ယဃုတၢ်သးခုအနီၢ်ကီၢ် လၢယတၢ်အိၣ်မူအပူၤ

ယအိၣ်ဖျဲၣ်ထီၣ်ဖဲ ၁၉၄၈ လၢကီၢ်နဲသၢၤလဲၤ. လၢခံတနံၣ်န့ၣ်​ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤအိၣ်က့ၤလၢ စၤအိ ဖီလိၤ, လၢကီၢ်ဘြၣ်စ့(လ်). ယမိယပါန့ၣ်​ လဲၤထီၣ်ဝဲ သရိာ်ထီဘိ ဒီးဒ်ဟံၣ်ဖိဃီဖိတဒူၣ်အသိး ဖဲပအီၣ်ဟါတၢ်အီၣ်ဝံၤအခါ ပဖးသကိး လံာ်စီဆှံထီဘိ. လၢခံဖဲ ၁၉၅၉ န့ၣ်​ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ လဲၤအိၣ်က့ၤလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ လၢတၢ်လီၢ် မါစဲၤခၠူစဲး အပူၤလီၤ.

ယပါန့ၣ်​ မၤတၢ်ဆူၣ်မးလၢ ကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိ ဃိးဂၤအဂီၢ်. အဝဲမၤတၢ်အမၠိမၠိ, အမၤတၢ်ဒ် ပှၤဆါတၢ်ပှ့ၤတၢ်, ပှၤတ့ကျဲ ဒီးအမၤတၢ်လၢ ကဘီယူၤလၢ အလဲၤလၢ ထံဂၤကီၢ်ဂၤ အခီပနံာ်တခါ. ဖဲပပၢ်မၤတၢ်လၢ ကဘီယူၤသန့အခါ ပဟံၣ်ဖိဃီဖိဒီတဒူၣ်န့ၣ်​ ပဟးဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်အါတီၤ အဃိ ပသးခုညါ.

ဖဲယထီၣ်တီၤထီကၠိအခါ ယဆိကမိၣ်ဘၣ်ထီဘိလၢ ‘ယမ့ၢ်ဒိၣ်ထီၣ်န့ၣ်​ ယကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.’ ယသကိးတနီၤန့ၣ်​ ပာ်လီၤသးလၢ ကလဲၤထီၣ်ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ဒီးအဂၤတနီၤန့ၣ်​ အဲၣ်ဒိးလဲၤကဲသုး. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့မ့ၢ်ယၤဒု ယတအဲၣ်ဒိး လဲၤကဲသုးဘၣ်, မ့ၢ်လၢ ယတအဲၣ်ဒိး အ့ၣ်လိာ်ဆိးက့လိာ်သး ဒီးဒုးတၢ်ဘၣ်. အဃိ ဒ်သိးဒီး ယတကဲဘၣ်​ သုးတဂ့ၤအဂီၢ် ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကလဲၤထီၣ်​ ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ. တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤအီၤ အဒိၣ်ကတၢၢ်န့ၣ်​ ယအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤပှၤဂၤ. ဒီးယဆိကမိၣ်လၢ ယမ့ၢ်မၤစၢၤပှၤဂၤန့ၣ်​ ယတၢ်အိၣ်မူ ကပှဲၤဒီးတၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်.

ဖဲယထီၣ်​ ဖၠၣ်စိမိၤကၠိအခါ

ခီဖျိလၢယအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါလၢ သးသမူဟဲကဲထီၣ်အသး ဒ်လဲၣ်​ အဃိ လၢဖၠၣ်စိမိၤကၠိန့ၣ်​ ယမၤလိ တၢ်ဃုသ့ၣ်ညါ ပှၤကညီအဂ့ၢ်ပီညါ (anthropology). ပှၤသိၣ်လိပှၤ ဘၣ်ဃးဒီး သးသမူအတၢ်လဲလိာ်သး တဆီဘၣ်တဆီ ဒီးပှၤအဲၣ်ဒိးလၢ ပကတူၢ်လိာ်အီၤ ဒ်အမ့ၢ်တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအသိးလီၤ. ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲသ့ၣ်​ အတၢ်သိၣ်လိတနီၤန့ၣ်​ အတၢ်အုၣ်သး လီၤတံၢ်လီၤဆဲး တအိၣ်ဘၣ်. အိၣ်ဒၣ်​ နဘၣ်နာ်မူသူအီၤလီၤ.

လၢကၠိန့ၣ်​ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤန့ၣ်​ ပှၤတသိၣ်လိပှၤဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ပှၤသိၣ်လိပှၤလၢ ဒ်သိးပမၤတၢ် ကကဲထီၣ်လိၣ်ထီၣ်အဂီၢ် ပကဘၣ်မၤ တၢ်ကိးမံၤဒဲးလၢ ပမၤအီၤသ့. ဖဲယရ့လိာ်သးဒီး ယသကိး, ယလဲၤလၢ ဖၤထံၤ ဒီးယသူကသံၣ်မူၤဘှီးတနီၤ အခါန့ၣ်​ ယသးခု. ဘၣ်ဆၣ်​ ယတၢ်သးခုန့ၣ်​ တအိၣ်ဒီးယၤဖးယံာ်ဘၣ်. အဃိ ယဆိကမိၣ်ဘၣ်လၢ ‘တၢ်အိၣ်မူန့ၣ်​ မ့ၢ်ဒ်အံၤလီၤဧါ.’

