“E Mpova Ina ke Yavovele Nkutu Muntu Ko”

1, 2. (a) O makesa matumwa mu kanga Yesu, nkia kuma mavutukila moko moko? (b) Ekuma Yesu kakadila se nlongi ambote?

AFARISI bafunga kikilu makasi mu kuma kia Yesu walonganga oma m’eS’andi muna tempelo. Awana bawanga bavambana mu buka yole, ndonga ya kwikila muna Yesu, akaka bazola kunkanga yo kunsia mu pelezo. Mbuta zanganga bafunga makasi, batuma makesa benda kanga Yesu. Kansi, o makesa mavutuka moko moko. Mbuta zanganga ye Afarisi bayuvula: “Adieyi nulembele kuntwasila?” O makesa mavutula vo: “E mpova ina ke yavovele nkutu muntu ko.” Basivika vava bawa malongi ma Yesu. Muna kuma kiaki, ke bankanga ko.a—Yoane 7:45, 46.

² Ke makesa kaka ko masivika mu kuma kia malongi ma Yesu. Wantu bakutakananga mu wá Yesu vava kalonganga. (Maku 3:7, 9; 4:1; Luka 5:1-3) Ekuma Yesu kakadila se nlongi ambote? Nze una tulongokele muna Kapu kia 8, o Yesu wazolang’e ludi yo wantu ana kalonganga. Wasadilanga mpe ndekwa zambote vava kalonganga. Yambula twabadika mpila tatu kasadilanga ye una tulenda zo tanginina.

Mvovo Mialeboka Kasadilanga

3, 4. (a) Ekuma Yesu kasadilanga mvovo mialeboka vava kalonganga? (b) Elongi dia Yesu vana Mongo aweyi disongelanga o leboka kwa malongi mandi?

³ Nga lenda yindula mvovo miabala ye ngangu kadi sadila Yesu? Kansi, vava kalonganga, kasadilanga mvovo miabala ko, kadi ndonga muna awana bawanga “wantu balembi longwa.” (Mavangu 4:13) Wazayanga e tezo kiau, kabalonganga mambu mayingi mu nkumbu mosi ko. (Yoane 16:12) Kana una vo mvovo mialeboka kasadilanga, ludi kiasina kalonganga.

⁴ Muna bonga e nona, tala Elongi diandi vana Mongo, diasonama muna Matai 5:3–7:27. Yesu muna elongi diadi wayika etuku dia mambu. Kasadila mvovo mia mpimpita ko. Mawonso kavova kana nkutu yindende balenda mo bakula. Muna kuma kiaki, vava Yesu kamana longa, awonso ana banwa, kumosi ye avati a nsengo, avungudi ye abaki a mbizi za maza—‘basivika e mpil’andi ya longela.’—Matai 7:28.

5. Yika nona ya mambu kavova Yesu mu mvovo miankufi, mialeboka kansi miazala ye nsasa.

⁵ Muna malongi mandi, nkumbu miayingi Yesu wasadilanga mvovo mialeboka ye miankufi, kansi miazala ye nsasa. Wau vo muna tandu kiakina, wantu mu wá kaka bazayilanga mambu, muna sadila mvovo mialeboka ye miankufi, Yesu wakotesanga mambu muna nyindu ye ntima mia awana bawanga. Tala yaka nona: “Ke nufundisa ko, nwalembi fundiswa.” “Avimpi ke bavwidi nganga mfunu ko, akwa mayela kaka.” “O mwanda uzolele, kansi nitu yatovoka.” “Nuvana kwa Kaisa ina ya Kaisa, kuna kwa Nzambi ina ya Nzambi.” “Edi diviokele e nsambu, dia vana, ke mu tambula ko.”b (Matai 7:1; 9:12; 26:41; Maku 12:17; Mavangu 20:35) Kana una vo tezo kia 2000 ma mvu miviokele kala tuka kavovela mambu mama, yamu wau makinu o mfunu nze una makala vava kavova mo.

