Kangala Yo Nzambi Mu Ntangwa Yayi Yampasi

“O Kanoke okangele yo Nzambi: kàkala ko: kadi o Nzambi umbongele.”​—⁠ETUKU 5:⁠24.

1. Nkia mambu mampasi mebwanga mu lumbu yeto?

NTANGW’A mpasi! E mvovo wau usonganga zingu kia mpasi ye nsoki bezinganga o wantu tuka kiayadila e Kintinu kia Masia muna mvu a 1914. Tuka muna mvu wauna, mu “lumbu yambaninu” tuzingilanga. Tumonanga o wokela kwa nzala, mayela, nzakama za ntoto ye vita zivondanga ulolo wa wantu mu nza yawonso. (2 Timoteo 3:1; Lusengomono 6:​1-8) Asambidi a Yave bemonanga mpe e mpasi zazi. Kana zakete yovo zayingi yeto awonso tunwananga ye mpasi ye mana malenda kutubwila ku kinsalukisa. Mpasi za nzimbu, za vita, umpumbulu ye mayela ye makaka mekitulanga e zingu se kiampasi.

2. Selo ya Yave nkia mpasi benwananga zau?

² Vana ntandu, selo yayingi ya Yave bezizidilanga mpasi za mpila mu mpila, ekolo Satana kenwanisanga awana ‘belundanga e nkanikinu mia Nzambi, yo sia umbangi wa Yesu.’ (Lusengomono 12:​17) Nanga katuabwidilu lubangamu ko, kansi Akristu awonso aludi benwananga yo Nkadi Ampemba wa Satana ye mwand’andi ambi kemwanganesanga kwa wantu. (Efeso 2:2; 6:​12) Tufwete sia ngolo mu lembi vukumunwa kwa mwanda wau kuna salu, kuna sikola ye mwawonso tukalanga y’awana ke bezolanga nsambila ya ludi ko.

Kangala yo Nzambi ke mu Wantu a Nza Ko

3, 4. Akristu aweyi baswaswanina ye nza?

³ Muna tandu kiantete, Akristu mpe banwananga mu venga mwand’a nza, ediadi diabaswaswanesanga y’awana bakala kuna mbazi a nkutakani ya Akristu. Paulu wasonga e nswaswani yayi vava kasoneka: “I diau didi mpovele, yo sila umbangi muna Mfumu, ovo oyeno ke nukangadila diak’e nkangadila bekangadilanga yau azula, muna mpasi ankatu a ntima miau ko, bavwa bwitalala muna nyindu miau, yo kuvava muna moyo a Nzambi, muna bubidi kina muna yau, muna bala kwa ntima miau; awana, wau bavwidi kumvalala, bayiyekola muna yingalu, bavangilanga mambu mawonso mansafu kun’ebiki.”​—⁠Efeso 4:​17-19.

⁴ E mvovo miami mitoma songanga vo tuka muna lumbu ya Paulu yamu lumbu yeto e nza yazala ye tombe kia mwanda ye fu yambi. Nze muna tandu kiantete, Akristu o unu ‘ke bekangalanga diaka e nkangala bekangalanga azula ko.’ Kansi, beyangalelanga elau diambote bavwidi dia kangala yo Nzambi. Kieleka, wantu akaka bekatikisanga kana vo wantu asumuka balenda kangala yo Yave. Nkand’a Nzambi usonganga vo balenda kwau. Vana ntandu, o Yave ovavanga vo twakangala yandi. Muna tandu kia nana vitila Kristu, Mika wa ngunza wasoneka e mvovo miami miavumunwinwa vo: ‘Adieyi ketomba omu ngeye o Yave? O vang’owu wansongi, yo zola nkenda, yo kangala yo Nzambi aku muna lusakalalu lua ntima.’​—⁠Mika 6:⁠8.

Aweyi ye Ekuma Tufwete Kangalela yo Nzambi?

5. Aweyi muntu walembi lunga kalenda kangalela yo Nzambi?

⁵ Aweyi tulenda kangalela yo Nzambi wa mpungu-ngolo? Dialudi, katulendi kangala yandi nze una tukangalelanga ye akw’eto ko. Muna Nkand’a Nzambi, o mvovo wau “kangala” usonganga vo “landa mpila zingu kiasikidiswa.”a Ozevo, awana bekangalanga yo Nzambi belandanga mpila zingu kiasikidiswa kwa Nzambi yo kunyangidika. Ediadi dikutuswaswanisanga y’awana batuzungidi. Elo, kangala yo Nzambi i mpila zingu kisundidi o mfunu kw’Akristu. Ekuma? Tuvwidi kuma yayingi mu vanga wo.

6, 7. Ekuma o kangala yo Nzambi i mpila zingu kiambote?

