Tanginina Walakazi wa Yave

1. Aweyi Yave kayisunzulwila kwa Mose? Ekuma dinina diamfunu?

LUMBU kimosi, vava Nzambi kayisunzula kwa Mose, wanzayisa nkumbu andi ye fu yandi yankaka. Yave wafwana kunzayisa ntete oma ma nkuma ye ngangu zandi. Kansi, Yave wasia e sungididi muna nkenda yo walakazi wandi. (Tanga Luvaiku 34:5-7.) Diavavanga vo Mose kakala ye ziku vo Yave okunsadisa. Muna kuma kiaki, Yave wayika e fu yasonga luzolo lwandi lwa sadisa selo yandi. (Luvaiku 33:13) Aweyi omonanga mu zaya vo Yave otoma kutulunga-lunganga? E longi diadi divovela o mfunu wa songa walakazi, i sia vo, kuyisia vana fulu kia awana bena mu mpasi yo kala ye luzolo lwa kubasadisa.

2, 3. (a) Ekuma wantu besongelanga o walakazi? (b) Ekuma ozolele zayila dina Nkand’a Nzambi uvovanga mu kuma kia walakazi?

² Yave nkwa walakazi, wavanga mpe wantu muna fwaniswa kiandi. Muna kuma kiaki, ke diasivi ko vava wantu besadisanga akaka. Kana nkutu ana ke besadilanga Yave ko besonganga walakazi ezak’e ntangwa. (Etuku 1:27) Muna Nkand’a Nzambi, muna ye nona yayingi ya wantu basonga walakazi kwa akaka. Kasikil’owu, vava Solomo kavava zaya kana nani kikilu i ngudi a mwana muna akento awole kafundisanga, wabatonta vava katuma vo mwana ndioyo kabulwa vana kati. O ngudi wafwila mwan’andi e nkenda yo dodokela ntinu vo kavana o mwana kwa nkento ankaka. (1 Ntinu 3:23-27) E nona kiankaka i kia mwan’a Faro. Vava kasolola Mose, wabakula vo nsedia ndioyu mwisi Ayibere. O nsedia ndioyu nga kafwete vondwa. Kansi, ‘wamfwila e nkenda’ yo baka e nzengo za kunsansa nze mwan’andi.—Luvaiku 2:5, 6.

³ Ekuma tufwete toma longokela e fu kia walakazi? E kuma kadi Yave ozolele vo twantanginina. (Efeso 5:1) Kana una vo watuvanga ye fu kia walakazi, tu wantu alembi lunga ye tuzolanga sia zolela ya yeto kibeni va fulu kiantete. Ezak’e ntangwa, dilenda kala diampasi mu baka e nzengo kana vo tufwete sadisa akaka yovo sia sungididi muna yeto kibeni. Adieyi dilenda kutusadisa mu tokanenanga wete dia wantu ankaka? Entete, yambula twazaya una Yave ye akaka basongela walakazi. Diazole, tuzaya una tulenda tanginina walakazi wa Yave ye kuma tufwete wo vangila.

YAVE MBANDU AMBOTE MU DIAMBU DITADIDI SONGA WALAKAZI

4. (a) Ekuma Yave katumina mbasi kuna mbanz’a Sodomo? (b) Adieyi tulenda longoka mu dina diabwila Loti ye esi nzo andi?

⁴ Muna Nkand’a Nzambi muna ye nona yayingi isonganga una Yave kasongela walakazi. Kasikil’owu, yindula dina kavanga mu kuma kia Loti. Loti nkwa unsongi kakala, ‘wamonanga kikilu e mpasi’ mu kuma kia yimpumbulu bazingilanga muna Sodomo ye Ngomora. O wantu awaya ke bazitisanga Nzambi ko. Muna kuma kiaki, Yave wabaka e nzengo za kubafwasa. (2 Petelo 2:7, 8) Yave watuma mbasi mu vovesa Loti vo kafwete tina kadi e mbanza Sodomo ye Ngomora fwaswa zifwaswa. Nkand’a Nzambi uvovanga vo: ‘Wau vo [Loti] zingila kazingilanga; [ambasi] bansimbidi muna koko, yo muna koko kwa nkaz’andi, yo muna moko ma wan’andi wole amakento; o Yave wau kamfwididi e nkenda; bamvaikisi, bansidi kuna mbazi a vata.’ (Etuku 19:16) Nze una Yave kazayila e mpasi za Loti, tulenda kala ye ziku vo Yave otomene zaya e mpasi tunuananga zau. —Yesaya 63:7-9; Yakobo 5:11; 2 Petelo 2:9.

