Nga Wakubama mu Vuluka?

“Kota muna nzaza, ongeye ye nzo aku yawonso; kadi mbwene vo wansongi oku ndose ame omu mbandu yayi.”​—⁠ETUKU 7:⁠1.

1. O Yave aweyi kakubikila luvuluzu muna lumbu ya Noa?

YAVE “watwasa kizalu ova nz’akwa luvezo” muna lumbu ya Noa, kansi wakubika e nzila mu vuluza akaka. (2 Petelo 2:⁠5) Nzambi aludi wazayisa Noa wa muntu ansongi una kafwete tungila e nzaza mu vuluza wantu muna kizalu kia nz’amvimba. (Etuku 6:​14-​16) Wau vo selo kia kwikizi kia Yave, ‘Noa wavanga mawonso kankanikin’o Nzambi.’ Elo, “i una kavanga.” Oyeto o unu tuna ye moyo, i mu kuma kia lemvo kasonga o Noa.​—⁠Etuku 6:⁠22.

2, 3. (a) O nkangu a lumbu ya Noa aweyi babadikila e salu kiasalanga Noa? (b) O Noa nkia vuvu kakala kiau vava kakota muna nzaza?

² O tunga e nzaza ke diakala diambu diakete ko. Ka lukatikisu ko vo wantu bayituka e salu kina kasalanga o Noa y’esi nzo andi. Kansi, e salu kia tunga nzaza, ke kiakwikidisa nkangu a lumbu ya Noa ko vo muna vuluka, bafwete kota muna nzaza. Kuna kwalanda, o ntim’a vundu a Nzambi mu kuma kia nza yayina yambi walwaka ku mfoko.​—⁠Etuku 6:3; 1 Petelo 3:⁠20.

³ Vava Noa y’esi nzo andi bafokola e salu kia tunga e nzaza mu mvu miayingi, Yave wavovesa Noa vo: “Kota muna nzaza, ongeye ye nzo aku yawonso; kadi mbwene vo wansongi oku ndose ame omu mbandu yayi.” Wau vo wakwikila muna mvovo mia Yave, ‘o Noa wakota muna nzaza, yo wan’andi, yo nkaz’andi, y’akazi a wan’andi.’ Muna tanina asambidi andi, Yave wazika e kielo kia nzaza. Vava Kizalu kiayiza ova ntoto, e nzaza yakala se nkubik’a Nzambi mu vuluza o wantu.​—⁠Etuku 7:​1, 7, 10, 16.

Lumbu Yeto Yafwanana ye Lumbu ya Noa

4, 5. (a) O Yesu ye nki katezanisa e lumbu ya ngiz’andi? (b) E lumbu yeto aweyi ifwananene ye lumbu ya Noa?

⁴ “Nze i una wa lumbu ya Noa, i una ukal’e ngiz’a Mwan’a muntu.” (Matai 24:​37) Muna mvovo miami, Yesu wasonga vo e lumbu ya ngiz’andi ifwanana ye lumbu ya Noa. I diau mpe divangamanga. Tuka muna mvu wa 1919, lulukisu nze luna lwavewa muna lumbu ya Noa, luvewanga kwa wantu a zula yawonso. Nkumbu miayingi, wantu a tandu kiaki bebadikilanga lulukisu lwalu nze una wavanganga o wantu a lumbu ya Noa.

⁵ Yave wafwasa e nza yayina ‘yazala yo umpumbulu’ muna Kizalu. (Etuku 6:​13) Wantu awonso bazaya wo vo Noa y’esi nzo andi ke bayisianga mu mavangu ma umpumbulu ko, kansi bayivana muna salu kia tunga e nzaza kuna luvuvamu lwawonso. Diau adimosi mpe divangamanga mu lumbu yeto. Akwa ziku bemonanga e ‘nswaswani y’asongi ye yimpumbulu, ya ndion’osadilanga Nzambi yo ndion’olembi kunsadila.’ (Malaki 3:​18) Wantu ayingi besivikanga o unsongi, walakazi, luvuvamu ye sungididi besonganga Mbangi za Yave. E fu yayi yiswaswanisanga o nkangu a Nzambi yo wantu akaka. Ambangi za Yave bevenganga mavangu mawonso ma umpumbulu yo yambula vo bafilwa kwa mwand’a Yave. Ekiaki i kuma benena yo luvuvamu ye zingu kia unsongi.​—⁠Yesaya 60:⁠17.

6, 7. (a) O nkangu a lumbu ya Noa adieyi ke babakula ko? Aweyi difwananene ye lumbu yeto? (b) Nkia nona isonganga vo Mbangi za Yave baswaswana y’akaka?

