Nga Longo Lulenda Kala Lwasikila Mu Nza Yayi?
“Nuvwata zola, kwina vo i kangwa kia zikuka.”—KOLOSAI 3:14.
1, 2. (a) Nkia diambu dikutumwesanga e kiese vava tutalanga muna nkutakani ya Akristu? (b) Adieyi divwilu o mfunu muna vwa o longo lwasikila?
VAVA tukalanga muna nkutakani ya Akristu yo mona akala ye akento besonganga e kwikizi kw’akazi au se mvu 10, 20, 30 yovo vioka nkutu e mvu miami, nga ke diakiese ko? Besonganga e kwikizi muna tongo twau kana una vo benwananga ye mpasi ye nkakalakani zayingi. —Etuku 2:24.
2 Ndonga bekwikilanga vo ke mukondele mpasi ko muna tongo twau. Nkento mosi ofimpanga oma ma longo wasoneka vo: “E longo lwakiese ke lukondanga mpasi ko. Vena ye ntangw’a kiese ye ntangw’a mpasi . . . Kansi, kana una vo i wau, . . . akazi awaya bezizidilanga muna longo lwau kufwila mpasi za zingu kia tandu kiaki ko.” Akazi awaya longo lwau lwasikila kadi bazeye zizidila yo sunda konso mpasi za zingu zilenda kubabwila, musungula awana bena yo wana. Bazeye e ziku vo o zola kwakieleka “ke kusuka nkutu ko.” —1 Korinto 13:8.
3. Aweyi wasoneka Zulunalu imosi mu kuma kia longo ye vambana kwa longo? Nkia yuvu ditwasanga?
3 Nswaswani ye tongo twatu, ulolo wa tongo tufwanga. Zulunalu imosi yavova vo: “Owau kuna Estados Unidos e bula kati kia tongo fwa tufwa. Ulolo muna tongo toto tuvambana muna mvu 7 ye 8 miantete mia lukazalu lwau . . . Ulolo mun’awana bekotanga mu longo lwanzole mpe bevambana diaka.” Kana nkutu muna nsi ke zakalanga beni ye fu kia vambana longo ko, mambu mu soba mena. Kasikil’owu, kuna Japão, o lutangu lwa tongo tuvambananga lwawokela kwayingi muna mvu miavioka. Nkia mpasi zibwanga muna zingu kia nzo, zifilanga wantu mu vambana, kana nkutu vana vena ampangi muna nkutakani ya Akristu? Adieyi difwete vangwa muna kala ye longo lwasikila kana una vo Satana osianga ngolo za fwasa o tongo?
Ntambu Mifwete Vengwa
4. Nkia mambu makaka malenda vonda o longo?
4 Diambu dia Nzambi dikutusadisanga mu zaya mambu malenda twasa e mpasi muna longo. Yindula mambu kayika Paulu wa ntumwa mevangama muna lumbu yayi yambaninu: ‘Kansi kadi, zay’edi, ovo, muna lumbu yambaninu mukwiza ntangwa zampasi. Kadi wantu bekal’akwa kuzola, minzola-nzimbu, akwa lusanu, akwa lulendo, akwa lutiangu, akolami ese yo ngudi, ntokozi, mindembi-velela, minkondwa-ungudi, minkondwa-ngwawani, akw’ekumbu, minkondwa-volo, akwa lunzi, mindembi zola mawete, ayekodi, akwa nswatakesa, akwa lungumvi-ngumvi, azodi ekembo ke mu Nzambi ko; bena ye nsunsu za vumina Nzambi, kansi bakadidi wo, o nkuma: awana mpe ubavengomokena.’ —2 Timoteo 3:1-5.
5. ‘Kuyizola’ ekuma kulenda fwasila e longo? Nkia luludiku kevananga Nkand’a Nzambi mu kuma kiaki?