⁶ Ekuma kiantete, Yave i Mvangi eto, Nto a zingu kieto ye okutuvananga mawonso tuvwidi o mfunu muna zingu. (Lusengomono 4:​11) Muna kuma kiaki, yandi kaka ofwete kutusonga mpila tufwete kangalela. Vana ntandu, o kangala yo Nzambi nluta miayingi kutwasanga. Yave wakubika nzila ya loloka masumu m’awana bekangalanga yandi, yo kubavana vuvu kia moyo a mvu ya mvu. S’eto anzodi, ovananga malongi ma ngangu mesadisanga awana bekangalanga yandi, mu kala ye zingu kiasikila mu nza yayi kana una vo asumuki yo zingila mu nza ina mu wisa kia Satana. (Yoane 3:16; 2 Timoteo 3:​15, 16; 1 Yoane 1:8; 2:25; 5:​19) Ekuma kiakaka kia kangala yo Nzambi, i luvuvamu ye ngwizani ditwasanga muna nkutakani.​—⁠Kolosai 3:​15, 16.

⁷ Edi disundidi o mfunu, vava tukangalanga yo Nzambi tusonganga esambu twina muna diambu dia kimfumu kia Nzambi eki kiafidiswa e mpaka muna mpatu a Edene. (Etuku 3:​1-6) Tusonganga muna mpila zingu kieto vo kun’esambu dia Yave twina, yo unkabu wawonso tuzayisanga kwa wantu vo yandi kaka i Mfumu. (Nkunga 83:​18) Tuzingilanga e ngwizani ye sambu tulombanga vo nkumbu a Nzambi yazitiswa ye luzolo luandi luavangam’ova nza. (Matai 6:​9, 10) Awana bekangalanga yo Nzambi akwa ngangu kikilu. Balenda kala ye ziku vo mu nzil’a sikila bekangalelanga, kadi Yave yandi “amosi aka i nkwa ngangu.” Kalendi vanga mbi ko.​—⁠Roma 16:⁠27.

8. E lumbu ya Kanoke ye ya Noa aweyi yifwananene ye lumbu yeto?

⁸ Aweyi tulenda kadila nze Akristu mu nza yayi yampasi ina vo ulolo wa wantu ke bezolanga sadila Yave ko? Tuzay’e mvutu za kiuvu kiaki vava tufimpa e mbandu y’awana basonga kwikizi muna ntangw’ampasi kuna nz’ankulu. Awole muna wantu awaya i Kanoke yo Noa. Yau awole mu ntangw’ampasi bazingilanga nze yayi tuzingilanga. Umpumbulu wawokelanga. Muna lumbu ya Noa e nza yazala ye nsoki ye zumba. Kansi Kanoke yo Noa bazizidila e fu yambi ya nza ya tandu kiau yo kangala yo Yave. Nki kiabasadisa mu vanga wo? Muna baka e mvutu za kiuvu kiaki, tufimpa e mbandu ya Kanoke mun’elongi diadi. Mun’elongi dilanda tufimpa e mbandu ya Noa.

Kanoke Wakangala yo Nzambi Muna Ntangw’ampasi

9. Nkia diambu tuzeye mu kuma kia Kanoke?

⁹ Kanoke i muntu antete oyikwanga muna Nkand’a Nzambi wakangala yo Nzambi. Tutanganga vo: “O Kanoke, vava kawutidi Metuselake, okangele yo Nzambi.” (Etuku 5:​22) Kanoke kazinga mvu miayingi ko, avo tutezanese ye mvu bazinganga wantu muna ntangwa yayina, kadi Nkand’a Nzambi uvovanga vo: “O Kanoke okangele yo Nzambi: kàkala ko: kadi o Nzambi umbongele.” (Etuku 5:​24) O Yave nanga wakatula Kanoke mu nza yayina yo kunlekesa muna lufwa ekolo atantu andi ke bamvangidi mbi ko. (Ayibere 11:​5, 13) Katula ediadi, o Nkand’a Nzambi kevovanga mayingi ko mu kuma kia Kanoke. Kansi, oma makete masonama mu kuma kiandi ye lusansu lwa wantu, mesonganga vo e nza ya tandu kiakina yambi kikilu yakala.

10, 11. (a) O umpumbulu aweyi wasayanena tuka bakolamena Adami yo Eva? (b) Nkia nsangu kateleka o Kanoke? Nga zazolakana kwa wantu?

