O Zola Unkabu Kuvananga
“O Nzambi katuvene mwand’a unkuta ko; wa nkuma kaka, yo zola, yo lulungidiku.”—2 TIMOTEO 1:7.
1, 2. (a) O zola nkia diambu kulenda fila muntu mu vanga? (b) O Yesu aweyi kasongela unkabu?
YAKALA dimosi yo nkanz’andi siensia basiensanga kun’esimu dia mbu kuna Austrália. Vava bakala muna maza, o nkento walandwanga kwa mbizi ampwena. Kuna unkabu wawonso, o yakala watanina nkaz’andi yo yambula vo e mbizi yambaka. Vava kiaziamanga o yakala, o nkento wavova vo: “Ovene moyo andi muna kuma kiame.”
2 Elo, o zola kulenda fila muntu mu songa unkabu. Yesu Kristu wavova vo: ‘Ke vena muntu wina ye nzola isundidi nzola yayi ko, ovo muntu oyekwele o moyo andi mu kuma ki’akaka.’ (Yoane 15:13) Tezo kia ola 24 kaka zavioka vava Yesu kavova mvovo miami, wavana moyo andi, ke mu kuma kia muntu mosi kaka ko, kansi mu kuma kia wantu awonso. (Matai 20:28) O Yesu kasonga unkabu wa kinsalukisa ko vava kavana moyo andi. Wakizayila wo vo vezwa kevezwa yo bangikwa, okangwa kondwa kuma yo fwa vana nti ampasi. Wakubika nkutu alongoki andi mu kuma kia diambu dikumbwila. Wavova vo: “Se tutomboka kuna Yerusaleme; o Mwan’a muntu oyekolwa kwa mbuta za nganga y’asoneki; bekuntumb’e tumbu kia mfwa, yo kunyekola kwa Azula: bekunsokela, yo kumvumin’o mete, yo kunzwabula, yo kumvonda.”—Maku 10:33, 34.
3. Nki kiavana Yesu o unkabu?
3 Nki kiavana Yesu o unkabu? Lukwikilu yo vumi wa Nzambi. (Ayibere 5:7; 12:2) Kansi, edi dialuta vana Yesu o unkabu i zola kwandi muna Nzambi yo wantu. (1 Yoane 3:16) Avo tukedi yo zola vana ntandu a lukwikilu yo vumi wa Nzambi, oyeto mpe tulenda songa unkabu nze Yesu. (Efeso 5:2) Aweyi tulenda yimina o zola kwaku? Entete, tufwete zaya Etuku dia zola.
“O Zola kwa Nzambi Kwatuka”
4. Ekuma tulenda vovela vo Yave i Nto a zola?
4 O Yave i zola, yandi mpe i Nto a zola. Yoane wa ntumwa wasoneka vo: “Azolwa mbula twazolaziana: kadi o zola kwa Nzambi kwatuka; konso on’ozolanga, kwa Nzambi kawutwa, ozeye mpe Nzambi. Ndion’olembi zola, kazeye Nzambi ko; kadi Nzambi i zola.” (1 Yoane 4:7, 8) Muna kuma kiaki, o muntu olenda kala yo zola kwa Nzambi kele vo ofinamene Yave muna zay’e ludi yo zingila ngwizani yo zayi wau.—Filipi 1:9; Yakobo 4:8; 1 Yoane 5:3.
5, 6. Nki kiasadisa alongoki antete a Yesu mu kala yo zola nze kwa Kristu?
5 Muna sambu kiansuka kasamba y’antumwa zandi 11 zakwikizi, Yesu wasonga e ngwizani ina mu zaya Nzambi yo zola. Wavova vo: “Yabazayisa nkumbu aku, nzayisa yo mpe; o zola kuna wanzola kwakal’omu yau, omono mpe omu yau.” (Yoane 17:26) Yesu wasadisa alongoki andi bakala yo zola nze kuna kena kwau yo S’andi, muna kubasonga muna mvovo ye mavangu e nsas’a nkumbu a Nzambi ye fu yambote ya Nzambi. Muna kuma kiaki, Yesu wavova vo: “Ona wambona, wamona Se.”—Yoane 14:9, 10; 17:8.
