O Zengwa nga i Sinsu kia Kiyakala?
MUNA fulu yayingi ova nza, o wan’amakala bezengwanga mu kuma kia vimpi. Muna fulu yakaka, akala ke bezengwanga ko. Kuna kwa wantu akaka, nze i Ayuda y’esi Muçulmano, o zengwa ke diambu dia vimpi ko, kansi nsiku a dibundu.
Kansi, muna nsi zakaka, vena ye fu yakaka ya kisi nsi ilandwanga muna zenga mwana vava kefinamanga mu ntela kitoko. Kimosi muna fu yayi i kotesa mwan’elongo, i sia vo, kenda ku fulu kizengelwanga wan’amakala, kuna bafwete kala mu tumingu twayingi yavana e mputa zau zisasuka. Muna kolo kiakina, etoko kafwete lunda nsiku mia kisi nsi yo longwa mana ma kiyakala. Nga e mpila yayi ya zengela wana yau ikitulanga muntu se yakala? Yambula twabadika dina kevovanga o Nkand’a Nzambi mu kuma kia diambu diadi.—Ngana 3:5, 6.
Una Nzambi Kebadikilanga Evangu dia Zengwa
Kuna nz’ankulu, e zula yakaka nze Engipito, bakala ye fu kia zengwa, i sia vo, zenga kutu kia kiyakala. Kansi, o Abarayama kawutukila mu zula kiakala ye fu kiaki ko. Abarayama mvu miayingi kakala walembi zengwa. Kana una vo kakala wazengwa ko, Abarayama nkwa unkabu kakala. Kumosi ye fibuka fia makesa, wanwanisa yo sunda makesa ma ntinu nyá ana babaka Loti wa mwan’andi ankazi. (Etuku 14:8-16) Una vavioka mvu 14, Nzambi wavovesa Abarayama vo kazengwa, kumosi y’esi nzo andi awonso. Ekuma Nzambi katumina vo Abarayama kazengwa?
Ke mu kuma kia songa ko vo Abarayama okitukidi se yakala. Vava Nzambi kankanikina vo kazengwa, Abarayama kimbuta kia mvu 99 kakala. (Etuku 17:1, 26, 27) Nzambi wayika e kuma kia nkanikinu wau. Yandi vo: “Nuzengwa muna nitu a kutu yeno, kikala dimbu ki’ekangu yo mono yo yeno.” (Etuku 17:11) Dimosi mun’ekangu dia Abarayama i nsilu kasila o Nzambi vo muna Abarayama, “makanda mawonso ma nza” mesambulwa. (Etuku 12:2, 3) I kuma vo, vana meso ma Nzambi o zengwa ke sinsu kia kiyakala ko. O zengwa i sinsu kiasonganga vo muntu mwisi Isaele, zula kiatuka muna Abarayama, kina ‘kiasiwa kiyekwa kia mambu ma Nzambi.’—Roma 3:1, 2.
Kuna kwalanda, e zula kia Isaele kiavidisa elau diadi, vava babembola Yesu Kristu wa Mbongo a Abarayama. Muna kuma kiaki, o Nzambi wababembola, evangu dia zengwa ke diakala diaka mfunu ko vana meso ma Nzambi. Kansi, Akristu akaka muna tandu kiantete bakwamanana badikila evangu diadi nze nsiku a Nzambi. (Mavangu 11:2, 3; 15:5) Ekiaki i kuma o Paulu katumina Tito mu kwenda ‘singika mana makondwa’ muna nkutakani zayingi. Paulu wasonekena Tito mu kuma ki’evangu dimosi, oku vo: “Vena ye yimpumbulu yayingi, akwa mfwanti yo luvuki, musungul’awan’akwa unzengi, ana bafwete kakw’e nua; awana bebangalakesa nzo zamvimba, wau belongelang’oma ke bafwete longa ko, muna nzimbu zasungu.”—Tito 1:5, 10, 11.
