Mvu 100 mia Luyalu lwa Yesu Kristu—Nkia Mambu Kalungisi Kala?

1, 2. E Kintinu kia Nzambi nkia diambu kisinga lungisa? Ekuma tulenda kadila ye ziku vo Kintinu kwiza kikilu kikwiza?

LUMBU kimosi, vava kakala vana mongo lukufi ye mbanza Kafanau muna mvu wa 31 wa Tandu Kieto, Yesu walonga alandi andi basambanga vo: “E Kintinu kiaku kiza.” (Mat. 6:10) O unu, wantu ayingi ke bekwikilanga ko vo kwiza kikilu kikwiza. Kansi, oyeto tuna ye ziku vo Yave osinga vana e mvutu za sambu yeto vava tulombanga vo e Kintinu kiandi kiza.

² Yave osadila Kintinu kiaki mu yikakesa e kanda diandi kuna zulu yo va ntoto. Ekani dia Yave lungana dilungana. (Yes. 55:10, 11) E mambu mavangamene mu mvu 100 miviokele, mesonganga vo Yave oyalanga se Ntinu. Mambu mayingi masivi kevanganga muna wete dia mazunda ye mazunda ma selo yandi. (Zak. 14:9; Lus. 15:3) Kansi, e ngyal’a Yave nze Ntinu yaswaswana ye ngiz’a Kintinu kia Nzambi kina Yesu katulonga vo twalombanga muna sambu. Nkia nswaswani ina vana vena kolo yole yayi? Nkia nluta ditwasanga muna zingu kieto?

NTINU WASOLWA KWA YAVE OYANTIKIDI YALA

3. (a) Nkia ntangwa o Yesu kayadikwa se Ntinu? Akweyi? (b) Nkia ziku olenda vana kisonganga vo Yesu wayantika yala muna mvu wa 1914? (Tal’e sinsu vana yand’a lukaya.)

³ Kuna mfoko a tandu kia 19, selo ya Nzambi bayantika bakula ungunza wasoneka Daniele se vioka 2.500 za mvu, oku vo: “Muna lumbu y’atinu awana, o Nzambi ezulu otongeka kintinu, kina ke kibangalakeswa ko yakwele mvu.” (Dan. 2:44) Vitila mvu miayingi, Alongoki a Nkand’a Nzambi bazayisanga vo mambu mamfunu mebwa muna mvu wa 1914. Muna tandu kiakina, wantu ayingi bayindulanga vo e mambu ova nza yayi sikila mesikila. Nsoneki mosi wavova vo: “Yamuna mvu wa 1914, wantu bakala ye vuvu vo e zingu ova nza kiambote kikala.” Kansi muna mvu wauna e Vit’Antete ya Nz’Amvimba yayantika, o ungunza wa Nkand’a Nzambi walungana. E mvengele, nzakama za ntoto, mayela ye ungunza wakaka wa Nkand’a Nzambi walungana, wasonga vo Yesu Kristu wayantika yala kuna zulu nze Ntinu a Kintinu kia Nzambi muna mvu wa 1914.a Vava kayadika Mwan’andi se Ntinu a Kintinu kia Masia, Yave wakituka se Ntinu mu mpila yakaka yampa.

4. Nkia diambu diantete kavanga o Yesu vava kayadikwa se Ntinu? Kuna kwalanda, adieyi kavanga?

⁴ E diambu diantete kavanga o Ntinu ona wayadikwa kwa Nzambi, i nwana yo Satana wa mbeni antete a S’andi. Yesu ye mbasi zandi bayinga Nkadi ampemba ye nkuya miandi kuna zulu. Ediadi diatwasa kiese kiayingi kuna zulu. Kansi ova ntoto, mpasi zayingi lutila tandu yakaka. (Tanga Lusengomono 12:7-9, 12.) Kuna kwalanda, o Ntinu wayantika sia sungididi muna nkangu andi ova ntoto kimana kabavelelesa, kubalonga yo kubakubika bavanga luzolo lwa Nzambi. Yambula twabadika una etima basonga dia lemvokela luludiku lwa Yesu dinina se mbandu ambote kwa yeto o unu.

MASIA WA NTINU OYANTIKIDI VELELESA NKANGU ANDI

5. Nkia luveleleso lwavangama tuka muna mvu wa 1914 yakuna lubantiku lwa mvu wa 1919?

⁵ Vava Yesu kavelelesa e zulu muna umpukumuni wa Satana ye nkuya miandi, Yave watuma Yesu keza fimpa yo velelesa alandi andi ova ntoto. Malaki wa ngunza wayikila lufimpu lwalu vo luveleleso lwa mwanda. (Mal. 3:1-3) Lusansu lusonganga vo ediadi diavangama tuka muna mvu wa 1914 yakuna lubantiku lwa mvu wa 1919.b Muna kala amosi muna nkangu a Yave, tufwete kala aveledi yovo avauki. (1 Pet. 1:15, 16) Tufwete kuyikeba twalembi funzulwa kwa nsambila zaluvunu yovo kuyisia muna mambu ma tuyalu twa nza yayi.