6 O zola kwa Yesu mpe i mbongo a mwand’avelela a Nzambi. (Ngalatia 5:22) Vava Akristu a tandu kiantete batambula o mwand’avelela kina kia Pentikosti ya mvu a 33 wa tandu kieto, ke basungamena kaka mambu mayingi ko mana Yesu kabalonga, kansi batoma bakula mpe e nsas’a sono ya Nkand’a Nzambi. O umbakuzi wau wawokesa o zola kwau muna Nzambi. (Yoane 14:26; 15:26) Nkia nluta diatwasa? Kana una vo e zingu kiau mu vonza kiakala, bayivana mu samun’e nsangu zambote kuna unkabu y’etima diawonso.—Mavangu 5:28, 29.
Unkabu yo Zola mu Mavangu Kusongelwanga
7. Nkia diambu diabwila Paulu yo Banaba muna salu kiau kia kimisionário?
7 Paulu wa ntumwa wasoneka vo: “O Nzambi katuvene mwand’a unkuta ko; wa nkuma kaka, yo zola, yo lulungidiku.” (2 Timoteo 1:7) O Paulu wavovela mana mambwila. Badika dina diambwila vava kakangalanga kumosi yo Banaba muna salu kia kimisionário. Basamun’e nsangu zambote mu mbanza zayingi, kumosi ye mbanza Antiokia, Ikonio ye Luseta. Ndonga muna mbanza zazina bakituka minkwikizi, kansi akaka bakituka se atantu. (Mavangu 13:2, 14, 45, 50; 14:1, 5) Muna mbanza Luseta, buka kia wantu ana bafunga makasi, batubila nkutu Paulu matadi yo kunyambula wafwa kiambu kadi edi babanza vo ofwidi. Kansi ‘alongoki wau banzunga, otelamene, okotele mun’evata. Oku mene-mene ovaikidi yo Banaba, wele kuna Delebe.’—Mavangu 14:6, 19, 20.
8. O unkabu wa Paulu yo Banaba aweyi wasongela o zola kwau muna wantu?
8 Nga Paulu yo Banaba bayambula samun’e nsangu zambote mu kuma kia wantu ana bazola vonda Paulu? Ve. Una ‘bakitula ayingi s’alongoki’ muna Delebe, Paulu yo Banaba ‘bavutuka kuna Luseta, ye Ikonio, ye Antiokia.’ Ekuma? Mu kwenda kasakesa alongoki ampa kimana basikila muna lukwikilu. Paulu yo Banaba bavova vo: “Muna mpasi zayingi i tufwete kotela muna Kintinu kia Nzambi.” Kieleka, o zola kwau muna “mameme” ma Kristu i kwabavana unkabu. (Mavangu 14:21-23; Yoane 21:15-17) Vava basola akuluntu muna nkutakani zazina zampa, Paulu yo Banaba basamba yo ‘kubayekeka kwa Mfumu ona bakwikila.’
9. Akuluntu kuna Efeso adieyi bavanga mu kuma kia zola kakala kwau o Paulu muna yau?
9 Wau vo Paulu nkwa zola yo unkabu kakala, ediadi diafila Akristu ayingi a tandu kiantete mu toma kunzola. Yindula dina diabwa vava Paulu kakala kumosi y’akuluntu muna mbanza Efeso. Paulu mvu ntatu kakala mo yo mweswa mpasi zayingi kw’atantu. (Mavangu 20:17-31) Una kabakasakesa mu lunga-lunga ekambi dia Nzambi dina basilwa o ukengi, Paulu wafukama kumosi yo yau, wasamba. I bosi, ‘awonso badila kwayingi, bazingalakene mun’elaka dia Paulu, bamfibulwidi, balutidi mwena ntantu muna diambu dina kavovele, ovo ke bekumona diaka luse ko.’ Ekwe zola bakala kwau ampangi awaya muna Paulu! Vava e ntangwa ya vambana yafwana, Paulu ye akw’andi mu ngolo bakatukila, kadi akuluntu a mbanza ke bazola kubayambula ko.—Mavangu 20:36–21:1.
