“Tuka Kuna Lubantiku” Yave Osamunanga “Oma Ma Mbaninu”

“Tuka kuna lubantiku nsamun’oma ma mbaninu, tuka kuna nz’ankulu o mambu ke mavangamene ko.”​—⁠YESAYA 46:⁠10.

1, 2. Nkia mambu masivi mavangama muna mbwa a Babele? O mama aweyi mesonganga mu kuma kia Yave?

MAKESA m’atantu, masaukidi e Nzadi a Uferate muna fuku. Ekani diau, kutumuna mbanz’a Babele. Vava bafinamanga o kota muna mbanza, diambu diasivi bamona. Mavitu mampwena ma Babele ke mazikama ko. Batombokele muna nzadi yo kota muna mbanza. Vana vau, mbanza yabakama kw’atantu. Kurese wa mfidi au wayantik’o yala muna mbanza yayina. I bosi, wavana o nswa kimana Aneyisaele bakûlwa muna ubundu. Mazunda ma Aneyisaele bakalanga muna kinkole, bavutuka kuna nsi au mu vutulwisa nsambil’a Yave muna Yerusaleme.​—⁠2 Tusansu 36:​22, 23; Ezera 1:​1-4.

² Asoneki a lusansu lwa nza o unu, betoma kwikidisanga mana mabwa muna mvu a 539-537 vitila Kristu. Diasivi kikilu vo mambu mama mazayiswa 200 za mvu una ke mavangamene ko. Yave wavumunwina Yesaya wa ngunz’andi mu samuna e mbwa ya Babele. (Yesaya 44:24–45:⁠7) Nzambi kayika kaka ko mana mevangama vava kibwa Babele, kansi ye nkumbu ya ndiona okala se ntu muna kutumuna e nsi a Babele.a Yave wavovesa Aneyisaele ana bakala se mbangi zandi muna ntangwa yayina vo: ‘Nuyindul’oma mantete ma nz’ankulu: kadi omono i Nzambi, ke vena wakaka ko; i Nzambi, ke vena ona okumfwanana ko; tuka kuna lubantiku nsamun’oma ma mbaninu, tuka kuna nz’ankulu o mambu ke mavangamene ko.’ (Yesaya 46:​9, 10a) Yave i Nzambi kikilu, on’ozayanga mambu una ke mavangamene ko.

3. Mvutu za nkia yuvu tubadika owau?

³ O Nzambi nkia tezo kezayilanga mana mebwa kuna sentu? Nga Yave ozeye kala mana kevanga konso muntu mu yeto? Nga oteka kubikanga mana mekutubwilanga?

Tuwa e mvutu za Nkand’a Nzambi za yuvu yayi ye yuvu yakaka mun’elongi diadi ye dina dilanda.

Yave​—⁠Nzambi a Ungunza

4. Nani i Tuku dia ungunza wasonama muna Nkand’a Nzambi?

⁴ Wau vo Yave ovwidi ngangu za zaya mambu ma kusentu, wavumunwina selo yandi kuna nz’ankulu mu soneka ungunza wayingi ukutusadisanga mu teka zaya mana kekanang’o vanga. Yave wavova vo: ‘Wa! oma mantete mavangamene kala, se nsamun’oma mampa: una ke masakumukini ko iwisisi mo.’ (Yesaya 42:⁠9) Ekw’elau dina yo nkangu a Nzambi!

5. O teka zaya mana kevanga o Yave, nkia mbebe dikututwasilanga?

⁵ Amose wa ngunza okutusonganga e ziku kiaki vo: ‘O Mfumu Yave kevanga diambu ko lembi sengomona mbumb’andi kwa ntaudi zandi angunza.’ O teka zaya diambu dina divangama, mbebe kikilu dikututwasilanga. Tala nona kayika Amose muna tini kilende: ‘O nkosi okwintidi, nani olembi zakama?’ Nze una wantu ye bulu bezakamenanga vava nkosi kekwitanga, Amose wa ngunza mpe kavekama ko mu samuna diambu dia Yave. “O Mfumu Yave ovovele, nani olembi sakula?”​—⁠Amose 3:​7, 8.