Luludiku lwa Paulu lwakinu sadilwa yamu unu. Akristu akieleka ke bafwete komekena akaka ko mu zengesa wan’au, kadi ediadi ke dina ngwizani ko yo Nkand’a Nzambi. Vana fulu kia kala “nyakami a mambu mangani,” o Nkristu kafwete yambula vo mase babaka e nzengo yau kibeni. (1 Petelo 4:15) Vana ntandu, Paulu wavumunwinwa mu soneka mu kuma ki’evangu dia zengwa muna Nsiku a Mose vo: “Konso ona wasumwa wau kena vo kinzengi, kakituka se mundembi zengwa ko. Konso on’osuminu wau kena vo mundembi zengwa, kazengwa ko. O unzengi ke uma ko, o lembi zengwa mpe ke uma ko; ndund’a nkanikinu mia Nzambi kaka. Konso muntu mbula kakala muna nsumwa ina kasuminwa.”—1 Korinto 7:18-20.
Adieyi Tuvova mu Kuma kia Fu kia “Kotesa Wana e Longo”?
Adieyi tuvova kele vo mase m’Akristu babakidi nzengo za zengesa wan’au? Nga betela dikala yo Nkand’a Nzambi kele vo bayambwidi vo wan’au bakotesw’e longo, i sia vo, kubafila ku fulu kizengelwanga wan’amakala? Mayingi mevangamanga muna fulu yayi, ke zengwa kaka kutu kia kiyakala ko. Muna lumbu yayina, o mwana ofilwa kuna fulu kiakina okala vamosi y’aleke akaka ye alongi ana ke besadilanga Yave ko. Mambu mayingi melongwanga muna fulu yayi ke mena ngwizani ko ye nsiku mia Nkand’a Nzambi. O Nkand’a Nzambi ulukisanga vo: “E yikundi yambi ifwasa fu yambote.”—1 Korinto 15:33.
Evangu diadi vonza yayingi mpe ditwasanga mu nitu. Muna mvu a 2003, zulunalu mosi ya África do Sul yalukisa vo: “E mpila bezengelwanga wana yampasi kikilu. E nsangu zitukanga mu nza yawonso zisonganga vo akaka befwanga yovo yiviswa. . . . Fulu yayingi ifilwanga wana mu zengwa yakituka se fulu ya vondela.”
Vana ntandu a vonza dilenda twasa muna nitu a mwana, evangu diadi ditwasanga mpe vonza muna mwanda. Malongi ye fu yayingi ilongwanga muna fulu yayi ya zengela wana, ngwizani yina ye mavangu ma mpandu ye nsambila z’akulu ana bafwa. Kasikil’owu, vana fulu kia vova vo e sumbula ibwanga muna fulu yayina, mu kuma kialembi toma zengwa yovo sadila lekwa yamvindu, ayingi bekwikilanga vo akulu ana bafwa yau betwasanga sumbula yayi. Muna kuma kia nsambil’aluvunu, o Nkand’a Nzambi ukanikinanga vo: “Ke nukomam’e ntwadi ya mindembi-kwikila ko: kadi nkia untwadi bena wau, e ndungidi yo umpumbulu? ovo nkia untwadi bena wau, o ntemo ye tombe? . . . Dianu vo, se nuvaika vana bena nwavauka, i kavovele o Yave, eki kiafunzuka, ke nuviakana kio ko; omono mpe ikunutambula.” (2 Korinto 6:14-17) Elongi diadi disonganga vo ke diangangu ko kwa mase m’Akristu dia fila wan’au amakala muna fulu yayi mu kwenda zengwa e kutu.
Nki Kikitulanga Nkristu se Yakala?
O Nkristu kakala wazengwa yovo lembi zengwa, ke diau ko dikitulanga muntu se yakala. Edi disundidi o mfunu kw’Akristu i kala y’edienga vana meso ma Nzambi, ke “monekena wete muna nitu” ko.—Ngalatia 6:12.
Kansi, muna yangidika Nzambi, o Nkristu kafwete ‘zengwa muna ntima.’ (Nsiku 10:16; 30:6; Matai 5:8) Edi divangamanga, ke zengwa mu mbele ko, kansi yambula fu yambi ye ngindu za lulendo, nze ngindu za sia vo, o zengwa muna nitu i kukitulanga muntu se yakala. Muna zizidila ntonta yo ‘sikila muna lukwikilu,’ o Nkristu u kesongela vo yakala, kakala wazengwa yovo lembi zengwa.—1 Korinto 16:13; Yakobo 1:12.