10. Aweyi Mbangi za Yave za tandu kiaki besongelanga o zola kwa muntu yo nkw’andi?
10 O unu, akengi a zunga, akuluntu muna nkutakani ye mpangi zakaka, betoma zolwanga mu kuma kia unkabu besonganga muna wete dia mameme ma Yave. Kasikil’owu, muna nsi zikalanga mu vita yovo zisimanga e salu kia umbangi, akengi a zunga y’akazi au besianga zingu kiau mu vonza mu kwenda kingula e nkutakani. Diau adimosi mpe, mpangi zayingi bebangikwanga kwa ayadi ambi ye makesa mau, kadi ke bezolanga yekola mpangi zau ko yovo songa kuna bekutakenenanga. Akaka bebangikwanga yo vondwa, e kuma kadi ke bazolele yambula samuna nsangu zambote ko yovo lembi lungana ye mpangi zau z’Akristu. (Mavangu 5:28, 29; Ayibere 10:24, 25) Yambula twatanginina lukwikilu yo zola besonganga e mpangi zazi zamakala ye zamakento.—1 Tesalonika 1:6.
Kuyambudi ko vo Zola Kwaku Kwavola
11. Nki kesadilanga o Satana muna vit’a mwanda kenwananga ye selo ya Yave? Adieyi divavwanga kwa yau?
11 Vava Satana katubwa ova nza, wasakisa makasi mandi muna selo ya Yave wau vo ‘nkanikinu mia Nzambi belundanga yo sila Yesu umbangi.’ (Lusengomono 12:9, 17) O lubangamu i dimosi muna ntambu kesadilanga o Nkadi Ampemba. Kansi, nkumbu miayingi, o lubangamu lwalu nluta miambote lutwasanga, kadi lufilanga o nkangu a Nzambi mu siamisa zola kwau kwa Kikristu yo wokesa etima diau muna salu kia umbangi. O ntambu akaka kesadilanga o Satana i vava sadila usumuki weto. Unkabu kikilu divavanga mu venga o ntambu wau, kadi e vita mu nitu zeto inwaninwanga. Tunwananga ye makani mambi ma ntim’eto ‘watekama yo yela.’—Yeremiya 17:9; Yakobo 1:14, 15.
12. O Satana aweyi kesadilanga “mwand’a nza” mu vava yoyesa zola kweto muna Nzambi?
12 O “mwand’a nza” i nwaninwa kiakaka kesadilanga o Satana, una vo, i mwanda ufilanga o wantu a nza, waswaswana yo mwand’avelela a Nzambi. (1 Korinto 2:12) O mwand’a nza unungununanga “eketo dia meso,” i sia vo fu ki’eloko yo luzolo lwa kala ye mavwa mayingi. (1 Yoane 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Kana una vo o kala ye mavwa ye nzimbu ke diambi ko, o Satana olenda sunda kele vo tusakisi luzolo muna mavwa ke mu Nzambi ko. O nkuma yovo ‘wisa’ kia mwand’a nza kimonekanga muna mpila ina uvukumwinanga wantu mu lungisa e zolela yau ya nitu ye una usayanenanga nze tembwa. Kuyambudi ko vo mwand’a nza wakota muna ntim’aku.—Efeso 2:2, 3; Ngana 4:23.