6, 7. (a) Muna longa mu mpila yakiá, ekuma dinina o mfunu vo twasadilanga mvovo mialeboka? (b) Aweyi tulenda vengela fu kia vova ulolo wa mambu mu ntangwa mosi kw’alongoki?

⁶ Aweyi tulenda longela mu mpila yakiá? Muna sadila mvovo mialeboka mina balenda bakula wantu awonso. E ludi kia Nkand’a Nzambi ke kia mpimpita ko. O Yave osengomonanga makani mandi kw’akwa ziku y’alembami. (1 Korinto 1:26-28) O sadila mvovo mialeboka, miakiá, disadisa mu samuna e ludi kia Nkand’a Nzambi una ufwene.

⁷ Muna longa elongi diakiá, tufwete venga fu kia vova ulolo wa mambu kwa nlongoki a Nkand’a Nzambi mu ntangwa mosi kaka. Ozevo, vava tufilanga elongi dia Nkand’a Nzambi, ke dina mfunu ko mu sasilanga mambu mawonso; yovo sasila mo mu nzaki kimana tualongoka tini yayingi. Kansi, diamfunu mu yambula vo o umbakuzi ye nsatu za nlongoki za sadisa mu zaya tezo kia mambu kelongoka. Ekani dieto dia sadisa alongoki bakituka s’alandi a Kristu ye asambidi a Yave. Ikuma vo, tufwete sianga e ngolo kimana nlongoki kabakula dina kelongokanga. Ediadi dikunsadisa mu kotesa mana kelongokanga muna ntim’andi yo sadila mo muna zingu kiandi.—Roma 12:2.

Yuvu Yamfunu Kasadilanga

8, 9. (a) Ekuma Yesu kasadilanga yuvu? (b) O Yesu aweyi kasadila yuvu mu sadisa Petelo kabakula diambu dia futa mpaku a tempelo?

⁸ Yesu wasadilanga yuvu mu mpila yambote, kana nkutu vava kazola zayisa diambu diamfunu kw’awana bawanga. Ekuma kasadilanga yuvu? Ezak’e ntangwa, wasadilanga yuvu mu senzeka makani mambi m’atantu andi, ana bavavanga kumbwisa. (Matai 21:23-27; 22:41-46) Nkumbu miayingi, Yesu wasadila yuvu mu fila alongoki andi bavova dina bayindulanga yo wokesa umbakuzi wau. Muna kuma kiaki, wayuvulanga yuvu nze yayi: “Adieyi nuna diau?” “Ng’okwikila wo e?” (Matai 18:12; Yoane 11:26) Muna sadila yuvu yayi, Yesu wasimba ntima mia alongoki andi. Badika nona kimosi.

⁹ Lumbu kimosi, alombi a mpaku bayuvula Petelo kana vo, Yesu kefutanga mpaku a tempelo ko.c Petelo wavutula vo, “Ingeta, futa kwandi.” Kansi, o Yesu wanyuvula: “Adieyi wina diau, e Simone? ntinu mia nza, nani bevakulwisanga mpaku ovo vaku? wan’au, ovo nzenza?” Petelo wavutula vo: “Kwa nzenza.” “O Yesu umvovese vo, ozevo o wana, bavevokele.” (Matai 17:24-27) Ka lukatikisu ko, e kiuvu kiaki kiasadisa Petelo mu bakula vo wan’a ntinu mia nza bavevoka muna mpaku. Muna kuma kiaki, wau vo Yesu i Mwan’amosi a Ntinu w’ezulu wasambilwanga muna tempelo, wavevoka muna mpaku. Vana fulu kia zayisa mvutu za ziku kwa Petelo, Yesu wasadila kiuvu mu kunsadisa kabakula e ziku kia diambu. Nanga ediadi diansadisa mpe mu zaya vo o muntu muna vana e mvutu muna konso kiuvu, kafwete yindula ntete.