6. Nani okutuvananga madia ma mwanda? Ekuma madia mama menena o mfunu?

⁶ I bosi, Yesu wasadila wisa kiandi nze Ntinu mu sola “ntaudi akwikizi yo lulungalalu.” E ntaudi yayi ivana madia ma mwanda kw’awonso bena muna ‘kambi dimosi’ difilwanga kwa Yesu. (Mat. 24:45-47; Yoa. 10:16) Tuka muna mvu wa 1919, e buka kiakete kia mpangi zakuswa, belungisanga ye kwikizi kiawonso e kiyekwa kia dikila ‘esi nzo.’ O ntaudi akwikizi yo lulungalalu okubikanga ulolo wa madia ma mwanda kimana twasikila muna lukwikilu. Ediadi disiamisanga e nzengo zeto za kwamanana kala aveledi muna mwanda, ngindu ye muna nitu. Vana ntandu, madia mama ma mwanda mekutulonganga yo kutukubika kimana twayivana muna salu kisundidi o mfunu kisalwanga ova nza. Nga odianga kikilu madia mama ma mwanda?

O NTINU OLONGANGA NKANGU ANDI MU SAMUN’E NSANGU ZAMBOTE MU NZA YAWONSO

7. Nkia salu kiamfunu kayantika o Yesu vava kakala ova ntoto? E salu kiaki nkia ntangwa kifokoka?

⁷ Vava Yesu kayantika salu kiandi ova ntoto, wavova vo: “Muna mavata makaka mpe nkwend’asamwin’e nsangu zambote za kintinu kia Nzambi: e kuma i ntuminu diodio.” (Luka 4:43) Muna kolo kia mvu ntatu ye ndambu, e salu kiaki i kiasunda o mfunu muna zingu kia Yesu. Wavovesa alongoki andi vo: “Wau nukwendanga, nulonga vo, e kintinu ki’ezulu se kin’omu ngenga.” (Mat. 10:7) Vava kafuluka, Yesu wasakula vo alandi andi bemwanganesa nsangu zazi yakuna “nsuk’a nza.” (Mav. 1:8) Wabasia nsilu vo okubayikama muna salu kiaki yakuna nsuk’a tandu kiaki.—Mat. 28:19, 20.

8. Aweyi o ntinu kakasakesela alandi ova ntoto mu kuyivana muna salu kia samuna e nsangu zambote?

⁸ Muna mvu wa 1919, diambu diampa diayantika zayiswa muna “nsangu zambote za Kintinu.” (Mat. 24:14) O ntinu wayantika yala kuna zulu yo lunganesa fibuka fia alandi ova ntoto yo kubavelelesa. Balemvokela y’etima diawonso o nkanikinu a Yesu wa samun’e nsangu zambote vo Kintinu kia Nzambi kiayantika yala kuna zulu. (Mav. 10:42) Kasikil’owu, muna ngonde ya Setemba ya mvu wa 1922, tezo kia 20.000 m’awana bayikamanga e Kintinu balungalakana muna lukutakanu lwa nsi zayingi kuna mbanza Cedar Point, Ohio, Estados Unidos. Yindula e kiese bamona vava mpangi Rutherford kafila elongi diakala yo ntu a diambu “E Kintinu” yo vova vo: “O Ntinu wayantika yala! Yeno i amwangi a nsangu zandi. Muna kuma kiaki, nusamuna, nusamuna, nusamuna Ntinu ye kintinu kiandi.” Muna lumbu kialanda, mafunda mole ma wantu bayenda muna salu kia umbangi. Akaka nkutu bakangala tezo kia kilometa 72 tuka vana fulu kiakala lukutakanu mu kwenda samuna e nsangu zambote. Mpangi mosi ankento wavova vo: “Kisinga vilakana ko lukasakeso twavewa lwa samuna e nsangu za Kintinu yo vema kwasonga nkangu wakala mu lukutakanu lwaluna!” Ayingi mpe bakala ye ngindu zazi.

9, 10. (a) Nkia sikola zikubikwanga mu longa ateleki a Kintinu? (b) Nkia nluta obakanga muna sikola zazi?

