Agositu

Avo ozolele kala nlongi ambote, entete ofwete kala nlongoki ambote. (1 Tim. 4:15, 16) Diau dimosi, avo umosi mun’awana kesadilanga o Yave muna vana akaka e longi, ofwete kwamanana kala nlembami yo yambula vo Yave kafila e zingu kiaku. Avo akaka bamwene vo u nlembami, bekuzitisa ye diasazu dikala kwa yau muna lemvokela e longi diaku. Tulenda longoka diambu muna mbandu a Yesu. Yesu walemvokelanga Se diandi, kana nkutu vava diakalanga diampasi. Wasungamesanga wantu vo e malongi ye ngangu zandi kwa Se diandi zatukanga. (Yoa. 5:19, 30) Wau vo Yesu nkwa lulembamu yo nlemvo kakala, ediadi diansadisanga mu longela kuna ngemba. Akwa ntima miambote bayangalalanga kala vana ndambu andi. (Mat. 11:29) E mvovo mia Yesu miakumikanga atovoki ye awana bavuanga lukasakeso o mfunu. (Mat. 12:20) Wasingikanga alongoki andi kuna zola kwawonso, kana nkutu vava kafwana kubafungila makasi vava batantananga kana nani muna yau osundidi o nene.—Maku 9:33-37; Luka 22:24-27. w18.03 25 ¶15-16

Petelo wa ntumwa watezanesa luvubu ye ntungilu a nzaz’a Noa. E nzaza yasonganga e ziku kwa wantu ankaka vo Noa wavanganga luzolo lwa Nzambi ye nsi a ntima wawonso. Noa walungisa ye kwikizi kiawonso e salu kina Yave kamvana. Muna kuma kia lukwikilu lwa Noa, Yave wamvuluza muna Kizalu kumosi ye esi nzo andi. Vava wantu bamonanga e nzaza, bazaya wo vo Noa lukwikilu kakala lwau muna Nzambi. Vava wantu bemonanga o muntu ovubwanga, bezayanga vo wayekola zingu kiandi kwa Nzambi mu kuma kia lukwikilu lwandi muna Kristu ona wafuluka. Nze Noa, awana bevubwanga belemvokelanga Nzambi yo vanga dina kevavanga kwa yau. Nze una Yave kavuluzila Noa muna Kizalu, osinga vuluza mpe selo yandi yakwikizi ana bavubwa vava kefwasa e nza yayi yambi. (Maku 13:10; Lus. 7:9, 10) Kieleka, o kukiyekola kwa Yave yo vubwa diambu diamfunu kikilu. Muna kuma kiaki, avo muntu ozingidi kwayingi mu baka e nzengo za vubwa, olenda vidisa e lau dia zinga yakwele mvu. w18.03 4 ¶3-4

Mase makaka nanga beyindulanga vo avo mwan’au kavubilu ko, kalendi vaikiswa ko mu nkutakani. Ekuma e ngindu zazi zinina zabendomoka? (Yak. 1:22) Dialudi vo mase ke bezolanga ko vo mwan’au kavubwa vitila kalwaka mu ntela ya baka e nzengo za kukiyekola kwa Yave. Kansi, ke diambote ko mu yindula vo mwana ke fundiswa ko kwa Yave wau vo kavubilu ko. O mwana obadikilwanga vo nkwa kuma vana meso ma Yave vava keyantikanga zaya mana Yave kemwenanga vo mambote yovo mambi. (Yak. 4:17) Mase mangangu ke bekakidilanga wan’au ko mu baka e nzengo za vubwa. Tuka muna kinsedia, mase belonganga mwan’au kimana kazola mana Yave kebadikilanga vo mambote yo menga mana kebadikilanga vo mambi nze una yau mase bevanganga. (Luka 6:40) O zola kwa mwan’eno muna Yave kukuntanina mu lembi vola masumu mampwena kadi okala ye tima dia vanga mana Yave kebadikilanga vo mambote.—Yes. 35:8. w18.03 12 ¶12-13

Noa wakwamanana songa e kwikizi muna 350 za mvu mialandila Kizalu. (Etu. 9:28) Kieleka, Noa mbandu ambote kikilu ya lukwikilu yo nlemvo! Tutangininanga lukwikilu lwa Noa yo nlemvo wandi vava tulemvokelanga e nsiku miansongi mia Yave, vava tulembi kuyisianga mu mambu ma nza ya Satana ye vava tusianga salu kia Yave vana fulu kiantete. (Mat. 6:33; Yoa. 15:19) Muna kuma kia mambu mama, e nza ke ikutuzolanga ko. Kasikil’owu, wau vo tulemvokelanga e nsiku mia Nzambi mu diambu ditadidi vukana ye longo, wantu bevovanga mambu mayingi mambi mu kuma kieto muna nzila za amwangi a nsangu. (Mal. 3:17, 18) Nze Noa, ke tuna ye wonga wa wantu ko. Tuvuminanga Yave, tutoma kunzitisanga yo venga vanga mambu mekunkendelekanga. Tuzeye wo vo Yave kaka olenda kutuvana moyo a mvu ya mvu. (Luka 12:4, 5) Ukiyuvula: ‘Nga ikwamanana vanga oma mansongi vana meso ma Nzambi kana nkutu vo akaka bansevele? Nga ibundanga e vuvu vo Yave olenda lungisa e nsatu za esi nzo ame kana nkutu vava dikalanga diampasi?’ Avo obundidi e vuvu muna Yave yo kunlemvokela nze una Noa kavanga, olenda kala ye ziku vo Yave okulunga-lunga.—Fili. 4:6, 7. w18.02 4 ¶4; 5 ¶8; 5 ¶9-10

