒီးအီၤတဖၣ်​ ကဲထီၣ်ဝဲ ကလံၤစိးအစီၤပၤလီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ယၡါယၤ ၆၁:၁; မၤလကံ ၃:၁; လူၤကၣ်​ ၄:၁၈

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– တချုးဖဲ မ့းၡံအၤအဘီအမုၢ် အိၣ်သူၣ်ထီၣ်အသးဒံးဘၣ်အခါ ယဟိဝၤယွၤ ဆှၢလီၤဆိဝဲအ “ကလူး” လၢအမ့ၢ်ပှၤဆှၢတၢ်ကစီၣ်ဖိ ဒ်သိး “ကကတဲာ်ကတီၤကျဲ” အဂီၢ်လီၤ. အဃိ ပှၤဆှၢတၢ်ကစီၣ်အံၤ စးထီၣ်​ “စံၣ်တဲၤတဲလီၤ တၢ်သးခုအကစီၣ်လၢ ပှၤဖှီၣ်ဖိယာ်ဖိ” လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– စးထီၣ်ဖဲ ၁၈၇၀ န့ၣ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ် ခၠါ(ရ်)ထ့(စ်)ရးစၢၤ ဒီးအသကိးတဖၣ်​ မၤလိလံာ်စီဆှံဆူၣ်ဆူၣ်​ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်တၢ်လၢ လံာ်စီဆှံသိၣ်လိဝဲနီၢ်နီၢ်တဖၣ်လီၤ. ဒီးဖဲ ၁၈၈၁ န့ၣ်အဝဲသ့ၣ်​ သ့ၣ်ညါထီၣ်ဝဲလၢ ကစၢ်ယွၤအခ့အပှၤတဖၣ်​ ကဘၣ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်တၢ်လၢအရ့ဒိၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. အဃိ အဝဲသ့ၣ်ထုးထီၣ်ဝဲ လံာ်ဒ်သိးဒီး “ပလိၣ်ဘၣ်​ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်အဂၤ ၁,၀၀၀” (Wanted 1,000 Preachers) ဒီး “ဘၣ်တၢ်ဃုထၢထီၣ်လၢ ကစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်” (Anointed to Preach) လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– မးသဲ ၁၃:၂၄-၃၀, ၃၆-၄၃

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– ပိာ်ခွါတဂၤ ဖှံလီၤတၢ်ချံလၢ စံာ်ပူၤလီၤ. ဝံၤဒီးဒုၣ်ဒါတဂၤ ဟဲဖှံလီၤ နီၣ်စံစၣ်လၢ စံာ်ပူၤလီၤ. ဒီးနီၣ်စံစၣ်ဒိၣ်ဘၢဝဲ ဘုလီၤ. သနာ်က့ ဖဲတၢ်ကူးဘုအဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ဘုဒီးနီၣ်စံစၣ်​ ဘၣ်တၢ်နီၤဖးအီၤလီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– စးထီၣ်ဖဲ ၁၈၇၀ န့ၣ်ပသ့ၣ်ညါနီၤဖး ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီဒီး ခရံာ်ဖိအဘျၣ်​ သ့အါထီၣ်အါထီၣ်လီၤ. ဒီးဖဲတၢ်အကတၢၢ် အဆၢကတီၢ် ခရံာ်ဖိအမ့ၢ်အတီတဖၣ်​ ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အီၤ ဒီးအဝဲသ့ၣ်အိၣ်လီၤဆီဒီး ခရံာ်ဖိအဘျၣ်တဖၣ်လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ဒၤနံးယ့လး ၂:၃၁-၃၃, ၄၁-၄၃

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– တၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်လၢ အမ့ၢ်ထူ, စ့, တိၢ် ဒီးထးန့ၣ်​ အခီၣ်လၣ်မ့ၢ်ဝဲ ထးဒီးကပံာ်လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ကပံာ်န့ၣ်​ ဘၣ်တၢ်ဒိလီၤအီၤလၢ ပှၤကမျၢၢ်လၢ အအိၣ်လၢ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ အတၢ်ပၢဖီလာ်လၢ အပူထီၣ်ထီဒါဝဲ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်အံၤလီၤ. ခီဖျိလၢ ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤအဃိ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်အံၤ သူဝဲအစိအကမီၤ လၢာ်လၢာ်ဆ့ဆ့ တသ့ဘၣ်.