⁹ Muna mvu wa 1922, vioka 17.000 m’ateleki basamunanga e nsangu zambote mu nsi 58 ova nza. Kansi, diavavanga vo ateleki awaya batoma longwa. Muna tandu kiantete, o Ntinu ona wasolwa wavana tuludiku twasikididi kw’alongoki andi yo kubazayisa e nsangu bafwete samuna, e fulu bafwete kwenda ye una bafwete zo samunwina. (Mat. 10:5-7; Luka 9:1-6; 10:1-11) Diau adimosi mpe o unu, Yesu ovanganga nkubika kimana awonso besamunanga e nsangu za Kintinu batoma longwa yo vewa salanganu bavwidi o mfunu mu sila umbangi una ufwene. (2 Tim. 3:17) Yesu osadilanga nkutakani y’Akristu mu longa alandi una bafwete lungisila e salu kia sila umbangi. Imosi muna mpila kekubalongelanga, i Sikola ya Salu kia Kimfumu ikubikwanga muna vioka 111.000 ma nkutakani mu nza yawonso. E sikola yayi ilonganga vioka mafuku nsambwadi (7 milhões) m’ateleki una bafwete samunwina nsangu zambote yo longa mu mpila ina balenda sadisila ‘wantu a mpila zawonso.’—Tanga 1 Korinto 9:20-23.

¹⁰ Vana ntandu a Sikola ya Salu kia Kimfumu, vena mpe ye sikola zakaka za Nkand’a Nzambi zikubikwanga mu longa akuluntu a nkutakani, aviti a nzila, mpangi z’akala bena vo ampumpa, Akristu asompa, afidi a Mavula y’akazi au, akengi a zunga y’akazi au ye misionário.c Alongoki a Sikola ya Nkand’a Nzambi mu Kuma kia Akristu Asompa, basonga luyangalalu lwau muna sikola yayi mu mvovo emi: “Mana tulongokele mawokese zola kweto muna Yave yo toma kutukubika mu sadisa akaka.”

11. Adieyi disadisanga ateleki a Kintinu mu zizidila kitantu?

¹¹ O Satana wa mbeni eto omonanga e ngolo tuvanganga muna longa yo samuna e nsangu zambote. Ovavanga ningamesa e salu kia samuna e nsangu zambote yo sadila ndekwa za mpila mu mpila mu telamena e nsangu za Kintinu kumosi y’awana besamunanga zo. Kansi Satana ke sunda ko. Yave wasia Mwan’andi “vana ntandu kikilu a kuluntu wawonso, yo ungwizi wawonso, yo nkum’awonso, yo umfumu wawonso.” (Ef. 1:20-22) Wau vo se Ntinu, Yesu osadilanga wisa kiandi mu tanina yo fila alongoki andi kimana luzolo lwa S’andi lwavangama.d E nsangu zambote zakinu samunwa. Muna kuma kiaki, mazunda ye mazunda m’akwa ntima miansongi belongokanga e nzila za Yave. Ekw’elau tuna diau dia yikama salu kiaki kiamfunu!

O NTINU OKUBIKIDI ALANDI ANDI MU WOKESA E SALU

12. Aweyi selo ya Nzambi betoma kubikilwanga tuka muna mvu wa 1914?

¹² Tuka Yesu kayantikila yala muna mvu wa 1914, o Ntinu otomesanga e mpila ina selo ya Nzambi bafwete sadila kimana bavanga luzolo lwa S’andi. (Tanga Yesaya 60:17.) Muna mvu wa 1919, o mfidi a salu wayantika tumbikwa muna konso nkutakani kimana kavit’o ntu muna salu kia umbangi. Muna mvu wa 1927, e nkutakani zayantika sila umbangi mu nzo ke nzo konso kia Lumingu. Muna mvu wa 1931, selo ya Yave bayantika yikilwa muna nkumbu, Mbangi za Yave. Ediadi diabakasakesa mu wokesa salu kia Kintinu. (Yes. 43:10-12) Tuka muna mvu wa 1938, awana bevitang’o ntu muna nkutakani bayambulwa solwa kw’ampangi. Bayantika tumbikwa mun’owu wa nkanikinu mia Nkand’a Nzambi. Muna mvu wa 1972, kiyekwa kia lunga-lunga e nkutakani kiavewa kwa buka ki’akuluntu vana fulu kia mpangi mosi kaka. Mpangi zawonso za makala bazikuka muna mwanda, bakasakeswa mu kuyifwanisa kimana bavana e moko muna salu kia ‘vungula ekambi dia Nzambi.’ (1 Pet. 5:2) Muna mvu wa 1976, e Buka kia Selo Yambuta kiavambulwa mu buka sambanu mu vit’o ntu muna salu kia Kintinu mu nza yawonso. Tuka wauna, Yesu okwamanananga kubika alandi andi mu vangilanga mambu mun’owu wa nkanikinu mia Nzambi.

