Nga Ozeye?

Adieyi kazola vova Yesu vava kakasakesa nkangu una kalonganga vo benda kilometa zizole?

▪ Mun’Elongi diandi vana Mongo, Yesu wavova vo: “Konso on’okutantika wenda yandi kilometa mosi, wenda yandi zizole.” (Matai 5:​41) Awana kalonganga Yesu bazaya wo vo e mvovo miami salu kiangolo-ngolo miayikanga, kina ayadi basadisanga nkangu.

Muna Tandu Kiantete, Isaele mu wisa kia Roma yakala. Bavanganga mawonso mu komekena wantu ye bulu mu sala salu yangolo yovo konso salu babadikilanga vo kiamfunu muna wokesa kinkita kia luyalu. Kasikil’owu, makesa ma Roma bakomekena Simone wa mwisi Kurene mu nata nti ampasi a Yesu yakuna fulu kakomenwa. (Matai 27:​32) E salu yayi yansoki kikilu yakala, ke yazolwanga ko kwa nkangu, ye ke yayangidikanga Ayuda ko.

Ka tuzeye ko kana yamu nkia tezo o wantu banatiswanga e mazitu. Kansi, diampasi mu kwikila vo batambulwilanga nata mazitu mama kilometa zayingi lutila nkutu zina balombwanga kw’ayadi a Roma. Muna kuma kiaki, vava Yesu kavovesa nkangu mu kwenda kilometa zizole, edi kazola vova vo, basalanga e salu yayi lembi yidima.​—Maku 12:17.

Nani i Anasi oyikwanga muna Nsangu Zambote?

▪ Anasi (Anano) oyikwanga, ‘ngang’ambuta’ kakala vava Yesu kafundiswa. (Luka 3:2; Yoane 18:13; Mavangu 4:6) Kieleka, nzitu a Kayafa wa ngang’ambuta a Isaele kakala. Nanga wayantika sala se ngang’ambuta tuka muna mvu wa 6 yovo wa 7 wa Tandu Kieto yamuna mvu wa 15 wa Tandu Kieto, vava kakatulwa kwa Valério Grato wa nyadi a Roma. Kanele vo kasalanga diaka nze ngang’ambuta ko, Anasi wisa kakala kiau muna Isaele. Ntanu muna wan’andi yo nkaz’a mwan’andi ankento bakituka se anganga zambuta.

Vava e zula kia Isaele kiakala muna luvevoko, ngang’ambuta wasalanga e salu kiandi muna zingu kiandi kiawonso. (Ntalu 35:​25) Kansi, vava luyalu lwa Roma lwayantika yala e Isaele, ngang’ambuta wasalanga muna yangidika e mfumu za Roma, luyalu lwa Roma lwau lwasolanga yo katula atinu. Flávio Josefo wasoneka vo Quirino wa nyadi a Suria wa mwisi Roma wakatula Joazar vana fulu kia kingang’ambuta muna mvu wa 6 yovo wa 7 wa Tandu Kieto yo vingisa vo Anasi. Nanga, ayadi awaya esi zula basolanga atinu ampa vana vena anganga.

Esi nzo a Anasi akwa eloko bakala, mavwa mayingi bakala mau. Nanga bakituka amvwama wau vo yau batekanga e lekwa muna tempelo, ina yavuwang’o mfunu mu vana kimenga nze mayembe, mazi ye vinyo. Josefo wavova vo Anano (Anania), wa mwan’a Anasi, wakala ye “asadi akwa ntim’ambadi, ana babakanga e tini ki’ekumi kia anganga muna kingolo yo wanda awana ke bazolanga vana ko.”