လၢခံယလဲၤသုးလီၢ်လၢ ဝ့ၢ်ဘီစထၢး ဒီးယလဲၤထီၣ်ဝဲ ဖၠၣ်စိမိၤကၠိဖဲန့ၣ်. ဒ်သိး ယဟ့ၣ်ယကၠိလဲ ကန့ၢ်အဂီၢ် ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါ ကၠိပျၢ်အဆၢကတီၢ်န့ၣ်​ ယမၤတၢ် ဒီးဖဲန့ၣ်ယထံၣ်လိာ်သးဒီး ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ အဆိကတၢၢ် တဘျီလီၤ. ယသကိးလၢ တၢ်မၤလီၢ်တဂၤ တဲပၠးယၤ ဝံအတၢ်စံးပာ်လၢ ဘၣ်ဃးဒီး “တၢ်ကဆၢအလီၢ်နွံဘျီ” လၢအအိၣ်လၢ ဒၤနံးယ့လး အဆၢဒိၣ်​ ၄ အပူၤ. ဒီးအဝဲၡဲပၠးယၤလၢ ပအိၣ်မူဘၣ်လၢ မုၢ်နံၤခံကတၢၢ်အတီၢ်ပူၤလံ. (ဒၤနံးယ့လး ၄:၁၃-၁၇) ယသ့ၣ်ညါလီၤယသးလၢ ယမ့ၢ်ဆဲးတဲသကိး လံာ်စီဆှံဒီးအီၤ ဒီးနာ်တၢ်လၢ ယမၤလိဘၣ်တဖၣ်န့ၣ်​ ယကဘၣ်ဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူ. ယတအဲၣ်ဒိး ဆီတလဲ ယတၢ်အိၣ်မူဘၣ်အဃိ တသ့ဖဲအသ့ ယဂုာ်ကျဲးစၢး ဟးဆှဲးအီၤ.

လၢဖၠၣ်စိမိၤကၠိန့ၣ်​ ယထီၣ်တၢ်မၤလိလၢ ကမၤစၢၤယၤဒ်သိးဒီး ယကလဲၤမၤ မုာ်သးမၤကလီတၢ်မၤ လၢကလံၤထံး အမဲရကၤအဂီၢ်. ယဆိကမိၣ်လၢ ယမ့ၢ်မၤစၢၤဘၣ်​ ပှၤလၢအလိၣ်ဘၣ်​ တၢ်မၤစၢၤနီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ ယကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခုအနီၢ်ကီၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ယမ့ၢ်မၤဒ်အံၤ သနာ်က့ ယတဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးခု အနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. အဃိ ယသးဟးဂီၤဝဲဒိၣ်မး ဒီးဖဲယထီၣ်ကၠိဝံၤတဝာ်အခါ ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢ ဖၠၣ်စိမိၤကၠိ.

ဖဲယလဲၤလၢ ထံယံၤကီၢ်ယံၤအခါ ယဆဲးဃု တၢ်သးခုအနီၢ်ကီၢ်ဒံး

ဖဲ လါမ့ၤ, ၁၉၇၀ န့ၣ်​ ယလဲၤအိၣ်က့ၤလၢ အဲၤစထၢၤတဲ, လၢကီၢ်နဲသၢၤလဲၤ ဒီးယမၤတၢ်လၢ ကဘီယူၤခီပနံာ် လၢယပါမၤတ့ၢ်ဝဲတခါန့ၣ်. ခီဖျိလၢ ယမၤတၢ်မၤတခါအံၤအဃိ ယလဲၤဘၣ်လၢ တၢ်လီၢ်ဖးယံၤ ဒ်သိးဒီး ထံကီၢ်လၢအအိၣ်လၢ အၤဖြံၤကၤ, အမဲရကၤ, ယူရပၤ ဒီးကီၢ်အ့ၡၢၣ်အပူၤတဖၣ်. တယံာ်ဘၣ်ဒီး ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ထံကီၢ်လၢ ယလဲၤတုၤဘၣ်​ တဘ့ၣ်ဂ့ၤတဘ့ၣ်ဂ့ၤန့ၣ်​ ထံၣ်ဘၣ်ဒီး တၢ်ကီတၢ်ခဲဖးဒိၣ်​ ဒီးဖျါလၢ ပှၤတဂၤမး မၤဘၣ်ဂီၢ်ထီၣ်က့ၤ တၢ်ကီတၢ်ခဲ တဖၣ်အံၤတသ့ဘၣ်. လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ ယအဲၣ်ဒိးမၤတၢ်လၢ အရ့ဒိၣ်အိၣ်ဒံးအဃိ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကက့ၤကဒါလၢ ကီၢ်အမဲရကၤ ဒီးထီၣ်ကဒါက့ၤ ဖၠၣ်စိမိၤကၠိလၢ ဝ့ၢ်ဘီစထၢး.