5 Avo tufimpidi mvovo mia Paulu, tumona vo mambu mayingi mana kayika malenda vonda o longo. Kasikil’owu, awana bena vo “akwa kuzola” ke bevwanga akaka mfunu ko. Akala yovo akento bena vo akwa kuzola, ewete dia yau kibeni bevavanga. Akwa ntim’ambâdi, ke bezolanga vanga ko mana bezolanga akaka. E fu kia mpila yayi nga kilenda sadisa muna kala ye longo lwasikila? Ke kilendi nkutu ko. O Paulu wa ntumwa wavana elongi diamfunu kw’Akristu kumosi yawana basompa vo: ‘Ke nuvangila diambu mu mpaka ko, ngatu owu wa kumvalala, kansi muna lusakalalu lua ntima, konso muntu kabadika vo nkw’andi unsundidi; ke nutadinge konso muntu yo mandi mambu ko, konso muntu oma m’akw’andi kaka.’ —Filipi 2:3, 4.
6. O zola nzimbu nkia mpila kulenda twasila e mpasi muna longo?
6 O zola nzimbu kulenda twasa kitantu vana vena yakala yo nkento. Paulu walukisa vo: ‘Vo i awana bazolele o vwama, muna umpukumuni bekota, y’esokolo, yo maketo mayingi mazowa, yo vanga mpasi, mana mefilanga wantu muna lubukumuku yo lufwasu. Kadi, o zola nzimbu i sina dia mambi mawonso: akaka wau bavava zo, bavwidi tungiana muna lukwikilu, yo kuyisia muna mbidi a mpasi.’ (1 Timoteo 6:9, 10) Diankenda kikilu vo mama i mebwanga muna tongo twayingi o unu. Akazi ayingi wau vo bekuyifuntunanga muna vav’o vwama ke betokanenanga lungisa e nsatu za akazi au ko, kana nkutu mu mambu makete nze i mokena yo kalanga yau vamosi.
7. Ezak’e ntangwa nkia fu kifilanga o kondwa e kwikizi muna longo?
7 Paulu wavova mpe vo akaka muna lumbu yayi yambaninu bekala “mindembi-velela, minkondwa-ungudi, minkondwa-ngwawani.” Nsilu wa longo i nsilu ampwena kikilu, uyikanesanga yakala yo nkento mu kangwa kia ungudi, ka ufwete kululwa nkutu ko. (Malaki 2:14-16) Kansi, akazi akaka beluta yangalelanga akento yovo akala bena vo ke akazi au ko. Nkento mosi una kimbuta kia mvu 30 wasiswa kwa yakala wavova vo: Una kansisidi ko o nkaz’ame wasianga kikundi kiayingi ye akento akaka yo kubasonga e ngemba. Kakwikilanga ko vo e fu kiokio ke kiambote ko kwa yakala wasompa. Wakendalala kikilu muna kuma kiaki, kuna ndekwa zawonso wanlukisanga mu vonza kayisianga. Kawa ko yavana kabwa mun’evangu dia zumba. Kana una vo wasadiswa, kawa malongi ko. Wabwa muna ntambu. —Ngana 6:27-29.
8. Nki kilenda fila o muntu mu ta e zumba?
8 Nkand’a Nzambi ulukisanga mu kuma kia zumba vo: “On’ota zumba yo nkento i munkondwa-ntima: I moyo andi kefwasa, on’ovanga wo.” (Ngana 6:32) E zumba ke kitelwanga mu kunsalukisa ko. Nze una kasoneka Yakobo, esumu nze zumba divangamanga vava muntu kekwamanananga dio yindula muna ntim’andi. (Yakobo 1:14, 15) Yakala yovo nkento on’osumukini okulwidi o nsilu a kwikizi kasil’o nkaz’andi muna zingu kia longo luau. Yesu wavova vo: “Nwawidi wo wavovwa vo, ke nute zumba ko: kansi omono inusamunwini vo, konso on’otungununa nkento, kanlengokelw’o moyo, zumba kia nsi a ntima katele yandi.” —Matai 5:27, 28.