“Diambu” dia Yave “Disikila”

6. O “lukanu” lwa Yave aweyi lwasikidila muna mbwa a Babele?

⁶ Muna Yesaya wa ngunz’andi, o Yave wavova vo: “O lukanu luame lusikila, vanga mvanga zolela yame yawonso.” (Yesaya 46:10b) “Lukanu” lwa Yave mu kuma kia Babele lwakala vo, o Kurese wa mwisi Aparasi kabaka nsi a Babele. Yave wazayisa ekani diandi una ke diavangamene ko. Nze una tumwene, ekani diandi dialungana muna mvu a 539 vitila Kristu.

7. Ekuma tufwete kadila ye vuvu vo e “diambu” dia Yave sikila disikila?

⁷ Nkama yá za mvu, una Kurese kabakidi ko e nsi a Babele, Yosafate wa Ntinu a Yuda wanwaniswa kwa makesa ma nsi ya Amone ye Moabe. Wabunda vuvu kwa Nzambi yo samba vo: “E Yave wa Nzambi a mase meto, nga ke ngeye i Nzambi ezulu ko e? nga ke ngeye i nyazi ko muna yimfumu yawonso ya zula? muna koko kwaku i kwina ngolo yo nkuma, ke vena on’okutelamena ko.” (2 Tusansu 20:⁠6) Yesaya wabunda mpe vuvu kwa Nzambi vava kavova vo: “O Yave a vu okanini, nani ofungisa dio? o koko kwandi kulambukidi, nani ovilula ko?” (Yesaya 14:​27) Vava Nebukandesa wa Ntinu a Babele kavutukila o zayi wandi, kuna lembama kwawonso wavova vo: “Ke vena on’okakila koko [kwa Nzambi] ko, ngatu kumvovesa vo, nki osalanga?” (Daniele 4:​35) Elo, Yave okutuzayisanga e ziku vo: “Diambu diame . . . ke dikumputukila nkatu ko, divanga kaka edi nzolele, disikila mun’edi ntwikidi dio.” (Yesaya 55:​11) Tulenda bunda kieleka e vuvu vo e “diambu” dia Yave lungana kieleka dilungana. Ekani dia Nzambi ke difunganga ko.

“Ekani dia Mvu ya Mvu” dia Nzambi

8. Adieyi i “kani dia mvu ya mvu” dia Nzambi?

⁸ Muna nkanda kasonekena Akristu kuna Efeso, Paulu wa ntumwa wavova vo o Nzambi una ‘y’ekani dia mvu ya mvu.’ (Efeso 3:​11) Ekani diadi ka ngindu zankatu ko. Kansi, i luzolo lwa Yave lwa vanga mana kakana tuka kuna lubantiku mu kuma kia wantu yo ntoto. (Etuku 1:​28) Muna zaya vo ekani dia Nzambi sikila disikila, yambula twabadika ungunza wantete wasonama muna Nkand’a Nzambi.

9. E sono ki’Etuku 3:15 aweyi kinin’e ngwizani y’ekani dia Nzambi?

⁹ E Sono ki’Etuku 3:15 kisonganga vo, vava Adami yo Eva basumuka, vana vau Yave wasia nsilu vo nkento andi a mwanda owuta mbongo yovo mwana. Yave wateka zaya mpe dina divangama mu kuma kia kitantu vana vena nkento andi ye Satana ye vana vena mbongo zau. Kana una vo Yave wayambula vo Mbongo a nkento andi yabosolwa e singini, muna ntangwa kakan’o Nzambi, e Mbongo ankento obosola ntu a nioka, una vo Nkadi Ampemba wa Satana. Kansi, muna mpioka kolo, ekani dia Yave dina ke dilendi funga ko, diasengomonwa malembe-malembe, yavana kayiz’o Yesu wa Masia ona wasilw’o nsilu muna luvila lwasolwa.​—⁠Luka 3:​15, 23-38; Ngalatia 4:⁠4.