• 

  

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– မးသဲ ၁၃:၃၀; ၂၄:၁၄, ၄၅; ၂၈:၁၉, ၂၀

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– “ဘု” န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်အီၤလၢ “ဖီပူၤ” ဒီး “တၢ်အကုၢ်အပှၤလၢ အကလုၢ်တီ ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့” န့ၣ်ဘၣ်တၢ်ပာ်ထီၣ်အီၤဒ် “ပှၤဟံၣ်ဖိအခိၣ်” လီၤ. ဒီး “ဘီမုၢ်အတၢ်သးခုအကစီၣ်” န့ၣ်ကဘၣ်​ တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤအီၤလၢ “ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါ” လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဖဲ ၁၉၁၉ န့ၣ်တၢ်ပာ်ထီၣ်​ တၢ်အကုၢ်အပှၤလၢ အကလုၢ်တီ ဒီးအကူၣ်တၢ်သ့ လၢကတီခိၣ်ရိၤမဲဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အဂီၢ်လီၤ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ လံာ်စီဆှံကၠိဖိတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ် ဒံးယံာ်ဒံးအါထီၣ်လီၤ. ဒီးမုၢ်မဆါတနံၤအံၤ ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ထံကီၢ်အဘ့ၣ်​ ၂၀၀ ဘျဲၣ်ဒီး ထုးထီၣ်ဝဲ လံာ်လဲၢ်လၢ အဒိးသန့ၤထီၣ်သးလၢ လံာ်စီဆှံအပူၤ လၢကျိာ် ၁,၀၀၀ ဘျဲၣ်ညါလီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ဒၤနံးယ့လး ၁၂:၁၁; လီၣ်ဖျါ ၁၃:၁၁, ၁၄, ၁၅

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤတဒုလၢ အအိၣ်ဒီး အနၢၤခံဘိန့ၣ်​ တီခိၣ်ရိၤမဲဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ” တဒုလၢအအိၣ်ဒီး အခိၣ်နွံဖျၢၣ်​ “အဂီၤ” ဒီးဟ့ၣ်အီၤ “သးသမူ” လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ လၢအဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီးဒိၣ်စိလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ တီခိၣ်ရိၤမဲဒီး ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ ဘီမုၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးကရၢလီၤ. ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ဆီၣ်ထွဲအီၤလီၤ. မ့မ့ၢ် ကလံၤစိးအစီၤပၤန့ၣ်​ နုာ်လီၤမၤသကိးတၢ်ဒီး တၢ်ကရၢကရိအံၤ ထဲလၢ ၁၉၂၆ တုၤလီၤလၢ ၁၉၃၃ န့ၣ်လီၤ. ဒ်ပှၤနာ်ဝဲလၢ ဘီမုၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးကရၢ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ သ့အသိး ပှၤနာ်ဝဲလၢ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ မၤဝဲဒ်န့ၣ်ကသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ်တခါဧိၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့လီၤ.

• 

  

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ဒၤနံးယ့လး ၈:၂၃, ၂၄

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– စီၤပၤလၢအလီၤပျံၤလီၤဖုးတဂၤ “ကမၤဟးဂီၤ” တၢ်လီၤလီၤဆီဆီလီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ လၢအဖီၣ်လိာ်သးစု ဒီးဒိၣ်စိလၢဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်န့ၣ်​ မၤသံပှၤအါဂၤဒီး မၤဟးဂူာ်ဟးဂီၤတၢ် အါမးလီၤ. အဒိ ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီန့ၣ်​ အမဲရကၤ လဲၤတၢၤလီၤဝဲ နယူချံယါမ့ၣ်ပိၢ်ခံဖျၢၣ်လၢ ဘြံးတၢၣ်ဒီးအမဲရကၤ အဒုၣ်အဒါ အထံကီၢ်တဘ့ၣ်လီၤ. တၢ်စုကဝဲၤတခါအံၤ မၤဟးဂီၤတၢ် အါန့ၢ်ဒံး တၢ်စုကဝဲၤအဂၤ လၢညါတဖၣ်လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ဒၤနံးယ့လး ၁၁:၃၁; လီၣ်ဖျါ ၁၇:၃, ၇-၁၁

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ “ဂီၤဆှုၣ်ကလာ်” တဒုလၢအအိၣ်ဒီးနၢၤ အဘိတဆံန့ၣ်​ ဟဲထီၣ်လၢ တၢ်ယိာ်အပူၤ ဒီးအမ့ၢ်ဝဲ စီၤပၤဃိးဂၤတဂၤလီၤ. လံာ်ဒၤနံးယ့လး ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ စီၤပၤတဂၤအံၤဒ် “တၢ်သးဘၣ်အၢတမံၤလၢ အမၤသယုၢ်တၢ်” န့ၣ်လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဖဲဟီၣ်ခိၣ်တၢ်ဒုး ခံဘျီတဘျီန့ၣ်​ ဘီမုၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးကရၢ လီၤမၢ်ကွံာ်ဝဲလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်ဒုးဝံၤအလီၢ်ခံ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ဘၣ်တၢ် “ပာ်ထီၣ်” အီၤလၢအလီၢ်လီၤ. ဒ်ပှၤနာ်ဝဲလၢ ဘီမုၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်သးကရၢ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်​ သ့အသိး ပှၤနာ်ဝဲလၢ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ မၤဝဲဒ်န့ၣ်ကသ့စ့ၢ်ကီးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ နီၢ်ကီၢ်န့ၣ်​ ထဲဒၣ်ယွၤအဘီအမုၢ်တခါဧိၤ ဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်သ့လီၤ. ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢ ကထီဒါဝဲတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလီၤ.