10. Aweyi tulenda sadila yuvu una ufwene vava tusilanga umbangi mu nzo ye nzo?

¹⁰ Aweyi tulenda sadila yuvu muna salu kieto kia umbangi? Vava tusilanga umbangi mu nzo ye nzo, o sadila yuvu dilenda sikamesa luzolo lwa wantu mu wá nsangu zambote tusamunanga. Kasikil’owu, kele vo mbut’a muntu wizidi kutambula vana mwelo a nzo, lenda kunyuvula yo zitu wawonso: “Nkia diambu diasoba muna zingu kiaku?” Kele vo uvene mvutu, lenda kunyuvula diaka, “Adieyi obenze difwete vangwa mu kitula e nza se fulu kiambote kia zingila?” (Matai 6:9, 10) Kele vo ngudi una yo mwana ututambwidi, tulenda kunyuvula, “Aweyi oyindulanga yikala e nza vava mwan’aku kekola? (Nkunga 37:10, 11) Avo tukala amoni ambote vava tusianga umbangi muna nzo ye nzo, dikutusadisa twasadila yuvu ina betele ye nsatu za wantu.

11. Aweyi tulenda sadila yuvu una ufwene vava tufilanga elongi dia Nkand’a Nzambi?

¹¹ Aweyi tulenda sadila yuvu una ufwene vava tufilanga elongi dia Nkand’a Nzambi? O sadila yuvu mu mpila yambote dilenda kutusadisa mu fila nlongoki kasonga makani ma ntim’andi. (Ngana 20:5) Kasikil’owu, dilenda kala vo kapu kia 12 kia O Nkand’a Nzambi Adieyi Kieleka Kelonganga? tulongoka.d E kapu kiaki kina yo ntu a diambu vo: “Zingila una Uyangidikanga Nzambi,” kitoma songanga nyindu a Nzambi mu kuma kia zumba, kolwa malavu ye luvunu. E mvutu za nlongoki zilenda songa vo obakwidi dina kelonganga Nkand’a Nzambi mu kuma kia mavangu mama, kansi nga okwikilanga dina kalongokele? Tulenda kunyuvula: “Nga diampasi kwa ngeye mu kwikila nkanikinu a Nzambi mu kuma kia diambu diadi?” Tulenda kunyuvula diaka, “Aweyi olenda sadila elongi diadi muna zingu kiaku?” Tufwete kala ye ndekwa mu sadila yuvu yo sungamena mpe o zitu wa nlongoki. Ke diambote ko mu sadila yuvu ilenda kunkendeleka.—Ngana 12:18.

Wasonganga Eziku kia Diambu

12-14. (a) O Yesu aweyi kasadilanga ndekwa za mokena yo songa e ziku kia diambu? (b) O Yesu nkia ndekwa kasadila mu songa e ziku kia diambu vava Afarisi bavova vo mu nkum’a Satana kavayikisila nkwiya?

¹² Wau vo muntu alunga, Yesu wakala ye ndekwa za mokena yo wantu yo kubasonga e ziku kia diambu. Ezak’e ntangwa, wasadilanga ndekwa za mokena yo wantu yo kubasonga e ziku kia diambu mu senzeka mfundu mia luvunu mia atantu andi. Nkumbu miayingi, Yesu wasadilanga mpe ndekwa za mokena mu songa ziku kia diambu yo longa diambu diamfunu kw’alongoki andi. Yambula twatala e nona yakaka.