5. Aweyi Diambu dia Nzambi dikutulongelanga una tulenda songela walakazi?

⁵ Yave olonganga mpe nkangu andi e fu kia songa e nkenda yo walakazi. Badika umosi muna nsiku kavana kwa Isaele. Avo muntu osompele nzimbu zangani, diavavanga vo ndiona unsompekele zo kabaka mvuatu a muntu kasompekele nzimbu mu kala ye ziku vo ofuta e nzimbu zandi. (Tanga Luvaiku 22:26, 27.) Kansi, o nsompeki kafwete vutula mvuatu a muntu ndioyo kuna ndimuk’a ntangwa kimana kalembi mona e kiozi muna fuku. Ndiona wakondwanga walakazi, nanga kazolanga vutula mvuatu a muntu ko ona kasompeka e nzimbu. Kansi, Yave walonga nkangu andi o mfunu wa songa o walakazi. Adieyi tulenda longoka muna nsiku wau? Ke tufwete zimanga meso ko muna mpasi za mpangi zeto Akristu. Tufwete kalanga yo luzolo lwa sadisa mpangi zeto bena mu mpasi.—Kolosai 3:12; Yakobo 2:15, 16; tanga 1 Yoane 3:17.

6. Adieyi tulenda longoka muna nkenda kasonga o Yave kwa Aneyisaele kana nkutu vava basumukanga?

⁶ Yave wafwilanga Aneyisaele e nkenda kana nkutu vava basumukanga. Muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “O Yave wa Nzambi a mase mau ubatumini akunzi, bundumukanga una nswe yo tuma; kadi ofwidi nkangu andi e nkenda, y’ekundilu diandi.” (2 Tusansu 36:15) Diau dimosi mpe, tufwete fwilanga e nkenda awana ke bazeye Yave ko, kadi balenda viluka o ntima yo kituka akundi andi. Yave kazolele ko vo wantu bafwaswa muna lumbu kia lufundisu. (2 Petelo 3:9) Ekolo e ntangwa yakinu, tufwete vanga mawonso tulenda mu lukisa wantu ayingi yo kubasadisa kimana bavua nluta muna nkenda za Nzambi.

7, 8. Ekuma esi nzo mosi bakwikidila vo Yave wabasonga walakazi?

⁷ O unu, ayingi muna selo ya Yave bemonanga kikilu e ziku kia walakazi wandi. Kasikil’owu, muna mvu mia 1990, wantu a makanda maswaswana bayantika vondana kuna Bosnia. Akazi mosi bazingilanga kuna nsi yayi bakala yo mwan’a yakala wakala ye kimbuta kia mvu 12, tuyikila muna nkumbu a Milan. Lumbu kimosi, Milan yo mpangi andi, mase mandi ye mpangi zankaka mu kalu bakala diayendanga kuna Sérvia. Ku lukutakanu lwa mvivu bayendanga luna Mase ma Milan badi vubilwa. Vava balwaka vana nkendelo, masoladi babakula vo esi nzo awaya esi kanda diankaka. Muna kuma kiaki, babavovesa vo bakulumuka muna kalu. I bosi, bayambula vo mpangi zankaka bakala muna kalu bakwamanana nkangalu au. Mu lumbu yole, masoladi ke bazola yambula mpangi zazi ko. I bosi, soladi dimosi wabokela mfumu au yo kunyuvula dina bafwete kubavanga. E mpangi zazi vana ndambu bakala, bawá vava mfumu a masoladi kavova vo: “Nubanata kuna mfuta yo kubavonda.”

⁸ Ekolo masoladi bamokenanga, wantu wole bafinama vana vakala esi nzo. Babavovesa kuna malembe vo yau mpe Mbangi za Yave. Ampangi ana bakala entwadi muna kalu yau babazayisa dina diavangama. E mpangi zole zazi bavovesa Milan yo mpangi andi vo bamanta muna kalu diau muna sauka e nkendelo kadi masoladi ke balombanga nkanda kwa wan’akete ko. I bosi, bavovesa mase vo basaukila mu nzila yankaka mu kwenda wanana yau kuna sambu diankaka. Milan watokana kikilu, kazaya ko kana vo kaseva yovo dila. Mase mandi bayuvula ampangi vo: “Nga nubenze vo bekutuyambula twavioka?” Kansi, ekolo bakangalanga, diakala nze vika sia vo masoladi ke babamonanga ko. Milan yo mpangi andi bawanana ye mase mau kuna diaka sambu. Bayenda entwadi kuna lukutakanu lwa mvivu. Bakala ye ziku vo Yave wawá e sambu yau. Nkand’a Nzambi usonganga vo Yave ke ntangwa zawonso ko ketaninanga selo yandi mu mpila ya sivi. (Mavangu 7:58-60) Kansi mu nkumbu wau, Milan wavova vo: “Yamona nze vika sia vo ambasi bafuka meso ma masoladi. Yamona vo Yave watuvuluza.”—Nkunga 97:10.