13. Aweyi omonanga mu mawonso malungisi o Ntinu muna mvu 100 mia luyalu lwandi?

¹³ Se yindula e salu kisadidi Masia wa Ntinu mu mvu 100 miantete mia luyalu lwandi! Ovelelesanga nkangu una ufwene yikilwa muna nkumbu a Yave. Ofilanga e salu kia samuna e nsangu zambote mu nsi 239 yo longa e nzila za Yave kwa mazunda ye mazunda ma wantu. Olungalakesanga vioka mafuku nsambwadi m’alandi andi ana bekuyivananga kuna mvevo mu vanga luzolo lwa S’andi. (Nku. 110:3) Kieleka, Yave osadilanga Kintinu kia Masia mu lungisa mambu mayingi masivi. Kuna sentu, mambu mayingi diaka masivi mevangama.

NSAMBU ZITWASA KINTINU KIA MASIA KUNA SENTU

14. (a) Adieyi tulombanga kwa Nzambi vava tusambanga vo: “E Kintinu kiaku kiza”? (b) Akieyi i sono kia mvu wa 2014? Ekuma kinina ye nsasa?

¹⁴ Kana una vo Yave watumbika Yesu Kristu se Ntinu muna mvu wa 1914, e sambu kieto vo “Kintinu kiaku kiza” ke kiatomene lungana ko. (Mat. 6:10) Nkand’a Nzambi wasakula vo Yesu ‘oyala muna mwina mbeni zandi.’ (Nku. 110:2) Luyalu lwa wantu luna muna wisa kia Satana, lwakinu telamena Kintinu. Vava tusambanga vo Kintinu kia Nzambi kiza, edi tulombanga kwa Nzambi vo Masia wa Ntinu y’awana keyala yau basukisa luyalu lwa wantu yo fwasa awonso betelamenanga Kintinu. Vava divangama, o ungunza una muna Daniele 2:44 ulungana. Muna sono kiaki tutanganga vo Kintinu kia Nzambi “kikosomona yo sukisa yintinu yayi yawonso.” Kifwasa tuyalu twawonso tusianga Kintinu e kitantu. (Lus. 6:1, 2; 13:1-18; 19:11-21) Ke kolo ko, ediadi dilungana. Muna kuma kiaki, e sono kia mvu wa 2014 nsasa kikilu kina. Kibongelo muna sono kia Matai 6:10 kivovanga vo: “E Kintinu kiaku kiza.” Owau, se mvu 100 miviokele kala tuka Yesu kayantikila yala kuna zulu!

15, 16. (a) Nkia mambu makiese mevangama muna Luyalu lwa Kristu lwa Funda dia Mvu? (b) Nkia diambu diansuka kevanga o Yesu nze Masia wa Ntinu? Aweyi dilungisila ekani dia Yave?

¹⁵ Entete, o Ntinu ofwasa mbeni zawonso za Nzambi. I bosi, otuba Satana ye nkuya miandi muna mbilu mu funda dia mvu. (Lus. 20:1-3) Kondwa kwa umpukumuni wa Nkadi ampemba, e Kintinu kisadisa wantu mu vwa e nluta mia kimenga kia Yesu kia lukûlu yo sukisa emvimba e mpasi zatwasa esumu dia Adami. O Ntinu ofula mazunda ye mazunda ma wantu ana bafwa yo vanga nkubika ya kubalonga oma ma Yave. (Lus. 20:12, 13) E nza yawonso ikituka se paradiso nze una wakala mpatu a Edene. Akwa kwikizi awonso bekituka se wantu alunga.

¹⁶ Kuna mfoko a Luyalu lwa Kristu lwa Funda dia Mvu, ekani dia Yave mu kuma kia ntoto dilungana. I bosi, Yesu otambika Kintinu kwa S’andi. (Tanga 1 Korinto 15:24-28.) Ke divava diaka ko vo muntu akaka katusunzula vana ndose a Yave. Wana awonso a Nzambi kuna zulu yo va ntoto beyikakeswa yo S’au ezulu nze esi kanda dimosi mu nsema wawonso.

17. Adieyi okwamanana vanga mu kuma kia Kintinu?

¹⁷ Mawonso mavangamene kala mu mvu 100 mia luyalu lwa Yesu Kristu, mesonganga vo Yave wakinu songa wisa kiandi. Ekani diandi mu kuma kia ntoto dilungana. Yambula twakwamanana kunsadila ye kwikizi kiawonso yo zayisa nsangu mu kuma kia Ntinu ye Kintinu kiandi. Tuna ye vuvu vo ke kolo ko Yave ovana mvutu za sambu kieto vo: “E Kintinu kiaku kiza.”