Nkontolo wa kembo wa Yezu ha zulu buluku

Ngano mbikululu zitariri Masiya mbo zisongelaka ti Yezu weri Masiya?

Mvutu ya Bibila

Yee. Bu kabâ ha mutoto, Yezu walungisa mbikululu zazingi zitariri “Masiya Ntwarisi,” yandi waketi bâ “Mvukisi ya nza.” (Daniele 9:25; 1 Za 4:14) Ha manima ma lufwa lwandi, walungisa mpe mbikululu zakaka zitariri Masiya.—Mikunga 110:1; Bisalu 2:34-36.

Ngano ntêlo ya “Masiya” bwe yita zolo tâ?

Ntêlo ya Hebre Mashiah (Masiya) yidelakane mu Greke na Khristos (Kristo), za zole zizololo tâ “Muntu wu batumba.” Buna, “Yezu Kristo” yizololo tâ “Yezu wa tumbu,” peleko “Yezu Masiya.”

Mu ntangu ya ntama, muntu beri vulu tumbaka bu beri mu tsamunaka mafuta ku mutu mu songela ti bamusolele mu bâ mfumu. (Levitike 8:12; 1 Samwele 16:13) Nzambi watumba Yezu mu bâ Masiya—dema dia nkatika dia dinene. (Bisalu 2:36) Kâ Nzambi ka mu tumba mu mafuta ko, kâ mu mpeve santu.—Matie 3:16.

Ngano kulendi bâ bantu babingi bata lungisa mbikululu zitariri Masiya?

Kâni. Mu bungu ti bidimbu bia milembo bia muntu ka bilendi’â bia delakana na bia muntu wakaka ko, mpila mosi ndungananu ya mbikululu za Bibila Masiya mamosi kwa zita zonzela, peleko Kristo. Kâ Bibila ditulwengese ti “Kristo za bungungu na mbikuri za bungungu zimoneka mpe zilungisa bimangu bia binene na bima bia nzitukulu mu wubakasa, na bô ba solo tala ti bulendi bâ.”—Matie 24:24.

Ngano Masiya fweti moneka mu bilumbu bita kwiza?

Kâni. Bibila diabikula ti Masiya mu kanda dia mutinu Davide wa ku Israele kaketi bâ. (Mikunga 89:3, 4) Kâ, mikanda mieri zonzelaka makanda ma Bayuda tii kwe Davide miazimbakana, kampe mu ntangu Bisi-Rome yi bamwangasa Yerusaleme mu 70 M.Ba. Tûka ntangu yina, muntu kani lenda singasa ti mukanda dia Davide katûka. Kâ, mikanda mio bu miabâ kô mu ntangu ya Yezu, muntu kâni weri saka ntembe ti mu kanda dia Davide katûka, ni zibâ mbeni zandi.—Matie 22:41-46.

Mu Bibila mbikululu zikwa ze mô zitariri Masiya?

Ka tulendi’â tatomo hana lutangu ko lwa mbikululu zitariri Masiya. Mu tifwani, mpila ya sila lutangu lwa mbikululu yilendi soba ni bu sa ti verse zo Masiya zita zonzela. Mu tifwani verse ya Izaya 53:2-7 misamu miamingi yizonzelaka mitariri Masiya. Bantu bakaka balendi bongela vesre yo yayansoni ntiana mbikululu yimosi, kâ bakaka balendi bongela muna misamu ntiana mbikululu.