9. Aweyi kamona o Yesu mu kuma kia nkangu wanlandanga? (Tala e fwaniswa kuna lubantiku lwa longi.)

⁹ Yesu mbandu ambote katusisila muna diambu ditadidi songa walakazi. Wafwila wantu e nkenda kadi wamona vo “bavua bembolwa yo bangikwa nze mameme makondwa mvungudi.” Adieyi kavanga? Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “Oyantikidi kubalonga mambu mayingi.” (Matai 9:36; tanga Maku 6:34.) Nswaswani yo Yesu, Afarisi ke bafwilanga nkangu nkenda ko ngatu kubasadisa. (Matai 12:9-14; 23:4; Yoane 7:49) Nze Yesu, nga okalanga ye luzolo lwa sadisa wantu yo kubalonga oma ma Yave?

10, 11. Nga ntangwa zawonso tufwete songanga e nkenda? Sasila.

¹⁰ Diadi ke disongele ko vo tufwete songanga e nkenda e ntangwa zawonso. Kasikil’owu, Saulu wa Ntinu wabanza vo walakazi kasonga wau kalembi vonda Angangi wa ntinu a Ameleke, ona wakala vo mbeni a nkangu a Nzambi. Vana ntandu, Saulu kavonda bulu yawonso ko ya Aneyamaleke. Kansi, Yave wavovesa Saulu vo kavonda Aneyamaleke awonso kumosi ye bulu yau. Muna kuma kia ukolami wa Saulu, Yave wankatula vana kunda kia kintinu. (1 Samuele 15:3, 9, 15.) Yave i Mfundisi ansongi. Ozayanga mana mena muna ntima mia wantu. Ozayanga mpe ntangwa kafwete songa nkenda ko. (Maniongo ma Yeremiya 2:17; Yezekele 5:11) Ke kolo ko, ofundisa awonso ke bekunlemvokelanga ko. (2 Tesalonika 1:6-10) Vava ntangwa yayi ilwaka, Yave ke songa nkenda ko kwa yimpumbulu. Vava kekubafwasa, Yave osonga e nkenda kwa asongi ana kevuluza.

¹¹ Ke salu kieto ko kia fundisa o wantu ngatu zaya ana bevuluka yovo ana befwaswa. Kansi, tufwete vanga mawonso tulenda mu sadisa wantu. Nkia mpila tulenda songela walakazi kw’akaka? Yambula twazaya ezaka mpila tulenda wo vangila.

AWEYI TULENDA SONGELA WALAKAZI?

12. Aweyi olenda songela walakazi muna mpila okadilanga ye akaka?

¹² Sadisanga akaka lumbu yawonso. Yave ozolele vo Akristu basonganga walakazi kwa mfinangani ye kwa mpangi zau. (Yoane 13:34, 35; 1 Petelo 3:8) E mvovo walakazi ulenda kala ye nsasa vo “kalanga e ntwadi muna mpasi.” O nkwa walakazi ovavanga sadisa wantu ana bena mu mpasi. Muna kuma kiaki, tufwete sadilanga konso lau mu sadisa akaka. Tulenda wo vanga muna kubasadila salu yakete ya nzo yovo kwenda kubasumbila lekwa bavuidi o mfunu.—Matai 7:12.

13. Adieyi nkangu a Nzambi bevanganga vava vebwanga sumbula?

¹³ Sadisa awana bebwilwanga sumbula. Vava tumonanga wantu bena mu mpasi mu kuma kia sumbula kibabwididi, tukendalalanga kikilu. Nkangu a Yave batomene zayakana mu kuma kia luzolo bekalanga lwau lwa sadisa ana bebwilwanga sumbula. (1 Petelo 2:17) Kasikil’owu, mpangi mosi ankento kuna Japão wazingilanga ku zunga kiabwilwa sumbula kiangolo muna mvu wa 2011. Wavova vo “watoma kasakeswa yo fiaulwiswa” vava kamona ampangi batuka mu fulu ya mpila mu mpila ya Japão ye mu nsi zankaka bayiza tungulula nzo ye Maseka ma Kintinu. Wakudikila vo: “E diambu diadi diankwikidisa vo Yave okutusadisanga kikilu. Diankwikidisa mpe vo ampangi betokanenanga kikilu e wete dia muntu yo nkw’andi. Yabakula vo mpangi zayingi z’akala ye z’akento mu nz’amvimba besambanga mu kuma kieto.”