ဘၣ်ဆၣ်​ တယံာ်ဘၣ်ဒီး လၢဖၠၣ်စိမိၤကၠိန့ၣ်​ ယသ့ၣ်ညါထီၣ်ဘၣ်လၢ တၢ်သံကွၢ်ဘၣ်ဃးဒီး တၢ်အိၣ်မူအဂ့ၢ်န့ၣ်​ ယတဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်စံးဆၢနီတမံၤဘၣ်. ယကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်န့ၣ်​ ယတသ့ၣ်ညါဘၣ်အဃိ ယလဲၤဃ့တၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်ဟ့ၣ်ဖး လၢယသရၣ်အအိၣ်​ ဒီးယသရၣ်တဲယၤလၢ “ဘၣ်မနုၤအဃိ နဆဲးမၤလိတၢ်လဲၣ်, ဘၣ်မနုၤအဃိ နတဟးထီၣ်ကွံာ်ခဲအံၤဘၣ်လဲၣ်.” အကတဲယၤဒ်အံၤန့ၣ်​ ယမးတဆိကမိၣ်ဘၣ်ဘၣ်, အတဲဘၣ်ယၤတဘျီလီၤ အမးတလိၣ်တဲယၤခံဘျီဘၣ်, ယဟးထီၣ်ကွံာ်လၢဖၠၣ်စိမိၤကၠိ ဒီးယတဟဲက့ၤဖဲန့ၣ်​ နီတဘျီလၢၤဘၣ်.

ယဃုတၢ်သးခုနီၢ်နီၢ် တဘၣ်ဒံးဘၣ်အဃိ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤသကိးအါထီၣ်တၢ်လၢ တၢ်ကရၢကရိတဖုလၢ အတကွၢ်ဒိၣ်ဆံးအါစှၤတၢ်ဘၣ်​ ဒီးအဆီၣ်ထွဲဝဲ တၢ်ဃူတၢ်ဖိးဒီးတၢ်အဲၣ်တၢ်ကွံ (flower-power generation). ယၤဒီးယသကိးတဖၣ်န့ၣ်​ ပလဲၤတၢ်လၢ ကီၢ်အမဲရကၤအပူၤ တဆီဘၣ်တဆီ တုၤလီၤလၢ အၤခၤဖိခိၤ, မဲးကစံၣ်ကိၣ်လီၤ. ပအိၣ်ဒီး ပှၤလၢအတၢ်ဘျၢတအိၣ်ဘၣ်​ ဒီးအအိၣ်မူဖဲအသး ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ ဖျါလၢအတၢ်ကိၢ်တၢ်ဂီၤ ဒီးအတၢ်ကီတၢ်ခဲတအိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲယအိၣ်ဒီးအဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ ယထံၣ်ဘၣ်လၢ အဝဲသ့ၣ်သနာ်က့ တအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်ဘၣ်. လၢတၢ်န့ၣ်အလီၢ် ယထံၣ်ဘၣ်ထဲ တၢ်တတီတလိၤ ဒီးပှၤလၢတၢ်သးတီတအိၣ်ဘၣ်.

ယလဲၤတၢ်လၢကဘီ ဒီးယဆဲးဃု တၢ်သးခုနီၢ်ကီၢ်ဒံး

ယဆိကမိၣ်ထီၣ်ဘၣ်​ တၢ်လၢယအဲၣ်ဒိးမၤအီၤ လၢယနီၢ်ဆံးခါ. ယအဲၣ်ဒိးလဲၤတၢ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤ ဒီးယတအဲၣ်ဒိး လဲၤတၢ်ဒ် ပှၤမၤတၢ်ဖိ လၢကဘီပူၤအသိးဘၣ်, ယအဲၣ်ဒိး နီကဘီလၢယနီၢ်ကစၢ်. ဒီးယမၤဒ်န့ၣ်​ သ့ထဲလၢ ယမ့ၢ်အိၣ်ဒီး ယနီၢ်ကစၢ်အကဘီမး. ဒီးယသကိး ထါ(မ်)န့ၣ်​ အအဲၣ်ဒိးမၤဒ်သိးဒီးယၤလီၤ. အဃိန့ၣ်​ ပပာ်လီၤပသးလၢ ပကလဲၤတၢ်လၢကဘီ ဒီးဟးတရံးဟီၣ်ခိၣ်​ ဒီးယအဲၣ်ဒိးလဲၤဃု ကီးဃံလၤတဘ့ၣ်လၢ အလီၤဂာ်ဒ်သိးဒီး ပၤရဒံစူး လၢအအိၣ်ယံၤဒီး ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိ အတၢ်သိၣ်တၢ်သီ ဒီးအတၢ်ဘျၢတအိၣ်ဘၣ်အလီၢ်.