⁶ O nkangu a lumbu ya Noa ke babakula ko vo Noa lusadisu lwa Nzambi kakala lwau, yovo luludiku lwa Nzambi kalandanga. Muna kuma kiaki, ke batamba matu ko muna nsangu zina kasamunanga Noa yo veza lulukisu luna kabavana. Adieyi tuvova mu kuma kia lumbu yeto? Kana una vo ayingi beyangalelanga e salu kisalanga Mbangi za Yave ye fu yambote besonganga, ndonga muna yau ke besianga sungididi ko muna nsangu zambote ngatu lemvokela lulukisu lwa Nkand’a Nzambi bevewanga. Nkumbu miayingi, amfinangani zeto, akundi a salu yovo yitu yeto, besanisinanga e fu yambote isonganga Akristu aludi, kansi bevovanga vo: “Diambu dimosi kaka vo oyau Mbangi za Yave.” Edi o wantu bevilakananga i dia sia vo Mbangi za Yave besonganga e fu yayi nze zola, luvuvamu, walakazi, lembama ye volo ekuma kadi mwand’a Nzambi ukubafilanga. (Ngalatia 5:​22-​25) E fu yayi yambote besonganga yafwana fila wantu mu kwikila e nsangu besamunanga.

⁷ Kasikil’owu, kuna Rússia, vava Mbangi za Yave batunganga Eseka dia Kintinu, yakala dimosi watelama yo vova kwa mpangi mosi: “E fulu kiaki kiaswaswana kikilu. Ke vena muntu onuanga fomo ko yovo vova mvovo mia malevo ngatu kolwa malavu. Nga u Mbangi a Yave?” O mpangi wamvutula vo: “Avo ivovese vo ki Mbangi a Yave ko, nga okwikila?” Yakala diadina wavutula vo: “Ve, kikwikila ko.” Muna mbanza yakaka kuna Rússia, o mfumu a mbanza wasivika kikilu vava kamona Mbangi za Yave batunganga Eseka diampa dia Kintinu. Wavova vo, kanele vo obadikilanga mabundu mawonso vo mpila mosi kwandi, wasoba e ngindu vava kamona e fu yambote yasonga Mbangi za Yave. E nona yole yayi yisonganga e ziku vo Mbangi za Yave baswaswana kikilu y’awana balembi lemvokelanga e nsiku mia Nkand’a Nzambi.

8. Adieyi divavwanga muna vuluka kuna mbaninu a nza yayi yambi?

⁸ E mbaninu a “nz’ankulu” ina yabungwa muna Kizalu vava yafinamanga, Noa wakala se “nteleki a ndungidi.” (2 Petelo 2:⁠5) Omu lumbu yambaninu ya tandu kiaki, nkangu a Yave bezayisanga kw’akaka e nsiku miansongi mia Nzambi yo samuna nsangu zambote zivananga kwa wantu elau dia kota muna nz’ampa. (2 Petelo 3:​9-​13) Nze una Noa y’esi nzo andi bavuluzilwa muna nzaza, o unu o wantu muna vuluka, bafwete songa lukwikilu yo kala muna nkubik’a Yave ova ntoto.

Lukwikilu Luvavwanga Muna Vuluka

9, 10. Ekuma lukwikilu lwinina o mfunu muna vuluka kuna mbaninu a nza ya Satana?

⁹ O muntu adieyi kafwete vanga muna vuluka vava kifwaswa e nza yayi iyalwanga kwa Satana? (1 Yoane 5:​19) Entete, kafwete zaya o mfunu a luvuluzu. I bosi, kafwete vava etininu. O nkangu a lumbu ya Noa bayivana muna mambu ma zingu kia yau kibeni, ke bamonanga mfunu wa taninwa mu vonza ko eki kiafinamanga. Ke bakala mpe yo lukwikilu ko muna Nzambi.

¹⁰ Kuna diak’esambu, Noa y’esi nzo andi bazaya wo vo etininu yo luvuluku bavwanga o mfunu. Bakala mpe yo lukwikilu muna Yave wa Nzambi, wa Mfumu a nz’amvimba. Paulu wa ntumwa wasoneka vo: ‘Ovo vakondelo lukwikilu, ke dilendakana ko, edi dia yangidika Yave. Okala vo kadi, ndion’okwiza kwa Nzambi, okwikila kaka vo wina, yo kala nsendi awana bekumvavanga.’ Paulu wakudikila vo: “Muna lukwikilu o Noa, wau kakanikinwa kwa Nzambi oma ke makanini o moneka ko, wau kakala yo vumi wa Nzambi, i kakubikila nzaza muna vuluza nzo andi; ina kayelesel’e nza, yo kituka mumpwidi evwa dia ndungidi, ina vo ya lukwikilu.”​—⁠Ayibere 11:​6, 7.