14. Aweyi olenda sadisila ambevo ye anunu?

¹⁴ Sadisa ambevo ye anunu. Vava tumonanga wantu benuananga ye mpasi za mayela yovo za kinunu, tukendalalanga kikilu. Tuvingilanga e ntangwa isinga fokoka e mpasi zazi. E kiaki i kuma tusambilanga vo Kintinu kia Nzambi kiza. E kolo tuvingilanga e ntangwa yayi, tuvanganga mawonso tulenda mu sadisa ambevo ye anunu. Nsoneki mosi wavova vo, lumbu kimosi o ngudi andi wa nunu wayelanga kimbevo kifwasanga tomfo (Alzheimer), wabebesa e mvuatu miandi. Ekolo kavavanga sukula e mvuatu, wawá wantu badodelanga kielo. Mbangi zole za Yave bayiza kunkingula. Mpangi z’akento banyuvula kana vo balenda kunsadisa. O nkento ndioyo wavova vo: “Kana una vo diansoni, nulenda kunsadisa.” Ampangi basukula e mvuatu miandi. I bosi, bayandulwila e ti yo mokena yandi mu fikolo. O mwan’andi wavutula kikilu matondo yo vova vo Mbangi za Yave “besadilanga mana belonganga.” Nga e nkenda omonanga mu kuma kia ambevo ye anunu zikufilanga mu vanga mana olenda mu kubasadisa?—Filipi 2:3, 4.

15. Aweyi e salu kieto kia umbangi kisadisilanga wantu?

¹⁵ Sadisa wantu kimana bazaya Yave. E mpila yambote tulenda sadisila wantu i kubalonga oma ma Nzambi ye Kintinu kiandi. E mpila yankaka tulenda wo vangila i kubasadisa mu zaya e nluta balenda vua avo balemvokele nkanikinu mia Yave. (Yesaya 48:17, 18) O samuna e nsangu zambote i mpila yambote tulenda kembelela Yave yo songa walakazi kw’akaka. Nga olenda wokesa e salu kiaku kia umbangi?—1 Timoteo 2:3, 4.

O SONGA WALAKAZI DILENDA MPE TWASA NLUTA KWA NGEYE KIBENI

16. Nkia nluta tubakanga vava tusonganga walakazi kw’akaka?

¹⁶ E nganga za mawuku bevovanga vo o kala nkwa walakazi dilenda tomesa vimpi weto kumosi ye kikundi kieto ye akaka. O sadisa awana bena mu mpasi, kiese kiayingi dikutwasila, dikulula kinsona yo vengomona ngindu zambi muna ntima. O kala nkwa walakazi dilenda kutwasila nluta miayingi. (Efeso 4:31, 32) Vava o zola kukutufilanga mu sadisa akaka, tukalanga ye ntona zambote kadi tuzeye wo vo mu vanga twina dina Yave kazolele vo twavanga. O walakazi ulenda kutusadisa mu kala mase mambote, akazi ambote ye akundi ambote. Vana ntandu, awana besonganga e nkenda kwa akaka, oyau mpe besadiswanga vava bekalanga mu mpasi.—Tanga Matai 5:7; Luka 6:38.

17. Ekuma ofwete songelanga walakazi?

¹⁷ Kana una vo songa o walakazi nluta dikututwasilanga, e kuma kisundidi o mfunu kikutufilanga mu songa walakazi, i kia sia vo, Yave tuzolele tanginina yo kumvana e nkembo. Yave i Tuku dia zola ye nkenda. (Ngana 14:31) Okutusonganga mbandu ambote muna diambu ditadidi songa walakazi. Muna kuma kiaki, yambula twavanga mawonso tulenda mu tanginina Nzambi yo songa o walakazi. Avo tuvangidi wo, tufinama mpangi zeto yo kala ye ngwizani ambote ye mfinangani zeto.—Ngalatia 6:10; 1 Yoane 4:16.