O nkwa kinitu ngindu za wantu a nza kelandanga yo sia zolela yandi va fulu kiantete. Paulu wayikila e ngindu zazi vo “mwanda una usalanga owau muna wan’akolami.” (Efe. 2:2) O mwanda wau ufilanga wantu ayingi mu tanginina e fu ya wantu bezinganga yau. Ke belemvokelanga nkanikinu mia Nzambi ko. O nkwa kinitu oyindulanga oma ma kinitu. Edi kebanzanga vo e wisa, nzimbu yovo zolela yandi isundidi o mfunu. O nkwa kinitu okuyivananga muna mambu mana Nkand’a Nzambi uyikilanga vo “mavangu ma nitu.” (Ngal. 5:19-21) Wantu awaya bazola e ntantani, vambula wantu, fila akaka muna ukolami, nata akwau kuna mbazi a nkanu, ke bezitisanga akwa wisa ko. Dia yo nua besianga va fulu kiantete muna zingu kiau. O nkwa kinitu ke lendanga zizidila ntonta za vanga edi diambi ko.—Nga. 7:21, 22. w18.02 17 ¶3-5

Tuzeye wo vo ke diambi ko mu kala yo zola muna yeto kibeni yovo kala ye tezo muna diambu ditadidi e nzimbu. Tuzeye wo mpe vo ke diambi ko mu yangalela e zingu mu mpila yambote. Wantu ayingi bebanzanga vo e nkembo miawonso miambi. Kansi, ke diau ko Yave kazolele muna yeto. Nkand’a Nzambi ukasakesanga selo yakwikizi ya Nzambi vo: “Ndá, dia madia maku ye kiese, nua e vinyu aku yo luyangalalu lwa ntima.” (Kim. 9:7) E sono kia 2 Timoteo 3:4 kiyikanga awana bezolanga nkembo ke mu Nzambi ko. E sono kiaki ke kivovanga ko vo wantu bekala azodi a nkembo lutila Nzambi. Ediadi diadi songa vo ke betoma zolanga Nzambi ko. Kansi e sono kivovanga vo “ke mu” Nzambi ko. Nkwa ngangu mosi wasoneka vo e sono kiaki ke kizolele vova ko vo wantu awaya zola mpe bena kwau muna Nzambi. Kansi edi kizolele vo ke bena kikilu yo zola ko muna Nzambi. Olwalu lulukisu kwa awana bezolanga nkembo. Nkand’a Nzambi uyikilanga azodi a nkembo vo awana “bafilakeswa kwa” mawete ma zingu.—Luka 8:14. w18.01 25 ¶14-15

Yave wa Nzambi nkwa ntim’amvevo. Yawonso tuna yau kwa yandi yatuka. E lekwa yawonso ina ova nza i yandi. Osadilanga yo kimana e vangwa yamoyo yakwamanana zinga. (Nku. 104:13-15; Kan. 2:8) Kasikil’owu, Yave wavana mana ye maza kwa nkangu a Isaele vava bazingila muna makanga mu mvu 40. (Luv. 16:35; Nek. 9:20, 21) Kuna kwalanda, Yave wavana Elesa wa ngunza o nkuma wa kudikila e mazi ma nkento mosi ansona kimana malembi fokoka. Lukau lwalu lwatuka kwa Nzambi lwansadisa mu futa e mfuka zandi yo kala ye nzimbu zafwana kimana yandi yo mwan’andi balembi fwa ye nzala. (2 Nti. 4:1-7) Muna nkuma kavewa kwa Yave, Yesu wavanga masivi mu vana madia kwa wantu ye nzimbu nkutu ezak’e ntangwa. (Mat. 15:35-38; 17:27) Yave olenda sadila konso lekwa kazolele muna sadisa vangwa yandi. Kana una vo i wau, olombanga kwa selo yandi vo bavana konso kina balenda mu yikama e salu kia nkubik’andi.—Luv. 36:3-7. w18.01 15-16 ¶1-3