Mbikululu zitariri Masiya za lungisa Yezu

Mbikululu	Dzukula mu	Ndungananu
Mwana wa Abrahame	Mbatukulu 22:17, 18	Matie 1:1
Mwana wa Izake, mwana wa Abrahame	Mbatukulu 17:19	Matie 1:2
Butukiri mu kanda dia Yuda	Mbatukulu 49:10	Matie 1:1, 3
Mu kanda dia mutinu Davide	Izaya 9:7	Matie 1:1
Butukiri mu mukento wa ndumba	Izaya 7:14	Matie 1:18, 22, 23
Butukiri ku Beteleyeme	Mika 5:2	Matie 2:1, 5, 6
Mu nkumbu ya Emanuele bata mu tâb	Izaya 7:14	Matie 1:21-23
Wabutuka mu mbuka ya ba mputu	Izaya 53:2	Like 2:7
Bahonda bala ba fioti ha manima ma mbutukulu’andi	Yeremi 31:15	Matie 2:16-18
Bamutêla kakatuka ku Ezipte	Ozea 11:1	Matie 2:13-15
Bamutâ Musi-Nazaretec	Izaya 11:1	Matie 2:23
Tinati-nsangu tiaduka ha matu mandi	Malaki 3:1	Matie 11:7-10
Bamutumba Masiya mu muvu wa 29 M.B.d	Daniele 9:25	Matie 3:13-17
Nzambi wamutambula kabâ Mwana’andi	Mikunga 2:7	Bisalu 13:33, 34
Luhemo mu bungu dia nzo ya Nzambi	Mikunga 69:9	Za 2:13-17
Samuni nsangu za mbote	Izaya 61:1	Like 4:16-21
Tisalu tiandi tia samuna ku Galile mutsamina wa wunene wena	Izaya 9:1, 2	Matie 4:13-16
Siri bimangu ntiana Mose	Lubambu 18:15	Bisalu 2:22
Têle mabanza ma Nzambi ntiana Mose	Lubambu 18:18, 19	Za 12:49
Wasisi mbevo zazingi	Izaya 53:4	Matie 8:16, 17
Kata sa ko ti bantu batala kwa yandi	Izaya 42:2	Matie 12:17, 19
Songele tiari tia mutima kwe bô bê mu mpasi	Izaya 42:3	Matie 12:9-20; Marke 6:34
Zabikisi buderede bwa Nzambi	Izaya 42:1, 4	Matie 12:17-20
Mulongi wa mbote	Izaya 9:6, 7	Za 6:68
Samuni nkumbu ya Yehova	Mikunga 22:22	Za 17:6
Longese mu nzila ya bifwani	Mikunga 78:2	Matie 13:34, 35
Ntwarisi	Daniele 9:25	Matie 23:10
Ka babingi’â ko bamukwikila	Izaya 53:1	Za 12:37, 38
Tari dibatêlaka kuba	Izaya 8:14, 15	Matie 21:42-44
Bantu babingi bamukala	Mikunga 118:22, 23	Bisalu 4:10, 11
Bamuyinini kwa mpamba	Mikunga 69:4	Za 15:24, 25
Nkotolo wa mukembo ku Yerusaleme ha zulu buluku	Zakari 9:9	Matie 21:4-9
Bamukembele kwe bala	Mikunga 8:2	Matie 21:15, 16
Wiziri mu nkumbu ya Yehova	Mikunga 118:26	Za 12:12, 13
Bamuteka kwe muntu wu keri sikirilaka	Mikunga 41:9	Za 13:18
Bamutekele mu mipata 30e	Zakari 11:12, 13	Matie 26:14-16; 27:3-10
Ndiku zandi zimuyambirikiri	Zakari 13:7	Matie 26:31, 56
Mbangi za bungungu zimukwikisiri misamu	Mikunga 35:11	Matie 26:59-61
Wakuta ha matu ma mbeni zandi	Izaya 53:7	Matie 27:12-14
Bamulobolele mante	Izaya 50:6	Matie 26:67; 27:27, 30
Bamutwiri ku tidiri	Mika 5:1	Marke 15:19
Bamuheni nkuba	Izaya 50:6	Za 19:1
Kasa tima ko kwe bô beri mu twaka	Izaya 50:6	Za 18:22, 23
Mfumu za guvernema zimutelamane	Mikunga 2:2	Like 23:10-12
Bamukomene ha poto mu moko na mu malu	Mikunga 22:16	Matie 27:35; Za 20:25
Baburiri binkunti biani dzeke	Mikunga 22:18	Za 19:23, 24
Bamusiri mu mulonga wa bankwa masumu	Izaya 53:12	Matie 27:38
Bamuniekone mpe bamufingiri	Mikunga 22:7, 8	Matie 27:39-43
Mweni mpasi mu bungu dia bankwa masumu	Izaya 53:5, 6	1 Piere 2:23-25
Ntiana Nzambi mu yambirikiri	Mikunga 22:1	Marke 15:34
Bamuheni vinu na tima tia nduri mu kati	Mikunga 69:21	Matie 27:34
Bêle na nsatu mamba ntete kafwa	Mikunga 22:15	Za 19:28, 29
Kârisi mpeve’andi kwe Nzambi	Mikunga 31:5	Like 23:46
Heni luzingu lwandi	Izaya 53:12	Marke 15:37
Heni nkûlulu mu katula masumu	Izaya 53:12	Matie 20:28
Ka batiamuni’â bihisi biandi ko	Mikunga 34:20	Za 19:31-33, 36
Bamutsokele tima	Zakari 12:10	Za 19:33-35, 37
Bamuzikiri ha kati dia bamvwama	Izaya 53:9	Matie 27:57-60
Vumbukiri kwe bafwa	Mikunga 16:10	Bisalu 2:29-31
Bayingasa wo mu tekele	Mikunga 109:8	Bisalu 1:15-20
Zakale ha lubakala lwa Nzambi	Mikunga 110:1	Bisalu 2:34-36

a Buku dimosi (McClintock and Strong’s Cyclopedia) yitêle ti: “Ntembe kâni mikanda mia kanda dia Bayuda mia zimbakana mu ntangu yi bamwangasa Yerusaleme, kâ ka ntete’â ko bamwangasa dio.”

b Nkumbu ya Emanuele mu Hebre, yizololo tâ “Nzambi na beto kena,” dema dia Yezu ntiana Masiya yitomo monekesaka. Nkwizulu’andi ha mutoto na nsalulu zandi zasongela ti Nzambi na bisari biandi kena.—Like 2:27-32; 7:12-16.

c Kampe nzonzolo ya “Musi-Nazarete” mu ntêlo ya neʹtser ye Hebre yatûka, yizololo tâ “muturila.”

d Mu zaba bwe bayizi solele muvu wa 29 M.B. ntiana muvu wa monekena Masiya, tala mutu-diambu wa Messiah’s arrival, see the article “Bwe mbikululu ya Daniele yazonzela nkwizulu ya Masiya.”

e Mbikululu yo mu mukanda wa Zakari wena, kâ titsoniki Matie katâka ti ni “mbikuri Yeremi wabikula yo.” (Matie 27:9) Ntangu zakaka mukanda wa Yeremi ntia tibâka mu tikunku tia mikanda ti batâka “Bambikuri.” (Like 24:44) Bu kazonela “Yeremi” kampe Matie wazonzela tikunku tia mikanda miamiansoni,tie na mukanda wa Zakari mu kati mpe.