• 

  

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ၁ သ့းစၤလနံ ၅:၃; လီၣ်ဖျါ ၁၇:၁၆

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကတဲဝဲလၢ “တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤ” အိၣ်ဝဲလီၤ. ဒီးတၢ် “အနၢၤဆံဆဲၣ်ဘိ” ဒီး “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ” ကထီဒါဝဲ “ဃဲသဲမုၣ်” ဒီးကမၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤလီၤ. ဝံၤဒီး ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကဘၣ်တၢ်မၤဟးဂီၤကွံာ်အီၤလီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ်​ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်​ ကတဲဝဲလၢ အဒုးအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီး တၢ်ဂၢၢ်တၢ်ကျၢၤလၢ ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဘ့ၣ်ညါလီၤ. ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်လၢ အဆီၣ်ထွဲမၤစၢၤဝဲ ဘီမုၢ်စၢဖှိၣ်ကရၢန့ၣ်​ ကမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါကမၣ်တဖၣ်လီၤ. ဖဲန့ၣ်န့ၣ်​ တၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်​ ကစးထီၣ်အသးလီၤ. ဒီးတၢ်နးတၢ်ဖှီၣ်ဖးဒိၣ်အံၤ ကကတၢၢ်ဝဲဖဲ ယ့ၣ်ၡူးမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ဟီၣ်ခိၣ်အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ခဲလၢာ်လၢ အၢ်မက့းဒိၣ်လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၁, ၁၄-၁၇; မးသဲ ၂၄:၃၁

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– စီၤကိး ကလဲၤထီၣ်ဆူ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ် အတၢ်လီၢ်လီၤ. ဝံၤဒီး မူခိၣ်ကလူးတဖၣ်​ ကဒုးအိၣ်ဖှိၣ်ရိဖှိၣ်​ ပှၤလၢအဘၣ်တၢ် “ဃုထၢအီၤတဖၣ်” လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ကလံၤစိးအစီၤပၤ ဒီးပဒိၣ်ပပှၢ်အဂၤတဖၣ်န့ၣ်​ ကထီဒါဝဲ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. ဖဲအဝဲသ့ၣ်​ စးထီၣ်ထီဒါတၢ် ဝံၤအလီၢ်ခံ တၢ်ဆၢကတီၢ်တတီၤတီၤန့ၣ်​ ပှၤဘၣ်တၢ်ဒိးဖှူအီၤလၢ အအိၣ်လီၤတဲာ်တဖၣ်​ ကဘၣ်တၢ်ပာ်ဖှိၣ်ထီၣ်အီၤဆူမူခိၣ်လီၤ.

• 

  လံာ်စီဆှံအဆၢ– ယဃ့းစက့လး ၃၈:၁၈-၂၃; ဒၤနံးယ့လး ၂:၃၅, ၄၄, ၄၅; လီၣ်ဖျါ ၆:၂; ၁၆:၁၄, ၁၆; ၁၇:၁၄; ၁၉:၂၀

  ဝံအတၢ်စံးပာ်– “ပှၤလၢအဆ့ၣ်နီၤ” လၢ “ကသ့ၣ်ဝါ” အလိၤတဂၤန့ၣ်​ “ကမၤနၢၤတၢ်” တုၤအဝံၤတစု ခီဖျိမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ စီၤကိး ဒီးအသုးမုၢ်သံၣ်ဘိတဖၣ်လီၤ. “တၢ်ဒူတၢ်ဃိၤ” န့ၣ်က “ဘၣ်တၢ်တ့ၢ်လီၤကွံာ်အီၤ . . . ဆူနိၣ်မ့ၣ်အူ” အပူၤ ဒီးလၢၢ်ဖးဒိၣ်တဖျၢၣ်​ ကမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ တၢ်ဂီၤဖးဒိၣ်တဒုန့ၣ်လီၤ.

  တၢ်လၢထီၣ်ပှဲၤထီၣ်– ယွၤအဘီအမုၢ်အစီၤပၤ ယ့ၣ်ၡူးန့ၣ်​ ကဒီသဒၢဝဲ ကစၢ်ယွၤ အပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. အဝဲဒီးပှၤလၢအပၢဃုာ်တၢ်ဒီးအီၤ ၁၄၄,၀၀၀ ဒီးမူခိၣ်ကလူးတဖၣ်​ ကမၤဟးဂီၤကွံာ်ဝဲ ပဒိၣ်ပပှၢ်တဖၣ်လၢ အထီဒါ ကစၢ်ယွၤအပှၤဂီၢ်မုၢ်လီၤ. ဒီးမုၣ်ကီၤလံၢ် အတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤ ကကတၢၢ်ကွံာ်ဝဲ ဖဲန့ၣ်လီၤ.