Dina Kateka Kana o Yave

10. Nga Yave wateka dio kana vo Adami yo Eva sumuka besumuka? Sasila dio.

¹⁰ O Petelo wa ntumwa wasoneka e fulu kia Yesu mun’ekani dia Nzambi vo: “Oyandi [Yesu] watekelela kikilu o zayiwa vava ke kiasemeno nza ko, kansi wasengomokena kuna nsuk’a tandu muna diambu dieno.” (1 Petelo 1:​20) Nga tuka lubantiku o Yave wakana vo Adami yo Eva besumuka, vo Yesu Kristu ovana moyo andi se kimenga? Ve. O mvovo wa Kingerekia wasekolwa vo “esemeno” una ye nsasa vo ‘ngutuka a mbongo.’ Nga “mbongo” yovo wantu, bawutuka una Adami yo Eva ke basumukini ko? Ve. Adami yo Eva bakolamena Nzambi una ke bawutidi wana ko. (Etuku 4:⁠1) O Yave wazayisa e ngiz’a “mbongo” andi una Adami yo Eva ke bawutidi ko. O lufwa yo lufuluku lwa Yesu lwaziula e nzila muna nkubika esivi ya lukulu, olu lukatula esumu twasambukila yo fwasa mavangu mawonso ma Satana.​—⁠Matai 20:28; Ayibere 2:14; 1 Yoane 3:⁠8.

11. Nkia ndungunuka ekani diandi kateka kana o Nzambi?

¹¹ Muna ndungunuka ekani diandi, Nzambi wateka kana mambu makaka. Tulenda mo mona muna dina kasoneka o Paulu kwa Akristu kuna Efeso vo, o Nzambi ‘oyikanesa diaka ma yawonso muna Kristu, e ma ina kun’ezulu, y’eyi in’ova nza.’ Muna kuma kia “ma ina kun’ezulu” i sia vo, awana basolwa mu yala kumosi yo Kristu, Paulu wasoneka vo: “Twateka kanwa mun’owu w’ekani dia ndiona ovangilanga ma yawonso mun’owu wa lukanu lua luzolo luandi.” (Efeso 1:​10, 11) Elo, o Yave wateka kana vo fibuka fiandwelo fia wantu bakala muna mbongo a nkento andi yo sala kumosi yo Kristu mu twasa e nluta mia lukulu. (Roma 8:​28-​30) O Petelo wa ntumwa okubayikilanga vo “zula kiavauka.” (1 Petelo 2:⁠9) O Yoane wa ntumwa wakala y’elau dia mona muna mona-meso o lutangu lw’awana beyala kumosi yo Kristu, 144.000. (Lusengomono 7:​4-8; 14:​1, 3) Wau vo bayikana yo Kristu wa Ntinu, besalanga “muna lusanisinu lua nkembo [a Nzambi].”​—⁠Efeso 1:​12-14.

12. Aweyi tuzayidi vo Nzambi kateka kana konso muntu ko muna 144.000?

¹² Kana una vo Nzambi wateka kana o lutangu lwa 144.000, ke disonganga ko vo Nzambi wayisolela o wantu bekala muna buka kiokio kia kwikizi. I kuma vo, o lulukisu luna muna Sono ya Kingerekia ya Kikristu lwasonama, entete mu kuma kia akuswa, mu kubalukisa yo kubasiamisa kimana basikila ye kwikizi muna mboka ya kwenda yala kun’ezulu. (Filipi 2:12; 2 Tesalonika 1:​5, 11; 2 Petelo 1:​10, 11) Yave wateka dio zaya vo 144.000 ma wantu bekwenda kun’ezulu. Kansi, kateka kana ko e mpila wantu bekala ye nzengo bebaka konso muntu muna zingu kiandi.​—⁠Matai 24:⁠13.

Dina Kateka Zaya o Yave

13, 14. Nki kina ngwizani ye zayi wa Yave, ekuma?

¹³ Wau vo Yave i Nzambi a ungunza ye makani, aweyi kesadilanga o zayi wandi? Entete, tusongwanga vo e nzila zawonso za Nzambi za ziku, za nsongi ye zola. Vava kasonekena Akristu a esi Ayibere muna tandu kiantete, Paulu wa ntumwa wavova vo e ndofi a Nzambi ye nsilu miandi i “mambu mole, mena vo ke mevilukakana ko, mana ke malendi vunakana kwa Nzambi ko.” (Ayibere 6:​17, 18) I wau mpe kavova o Paulu vava kasonekena Tito vo, Nzambi “kalendi vuna ko.”​—⁠Tito 1:⁠2.

¹⁴ Vana ntandu, kana una vo o Yave una ye nkuma ulembi suka, kevanganga vilwa ko. Mose wayikila Yave vo ‘Nzambi a ziku, yo kondw’o vilwa, wansongi kwandi yo singama.’ (Nsiku 32:⁠4) Mawonso kevanganga o Yave, ngwizani mena ye kiwuntu kiandi. Mavangu mandi ngwizani mena ye fu yandi eyi yisundidi, zola, ngangu, unsongi ye nkuma.