ယၤဒီးယသကိး ထါ(မ်) ပလဲၤလၢ အၤရ့ ဒံ မၤ, လၢအအိၣ်ဘူးဒီး ဝ့ၢ်ဘၤစလိနၤ လၢအအိၣ်လၢ ကီၢ်စပ့ၣ်. ပပှ့ၤဝဲ ကဘီလံကြၤ လၢအအိၣ်ဝဲ ၃၁ ခီၣ်ယီၢ် (၉.၄ မံထၢၣ်) လီၤ. ပစးထီၣ်​ မၤဂ့ၤထီၣ်က့ၤ ပကဘီဆံးဆံးဖိအံၤ ဒ်သိးဒီး ပလဲၤလၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤ ဂ့ၤဂ့ၤဘၣ်ဘၣ်​ ကသ့အဂီၢ်. ပကလဲၤတၢ်လီၢ်န့ၣ်​ ပတကရီလဲၤအီၤဘၣ်အဃိ ပထုးထီၣ်ကွံာ်အစဲး ဒ်သိးဒီး တၢ်လီၢ်ကလဲၢ်ထီၣ်လၢ ပကပာ်လီၤဝဲထံအီဘူတဖၣ်အဂီၢ်. ဒ်သိး ပလဲၤပာ်ထီၣ်​ ပကဘီလၢ ကဘီသန့ဆံးဆံးဖိ ကန့ၢ်အဂီၢ် ပပှ့ၤဝဲ နီၣ်ဝၢ်ခံဘ့ၣ်လၢ အထီဝဲ ၁၆ ခီၣ်ယီၢ် (၅ မံထၢၣ်). ပစးထီၣ်လဲၤလၢ ကီၢ်စ့ၡဲ(စ်), လၢအ့ဒံယါပီၣ်လဲၣ်. ဒီးပပာ်လီၤပသးလၢ ပကလဲၤလၢ အၤဖြံၤကၤ အမုၢ်နုာ် ဒီးပကလဲၤတုၤလီၤလၢ Cape of Good Hope လၢအအိၣ်လၢ ကလံၤထံး အၤဖြံၤကၤ. ပကွၢ်ဆၣ်, ဟီၣ်ခိၣ်ဂီၤ, လံာ်လဲၢ် ဒီးတၢ်ပီးတၢ်လီတနီၤ ဒ်သိးပလဲၤကျဲကဘၣ်အဂီၢ်. ပကဘၣ်လဲၤကျဲ ဒ်လဲၣ်ဒ်လဲၣ်န့ၣ်​ ပသ့ၣ်ညါထီၣ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မး.

တယံာ်ဘၣ်ဒီး ပသ့ၣ်ညါလၢ ပကဘီလီၢ်လံၤတဘ့ၣ်အံၤ လဲၤတၢ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤ တသ့လၢၤဘၣ်. တနၣ်ရံၣ်န့ၣ်​ ထံဟဲနုာ်လီၤလၢ ပကဘီပူၤ ၆ ကါလၣ်​ (၂၂ လံးထၢၣ်). ဒ်ယတဲတ့ၢ်လၢ အခီၣ်ထံးအသိးန့ၣ်​ ယတဃ့ဘါထုကဖၣ်​ အိၣ်လၢအနံၣ်အါမးလံ သနာ်က့ ကလံၤမုၢ်ဟဲလီၤအဃိ ယပျံၤတၢ် ဒီးယစးထီၣ်ဃ့ဘါထုကဖၣ်ကဒါက့ၤတၢ် လၢအဆိကတၢၢ်တဘျီ. ဒီးယအၢၣ်လီၤကစၢ်ယွၤလၢ ပမ့ၢ်ပူၤဖျဲးန့ၣ်​ ယကဃုသ့ၣ်ညါအီၤ. ကလံၤမုၢ်ပတုာ်ဝဲ ဒီးဒ်ယအၢၣ်လီၤ ကစၢ်ယွၤအသိးန့ၣ်​ ယဘၣ်မၤဝဲန့ၣ်.

ဖဲပအိၣ်လၢ ပီၣ်လဲၣ်ပူၤအခါ ယစးထီၣ်ဖးဝဲ လံာ်စီဆှံ. ထံၣ်တမှံကွၢ်လၢ နအိၣ်လၢ မဲးဒံးထၢၣ်ရ့နယၢၣ်​ ပီၣ်လဲၣ်ခၢၣ်သး ဒီးညၣ်တဖၣ်အိၣ်ဝးတရံးနၤ ဒီးနကွၢ်စိ ပီၣ်လဲၣ်အကတၢၢ်မး တဖျါဘၣ်​ အဃိ ကမုာ်ထဲလဲၣ်. ဒီးလၢမုၢ်နၤခီန့ၣ်​ ယထံၣ်ဆၣ်တဖၣ်​ ဖျါဒီဒူၣ်ဒီထၢ အဃိ ယစးထီၣ်နာ်လၢ ကစၢ်ယွၤလၢ အသူၣ်အိၣ်သးအိၣ်​ ပှၤဟီၣ်ခိၣ်ဖိန့ၣ်အိၣ်ဝဲ သပှၢ်တၢၢ်. ဒီးယတၢ်နာ်အံၤ ဟဲဒိၣ်ထီၣ်ဝဲကွ့ၢ်ကွ့ၢ်လီၤ.