Nkand’a Nzambi uvavanga vo akaka muna selo yakwikizi ya Nzambi kuna nz’ankulu bamona vo ke belenda diaka zizidila ko. (Yobi 7:7) Adieyi diabasadisa mu kwamanana zindalala? Babundanga e vuvu muna nkum’a Yave. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Nzambi ‘ovananga o nkuma kwa ndiona oyoyele.’ (Yes. 40:29) Diankenda vo akaka muna nkangu a Nzambi o unu bemonanga vo e mpila yambote ya zizidila e mpasi za zingu i yambula sadila Yave. Bemonanga vo o sadila Yave diambu diampasi, ke nsambu ko. Muna kuma kiaki, beyambulanga tanga Nkand’a Nzambi, kwenda muna tukutakanu ye muna salu kia umbangi. I diau kikilu Satana kazolele vo bavanga. O Nkadi ampemba kezolanga ko vo twasikila ye kwikizi. Ozeye wo vo avo tukivene kwayingi muna salu kia Yave, twakumama tukala muna mwanda. Muna kuma kiaki, vava omonanga vo otovokele muna nitu yovo ngindu, kuvavuki Yave ko. Eyayi i ntangwa ofwete kumfinama. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Okunukumika yo toma kunusiamisa.”—1 Pet. 5:10; Yak. 4:8. w18.01 3-4 ¶2-3

O lufuluku lwazole luyikwanga muna Nkand’a Nzambi, lwavangwa kwa Elesa wa ngunza. Muna mbanza Suneme, mwazingilanga nkento mosi kawutanga ko. Wau vo watoma tambula Elesa kuna nzo andi, Yave wasambula nkento ndioyo yo nkaz’andi wakala vo se nunu kimana bawuta mwana. Kansi ke vavioka mvu miayingi ko, o mwan’au wafwa. Yindula e ntantu kamona o nkento ndioyo. Muna kuma kia ntantu zasaka, wakangala tezo kia 30 ma kilometa mu kwenda mokena yo Elesa kuna Mongo a Kamele. Elesa watuma Ngekazi wa selo kiandi kuna Suneme kenda fula mwana ndioyo vitila yau benda kuna. Kansi, Ngekazi kalenda kumfula ko. I bosi, o ngudi a mwana walwaka kuna nzo andi kumosi yo Elesa. (2 Nti. 4:8-31) Elesa wakota muna nzo yakala e vimbu dia mwana yo samba. Yave wawá e sambu kia Elesa yo fula mwana ndioyo. Vava o ngudi kamona mwan’andi, wayangalala kikilu. (2 Nti. 4:32-37) Vava kafula mwana ndioyo kuna Suneme, Nzambi wasonga vo una yo nkuma wa fula mafwa. w17.12 5 ¶7-8

Wau vo nkwa ngangu waswaswana yo zowa, e ngangu i sinsu kisonganga vo muntu wazikuka kikilu muna mwanda. Muna zikuka muna mwanda, o muntu kafwete vumina Yave yo kunlemvokela, ke kala kaka mbuta ko. (Nku. 111:10) Aleke ana bazikuka muna mwanda ke ‘benatumunwanga kwa mavuku ko yo tungianiswa’ kwa zolela ya yau kibeni yovo vukumunua kwa akwau aleke. (Efe. 4:14) Kansi, o “umbakuzi wau” ukubasadisanga mu “swaswanesa wete yo bi.” (Ayib. 5:14) Muna kuma kiaki, aleke awaya bebakanga nzengo zambote. E ngangu za mpila yayi mfunu zina muna vuluka. (Nga. 24:14) Muna kuma kiaki, ubasadisa bazaya mana okwikilanga. Muna mvovo ye mavangu maku, o wana bafwete mona vo ngolo ovanganga za lemvokela nkanikinu mia Nkand’a Nzambi.—Roma 2:21-23. w17.12 18 ¶12-13

O wantu balenda fokola e mpasi va nza. Ezazi i ngindu bekalanga zau wantu ayingi. Ekuma? Kele vo ngindu zazi zakala zaludi, ke twadi vua luludiku lwa Nzambi mfunu ko ye tulenda vanga konso dina tuzolele. Nanga wawá kala wantu bevovanga vo e mvita, umpumbulu, yimbevo ye usukami mu kuluka wina. Zulunalu mosi yavova vo: “E zingu ova nza mu toma kina kadi wantu babakidi e nzengo za kitula e nza yayi se fulu kiambote kia zingila.” Avo owidi ngindu za wantu ezi zilenda tonta lukwikilu lwaku, vava zaya dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia ngindu zazi. Mokena yo mpangi wazikuka muna mwanda. Yindula e kuma wantu beyangalelanga ngindu zazi, e kuma zinina zambi ye una olenda zo vengela. Tulenda kuyitanina muna ngindu za nza avo tuvangidi dina Paulu kavova muna sono kia unu. w17.11 25-26 ¶14-17

Afarisi ‘bavezanga akaka,’ ke bamonanga mfunu wa fwila akaka nkenda ko. (Luka 18:9-14) Tanginina Yave, ke Afarisi ko. Songanga e nkenda yo walakazi. (Kol. 3:13.) Yambulanga vo akaka bafinama mu kulomba ndoloki. (Luka 17:3, 4) Ukiyuvula: ‘Nga ilolokanga akaka mu nzaki kana nkutu vava bekumpanganga e mbi nkumbu miayingi? Nga Ikalanga ye tima dia vanga luvuvamu ye muntu unkendelekele?’ Muna loloka akaka, tufwete kala alembami. Afarisi bayindulanga vo basundidi akaka. Muna kuma kiaki, ke bazolanga loloka akwau ko. Kansi wau vo tu Akristu, kuna lulembamu lwawonso ‘tubadikilanga akaka vo batusundidi.’ (Fil. 2:3) Diambote twakiyuvula: ‘Nga itangininanga Yave yo songa lulembamu?’ Avo tukala alembami, diasazu dikala kwa akaka mu kutulomba e ndoloki, diasazu mpe dikala mu kubaloloka. Kalanga ye nzaki za songa e nkenda yo lembi funga makasi mu sazu.—Kim. 7:8, 9. w17.11 16-17 ¶6-8

