UMUTU 32
Ubumwene bwa Chala Bukulaghila!
Ubumwene bwa Chala bukanda pakulaghila kumwanya mu mwaka uwa 1914. Aka koko kakaba kabalilo ko amasiku aghabumalilo aghakulaghiliwa na bantu ghakandila. Ka tukumanya buli-buli? Tukumanya ichifukwa cha vyo Ibayibolo likanenela zila, ivintu vyo vikubombiwa muchisu sona ni nkalo zyo abantu bakulangizya ukwanda bulo mu 1914.
1. Nkimba Ibayibolo likanenela zila ivya choni?
Ibuku ilya Danieli likanenela zila ukuti Ubumwene bwa Chala bukwiza ukwanda ukulaghila kubumalilo ubwa ‘tubalilo seveni.’ (Danieli 4.16, 17) Bo imyaka yendapo u Yesu akafwanikizya akabalilo aka na “kabalilo aka bumalilo” sona akamanyisya ukuti akabalilo aka kachili katamalite. (Luka 21.24) Ngati mo inti twennezye, utubalilo seveni utu tukamala mu mwaka uwa 1914.
2. Nkimba vintu buli vyo vyabombiwa ukwandila bulo mu 1914?
Abamanyili ba Yesu bakamulalusya ukuti: “Nkimba choni chicho chikwiza pakuboneka ukulangizya ukuti aka koko kabalilo akakwiza kwako?” (Matayi 24.3) Pakubamula, u Yesu akanenela zila ivintu vyo vikwiza pakubombiwa pala anda pakulaghila kumwanya ngati we Mwene wa Bumwene bwa Chala. Vimo mwa vintu ivi yo zala, inkondo nu tusenyenta. (Belenga Matayi 24.7.) Ibayibolo likanena sona ukuti chifukwa icha nkalo zyo abantu bakwiza ukulangizya mu “masiku gha bumalilo,” kukwiza ukuba “utubalilo utupalapala.” (2 Timoti 3.1-5) Inkalo sona ni vyakubombiwa ivi vikanda ukuboneka akiza ukwanda bulo umwaka uwa 1914.
3. Choni cho ivintu vyabipa nkani ukufuma bulo po Ubumwene bwa Chala bukanda pakulaghila?
Bo u Yesu aba bulo we Mwene mu Bumwene bwa Chala kumwanya, akalwa inkondo nu Satana poka ni mizimu yache iyibibi. U Satana akaluza pa nkondo iyi. Ibayibolo likunena ukuti “akasumbiwa pasi poka na bantumi bache.” (Ubuvumbuli 12.9, 10, 12) U Satana akalaye nkani ichifukwa akumanya ukuti akabalilo akakuti apyutiwe kasyala kana ndi. Polelo akupangisya ukuti abantu bivwanje ivyakubaba sona batamiwanje pachisu chosi ichapasi. Ivi vikutwavwa ukumanya ichifukwa cho pachisu pali intamyo! Ubumwene bwa Chala bukwiza ukumazya intamyo zyosi.
MANYA IVYINJI
Manya vyo vikutwavwa ukumanya ukuti Ubumwene bwa Chala bukanda ukulaghila mu 1914 sona na mo vikutukwafizya.
4. Vyo vikutambuliwa mu Bayibolo vikulangizya ukuti Ubumwene bwa Chala bukanda ukulaghila mu 1914
U Chala akapangisya ukuti Umwene u Nebukadinezala alote ichilota cho chikanenagha ivyamuntazi. Ukuyana na vyo u Daniyeli akang’anamulila, ichilota ichi chikalingannyanga ivya mabumwene ghosi ghabili, ubwa Nebukadinezala nu Bumwene ubwa Chala.—Belenga Danieli 4.17.a
Belenga Danieli 4.20-26, nu kubombezya ichati pakwamula amalalusyo agha:
(A) Nkimba u Nebukadinezala akennya ichoni mu chilota?—Ennya vesi 20 nu 21.
(B) Choni cho chikabombiwa nikwi?—Ennya vesi 23.
(C) Choni cho chikabombiwa kubumalilo ubwa ‘tubalilo 7’?—Ennya vesi 26.
Nkimba Ichilota Ichakukwafyannya Nikwi Chikukolelana Buli-buli nu Bumwene bwa Chala?
UBULAGHUZI (Danieli 4.20-36)
Ubulaghili
(A) Ichikwi ichikulu
Ubulaghili bwatimbaniziwa
(B) ‘Dumulila pasi ikwi,’ mpaka ‘utubalilo 7 tumale’
Ubumwene bwanda sona ukulaghila
(C) ‘Mukwiza ukwanda sona ukulaghila’
Ukukwanilisiwa kwa bulaghuzi akabwandilo . . .
(D) Nkimba ikwi likwimila uwenu?—Ennya vesi 22.
(E) Choni cho chikabombiwa ukuti u Nebukadinezala aleke ukulaghila?—Belenga Danieli 4.29-33.
(F) Ka choni cho chikamuchitikila u Nebukadinezala bo ‘utubalilo 7 twamala’?—Belenga Danieli 4.34-36.
UKUKWANILISIWA UKWABWANDILO
Ubulaghili
(D) U Nebukadinezala, Umwene uwa ku Babeloni
Ubulaghili bwatimbaniziwa
(E) Bo umwaka uwa 606 B.C.E. wamala, u Nebukadinezala akapena sona atakalaghila kwa myaka 7
Ubumwene bwanda sona ukulaghila
(F) U Nebukadinezala apola ku buchipena nu kwanda sona ukulaghila
Ukukwanilisiwa kwa bulaghuzi akabubili . . .