11. Adieyi tulenda longoka muna mpila yina o Yave kavuluzila wantu kuna nz’ankulu?

¹¹ Muna vuluka kuna mbaninu a nza yayi yambi, mayingi tufwete vanga, ke kwikila kaka ko vo e nza yayi fwaswa ifwaswa. Tufwete kala yo lukwikilu muna nkubik’a Nzambi ya luvuluzu yo songa kwikizi kiaki muna mawonso. Elo, tufwete kala yo lukwikilu muna kimenga kia lukulu kia Mwan’a Nzambi, Yesu Kristu. (Yoane 3:​16, 36) Kansi, tufwete sungamena vo awana kaka bakala muna nzaz’a Noa i bavuluka muna Kizalu. Diau adimosi mpe muna Isaele yankulu, ndiona wavondanga muntu lembi wo kana, wataninwanga kele vo otinini kuna vata di’etininu yo kala kuna yavana kifwa ngang’ambuta. (Ntalu 35:​11-​32) Muna vuku kiekumi kiabwa muna Ngipito, muna lumbu ya Mose, wan’antete awonso a esi Ngipito bavondwa, kansi o wan’antete Aneyisaele bavuluzwa. Ekuma? Yave wavovesa Mose vo: “[Aneyisaele] bebonga menga [ma meme dia nduta], basia mo vana tungwa yau ayole ya mwelo yo vana nkambikw’antandu muna nzo zazina. . . . Ke vavaiki mosi ko vovo nwina muna mwelo a nzo andi yaku menemene.” (Luvaiku 12:​7, 22) Nkia mwan’antete muna Aneyisaele wadi kala yo unkabu wa veza luludiku lwa Nzambi yo vaika muna nzo ina yakuswa e menga?

12. Nkia kiuvu kafwete kiyuvula konso muntu mu yeto? Ekuma?

¹² Yeto mpe tuvwidi kuma kia badika oma ma zingu kieto. Nga twakota kala muna nkubik’a Yave y’etininu dia mwanda? Vava kikwiza e mpasi zayingi, awana besolola etininu diadi beyangalala yo vutula matondo. Kansi, akaka nkenda ye ntantu.

E Nsingika za Maka Mambu Zikutusadisanga mu Vuluzwa

13. (a) Adieyi i kani disingikilwanga maka mambu? (b) Yika maka mambu masingikwa?

¹³ Yave osingikanga maka mambu muna nkubik’andi ova ntoto. E nsingika zazi zitomesanga, siamisa yo kumika e nkubik’andi mu kututanina muna mwanda. Tuka muna mvu a 1870 yakuna mvu a 1932, ampangi muna nkutakani yau basolanga akuluntu ye selo ya salu. Muna mvu a 1932, evangu dia sola akuluntu diayambulwa, e kiyekwa kiavewa kwa buka kia salu mu sadisa o mpangi ona wasalanga se mfidi a salu. Muna mvu a 1938, diasikidiswa vo akuluntu awonso ye selo ya salu basolwanga mun’owu wa nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Tuka muna mvu a 1972, diasikidiswa vo akuluntu muna konso nkutakani, bafimpanga ampangi ana bekuyifwanisanga y’oma masonama muna Nkand’a Nzambi mu kala nkuluntu yovo selo kia salu. I bosi, batwik’e nkumbu zau kwa Buka kia Selo Yambuta, kina ye wisa kia tumbika. Avo batambwidi nkanda, i bosi bezayis’e nkutakani vo ampangi awaya batumbikilu se akuluntu yovo selo ya salu. Se mvu miayingi, e salu kisalanga Buka kia Selo Yambuta mu wokela kina ye mayingi mesingikwanga kimana salu kiaki kiasalwa una ufwene.