¹⁰ Yambula twawa una wasayanena umpumbulu muna wantu vava Adami kasumuka. Nkand’a Nzambi uvovanga vo Kaini wa mwan’antete wa Adami wakituka kimpumbulu vava kavonda Abele wa mbunzi andi. (Etuku 4:​8-​10) Abele una kafwa, Adami yo Eva bawuta mwan’eyakala, bamvana nkumbu vo, Sete. Muna kuma kiandi tutanganga vo: “Kwa Sete kuwutukidi mwan’eyakala: umvene nkumbu vo, Enose: i bosi kiabantik’o vovelela wantu e nkumbu a Yave.” (Etuku 4:​25, 26) Diankenda kikilu vo wantu ‘bavovelelanga e nkumbu a Yave’ ye disu ku nsi a lukaya.b Vioka mvu miayingi tuka luwutuku lwa Enose, Lameke wa mbongo a Kaini wayimbidila akazi andi wole e nkunga yo vova vo, wavonda etoko wau kanlweka. Wavova mpe vo: ‘Ovo Kaini nkumbu nsambwadi kelandilwa kunda, o Lameke nkumbu lusambwadi ye nsambwadi.’​—⁠Etuku 4:​10, 19, 23, 24.

¹¹ Mawonso mama mesonganga vo umpumbulu kakotesa Satana muna mpatu a Edene nzaki wasayanesa mavangu mambi kwa mbongo ya Adami. Kanoke ngunz’a Yave kakala muna ntangwa yayina, mana kasakula mamfunu mpe mu tandu kieto. Yuda okutuzayisanga dina kasakula Kanoke: “Wa, o Yave wayiza ye yazi yandi yavauka, kasila awonso e nzengo, yo tungikil’akwa luvezo awonso muna mavangu mau ma luvezo, mana bavangìdi kuna luvezo, yo muna mawonso mabala banyikìdi, asumuki, akwa luvezo.” (Yuda 14, 15) E mvovo miami milungana e ndungan’ansuka muna Armangedo. (Lusengomono 16:​14, 16) Muna lumbu ya Kanoke vakala ye ulolo wa “asumuki” ana bafunga makasi vava bawa ungunza wa Kanoke. Ozevo, o Yave diambote kavanga mu katula ngunza vana bakala.

Adieyi Diasadisa Kanoke mu Kangala yo Nzambi?

12. Nki kiaswaswanisa Kanoke ye wantu a tandu kiandi?

¹² Adami yo Eva bawila nding’a Satana muna mpatu ya Edene yo kolamena Yave. (Etuku 3:​1-6) Abele wa mwan’au kakolama ko, wayangalelwa kwa Yave. (Etuku 4:​3, 4) Diankenda kikilu vo ulolo muna mbongo ya Adami ke bakala nze Abele ko. Kansi, Kanoke ona wawutuka vioka mvu miayingi, wakala nze Abele. Nkia nswaswani yakala vana vena Kanoke ye ulolo wa mbongo ya Adami? Paulu wa ntumwa wavana mvutu za kiuvu kiaki vava kasoneka vo: “Muna lukwikilu o Kanoke, i kasekokela, kalembi mona lufwa; kasolokele ko, e kum’o Nzambi unsekwele: kadi vava kasekwelo ko, osilu umbangi vo Nzambi kayangidikidi.” (Ayibere 11:⁠5) Kanoke wakala ‘mun’etuti dianene dia ambangi’ ana batusisila mbandu ambote ya lukwikilu. (Ayibere 12:⁠1) Lukwikilu lwasadisa Kanoke muna zindalala vioka 300 za mvu, misundidi nkumbu ntatu e mvu mia zingu kieto o unu.

13. O Kanoke nkia mpila lukwikilu kakala lwau?

¹³ Paulu wayika lukwikilu lwa Kanoke ye mbangi zakaka vava kasoneka vo: “Vo i lukwikilu, i lusikidisu lua mana mesiwang’e vuvu, e nton’a lekwa ilembele moneka.” (Ayibere 11:⁠1) Ozevo, lukwikilu i lusikidisu lwa dina tusianga e vuvu vo vangama divangama. I lusikidisu lwakieleka luna vo lulenda kutufila mu sia va fulu kiantete dina tubadikanga vo diamfunu muna zingu kieto. Lukwikilu lwa mpila yayi, lwasadisa Kanoke mu kangala yo Nzambi kana una vo wantu banzunga ke bavanganga wo ko.