စှၤကိာ်နွံဝံၤအလီၢ်ခံ ပလဲၤတုၤလၢ အဲလံခီထ့ၤ ကဘီသန့လၢ ကီၢ်စပ့ၣ်​ ဒီးဖဲန့ၣ်​ ပအဲၣ်ဒိးဆါကွံာ် ပကဘီလီၢ်လံၤတဘ့ၣ်အံၤ ဒ်သိး ပကပှ့ၤကဘီလၢ အဂ့ၤန့ၢ်အလီၢ်တဘ့ၣ်. ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်လၢပကဘီန့ၣ်​ အသးပှၢ်, အစဲးတအိၣ်ဘၣ်​ ဒီးအခံဖျိအဃိ ပဃုပှၤလၢ အကပှ့ၤကဘီအံၤအဂီၢ်န့ၣ်​ တဘၣ်ညီညီဘၣ်. အဃိ ယတၢ်ဆၢကတီၢ် အိၣ်အါမးလၢ ယကဖးလံာ်စီဆှံအဂီၢ်.

ဖဲယဖးလံာ်စီဆှံ အါထီၣ်အခါ ယသ့ၣ်ညါလၢ လံာ်တဘ့ၣ်အံၤ မ့ၢ်ဝဲလံာ်တၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲ လၢကမၤစၢၤပှၤလၢ ပကအိၣ်ဒီး တၢ်သးခုအဂီၢ်. ယဘၣ်သူၣ်ဘၣ်သးဒိၣ်မးလၢ လံာ်စီဆှံ ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲ ၡဲၡဲဖိလၢ ပကဘၣ်အိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤ ဒီးအကဆှီ. ဘၣ်ဆၣ်​ ယဆိကမိၣ်ဘၣ်​ ပှၤအါဂၤလၢ အကိးလီၤအသးလၢ ပှၤခရံာ်ဖိန့ၣ်​ တမၤထွဲ တၢ်လၢလံာ်စီဆှံတဲဝဲဘၣ်, ယၤစ့ၢ်ကီးကၠဲန့ၣ်လီၤမၢၤ.

ယပာ်လီၤသးလၢ ယကဆီတလဲက့ၤ ယတၢ်အိၣ်မူ. ဒီးယတဆဲးသူ ကသံၣ်မူၤဘှီးလၢၤဘၣ်. ဒီးယဆိကမိၣ်လၢ ပှၤလၢအအိၣ်မူမၤထွဲ ဒ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဘျၢဒု ကဘၣ်အိၣ်ဝဲ. ဒီးယအဲၣ်ဒိး ထံၣ်လိာ်သးဒီးအဝဲသ့ၣ်​ အဃိ ယဃ့ဘါထုကဖၣ်ကဒီး လၢကစၢ်ယွၤအအိၣ်​ ခံဘျီတဘျီ, ယဃ့အီၤလၢ ကမၤစၢၤယၤဒ်သိး ယကထံၣ်လိာ်သးဒီး ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်န့ၣ်.

ယဃု တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အမ့ၢ်အတီ

ယဆိကမိၣ်လၢ ဒ်သိးယကထံၣ်န့ၢ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါလၢ အမ့ၢ်အတီအဂီၢ် ယကဘၣ်လဲၤဃုကွၢ် တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ တခါဝံၤတခါ. ဖဲယအိၣ်လၢ အဲလံခီထ့ၤ အခါ ယဟးလၢကျဲပူၤ ဒီးယထံၣ်​ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ အတၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ်အါမး ဘၣ်ဆၣ်​ တၢ်သူၣ်ထီၣ်တဖၣ်အံၤ အါတက့ၢ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒီးတၢ်ဂီၤတၢ်ဖှီၣ်တဖၣ်​ အဃိ ယသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်န့ၣ်​ တမ့ၢ်တၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ လၢအမ့ၢ်အတီဘၣ်.

ဖဲအိၣ်ဘှံးနံၤ ဟါလီၤခီန့ၣ်​ ယအိၣ်လၢ တၢ်လူၢ်ခိၣ်​ ဒီးယကွၢ်စိလီၤဝဲ ကဘီသန့ ဒီးဖဲန့ၣ်ယဖးဝဲ ယၤကိာ် ၂:၁-၅ လၢအတဲဝဲပမ့ၢ်ကွၢ်မဲာ် ပှၤလၢအကဲဒိၣ်န့ၣ်​ အကမၣ်ဝဲ. ဖဲယဟဲက့ၤလၢယကဘီအအိၣ်​ လၢကျဲအခါ ယထံၣ်စိ တၢ်ဘူၣ်ထီၣ်ဘါထီၣ်​ အတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လီၢ်တခါ ဒီးလၢကျဲနုာ်လီၤ အဖီခိၣ်န့ၣ်​ ကွဲးလီၤဝဲလၢ “ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးတဖၣ်​ အဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်.”