(G) Nkimba ikwi likwimila abawenu?—Belenga 1 Syambukulu 29.23.
(H) Choni cho chikabombiwa ukuti baleke ukulaghila? Nkimba tukumanya buli-buli ukuti ubumwene ubu bukaba ukuti buchili butandite pakulaghila po u Yesu akaba pachisu?—Belenga Luka 21.24.
(I) Nkimba ubumwene ubu bukanda sona pakulaghila pa kabalilo buli sona kwi?
UKUKWANILISIWA UKWABUBILI
Ubulaghili
(G) Abamwene aba Izilayeli bo bakwimila ubulaghili bwa Chala
Ubulaghili bwatimbaniziwa
(H) U Yelusalemu akamongoliwa, ivi vikapangisya ukuti Abamwene aba Izilayeli baleke ukulaghila kwa myaka 2,520
Ubumwene bwanda sona ukulaghila
(I) U Yesu anda pakulaghila kumwanya ngati we Mwene mu Bumwene bwa Chala
Ka utubalilo 7 tukwimila imyaka yilinga?
Ivigaba vimo ivya mu Bayibolo vikutwavwa ukuti twivwisye akiza ivigaba ivyamwabo. Umwakufwanikizya, ibuku ilya Ubuvumbuli likunena ukuti utubalilo tutatu nu hafu tukuyana na masiku 1,260. (Ubuvumbuli 12.6, 14) Utubalilo tutatu nu hafu pamo ukuti amasiku 1,260 tupange tayimuzi 2 popo tukwagha utubalilo 7, pamo ukuti amasiku 2,520. Akabalilo kamo nanti Ibayibolo likutambula isiku lyoka, lingaba ukuti likung’anambula umwaka woka. (Ezekieli 4.6) Vikuyana bulo nu tubalilo 7 to tukutambuliwa mwibuku ilya Danieli, tukwimila imyaka 2,520.
5. Ichisu chasinta ukufuma bulo mu 1914
U Yesu akanenela zila vyo vikwiza pakubombiwa pachisu pala imikiwa ukuba we Mwene. Belenga Luka 21.9-11, nu kwamula ilalusyo ili:
Nkimba vyakubombiwa buli vyo umwe muvyenizyepo pamo ukwivwa?
Umutumiwa u Pabuli akalingannya vyo abantu bakwiza pakubomba mu masiku aghabumalilo mu bulaghili bwa bantu. Belenga 2 Timoti 3.1-5, nu kwamula ilalusyo ili:
Nkimba nkalo buli zyo mukuzyennya zyo abantu bali nazyo amasiku ghano?
6. Ubulaghili bwa Bumwene bwa Chala bukutwavwa
Belenga Matayi 24.3, 14, nu kwamula amalalusyo agha:
Nkimba mbombo buli yo yikulangizya ukuti Ubumwene bwa Chala bakulaghila?
Ka umwe mungabomba choni ukuti mubombaghe imbombo iyi?
Ubumwene bwa Chala bukulaghila, sona isiku ilyakuti bwande pakulaghila ichisu chosi ichapasi lili papipi. Belenga Aba Hebeli 10.24, 25, nu kwamula ilalusyo ili:
Nkimba aliwesi uwa uswe, abaghiye ukubomba choni po ‘tukwennya ukuti isiku lili papipi’?
Pala mwamanya vimo vyo mukwennya ukuti vingabavwa abamwinyu sona vingapulumusya ubumi bwabo, ka mungabomba ichoni?
VYO BAMO BANGALALUSYA: “Choni cho Abakaboni ba Yehova bakwennya ukuti umwaka uwa 1914 wakulondiwa?”
Nkimba umwe mungati choni?
IFUNDO IZYAKUDUMULA
Amabulaghuzi agha mu Bayibolo, imbili sona ni vyakubombiwa ivya muchisu vikulangizya ukuti Ubumwene bwa Chala bakulaghila. Tukulangizya ukuti tukusubila pala tukulumbilila ivyakukwafyannya nu Bumwene sona pala tukwaghiwa pa nkomano izya pachipanga.
Ukunyokelamo
Nkimba choni cho chikabombiwa kubumalilo kwa tubalilo 7 to tukaneniwa zila mwibuku lya Danieli?
Choni cho chikubavwa ukusimikizya ukuti Ubumwene bwa Chala bukanda ukulaghila mu 1914?
Nkimba mungalangizya buli-buli ukuti mukusubila ukuti Ubumwene bwa Chala bakulaghila?
IFUNDO IZYAKONGELEZYAPO
Ennya vyo abakusimba imbili na bantu abanji bakunena ivyakukwafyannya na mo ivintu vyasintila mu chisu ukwandila mu 1914.
“Apo Mikhaliro ya Ŵanthu Yikambira Kuhenipa Chomene” (Wukani!, Epulelo 2007)
Belenga mo ubulaghuzi bo bukwaghiwa pa Matayi 24.14 bukamukwafizya umwanavuli yumo.
“Nkhatemwanga Chomene Maseŵera gha Baseball” (Ichitembe cha Mulindilili icha Chitumbuka, Na. 3 2017)
Nkimba tukumanya buli-buli ukuti ubulaghuzi bo bukuneniwa pa Danieli chaputala 4 bukunena ivya Bumwene bwa Chala?
Nkimba tukumanya buli ukuti utubalilo 7 to tukutambuliwa mwa Danieli chaputala 4 tukamala mu 1914?
a Ennya inkani zibili izyabumalilo pachigaba ichakuti Ifundo Izyakongelezyapo mu mutu ughu.