Nanga owanga wantu ana bazeye toma yimbila muna radio yovo muna televizau. Avo uyitezanese yo yau, olenda mona vo kuzeye yimbila ko. Ediadi dilenda kukendeleka. Kansi, zaya dio vo yeto awonso mbebe tuna yau ya yimbila yo kembelela Yave. Muna kuma kiaki, zangulanga fioti o nkand’aku a nkunga, zangula o ntu, i bosi yimbila ye kiese kiawonso. (Eze. 3:11) O unu, Maseka mayingi ma Kintinu mena ye tela zisonganga e mvovo mia nkunga tuyimbila. Ediadi dilenda kutusadisa mu toma yimbila mu nding’angolo. Diakiese kikilu mu zaya vo akuluntu beyantika yimbila muna Sikola ya Salu kia Kintinu. Ediadi disonga kwa akuluntu vo bafwete vitang’o ntu vava tuyimbilanga muna tukutakanu. Ayingi wonga bemonanga muna tumbula e ndinga kadi beyindulanga vo ke bena ye ndinga yambote ko. Kansi, yindula e diambu edi: “Yeto awonso nkumbu miayingi tutanga sakuba” muna mvovo, kana una vo i wau ke tuyambulanga vova ko. (Yak. 3:2) Ozevo, ekuma tufwete yambulwila vo e zu dieto dia ndinga dialembi lunga diatukakidila mu yimbidila Yave? w17.11 5 ¶9-10

Vava kasongwa e mona-meso kiansambwadi, Zakariya mambu mayingi kayindula. Nanga wakasakeswa vava kawá nsilu a Nzambi wa tumba akolami. Kana una vo i wau, ke vasoba diambu ko. Ayingi bayivananga muna mavangu mambi. E salu kia tungulula e tempelo muna Yerusaleme ke kiafokoka ko. Ekuma Ayuda bayambulwila mu nzaki e salu kina Yave kabatuma? Nga e kani bavutukila kuna Yerusaleme i tomesa zingu kiau? Yave wazaya wo vo nkangu andi lukasakeso yo unkabu bavuanga o mfunu. Wasonga Zakariya mona-meso kiansuka mu kwikidisa nkangu andi vo watoma kubazolanga yo yangalela e ngolo bavanganga muna kunsadila. Mu kuma kia tungulula e tempelo, Yave wasia nsilu tutanganga mu sono kia unu. w17.10 21 ¶1; 22 ¶5

Mpangi z’akala bafwete songa unkabu yo kuyivana muna salu. Vava bekuyivananga kuna mvevo mu sala se selo ya salu yovo akuluntu, nluta miayingi ditwasanga kwa ampangi muna nkutakani. (1 Tim. 3:1) Kansi akaka balenda kala yo lukatikisu mu vanga wo. Nanga mpangi vilwa kavanga muna mvu miavioka, owau olenda yindula vo kafwana ko mu sala se selo kia salu yovo nkuluntu. Mpangi ankaka olenda yindula vo kena ye umbakuzi wafwana ko mu lungisa kiyekwa kiaki. Avo i wau oyindulanga, Yave olenda kusadisa mu kala yo unkabu. (Fili. 4:13) Sungamena mbandu a Mose. Oyandi mpe wayindula vo kelenda lungisa ko mana Yave kanlomba. (Luv. 3:11) Kansi Yave wamvana unkabu ye walenda lungisa e salu kavewa. Aweyi mpangi a yakala kalenda vuila unkabu? Olenda samba kwa Yave mu lomba lusadisu yo tanganga o Nkand’a Nzambi lumbu yawonso. Olenda badika nona ya wantu beyikwanga muna Nkand’a Nzambi ana basonga o unkabu. Kuna lembama kwawonso, mpangi olenda lomba lusadisu kwa akuluntu yo songa e tima dia sala konso salu kevewa muna nkutakani. w17.09 32 ¶19

Nkand’a Nzambi wavumunwinwa kwa Nzambi. Kansi, ediadi ke disongele ko vo Nzambi wavumunwina e nsekol’a Septuaginta, Wycliffe, Rei Jaime yovo nsekola zankaka. Kana una vo i wau, vava tuyindulanga e ngolo bavanga mu vaikisa e nsekola zazi, disonganga e ziku vo Diambu dia Nzambi disikila yakwele mvu nze una Yave kasia o nsilu. Ediadi dikumikanga lukwikilu lweto vo e nsilu miawonso mia Yave milungana. (Yos. 23:14) O zaya vo Yave watanina e Diambu diandi, dikumikanga kikilu lukwikilu lweto yo wokesa o zola kweto muna yandi. Ekuma o Yave katuvanina Diambu diandi yo sia nsilu vo otanina dio? E kuma kadi zola kekutuzolanga ye una ye kani dia kutulonga una tulenda vuila e nluta. (Yes. 48:17, 18) Ediadi dikutufilanga mu kunzola yo kunlemvokela.—1 Yoa. 4:19; 5:3. w17.09 19 ¶13-14