15, 16. O Yave nkia nswa kavana kwa Adami muna mpatu a Edene?

¹⁵ Tala mpila kasongela e fu yayi muna mpatu a Edene. Nze Se dianzodi, Yave wavana Adami yo Eva e lekwa yawonso ina bavwanga o mfunu. Wabavana ngangu za yindula, swaswanesa mambu yo kuyibakila nzengo. Nswaswani ye bulu yakondw’o zayi, Adami yo Eva bakala ye ngangu za sola. Nzambi wamona tuka kuna kunda kiandi ki’ezulu vo “yawonso kavangidi, yambote kikilu.”​—⁠Etuku 1:​26-31; 2 Petelo 2:⁠12.

¹⁶ Vava Yave kakanikina Adami yo Eva mu lembi dia “nti a zayila wete yo bi,” wabavana luludiku lwafwana kimana bayibakila e nzengo. Wabavana nswa mu dia “konso nti wina muna mpatu,” katula nti mosi kaka yo kubavovesa e mfwilu bebaka kele vo badidi e bundu kia nti una kabakanikina. (Etuku 2:​16, 17) Adieyi bevanga?

17. Ekuma tulenda vovela vo Yave osolanga mana kazolele teka zaya?

¹⁷ Kana una vo una ye wisa kia zaya mambu una ke mavangamene ko, o Yave nanga kazola zaya ko, dina Adami yo Eva besinga vanga. Kieleka, Yave olenda kwandi teka zaya mambu kele vo ozolele wo vanga. Wau vo Yave i Nzambi a zola, kadi kota wantu nsoki ko, mu teka dio kana vo basumuka yo baka mfwilu miami miawonso. (Matai 7:11; 1 Yoane 4:⁠8) Ozevo, Yave osolanga mana kazolele teka zaya.

18. Wau vo Yave osolanga dina kazolele teka zaya, nga diadi disonganga vo nkwa vilwa?

¹⁸ Wau vo Yave osolanga mana kazolele teka zaya, nga diadi disonganga vo Nzambi nkwa vilwa? Ve. Mose wayikila Yave vo “Etadi,” yo kudikila vo: “Mavangu mandi malunga.” Yave ke nkwa kuma ko muna mfwilu mitwasanga esumu dia muntu. Kolama kwa Adami yo Eva, i kwatwasa mpasi zawonso tumonanga o unu. Paulu wa ntumwa watoma kiesesa diambu diadi vava kavova vo: “Muna muntu mosi i mwakotel’esumu muna nza, o lufwa mpe mun’esumu; i ngyandangiana luayandangian’o lufwa muna wantu awonso, wau yawonso basumuka.”​—⁠Nsiku 32:​4, 5; Roma 5:12; Yeremiya 10:⁠23.

19. Nkia yuvu yibadikwa mun’elongi dilanda?

¹⁹ Ozevo, muna mawonso tuwidi kala, tumwene vo ke vena vilwa ko kuna kwa Yave. (Nkunga 33:⁠5) Kansi, osadilanga ngangu, fu ye nsiku miandi engwizani y’ekani diandi. (Roma 8:​28) Wau vo Nzambi a ungunza, Yave osamunanga oma ma mbaninu ‘tuka kuna lubantiku, tuka kuna nz’ankulu osamunanga o mambu ke mavangamene ko.’ (Yesaya 46:​9, 10) Tumwene mpe vo Nzambi osolanga mana kazolele teka zaya. O zayi wa diambu diadi aweyi ufwete vanga muna zingu kieto? Aweyi tulenda zayila vo e nzengo tubakanga ngwizani zina y’ekani dia Nzambi? O vanga wo nkia nsendo ukututwasila? Elongi dilanda divana e mvutu za yuvu yayi.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nga Olenda Sasila?

• Nkia mambu mavangama kuna nz’ankulu mesonganga vo “diambu” dia Nzambi ‘disikilanga’?

• O Yave nki kateka kana mun’owu ‘w’ekani diandi dia mvu ya mvu’?

• O Yave aweyi kesadilanga ngangu zandi za teka zaya mambu una ke mavangamene ko?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 20]

Yosafate wabunda Yave e vuvu

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 21]

Yave wateka zayisa lufwa ye lufuluku lwa Yesu

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 22]

Nga Yave wateka kana dina diavanga Adami yo Eva?