¹³ Vava kawuka muntu wakala ye nkwiya, wafwa-meso ye ndinga, Afarisi bavova vo: “Ondioyu kevaikisanga nkwiya nkatu ko, muna Balezebube [Satana] kaka, wa nkuluntu a nkwiya.” Muna mvovo miami, Afarisi basonga vo Yesu mu nkum’a Satana kavaikisilanga nkwiya. E mfundu wau ke wakala kaka wa luvunu ko, kansi ke wasikila ko. Muna senzeka ekani diau diambi, Yesu wabayuvula: ‘Konso nsi yabulana, ke yisikila ko; konso’vata ovo nzo yabulana ke izinga ko: o Satana mpe, ovo ovaikisi Satana, wiyibudidi; e kintinu kiandi ozevo nkia nzinga kizinga?’ (Matai 12:22-26) Kieleka, o Yesu edi kavova: “Avo mono i selo kia Satana, yibangulanga salu yandi, ozevo, salu ya yandi kibeni kebangulanga. Ozevo, ke sikila ko, bwa kebwa.” Elo, ezazi i ndekwa za mokena yo wantu yo kubasonga e ziku kia diambu.

¹⁴ O Yesu wau kazaya vo alongoki a Afarisi nkwiya bavaikisanga, wabayuvula kiuvu kiankufi, kansi kiamfunu: “Kala vo omono muna Balezebube mvaikisilanga nkwiya, ozevo o wan’eno [alongoki eno], muna nani bevaikisilanga mio?” (Matai 12:27) Muna mvovo miami, o Yesu edi kavova: “Avo mono mu nkum’a Satana mvaikisilanga nkwiya, alongoki eno mpe mu nkum’a Satana besadilanga.” Afarisi adieyi bavova? Ke bakwikila ko vo alongoki au mu nkum’a Satana bavaikisilanga nkwiya.” Dialudi, Yesu wasadila mbalu zau zambi mu kubafila babakula o vilwa wau. Nga ke diakiese ko dia tanga e ndekwa kasadila Yesu mu mokena yau ye sikididi kiawonso? Ka lukatikisu ko vo o nkangu wamona yo wá ndinga Yesu, watoma bakula e mvovo miandi.

15-17. Yika nona kimosi kisonganga e mpila Yesu kasadila e mvovo “nkia nduta keluta” mu longa ludi mu kuma kia S’andi.

¹⁵ O Yesu muna longa ludi mu kuma kia S’andi, wasadilanga mpe ndekwa za kwikidisa mambu. Nkumbu miayingi muna sadisa awana banwa yo wokesa zayi wau wa ludi kina bakwikila, wasadilanga mvovo “nkia nduta keluta.” E mpila yayi ya mokena yitoma songanga nswaswani a diambu, ilenda sadisa wantu mu bakula e ziku kia diambu. Yambula twafimpa nona yole.

¹⁶ Vava kavana mvutu kw’alongoki andi ana balomba vo kabalonga o samba, Yesu wayika o luzolo lwa mase bena vo wantu alembi lunga, kansi bevananga “tukau twambote” kwa wan’au. Kuna mfoko wavova vo: “Oyeno nuna yo bi, ovo nuzeye o vana tukau twambote kwa wan’eno, o Tata kun’ezulu, nkia nduta kelut’o van’o mwand’avelela kw’awana bekunlomba.” (Luka 11:1-13) E nswaswani ina vana vena Yave ye wantu alembi lunga i mbuta diambu kalonga Yesu. Wau vo wantu alembi lunga betoma lunga-lunganga wan’au, nkia nduta keluta kutulunga-lunga o S’eto ezulu una vo walunga ye wansongi muna ngienda zandi zawonso! Kieleka, ovananga mwand’avelela kw’asambidi andi akwikizi ana bekumfinamanga muna sambu.

¹⁷ Yesu wasadila mvovo wau mpe vava kavana elongi disonganga mfunu wa lembi tokana kwayingi mu kuma kia mavwa. Wavova vo: “E ngono, ke zikuna ko, ngatu sâla; ke zina ya mvaka ko, ngatu elundilu; Nzambi odikilanga zo: nga ke yeno nusundidi nuni mfunu ko e? Nubadik’oma ma lenge-lenge , e mbena imenanga: ke ifuntuka ko, ngatu sieta; . . . O Nzambi, ovo i mpwika yiyi kevwikanga titi ya mpatu, ina un’o unu, oku mene-mene isilu vana makukwa; ng’oyeno ke nuluta vwikwa ko, yeno akwa filukwikilu e?” (Luka 12:24, 27, 28) Wau vo Yave olunga-lunganga nuni yo vwika mvuma, nkia nduta kelut’olunga-lunga yo vwika awana bekunzolanga yo kunsambila! Muna sadila ndekwa zazi za mokena, Yesu wasimba ntima mia awana bawanga.