Dilenda kala diampasi mu longa wan’aku balanda nkanikinu wau avo nkaz’aku ke sadilanga Yave ko. Olenda songa mbandu ambote kwa wan’aku muna zitisanga o nkaz’aku. Yindula e fu yambote kesonganga o nkaz’aku, unzayisanga vo otoma yangalelanga mambu mambote kevanganga. Kuvovinge mambu mambi ko kevanganga o nkaz’aku vana meso ma wana. Kansi, ubasasila vo konso muntu una yo nswa wa sola kana vo Yave kesadila yovo ve. Avo olongele wan’aku bazitisanga se yovo ngudi au wa mundembi kwikila, e fu yau yambote ilenda fila o nkaz’aku mu longoka oma ma Yave. Akala ankaka balenda sima akazi au bena vo Akristu balembi longa oma ma Nkand’a Nzambi kwa wana. Kana una vo i wau, o nkento kafwete vanga mawonso kalenda mu longa o wan’andi e ludi. (Mav. 16:1; 2 Tim. 3:14, 15) Kana una vo kafwete zitisa e nzengo za nkaz’andi, o nkento ofwete kwamanana mokena yo wan’andi mana kekwikilanga vava kekalanga ye lau dia vanga wo. Muna mpila yayi, o wana balenda longoka oma ma Yave ye nkanikinu miandi mu kuma kia edi diambote ye dina diambi.—Mav. 4:19, 20 w17.10 11-12 ¶9-10

Yave nkwa walakazi, wavanga mpe wantu muna fwaniswa kiandi. Muna kuma kiaki, ke diasivi ko vava wantu besadisanga akaka. Kana nkutu ana ke besadilanga Yave ko besonganga walakazi ezak’e ntangwa. (Etu. 1:27) Muna Nkand’a Nzambi, muna ye nona yayingi ya wantu basonga walakazi kwa akaka. Kasikil’owu, vava Solomo kavava zaya kana nani kikilu i ngudi a mwana muna akento awole kafundisanga, wabatonta vava katuma vo mwana ndioyo kabulwa vana kati. O ngudi wafwila mwan’andi e nkenda yo dodokela ntinu vo kavana o mwana kwa nkento ankaka. (1 Nti. 3:23-27) E nona kiankaka i kia mwan’a Faro. Vava kasolola Mose, wabakula vo nsedia ndioyu mwisi Ayibere. O nsedia ndioyu nga kafwete vondwa. Kansi, ‘wamfwila e nkenda’ yo baka e nzengo za kunsansa nze mwan’andi.—Luv. 2:5, 6. w17.09 9-10 ¶2-3

Yave ozolele vo twakala akwa lusakalalu. (Nga. 22:4) O kala yo lusakalalu nluta miayingi ditwasanga. Avo tukedi yo lusakalalu, e nkutakani mu luvuvamu ye kintwadi ikala. Vana ntandu, Yave okutuvana nsambu zandi. Petelo wa ntumwa wavova vo: “Yeno awonso nuvuata lulembamu vana vena muntu yo nkw’andi, e kuma kadi Nzambi osianga akwa lulendo kitantu, kansi ovananga e nsambu kwa alembami.” (1 Pet. 5:5) Mu nza yayi tuzingilanga, avo muntu nlembami ye nkwa luzindalalu, akaka balenda kumbadikila vo zowa. Kansi ke dialudi ko. E fu yayi yambote kwa Yave yatuka, ona osundidi e ngangu ye nkuma mu nsema wawonso. Yave i mbandu isundidi mu diambu ditadidi songa lulembamu ye luzindalalu. Kasikil’owu, yindula luzindalalu kasonga o Yave muna sadila mbasi zandi mu vana e mvutu za yuvu ya Abarayama yo Loti. (Etu. 18:22-33; 19:18-21) Yindula mpe luzindalalu kasonga o Yave kwa zula kia Isaele ana bankolamena mu vioka 1.500 za mvu.—Yez. 33:11. w17.08 24-25 ¶13-14

Ke nutokani ko. Nusambanga. Muna mpila yayi, nuvua “luvuvamu lwa Nzambi luna luviokele umbakuzi wawonso.” E mvovo miami adieyi misongele? Nsekola zankaka za Nkand’a Nzambi zivovanga vo “luviokele mana tuyindulanga” yovo “luviokele mawonso wantu bekubikanga.” Muna kuma kiaki, edi Paulu kazola vova vo “luvuvamu lua Nzambi” lusundidi mawonso tulenda yindula. Ezak’e ntangwa ke tuzayanga ko dina tuvanga muna diambu ditubwididi, kansi Yave ozeye. Olenda vanga mana ke tuyindulanga ko. (2 Pet. 2:9) Aweyi tulenda vuila “luvuvamu lwa Nzambi” kana nkutu vava tukalanga mu mpasi? Tufwete kwamanana kumika e kikundi kieto yo Yave. E kikundi kiaki kilendakana kaka mu kuma kia kimenga kia lukûlu kia Yesu Kristu. O lukûlu dimosi muna mavangu mankuma ma Yave. Muna kuma kia lukûlu, Yave olenda loloka masumu meto, tulenda kala ye ntona zavelela yo kumfinama.—Yoa. 14:6; Yak. 4:8; 1 Pet. 3:21. w17.08 11 ¶7; 14 ¶15