9. Nki’elongi diamfunu dina muna Ngana 5:18-20?
9 Muna kuma kiaki, nkand’a Ngana ukutuvananga elongi diamfunu, dina tutanganga vo: “Mbula nto aku yasambuka; wamona kiese muna nkaz’a toko kiaku. Nze nsese anzodi ye nsombe abiza-biza, e ntulu zandi zàyangidika ntangwa zawonso. E mwan’ame, nkia kum’ofilakeselwa kwa nkento anzenza, wabimbakana tulu kia nzenza?” —Ngana 5:18-20.
Kukadi ye Nzaki za Sompa Ko
10. Ekuma dinina diangangu diateka vav’o zaya ndiona osompana yandi?
10 Mpasi zilenda bwa muna longo vava wantu besompananga mu nzaki. Nanga ke bena ye kimbuta ye ngangu zafwana ko. Ezak’e ntangwa, ke batomene zayana ko, i sia vo zaya mana kezolanga yo mana kalembi zolanga, ngindu zandi ye nsansuk’andi. Diangangu mu kala ye luzindalalu. Kala ye ntangwa yafwana mu zaya ndiona osompana yandi. Land’e mbandu a Yakobo wa mwan’a Isaki. Wasadila o ko wandi mvu nsambwadi muna sompa Rakele. Wansadila ye kiese kadi zola kikilu kanzolanga, ke mu landa kaka vienga kwa nitu ko. —Etuku 29:20-30.
11. (a) O longo nki luyikanesanga? (b) Ekuma dinina diamfunu dia teka badika muna vova?
11 O longo ke luna nze zola kwa kimakangu ko. O longo i kintwadi kia wantu wole baswaswana tuka muna kanda, ngindu ye muna nsansuka. Ezak’e ntangwa lukalanga mpe kintwadi kia fu ya nsi ye ndinga zole. Kana nkutu vo ke wau ko, o longo ngindu zole ye luzolo lwaswaswana luyikanesanga. E mvovo miau milenda kasakesa muntu yo nkw’andi yo twasa e ngwizani yovo twasa ntantani muna nzo. Elo, muna mvovo mieto tulenda lueka yovo wuka o nkaz’eto. O vova lembi badika kulenda kotesa mpasi muna longo. —Ngana 12:18; 15:1, 2; 16:24; 21:9; 31:26.
12, 13. Ekuma kufwete zimina meso ko muna mambu ma longo?
12 Ikuma vo, diamfunu wavwa ntangwa yafwana mu toma zaya ndiona osompana yandi. Mpangi mosi wankento wasompa wavova vo: “Vava ozolanga ndiona okazala yandi sola fu kumi yamfunu yina ovava vo kalungisa. Avo fu nsambwadi kaka kalungisi, ukiyuvula: ‘Nga ndenda yambulwila fu tatu yina kalendele songa ko? Nga ndenda zim’o meso mu mana keyantik’o vanga muna zingu kia lumbu ke lumbu? Avo lukatikisu una lwau, ningama yo yindula diaka.” Dialudi mpe vo ofwete tadilanga mambu una mena. Avo sompa ozolele, zaya wo vo kusolola muntu alunga ko. Diau adimosi mpe ongeye kukala walunga ko kwa ndiona osompana yandi. —Luka 6:41.
13 Longo ke diambu diakete ko. Paulu wasonga e ziku kiaki vava kavova vo: ‘Edi nzolele vo ke nutelamw’o moyo ko. O mpumpa oteleka moyo mu oma ma Mfumu, mpila ina kafwete kunyangidikila: kansi ndiona wasompa, oteleka moyo mu oma ma nza, e mpila kafwete yangidik’o nkaz’andi. Vena mpe ye nswaswani muna nkento asompwa ye ndumba. O mpumpa, oteleka moyo mu oma ma Mfumu, kavelel’aka muna nitu, yo muna mwanda: kansi ndiona wasompwa, otokanina oma ma nza o moyo, e mpila kafwete yangidik’o nkaz’andi.’ —1 Korinto 7:32-34.