အဃိ ယပာ်လီၤယသးလၢ ယကမၤကွၢ် ပှၤသ့ၣ်တဖၣ်အံၤ ဒီးယအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါလၢ အဝဲသ့ၣ်​ ကရ့ဒီးယၤဒ်လဲၣ်. အဃိယလဲၤနုာ်လီၤလၢ ဘီမုၢ်ဘျီၣ်ဒိၣ်ပူၤ. ယခီၣ်ဖံးတပၣ်ဘၣ်, ယခၣ်ဆူၣ်အိၣ်, ဒီးယဖျီၣ်ခံကၠ့ညာ်ဝဲ. ဘၣ်ဆၣ်​ ပှၤတဂၤ ဟဲလၢယအိၣ်​ ဒီးမၢယလဲၤဆ့ၣ်နီၤလၢ ဖံသးပှၢ်တဂၤ အကပၤ. ဒီးဖံသးပှၢ်တဂၤန့ၣ်​ မၤစၢၤယၤလၢ ယဃုလံာ်စီဆှံအဆၢလၢ ပှၤစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်ဖိ ကိးထီၣ်ဝဲ ကဘၣ်အဂီၢ်. ဖဲတၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ဝံၤအခါ ပှၤလၢအဟဲတဲတၢ်ဒီးယၤတဖၣ်န့ၣ်​ အသးဂ့ၤဒိၣ်မးအဃိ ယကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး. ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤ မၢယလဲၤဟးလၢအဟံၣ်​ ဒ်သိးပကတဲသကိး လံာ်စီဆှံအဂီၢ်. ဘၣ်ဆၣ်​ ဖဲန့ၣ်အခါ ယဖး လံာ်စီဆှံ ဒီတဘ့ၣ်တဝံၤဒံးဘၣ်အဃိ ယတဲအီၤလၢ “ယအိၣ်ကတဲာ်ကတီၤယသး မ့ၢ်ဝံၤမး ယကတဲကျၢနၤ.” သနာ်က့ ယစးထီၣ်​ လဲၤထီၣ်တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်ထီဘိ.

ပူၤကွံာ်အါနွံဝံၤအလီၢ်ခံ ယလဲၤဟးလၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤန့ၣ်အဟံၣ်​ ဒီးအစံးဆၢဝဲ ယတၢ်သံကွၢ်လၢ လံာ်စီဆှံအပူၤခဲလၢာ်. တနွံဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲဟ့ၣ်လီၤယၤ ထၢၣ်တဖျၢၣ်​ ဒီးထၢၣ်တဖျၢၣ်န့ၣ်အပူၤန့ၣ်​ အိၣ်ထဲတၢ်ကူတၢ်ကၤဂ့ၤဂ့ၤလီၤ. ဒီးအဝဲတဲယၤလၢ တၢ်ကူတၢ်ကၤတဖၣ်အံၤ အကစၢ်န့ၣ်​ အလီၤဘၣ်လၢဃိာ်ပူၤ မ့ၢ်လၢ အဒိကနၣ်ဝဲ လံာ်စီဆှံ အတၢ်မၤလိာ်လၢ ကဘၣ်အဲၣ်လိာ်သးတဂၤဒီးတဂၤ ဒီးတဘၣ်ဒုးတၢ်ဘၣ်အဃိ. (ယၡါယၤ ၂:၄; ယိၤဟၣ်​ ၁၃:၃၄, ၃၅) ခဲအံၤန့ၣ်​ ယသ့ၣ်ညါလီၤတံၢ်လၢ ယထံၣ်န့ၢ် ပှၤလၢအအိၣ်မူမၤထွဲ ဒ်လံာ်စီဆှံအသိး လၢအအိၣ်ဒီး လုၢ်လၢ်သကဲာ်ပဝးလၢအဂ့ၤ ဒီးအကဆှီ. ခဲအံၤန့ၣ်​ ယဖီတၢၣ်အိၣ်လၢ ယကမၤလိလံာ်စီဆှံ ဒ်သိး ယကနၢ်ပၢၢ်အီၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲး, ယတအဲၣ်ဒိးဃု ကီးလၢအဃံလၤတဘ့ၣ်လၢၤဘၣ်. အဃိ ယက့ၤကဒါက့ၤလၢ ကီၢ်နဲသၢၤလဲၤလီၤ.

ယဃုတၢ်မၤတခါ

ဒ်သိး ယကလဲၤတုၤလၢ ဝ့ၢ်ကြိနံကဲၤ လၢကီၢ်နဲသၢၤလဲၤအဂီၢ်န့ၣ်​ တံာ်တာ်ဝဲလွံၢ်သီညါ. ဒီးဒ်သိး ယကလုၢ်အီၣ်လုၢ်အီ ယသးသမူအဂီၢ်န့ၣ်​ ယဘၣ်ဃုတၢ်မၤတခါ. ယလဲၤဃုတၢ်မၤလၢ လဲးသမါအတၢ်မၤလီၢ်တခါ ဒီးဖဲန့ၣ်​ ယဘၣ်စံးဆၢ တၢ်သံကွၢ်တဖျၢၣ်လၢ ယတၢ်ဘူၣ်တၢ်ဘါ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးယကွဲးလီၤလၢ “ယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး.” ဖဲတၢ်မၤလီၢ်ကစၢ်ဖးဝဲအခါ ယထံၣ်လၢအမဲာ်သၣ်​ ဆီတလဲဝဲတဘျီဃီ ဒီးအတဲယၤလၢ “ယကကိးက့ၤနၤ.” ဘၣ်ဆၣ်​ အဝဲတကိးယၤ နီတဘျီဘၣ်.