18, 19. Aweyi tulenda mokena yo muntu ovovanga vo kalendi kwikila mu Nzambi ona kalendi mona ko?

¹⁸ Muna salu kieto kia umbangi, tufwete sadilanga moko yisonganga e ziku kia diambu muna yelesa malongi ma luvunu. Vava tulonganga e ludi mu kuma kia Yave, tufwete sadilanga mpe moko yikwikidisanga wantu. (Mavangu 19:8; 28:23, 24) Nga tufwete sadilanga mvovo miabala muna sadila ndekwa zazi? Ve kikilu. E diambu diamfunu tulongokele i diadi, o Yesu kasidi sadila mvovo miabala ko, muna ndekwa zazi za mokena.

¹⁹ Kasikil’owu, aweyi tuvova kele vo muntu ovovele vo kalendi kwikila muna Nzambi ko, wau vo kalendi kumona ko? Tulenda mokena yandi muna badika e lekwa ina kekwikilanga vo vangwa ya vangwa. Vava tumonanga konso vangwa, tuzayanga vo vena y’ona wavanga kio. Tulenda vova: “Kele vo omwene nzo yazala yo madia (lekwa) muna kiana kiampwena, nga kukwikila ko vo muntu (mvangi) watunga yo? Diau adimosi mpe, vava tumonanga nsema yo ulolo wa madia mazala ova ntoto (elekwa), nga ke dia ngangu ko diakwikila vo vena yo muntu (Mvangi) ona wasema yo? O Nkand’a Nzambi ukiesesanga diambu diadi vo: “Kadi konso nzo kwa muntu yatungwa; kansi ndiona watung’e lekwa yawonso i Nzambi.” (Ayibere 3:4) Kana nkutu tusadidi ndekwa zazi tufwete sungamenanga vo, ke awonso ko bekwikila.—2 Tesalonika 3:2.

20, 21. (a) Aweyi tulenda sadila e mvovo wa “nkia nduta keluta” muna mokena yo wantu mu kubasonga e fu ye nzila za Yave? (b) Nkia diambu tulongoka muna kapu kilanda?

²⁰ Vava tulonganga, kana mu salu kia umbangi yovo muna nkutakani, tulenda sadila mpe e mvovo “nkia nduta keluta” mu toma songa fu ya Yave ye nzila zandi. Kasikil’owu, muna songa vo elongi dia bilungi zitu wa Yave dikululanga, tulenda vova: “Nkia se dia nzodi olenda tumba mwan’andi mu kunsia koko vana tiya? O S’eto ezulu nkia nduta keluta menga e diambu diadi?” (Yeremiya 7:31) Muna songa e ziku kia nzol’a Yave kwa konso mpangi eto una yo lukendalalu, tulenda vova vo: “Wau vo Yave obadikilanga ntietie vo wa ntalu, nkia nzola keluta zola konso selo kiandi ova ntoto, kumosi mpe yo ngeye!” (Matai 10:29-31) E ndekwa zazi za mokena zilenda kutusadisa mu kotesa diambu muna ntima mi’akaka.

²¹ Wau tulongokele mpila tatu kasamunwinanga nsangu zambote o Yesu, tulenda mona ekuma makesa mavutukila moko moko yo vova vo: “E mpova ina ke yavovele nkutu muntu ko.” Ke basakisa mambu ko. Muna kapu kilanda, tulongoka e yingana kasadilanga Yesu ina vo i mpil’a longela kazayakenene.