Ekuma Tongo Twakaka Tufwilanga?
14, 15. Adieyi dilenda kotesa lutovoko lwa mwanda muna longo?
14 Nkento mosi wa Nkristu wabwilwa e nkenda za vambana, wasiswa kwa yakala wasompa nkento akaka una balungisa mvu 12 mia lukazalu lwau. Nga kamonanga konso sinsu kia lulukisu ko vitila sumbula kiaki? Wavova vo: “Wayantik’o bakula vo diambu dina vo, vava kamonanga vo o nkaz’andi kasambanga diaka ko. Wavavanga kuma yakondwa mfunu mu lembi kwenda ku tukutakunu twa Akristu ye mu salu kia umbangi. Wavovanga vo kena ye ntangwa ko mu mokena yo mono yovo wayoya kikilu mu kala yame entwadi. Kamokenanga diaka moko ya mwanda yo mono ko. Nkenda ye ntantu kikilu. Kakala diaka yakala yasompana yandi ko.”
15 Akento akaka diau adimosi mpe bevovanga: Lutovoko lwa mwanda lwayantik’o moneka vava kavezanga elongi dia yandi kibeni dia Nkand’a Nzambi, ye sambu yovo lembi kwenda ku tukutakanu twa Akristu. Ndonga y’awana bevambananga ye akazi au beyambulanga vo e ngwizani au yo Yave yafwasuka. Ke betokanenanga diaka mambu ma mwanda ko. Kuna kwa yau o Yave ke Nzambi amoyo diaka ko. E nsilu wa nz’ampa ya unsongi ke waludi diaka ko. Ezak’e ntangwa, o lutovoko lwa mwanda lukotanga muna nzo una nkutu nkazi wakondwa kwikizi kayantikidi ko e zingu kia kimakangu kuna mbazi a longo. —Ayibere 10:38, 39; 11:6; 2 Petelo 3:13, 14.
16. Nkia mambu mesadisanga mu kala ye longo lwasikila?
16 Nswaswani ye tongo twatu, yakala yo nkento mosi bena ye longo lwasikila bavova vo kimwanda kiasikila i kikitulanga longo lwau se lwakiese. Besambanga yo longoka kumosi. O yakala wavova vo: “Tutanganga Nkand’a Nzambi kumosi. Tukwendanga entwadi mu salu kia umbangi. Tusalanga salu yeto kumosi.” Ka lukatikisu ko, e ngwizani ambote yo Yave isadisanga mu vwa longo lwasikila.
Mbokena ye Tadila Mambu una Mena
17. (a) Nkia Mambu mole makaka mesadisanga muna vwa o longo lwasikila? (b) O Paulu aweyi kayikila o zola kwa Kikristu?
17 Mambu mole makaka mesadisanga mu kala ye longo lwasikila i mama: zola kwa Kikristu yo mbokena. Vava toko ye ndumba bezolananga, bezimang’o meso muna mpilakanu kevangang’o nkw’andi. Bekotanga muna longo ye ndozi zayingi, nanga bebanzanga vo e zingu kiau kiasikila kikala nze kina bemonanga muna televizau yovo sinema. I bosi, bezayanga vo ke kiau ko i ludi kia diambu. I kuma vo, konso diambu kana nkutu diakete kwandi dikitukanga se diampwena. Avo diadi dibwidi, o Nkristu kafwete songa o zola kuna vo i mbongo a mwanda. (Ngalatia 5:22, 23) Ke nzola ya kimakangu ko kansi nzola ya Kikristu. Paulu wavova vo o zola kwa Kikristu ‘kuzindalalanga ye kuna yo walakazi, . . . ke kuvavanga ewete wa yandi kibeni ko, ke kufunganga makasi ko, ke kubadika diambi ko; . . . kuzizidila mawonso, kukwikila mawonso, kusilanga mawonso e vuvu, kuzindalela mawonso.’ (1 Korinto 13:4-7) O zola kwakieleka kuyambulwilanga e mpilakanu za akaka. Ke kuvavanga lunga ko. —Ngana 10:12.