ယလဲၤဃုတၢ်မၤလၢ လဲးသမါအတၢ်မၤလီၢ်လၢ အဂၤတခါ ဒီးတၢ်မၤကစၢ် သံကွၢ်ယလံာ်အုၣ်သးဒီး တၢ်မၤလၢယမၤတ့ၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်. ဒီးယတဲဘၣ်အီၤလၢ အပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ယဘှီဘၣ်ထီၣ်က့ၤ ကဘီလၢပှၤတ့အီၤလၢသ့ၣ်. ဒီးအတဲဘၣ်ယၤလၢ “နစးထီၣ်မၤတၢ်မၤလၢ တဟါအံၤသ့. ဘၣ်ဆၣ်န့ၣ်​ အိၣ်ဒၣ်တခါလီၤ, မ့ၢ်လၢယကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသး ဒီးယအိၣ်မူမၤထွဲ ဒ်လံာ်စီဆှံ အတၢ်ဟံးစုနဲၣ်ကျဲအဃိ ယတအဲၣ်ဒိးလၢ နကမၤအိၣ်ထီၣ်​ တၢ်ကီတၢ်ခဲလၢ ယတၢ်မၤလီၢ်အပူၤဘၣ်.” အဃိ ယကမၢကမၣ်ဒိၣ်မး. ဒီးယတဲဆၢက့ၤအီၤလၢ “ယၤနာ်က့ ယကဲယဟိဝၤပှၤအုၣ်အသးစ့ၢ်ကီး.” ဘၣ်ဆၣ်​ မ့ၢ်လၢယခိၣ်ဆူၣ်ထီ ဒီးယခၣ်ဆူၣ်အိၣ်ဝဲအဃိ အတဲယၤလၢ “မ့မ့ၢ်ဒ်န့ၣ်​ ယကမၤလိလံာ်စီဆှံဒီးနၤ.” ဒီးယတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်​ တၢ်မၤလိလံာ်စီဆှံလီၤ. ယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ယဟိဝၤယွၤ စံးဆၢယတၢ်ထုကဖၣ်. (စံးထီၣ်ပတြၢၤ ၃၇:၄) တၢ်မၤလီၢ်ကစၢ်လၢ အခီၣ်ထံးတဂၤ တကိးက့ၤယၤ နီတဘျီဘၣ်န့ၣ်​ ကဘၣ်မ့ၢ်လၢ တၢ်ဂ့ၢ်တခါအံၤအဃိလီၤသၢၤ. ယမၤတၢ်လၢ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်ခွါတဂၤန့ၣ်​ အတၢ်မၤလီၢ်တနံၣ်​ ဒီးဖဲန့ၣ်​ ယမၤလိလံာ်စီဆှံဒီးအီၤ, ဝံၤအလီၢ်ခံ ယဒိးဘျၢထံဖဲ လါယနူၤအါရံၤ, ၁၉၇၄ နံၣ်လီၤ.

ယထံၣ်န့ၢ် တၢ်အိၣ်မူလၢအပှဲၤဒီး တၢ်သးခုနီၢ်နီၢ်လံ

တလါဝံၤအလီၢ်ခံ ယစးထီၣ်မၤ ပှၤလဲၤလၢညါအဃိ ယသးခုဒိၣ်မး. လၢခံတလါန့ၣ်​ ယလဲၤသုးလီၢ်လၢ အဲၤစထၢၤတဲ ဒ်သိးယကမၤစၢၤ ကရူၢ်သီသီဖိလၢ အကတိၤဝဲ စပ့ၣ်ကျိာ်. ယသိၣ်လိဘၣ်​ ပှၤဂၤလံာ်စီဆှံလၢ စပ့ၣ်ဒီးဖီၣ်တူၢ်ကံး ကျိာ်အဃိ ယသးခုဒိၣ်မး. ဖဲ လါမ့ၤ, ၁၉၇၅ နံၣ်န့ၣ်​ ယဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ ယကမၤတၢ်ဒ် ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီတဂၤအသိး.