14. Nkia nkubika yayantika muna mvu a 1959?

¹⁴ Muna mvu wa 1950, o lufimpu lwa sono kia Nkunga 45:16 lwasonga o mfunu wa longa ampangi. Owu tutanganga muna sono kiaki: “Vana fulu kia mase maku vevinga wan’aku, an’okitula s’akuluntu muna nza yawonso.” O unu, akuluntu aya bevitanga o ntu muna nkutakani, belongwanga una bafwete lungisila kiyekwa kiau owau ye kunima Armangedo. (Lusengomono 16:​14, 16) E Sikola ya Salu kia Kintinu yayantika muna mvu a 1959. Muna ntangwa yayina, akengi afidi a nkutakani kaka bavewanga malongi mu ngonde amvimba. O unu, akuluntu awonso ye selo ya salu bebokelwanga mu kota sikola yayi. I bosi, ampangi awaya bevitanga o ntu mu longa Mbangi za Yave zakaka muna nkutakani zau. Muna mpila yayi, awonso besadiswanga muna mwanda yo kasakeswa mu sala e salu kiau una ufwene nze ateleki a nsangu zambote za Kintinu.​—⁠Maku 13:10.

15. Nkia mpila zole zisadilwanga mu tanina e nkutakani ya Akristu?

¹⁵ Konso on’ozolele kala muna nkutakani ya Akristu kafwete lungisa mana mevavwanga. Nze una akwa luvezo ke bakadila ye fulu ko muna nzaz’a Noa, o unu mpe, akwa luvezo ke beyambulwanga ko vo bakala muna nkutakani ya Akristu. (2 Petelo 3:​3-7) Muna tanina nkutakani, tuka muna mvu a 1952, Mbangi za Yave bevaikisanga asumuki ana balembi vilukanga o ntima kuna mbazi a nkutakani. Kansi, awana bevilukanga kieleka o ntima besadiswanga kimana ‘basingika nzila za malu mau.’​—⁠Ayibere 12:​12, 13; Ngana 28:13; Ngalatia 6:⁠1.

16. O nkangu a Yave, nkia nsambu za mwanda bavwidi?

¹⁶ E nsambu za mwanda za nkangu a Yave ke za kinsalukisa ko. Yave wavova muna Yesaya wa ngunza vo: “E ntaudi zame bedia, oyeno nufwa nzala. E ntaudi zame benua, oyeno nufw’evwina. E ntaudi zame bemona kiese, oyeno nufusuka nsoni. E ntaudi zame beyimbila muna wete wa ntima, oyeno nukaza muna mpasi za ntima, yo wodiana muna ntelekw’a mioyo.” (Yesaya 65:​13, 14) Yave okutuvananga madia mayingi ma mwanda mekutusadisanga kimana twasikila muna mwanda.​—⁠Matai 24:45.

Kubama Muna Vuluka

17. Nki kikutusadisa mu kala twakubama muna vuluka?

¹⁷ Eyayi i ntangwa ya ‘badikaziana yo kindaziana muna zola yo mavangu mambote; lembi vunz’o lungana, nze fu kia wantu akaka, kansi twawonzaziana kaka.’ (Ayibere 10:​23-​25) O lungananga yo kala mu imosi vana vena 98.000 ma nkutakani za Mbangi za Yave, dilenda kutusadisa mu kala twakubama mu vuluka. Tusadiswa kwa mpangi zeto z’Akristu ekolo tusianga ngolo za vwata ‘uwuntu wampa’ yo kuyivana ye ntima wawonso mu sadisa akaka kimana bazaya e nkubik’a Yave ya luvuluzu.​—⁠Efeso 4:​22-24; Kolosai 3:​9, 10; 1 Timoteo 4:⁠16.

18. Ekuma ofwete zindalela kala mu nkutakani ya Akristu?

¹⁸ Satana ye nz’andi yambi ovavanga kutuvengomona muna nkutakani y’Akristu. Kansi, tulenda sikila muna nkutakani yo vuluka kuna mbaninu a nza yayi yambi. Muna kuma kiaki, yambula o zola muna Yave ye luyangalalu lweto muna nzila zandi zatufila mu zindalala yo sunda makani mambi ma Satana. O badika e nsambu tutambulanga owau, disiamisa e nzengo zeto. Mun’elongi dilanda tubadika ezak’e nsambu tutambulanga.

Nkia Mvutu Ovana?

• E lumbu yeto aweyi ifwananene ye lumbu ya Noa?

• Nkia fu kivavwanga muna vuluka?

• Nkia nsingika zikumikanga e nkubik’a Yave mu kututanina?

• Aweyi tulenda kubamena muna vuluka?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 8]

O nkangu a lumbu ya Noa ke balemvokela lulukisu lwa Noa ko

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 9]

Diangangu dia lemvokela lulukisu lwa Nzambi

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 10]

Aweyi i mfunu dia Sikola ya Salu kia Kintinu?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 11]

Eyayi i ntangwa tufwete finama e nkutakani ya Akristu