18. E mbokena aweyi zilenda siamisina e ngwizani?
18 Mbokena mpe mfunu zina. Kana mvu nkwa nkutu se bena muna longo, yakala yo nkento bafwete mokenanga yo wilanga muntu yo nkw’andi. Yakala dimosi wavova: “Tumokenanga mana mekututokanesanga, kansi muna ndekwa zawonso.” O yakala yovo nkento olenda kwandi o bakula mana mena muna ntima muntu ke mana mevovwanga kaka ko. Disongele vo, akazi bena ye longo lwasikila belendang’o bakula e diambu kena diau o nkaz’andi kana nkutu vo kavovele ko. Akento akaka bevovanga vo akazi au ke bekubawilanga ko. Akala akaka bevovanga vo akento au bezolanga mokena yau muna ntangwa ina ke ifwene ko. Umbakuzi ye luzolo lwa wá luvavwanga muna mbokena. Mbokena zambote nluta zitwasanga kwa yakala yo nkento. —Yakobo 1:19.
19. (a) Ekuma dilenda kadila diampasi mu lomba ndoloki? (b) Nkia diambu dilenda kutufila mu lolokanga akaka?
19 Muna kala ye mbokena, ezak’e ntangwa divavanga vo walombanga e ndoloki. Ke diambu diakete ko mu vanga wo. Lembama kuvavanga kwa muntu muna tambulwila e mpilakanu zandi. Evangu diadi diamfunu kikilu muna siamisa e ngwizani muna longo. O lomba e ndoloki kuna lembama kwawonso kulenda vengola e mpasi yo fila muntu mu singika e diambu dibwidi. Paulu wavova: “Nuvezananga mambu yo yambuziana, ovo muntu obakidi nkw’andi diambu; wauna kanuyambulwila o Mfumu, i una mpe nuyambulwila: Vana ntandu a mambu mama mawonso, nuvwata zola, kwina vo i kangwa kia zikuka.” —Kolosai 3:13, 14.
20. O Nkristu aweyi kafwete kadilanga yo nkaz’andi vana va yau kaka ye vana va ndonga?
20 Salaziana i diambu diamfunu mpe muna longo. Yakala yo nkento Akristu bafwete bundaziananga e vuvu. Ke bafwete kumbanga akazi au ko. Nze yakala yovo nkento wa Nkristu, tusanisinanga akazi eto; ke mu kubakumba ko. (Ngana 31:28) Ke tukululanga luzitu lwau ko. (Kolosai 4:6) E mvovo mia ngemba yovo mia nzola avo misadilu ntangwa zawonso milenda siamisa e ngwizani. Olenda vova kwa nkaz’aku vo: “Yakinu kuzola. Nyangalalanga wau yasompana yaku.” Omama i mambu malenda sadisa o longo muna kala lwasikila mu nza yayi. Vena mpe ye mambu makaka malenda sadisa. Elongi dilanda dikutuvana luludiku lwamfunu lwa Nkand’a Nzambi lukutusadisa mu kitula longo se lwasikila.a
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
a Avo ozolele zaya diaka maka mambu, tanga nkanda Mbumba ya Zingu kia Nzo ya Kiese, wavaikiswa kwa Mbangi za Yave.
Nga Olenda Sasila?
• Nkia mambu makaka malenda vonda e longo?
• Ekuma ke dinina diangangu ko mu sompa mu nzaki?
• E kimwanda nki kilenda vanga muna longo?
• Nkia mambu mesadisanga mu kala ye longo lwasikila?
[Foto ina muna lukaya lwa 26]
Kikundi kiasikila ye lusadisu lwa Yave lulenda sadisa mu kala yo longo lwasikila