13. O unkabu weto aweyi utontelwanga?
13 Muna sunda yo venga o mwand’a nza, divavanga vo twakala yo unkabu. Kasikil’owu, unkabu divavanga mu telama yo yambula tala mavangu ma nsoni muna televizau yovo mu komputadore. Unkabu divavanga mu zizidila ntonta z’akundi a salu yovo a sikola yo venga yikundi yambi. Diau adimosi, unkabu mpe divavanga mu lemvokela e nsiku ye nkanikinu mia Nzambi vava tuvezwanga, kana kw’akundi a sikola, akundi a salu, mfinangani yovo kwa yitu yeto.—1 Korinto 15:33; 1 Yoane 5:19.
14. Adieyi tufwete vanga kele vo mwand’a nza utukotele muna ntima?
14 Ozevo, diamfunu twasiamisa zola kweto muna Nzambi ye muna mpangi zeto za mwanda, zamakala ye zamakento. Ofwete vaulanga e ntangwa mu fimpa makani ye mpil’a zingu kiaku mu zaya kana vo mwand’a nza ke ukotele ko muna ntima. Avo mwene vo mwand’a nza wakotele muna ntima, kana nkutu mu mambu makete, ozevo ofwete samba kwa Yave kimana kavana o unkabu wa vengomona mwanda wau. O Yave keveza sambu kiaku ko. (Nkunga 51:17) Vana ntandu, o mwand’andi usundidi o mwand’a nza o nkuma.—1 Yoane 4:4.
Zizidila e Mpasi Kuna Unkabu
15, 16. O zola nze kwa Kristu aweyi kulenda kutusadisila mu sunda mpasi? Yika nona kimosi.
15 E nkakalakani zakaka benwananga zau e selo ya Yave i mpasi zitwasanga usumuki ye kinunu. E mpasi zazi zilenda kala mayela, lukendalalu ye mpasi zakaka. (Roma 8:22) O songa zola nze kwa Kristu kulenda kutusadisa mu sunda mpasi zazi. Badika nona kia Namangolwa, ona wasanswa kwa mase bena vo Akristu kuna Zambia. Vava kakala ye kimbuta kia mvu miole, Namangolwa wavanguka. Wavova vo: “Nsoni zayingi yamonanga, kadi yabanzanga vo uvanguki wame wantu utokanesa. Kansi, e mpangi zame za mwanda bansadisa mu soba ngindu. Muna kuma kiaki, yasunda e nsoni yamonanga, kuna kwalanda yavubwa.”
16 Kana una vo Namangolwa wakala y’ekalu dia avanguki, nkumbu miayingi yavula kayavulanga kele vo e nzila yazala y’esenge. Tezo kia ngonde zole muna konso mvu, wasalanga se mviti a nzila a nsadisi. Muntu mosi, wadila vava Namangolwa kansila umbangi. Ekuma? E kuma kadi wasivika kikilu o unkabu yo lukwikilu lwa mpangi eto ankento. Yave wasambula lukwikilu lwandi, atanu muna awana kalongoka yau o Nkand’a Nzambi bavubwa, o mosi se nkuluntu muna nkutakani. Wavova vo: “Nkumbu miayingi, e malu mame lunza melunzanga, kansi kiyambulanga ko vo ediadi diangyoyesa.” O mpangi ndioyo ankento, mosi muna ulolo wa Mbangi za Yave omu nza yawonso ana batovoka muna nitu, kansi bakumama muna mwanda, mu kuma kia zola kwau muna Nzambi ye mfinangani zau. Kieleka, ampangi awaya mfunu bena vana meso ma Yave.—Kangai 2:7.
17, 18. Nki kisadisanga wantu ayingi mu zizidila mayela ye mpasi zakaka? Yika nona ya zunga kieno.