Ezak’e ntangwa diampasi kikilu dikalanga mu sasila kwa muntu e ntantu zeto. Kana nkutu vava muntu kevovelanga e ntantu zandi, ezak’e ntangwa diampasi dikalanga kw’akaka mu bakula mana kazolele vova. Dilenda kala diampasi mu zaya dina tuvova kwa muntu ona ofwidilu. Nkumbu miayingi, e diambu diamfunu olenda vanga, i ‘didisa awana bedilanga.’ (Roma 12:15) Avo diampasi dikalanga kwa ngeye mu fiaulwisa muntu, olenda kunsonekena finkanda, email yovo kuntwikila mensagem. Olenda yika sono kimosi kia lufiaulwisu, yika fu kiambote osungamenanga kakala kiau muntu wafwidi yovo yika diambu dimosi diambote nwavanga kumosi yo muntu wafwidi. E sambu yaku muna wete dia mpangi zeto bena muna ntantu mfunu kikilu ina. w17.07 12-13 ¶13-16

Akazi balenda wanana ye mambu muna longo mana ke bayindulanga ko. Dilenda kala vo mambu mampasi benuananga mau. Avo i wau, balenda vua nluta muna yindulanga una Yave kakadila ye zula kia Isaele kuna nz’ankulu. Yave wakibadikilanga nze yakala kuna kwa nkangu andi. (Yes. 54:5; 62:4) E zula kia Isaele nkumbu miayingi kiakendelekanga Yave. E ngwizani vana vena Yave ye zula kia Isaele yakala nze muntu una mu longo lwampasi. Kansi, ke vana vau ko Yave kabembola Isaele. Wabalolokanga yo lungisa nsilu mina kabasila. (Nku. 106:43-45) Akazi bena vo Akristu ana bezolanga Yave bevavanga kuntanginina. Kana nkutu vo ntantani bena zau muna longo, belandanga nkanikinu mia Nkand’a Nzambi mu vava singika e ntantani. Bazeye wo vo kuna kwa Yave, o nsilu a longo ke diambu diakete ko. Ozolanga vo yakala yo nkento ‘balaminina’ muntu yo nkwandi. O tá zumba i kuma kimosi kaka kiyikwanga muna Nkand’a Nzambi kilenda fila akazi mu vonda longo yo sompa muntu ankaka. (Mat. 19:5, 9) Vava Akristu bevanganga mawonso balenda mu kala ye longo lwasikila, beyikamanga kimfumu kia Yave. w17.06 25-26 ¶17-18

Satana wa Nkadi Ampemba wafila mpaka kana vo Yave una ye wisa kia yala. Satana wazola vo wantu bakwikila vo Yave Nyadi ambi ye kazolele ko vo twakala ye zingu kiambote. Satana wavova vo wantu bekala ye zingu kia kiese avo bakiyadidi yau kibeni. (Etu. 3:1-4) Wavova mpe vo avo mpasi zisakidi muna zingu, muntu obembola Nzambi nze Nyadi. (Yobi 2:4, 5) Yave ovananga ntangwa mu songa vo wantu ke balendi kala ye zingu kiambote ko avo babembwele luyalu lwa Nzambi. Yave ozeye wo vo mana Nkadi Ampemba kavova maluvunu. Ozevo, ekuma kavanina Satana e ntangwa kasonga kana vo mana kavova maludi yovo maluvunu? E mvutu za kiuvu kiaki zitadidi yeto awonso, kiakala ambasi kuna zulu yovo yeto wantu ova ntoto. (Nku. 83:18) Adami yo Eva babembola e kimfumu kia Yave. Tuka muna kolo kiakina, wantu ayingi belandanga ukolami wau. Ediadi dilenda fila akaka mu yindula vo Nkadi Ampemba ndungidi kena yau. w17.06 16 ¶3-4