14. Lukwikilu lwa Kanoke mu zayi wa nkia diambu lwatuka?

¹⁴ Lukwikilu lwasikila mu zayi wa ludi lutukanga. O Kanoke nkia zayi kakala wau? (Roma 10:​14, 17; 1 Timoteo 2:⁠4) Ka lukatikisu ko, wazaya mana mabwa muna Edene. Wawa mpe una wakala e zingu muna mpatu ya Edene, kadi yakala una muna lumbu yandi, kana una vo ke kwakotanga wantu ko. (Etuku 3:​23, 24) Wazaya mpe ekani dia Nzambi vo e mbongo ya Adami izadisa o ntoto yo kitula nza yawonso se Paradiso. (Etuku 1:​28) Vana ntandu, wayangalelanga nsilu a Yave wa Mbongo ina ibosola ntu a Satana yo sukisa mpasi zawonso zatwasa ukolami. (Etuku 3:​15) O ungunza wavumunwinwa wa Kanoke wasonama muna nkand’a Yuda uyikanga lufwasu lwa mbongo a Satana. Wau vo Kanoke lukwikilu kakala lwau, tuzeye dio vo wakwikilanga vo Yave “nsendi awana bekumvavanga.” (Ayibere 11:⁠6) Kanele vo Kanoke kakala yo zayi wayingi ko nze yeto, wakala yo zayi wafwana muna kala yo lukwikilu lwasikila. O lukwikilu lwalu lwansadisa mu sikila ye kwikizi muna ntangw’ampasi.

Tutanginina Mbandu ya Kanoke

15, 16. Aweyi tulenda landila mbandu ya Kanoke?

¹⁵ Wau vo tuzolele yangidika Yave nze Kanoke muna ntangwa yayi yampasi tuzingilanga tufwete landa mbandu a Kanoke. Tufwete kala yo zayi wa ludi kia Yave ye kani diandi yo simbinina kio. Kansi, mayingi divavanga ke mu kala kaka yo zayi ko. Tufwete yambula vo o zayi wau wafila zingu kieto. (Nkunga 119:101; 2 Petelo 1:​19) Tufwete filwa kwa ngindu za Nzambi, yo vava kunyangidika muna ngindu ye mavangu meto.

¹⁶ Ka tuna ye ziku ko kana vo vakala ye wantu akaka basadilanga Yave muna ntangwa yayina, nanga Kanoke kaka yovo akete bakala. Yeto mpe ke tuna ndonga ko mu nza yayi, ediadi ka dilendi kutuyoyesa ko. Kana nkia mpila kitantu batusidi o wantu, Yave okutusadisa. (Roma 8:​31) Kuna unkabu wawonso Kanoke wazayisa o lufwasu lwa wantu ambi. Oyeto mpe tukalanga yo unkabu vava tusamunanga “e nsangu zazi zambote za kintinu” kana una vo tuvezwanga, siwa kitantu yo bangikwa. (Matai 24:​14) Kanoke kazinga mvu miayingi ko nze una wazinganga wantu muna ntangwa yayina. Kasianga vuvu kiandi muna nza yayina ko. Wasianga meso muna diambu disundidi o mfunu. (Ayibere 11:​10, 35) Oyeto mpe tufwete sianga meso muna ndungana ekani dia Yave. Muna kuma kiaki, katufwete kuyivana mvimba ko muna nza yayi. (1 Korinto 7:​31) Kansi, tufwete sadila e ngolo ye mavwa meto muna salu kia Yave.

17. Nkia zayi tuvwidi una kalembi vwa o Kanoke?

¹⁷ Kanoke wakwikilanga vo Mbongo kasila nsilu o Nzambi yikwiza muna ntangwa kasikidisa o Yave. Owau se vioka 2.000 ma mvu tuka Yesu Kristu wa Mbongo yoyo kayizila. Wavana kimenga kia lukulu yo ziula e nzila kimana, yeto y’akwa kwikizi a nz’ankulu nze Kanoke, twavwa moyo a mvu ya mvu. O Yesu wayadikwa se Ntinu a Kintinu kia Nzambi, watuba Satana ova ntoto, tumonanga e mpasi diatwasa evangu diadi. (Lusengomono 12:​12) Elo, tuvwidi zayi wayingi ke mu Kanoke ko. Muna diadi, mbula twakala ye lukwikilu lwasikila nze Kanoke. Yambula e vuvu kieto muna ndungana a nsilu mia Yave kiafila mawonso tuvanganga muna zingu kieto. Yambula twakangala yo Nzambi nze Kanoke kana una vo mu ntangw’ampasi tuzingilanga.

[Mvovo Vana Yand’a lukaya]

Nkia Mvutu Ovana?

• Kangala yo Nzambi aweyi disongele?

• Kangala yo Nzambi i diambu disundidi o mfunu ekuma?

• Nki kiasadisa Kanoke mu kangala yo Nzambi kana una vo mu ntangw’ampasi kazingilanga?

• Aweyi tulenda tanginina mbandu ya Kanoke?

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 23]

Woman, far right: FAO photo/B. Imevbore; collapsing building: San Hong R-C Picture Company

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 25]

Muna lukwikilu ‘Kanoke wakangala yo Nzambi’

[Mvovo mia Fwaniswa mina muna lukaya lwa 26]

Tuna ye vuvu kiasikila vo e nsilu mia Yave milungana