17 Yimbevo yilembi sasuka ilenda mpe kutukendeleka. Nkuluntu mosi wavova vo: “Kuna buka kieto ki’elongi dia nkanda dia nkutakani, mpangi mosi ankento oyelanga kimbevo kia diabete, wakaka kimbevo kia cancer, awole artrite beyelanga, o mosi kimbevo kia lúpus ye fibromialgia. Ezak’e ntangwa, mpangi zazi zamakento kendalala bekendalalanga. Kansi, ke bekondwanga ko muna tukutakanu, nanga kele vo e kimbevo kisakidi yovo ku lupitalu bena. Yau awonso bekuyivananga muna salu kia umbangi. Ampangi awaya bekunsungamesanga e mvovo mia Paulu wavova vo: ‘Ovo ntovokele, ozevo nkumamene.’ Ntoma sivikanga o zola kwau yo unkabu wau. Nanga, e kimbevo kiau kikubasadisanga mu zaya dina disundidi o mfunu muna zingu.”—2 Korinto 12:10.
18 Avo kimbevo una kiau yovo mpasi zakaka, ‘kwamanan’o samba’ kimana walembi sundwa kwa lukendalalu. (1 Tesalonika 5:14, 17) Kieleka, kana mu wete yovo mu mpasi, sia sungididi kiaku muna mambu ma mwanda, musungula muna vuvu kia Kintinu. Mpangi mosi ankento wavova vo: “Kuna kwa mono, e salu kia umbangi kina nze nlongo.” O samun’e nsangu zambote kw’akaka dikunsadisanga mu kala ye vuvu kiasikila.
O Zola Kufilanga Asumuki mu Vutuka kwa Yave
19, 20. (a) Nki kilenda sadisa awana babwa mun’esumu mu kala yo unkabu wa vutuka kwa Yave? (b) Adieyi tulongoka mun’elongi dilanda?
19 Diampasi dikalanga kw’akaka bena yo lutovoko lwa mwanda yovo besumukanga mu vutuka kwa Yave. Kansi, wantu awaya bekala yo unkabu kele vo bavilukidi kieleka o ntima yo vutukila zola kwau muna Nzambi. Badika e nona kia Marioa, ona ozingilanga kuna Estados Unidos. Mario wabembola nkutakani ya Akristu, wakituka se nduvu a malavu yo yantika nua fomo zangolo. Wakala se kota-vaika muna pelezo mu mvu 20. Mario wavova vo: “Yayantika yindula e zingu kiame kia kusentu yo tanga diaka Nkand’a Nzambi. I bosi, yayantika yangalela e fu ya Yave, musungula e nkenda zandi zina yalombanga muna sambu. Vava yavaikiswa mu pelezo, yayambula e yikundi yambi, yayantika lungana muna tukutakanu twa Akristu, i bosi, yavutulwiswa muna nkutakani. Yakinu vela muna nitu yina yakuna, kansi owau ngina ye vuvu kiasikila. Itondanga kikilu Yave mu kuma kia nkenda yo walakazi wandi.”—Nkunga 103:9-13; 130:3, 4; Ngalatia 6:7, 8.
20 Elo, ngolo divavanga k’awana bayisia mu zingu nze kia Mario, mu vutuka kwa Yave. Kansi, o zola kutuka muna longoka o Nkand’a Nzambi, samba yo badika mana belongokanga, kukubavana unkabu y’etima dia vanga wo. Mario wakumikwa mpe muna vuvu kia Kintinu. Kieleka, kumosi yo zola, lukwikilu yo vumi wa Nzambi, e vuvu kilenda kutusadisa muna zingu kieto. Mun’elongi dilanda, tulongoka oma ma lukau lwalu lwantalu lwa mwanda.
[Mvovo Vana Yand’a lukaya]
a E nkumbu yasobwa.
Nga Olenda Vana e Mvutu?
• O zola aweyi kwasadisila Yesu mu songa unkabu?
• O zola muna mpangi zandi aweyi kwavanina Paulu yo Banaba unkabu?
• Nkia mpila o Satana kevavilanga fwasa zola kwa Kikristu?
• O zola muna Yave kulenda kutuvana unkabu wa zizidila nkia mpasi?
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 21]
O zola kwa Paulu muna wantu kwamvana unkabu muna zizidila mpasi
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 23]
O lemvokela nsiku mia Nzambi unkabu divavanga
[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 23]
Namangolwa Sututu