E salu kia kitula wantu se alongoki kilenda kulonga fu yambote ya salu, zaya mokena yo vova ye sikididi kiawonso ye kuna ndekwa. (Nga. 21:5; 2 Tim. 2:24) Kansi, edi ditoma twasanga kiese muna salu kiaki i longoka una tulenda sadila sono ya Nkand’a Nzambi mu zayisa kwa akaka mana tukwikilanga. Tulongokanga mpe una tulenda sadila entwadi yo Yave. (1 Kor. 3:9) Olenda mona kiese muna salu kia kitula wantu se alongoki kana nkutu vo muna zunga kieno wantu akete kaka betambulwilanga longoka Nkand’a Nzambi. Muna kitula wantu se alongoki, awonso muna nkutakani bafwete salanga entwadi. Kana una vo mpangi mosi kaka olenda solola nlongoki, yeto awonso tuyangalalanga kadi tuvananga moko muna salu kia vava wantu. Kasikil’owu, Brandon ona wasala e salu kia kimviti a nzila mu mvu vua ku zunga kina vo akete kaka batambulwila longoka Nkand’a Nzambi, wavova vo: “Dialudi vo mu zunga kiaki, kialongokele kana yo muntu mosi ko ona wanungunuka muna mwanda yo vubwa, kansi e mpangi zankaka bevuanga lau diadi. Ngina ye kiese wau yabak’e nzengo za kuyivana muna salu kia kitula wantu se alongoki.”—Kim. 11:6. w17.07 23 ¶7; 23-24 ¶9-10

Badika dina diabwila Ana, nkento ona Elekana katoma zolanga. Wakala ye tima dia wuta wana, kansi sita kakala. O mband’andi Penina wana ayingi kawuta. (1 Sam. 1:4-7) Muna kudikila e mpasi zandi, Penina wavezanga Ana “mvu ke mvu” wau vo kakala yo wana ko. Ediadi diakendelekanga kikilu Ana. Adieyi diamfiaulwisa? Wasamba kwa Yave. (1 Sam. 1:12) Wazaya wo vo avo Yave ke kumvana mwana ko, okumfiaulwisa mu mpila yankaka. Wau vo tu wantu alembi lunga ye mu nza ya Satana tuzingilanga, tukwamanana nuana ye mambu mampasi. (1 Yoa. 5:19) Kansi, tuna ye lusadisu. Tulenda samba kwa Yave wa “Nzambi a fiauzi wawonso.” (2 Kor. 1:3) I diau kavanga o Ana. Waziula ntim’andi kwa Yave yo kundodokela kimana kansadisa. Diau dimosi mpe yo yeto, vava tunuananga ye mpasi, mayingi tufwete vanga ke zayisa kaka ko kwa Yave dina dikututokanesanga. Tufwete mpe dodokela Yave kimana katudasadisa yo ziula ntima mieto kwa yandi.—Fili. 4:6, 7. w17.06 5 ¶10-11

Yesu ona wafuluka wau kazaya wo vo alongoki andi ke babaka kana mbizi mosi ko ekolo balowanga, wabavovesa vo: “Nutuba e konde kuna lunene lwa nzaza, nwabaka e mbizi.” Batubidi e konde, kansi ke balendele dio vola ko mu kuma kia mbizi zayingi.” (Yoa. 21:1-6) Yesu wavana mbolo ye mbizi kwa alongoki andi kimana badia. I bosi, watala Petelo yo kumvovesa e mvovo mia sono kia unu. Yesu wazaya wo vo Petelo watoma zolanga e salu kia lowa. Nanga Yesu wayuvula Petelo kana vo okunzolanga yo zola mpe mambu mana kalonganga lutila una kazolelanga e salu kiandi kia lowa. Petelo wavutula kwa Yesu vo: “E Mfumu, ozeye wo vo zola ikuzolanga.” (Yoa. 21:15) Petelo walongoka diambu: O zola kwandi muna Yesu kufwete kala vana fulu kiantete ke mu konso lekwa ko. Tuka muna lumbu kiakina, Petelo wazingilanga e ngwizani ye dina kavova. Wasonganga zola muna Kristu muna kuyivana emvimba muna salu kia samuna e nsangu zambote yo tambula kiyekwa kiampwena muna nkutakani ya Akristu. w17.05 21 ¶1-2

E vuvu kina Paulu kakala kiau muna Yave kiansadisa mu zizidila e mpasi za zingu. Vava Paulu kawanananga ye mpasi, wakwamanana bunda e vuvu muna Yave. Wabundanga e vuvu muna “Nzambi a fiauzi wawonso, ona okutufiaulwisanga muna mpasi zeto zawonso.” (2 Kor. 1:3, 4) Vava tusambanga, Yave tumokenanga yandi. Ediadi dikutusadisanga mu kala ye ngwizani ambote yo yandi. (Nku. 86:3; 1 Tes. 5:17; Roma 12:12) Vava tuzayisanga kwa Se dieto kuna zulu mana tuna mau muna ntima, kikundi kieto yo yandi kiwokelanga. (Nku. 65:2) Vana ntandu, o zola kweto muna Yave kuwokelanga vava tumonanga una kevaninanga e mvutu za sambu yeto. Tuna ye ziku vo ‘Yave ofinamanga awonso bekumbokelanga.’ (Nku. 145:18) Avo tubundidi e vuvu muna zola kwa Yave ye lusadisu lwandi, dikutusadisa mu sunda konso diambu diampasi dilenda kutubwila owau ye kuna sentu. w17.05 17-18 ¶9-10