ဘၣ်တနံၤ ဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤနံကံၤ လၢအမၤပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီန့ၣ်​ အဟဲထီၣ်ဝဲ စပ့ၣ်ကျိာ် တၢ်အိၣ်ဖှိၣ်လၢပအိၣ်​ ဒီးအဝဲဒုးသ့ၣ်ညါပှၤလၢ အပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိလၢအမ့ၢ် ပှၤဘိၣ်လ့ဘံယါဖိလီၤ. ယၤဒီးဒီပုၢ်ဝဲၢ်မုၣ်အံၤနံကံၤန့ၣ်​ ပပာ်လီၤပသးလၢ ပကဃုသ့ၣ်ညါအါထီၣ်လိာ်ပသး ဒီးပကွဲးန့ၢ်လိာ်သး လံာ်ပရၢ ဒီးတယံာ်ဘၣ်ဒီး ပသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ ပအိၣ်ဒီးဖီတၢၣ်တဖၣ်​ ဒ်သိးသိးလီၤ. ပဆီဟံၣ်ဆီဃီဖဲ ၁၉၇၆ ဒီးပမၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါလီၤဆီ တုၤလၢ ၁၉၈၂. ဒီးဖဲန့ၣ်​ ပှၤကွဲမုာ်ပှၤလၢပကလဲၤထီၣ်ဝဲ ကံးလဧး ကၠိလၢပှၤမၤအီၤ ၇၃ ဘျီတဘျီ. ပကမၢကမၣ်​ ဒီးသးခုဒိၣ်မး မ့ၢ်လၢပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ အၤဖြံၤကၤ အမုၢ်ထီၣ်တကပၤ အဃိ. ပမၤဘၣ်တၢ်ဖဲန့ၣ်​ ယဲၢ်နံၣ်လၢ မိၤဘါစၤ, လၢကီၢ်ကဲၣ်နယၣ်. ဖဲ ၁၉၈၇ နံၣ်န့ၣ်​ ပလီၤဘၣ်မူဒါလၢ ကီၢ်ထၣ်စါနံယါ. ဒီးတၢ်လီၢ်တခါန့ၣ်​ လၢအပူၤကွံာ်န့ၣ်​ ပှၤတြီဃာ် တၢ်စံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်မၤ ဘၣ်ဆၣ်​ ခဲအံၤတအိၣ်လၢၤဘၣ်. ဒီးပအိၣ်ဖဲန့ၣ်​ ၂၆ နံၣ်​ ဒီးလၢခံပက့ၤကဒါလၢ ကီၢ်ကဲၣ်နယၣ်.

ပမၤစၢၤဘၣ်​ ပှၤဆီၣ်လီၤသးလၢ ကသ့ၣ်ညါထီၣ်​ တၢ်မ့ၢ်တၢ်တီအဃိ ပဒိးန့ၢ်ဘၣ်​ တၢ်သးခုနီၢ်နီၢ်. အဒိ, ယပှၤမၤလိလံာ်စီဆှံဖိ အဆိကတၢၢ်တဂၤ လၢအအိၣ်လၢ မိၤဘါစၤန့ၣ်​ ဖဲယဟးစံၣ်တဲၤတဲလီၤတၢ်လၢ ကမျၢၢ်အမဲာ်ညါအခါ ယထံၣ်အီၤဖဲန့ၣ်. ဒီးယဟ့ၣ်လီၤအီၤ မဲးကစံခံဘ့ၣ်​ ဒီးအတဲယၤလၢ “ယဖး မဲးကစံအံၤမ့ၢ်ဝံၤန့ၣ်​ ယကဘၣ်မၤတၢ်မနုၤလဲၣ်.” လၢခံတနွံ ပစးထီၣ်မၤလိလံာ်စီဆှံ ဒီးပမၤလိလံာ် လၢအမ့ၢ် You Can Live Forever in Paradise on Earth. ဖဲန့ၣ်အခါန့ၣ်​ ပှၤထုးထီၣ်ရၤလီၤအီၤလၢ စွါဟံလံၤကျိာ် သီသီဒံးလီၤ. တနံၣ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲဒိးဘျၢထံ ဒီးစးထီၣ်မၤဝဲ ပှၤလဲၤလၢညါ. စးထီၣ်ဖဲန့ၣ်​ အီၤဒီးအမါ မၤစၢၤဘၣ်​ ပှၤကအိၣ်လၢအဂၤ ၁၀၀ လၢကဟ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်သး ဒီးဒိးဘျၢထံအဂီၢ်.

ဖဲယသ့ၣ်ညါထီၣ်လၢ တၢ်သးခုနီၢ်နီၢ်န့ၣ်​ မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်အခါ ယတူၢ်ဘၣ်လၢ အလီၤဂာ်ဒ် ပှၤပှ့ၤတၢ်ဆါတၢ်တဂၤ လၢအထံၣ်န့ၢ်ဝဲ ပလဲအလုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ်တဖျၢၣ်​ ဒီးအတအဲၣ်ဒိးလၢ ကလီၤမၢ်ဘၣ်. (မးသဲ ၁၃:၄၅, ၄၆) လၢယတၢ်အိၣ်မူပူၤန့ၣ်​ ယအဲၣ်ဒိးမၤစၢၤပှၤဂၤလၢ ကထံၣ်န့ၢ်ဝဲ တၢ်သးခုနီၢ်နီၢ် လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤ. ယၤဒီးယမါန့ၣ်​ ပထံၣ်ဘၣ်​ ယဟိဝၤယွၤ မၤစၢၤအခ့အပှၤ ဒ်သိးအဝဲသ့ၣ်​ ကအိၣ်ဒီးတၢ်သးခုနီၢ်နီၢ် လၢအတၢ်အိၣ်မူပူၤလီၤ.