Adieyi ovanga avo akuluntu babakidi nzengo zina kubakwidi ko yovo zina kuyangalele ko? E diambu diadi dilenda tonta lukwikilu lweto muna Yave ye mpila ina kefidilanga nkutakani o unu. Aweyi lulembamu lulenda kusadisila avo owananene ye diambu diadi? Yabula twavovela mpila zole. Diantete, avo tu akwa lulembamu, tutambulwila vo ke tuzeye mawonso ko. Kana nkutu tumwene vo tuzeye mawonso mavangamene, Yave kaka ozayanga mana mena mu ntim’a muntu. Avo tusungamene diambu diadi, kuna lulembamu lwawonso tutambulwila vo ke tuzeye mawonso ko ye tufwete singika e ngindu zeto. Diazole, avo yeto kibeni yovo muntu ankaka ovangilu e mbi, lulembamu lukutusadisa mu songa nlemvo yo luzindalalu yo vingila vo Yave kasingika e mambu. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Kwa kimpumbulu ke wete ko, ke lambula lumbu yandi ko.’ (Kim. 8:12, 13) Avo tukala alembami, nsambu tuvua kumosi mpe ye akaka.—1 Pet. 5:5. w17.04 24 ¶10-11

Kieleka, dina kavangwa o Yosefe ke diansongi ko. Yosefe watoma dio kiesesa vo kakala ye kuma ko muna diambu bamvunina. Ekiaki i kuma kalombela kwa nembungwa vo kamvovela kwa Faro. Nkia kani kakala diau? Wavova vo: ‘Kimana kampaikisa mwamu nzo yayi.’ (Etu. 40:14) Nga Yosefe moko kazinga mu dina diambwila, lembi vanga diambu? Ve. Yosefe wazaya wo vo mambu mayingi mambi kavangwa kondwa kuma. Ekiaki i kuma kazayisila dina diambwila kwa nembungwa. Wakala ye vuvu vo muntu ndioyo olenda kunsadisa. Kansi, Nkand’a Nzambi ke uvovanga ko vo Yosefe wavovesa kwa wantu yovo kwa Faro vo mpangi zandi banteka.x Muna kuma kiaki, vava mpangi zandi bayiza muna Engipito yo vutulwisa e ngwizani yo Yosefe, Faro wabatambula yo kubazayisa vo benda zingila muna Engipito yo mona “wete wa Engipito yawonso.”—Etu. 45:16-20. w17.04 18 ¶12-13

Dimosi muna diambu disonganga e kuma Yave kafwanukini yadila, i dia sia vo una yo zayi ye ngangu za lunga-lunga o nsema. Tumonanga e ziku kia diambu diadi mu mpila ina kavanina Mwan’andi e ngangu za wuka yimbevo ina madotolo ke belendanga wuka ko. (Mat. 4:23, 24; Maku 5:25-29) Kana una vo ediadi diasivi kwa yeto, kuna kwa Yave ke diakala diasivi ko. Yave otomene zaya una usadilanga e nitu a muntu ye olenda wuka konso fulu kina ye kimbevo. Olenda mpe fula mafwa yo kakidila sumbula yalembi bwa. E nza yayi iyalwanga kwa Satana ke ilendi twasa luvuvamu ko, kiakala kwa wantu bezingilanga mu nsi mosi yovo kwa wantu a nsi zaswaswana. Yave kaka una ye ngangu za twasa luvuvamu mu nza. (Yes. 2:3, 4; 54:13) Tumonanga nze una wamona Paulu wa ntumwa ona wavumunuinua mu soneka e mvovo mia sono kia unu. w17.06 22-23 ¶6-7

O unu, wantu ayingi ova nza bena ye ngindu zabendomoka mu kuma kia longo. Beyindulanga vo avo mambu muna longo ke masikidi ko, balenda kwau baka e nzengo za vonda longo. Kansi, Akristu ke wau ko bebadikilanga o longo. Bazeye wo vo vava bakazala, ndofi badia vana meso ma Nzambi. Avo bakulwidi e ndofi yayi, dikala nze yau bamvunini. Kansi, Nzambi ke zolanga avuni ko. (Fuka 19:12; Nga 6:16-19) Akazi bena vo Akristu bafwete sungamenanga mvovo mia Paulu wa ntumwa vo: “Avo wakangama muna nkento, kuvavi kutuluka ko.” (1 Kor. 7:27) Paulu wavova e mvovo miami kadi wazaya wo vo Yave mpe omenganga e vangu dia vonda longo ye makani mambi. (Mal. 2:13-16) Yesu wavova vo e zumba i kuma kimosi kaka kiyikwanga muna Nkand’a Nzambi kilenda fila akazi mu vonda longo, avo mosi kazolele loloka ko ona otele zumba. (Matai 19:9; Ayibere 13:4) Adieyi tuvova mu kuma kia vambana?x Nkand’a Nzambi utoma kiesesanga e diambu diadi. (1 Kor. 7:10, 11) Muna Nkand’a Nzambi ke muna ye kuma ko kifwete fila akazi mu vambana. Kansi, ezak’e ntangwa valenda bwa diambu dilenda fila Nkristu mu mona vo diambote kavambana yo nkaz’andi. Kasikil’owu, akaka balenda mona vo e ngwizani au yo Yave mu vonza kikilu ikala avo bakwamanene zinga vamosi yo yakala yovo nkento una vo nkwa nsoki yovo mvengomoki. w17.04 8 ¶14-16