Nitokaana idedi-edho yoi kinonisukwali-a

1. N’nga chini yam’kami-idhe Abrahamu ira akaena idedi-edho?

YOHOVA atom’lanyedha Abrahamu wenuo ali fwee ira mitundu yothene yavailambo yavathi inodha raeli-iwa dhela mwa zizalee. (Maro. 15:5; 22:18) Voi Abrahamu anoororomela maningi Nlungu, kaakaikela ira yolanyedhila inodha kwakwaneli-edhiwa. Angalive ira vyali ee-no, Abrahamu ana vyawa vaduzi duzi 100 thitho i-yanee ana vyawa 90 mbwenye banja lororomeleyali kalana mwana. (Maro. 21:1-7) Mbwenye Bibilya linoonga ira: “Abrahamu atokaana idedi-edho thitho iroromelo yoi unodha kala baba wamaziza manjinji . . . movwelana na vyalembiwilevyo.” (Aroma 4:18) Nyo munoidhiwa ira vyadedi-edha Abrahamu vyatookwakwaneli-edhiwa. Liye atoobala mwana dhinale Isaki, wenuo wam’dedi-edhela aliwa wahora indendai. N’nga chini yam’kami-idhe Abrahamu ira a-akaikelenga vyam’lanyedhile Nlungu?

2. Mwasiwa ngwan’ni Abrahamu kaakaikela ira vyongo vim’lanyedhile Nlungu vinodha kwakwaneli-edhiwa?

² Namwasa okala vauxamwali na Yohova, Abrahamu “kaakaikela ira vim’lanyedhile Nlungu,” vinodha kwakwaneli-edhiwa. (Aroma 4:21) Yohova anoosangalala na Abrahamu thitho atoonga ira ali olongomana namwasa oi ali ororomeleya. (Yak. 2:23) Ninga munothonyi-edhela lemba la Aroma 4:18, Abrahamu atokaana iroromelo thitho idedi-edho. Dhoweni nitapanyeni vyaongile rumiwi Paulo vyokuza idedi-edho, movwelana na vili va Aroma kapitulu 5.

3. N’nga Paulo aonga vyongo vyoi a-vi vyokuza idedi-edho?

³ Paulo atoonga mwasee unakalele i-yo osikimizela ira “idedi-edho yi-u kinonisukwali-a.” (Aroma 5:5) Vyaongile liyevi vinonikami-a vwechecha mwemo i-yo Makristau munakaena i-yo idedi-edho yakopolo. Natapanyangani vyevyo vili va Aroma 5:1-5, muthuulelenga mwemo vyongo vili aliwa vaingumi inyu. Mwairangana vyevyo munoona ira vevo vanovira hora, idedi-edho inyu panodhowanave aliwa wenjedheleya. Tapanya mwasula unodha ukami-ani ona vyevyo vinaukami-eni ira idedi-edho inyu iwenjedheleye kwaranya va-eeni. Va-eeni dhoweni nitapanyeni vya idedi-edho yaphama maningi yeniyo yaongile Paulo ira kinodha nisukwali-a.

IDEDI-EDHO CHAPHAMA MANINGI

4. N’nga Paulo unoonga vyoi a-vi valemba la Aroma 5:1, 2?

⁴ Muleri Aroma 5:1, 2. Paulo atoolembela Makristau awu Roma madhu enala. Abali naarongola awu Roma tali tangafunjedhile wale vya Yohova na Yesu, aliwa tatokaana iroromelo thitho tali tangali Makristau. Ee-no Nlungu “atoaona ira mbolongomana namwasa okaana iroromelo,” thitho atoazoza na zimu ochena. Aliwa tali tangana idedi-edho yaphama maningi.

5. N’nga atu ozoziwa tana idedi-edho yoi a-vi?

⁵ Vasogolovee Paulo atoolembela Makristau ozoziwa awu Efeso vya idedi-edho yava-iwile aliwa na Nlungu. Idedi-edhwiyo inothangani-avo “vyongo vilanyedhile liye waochena.” (Aef. 1:18) Vyalembele liye Makristau awu Akolose, Paulo atoathonyi-edha thitho wafuna aliwa dhawachela vyadedi-edhela aliwavyo. Liye aongile ira “nitokaana idedi-edho yodhawachela vyongo vinilokotedhele Nlungu dhulu.” (Akol. 1:4, 5) Ee-no idedi-edho yama Kristau ozoziwa choi anodha venyathi-iwa nodhowa mawachela ingumi yo-omala dhulu, unofuna aliwa dhatonganga vambo-i na Kristu.—1 Atez. 4:13-17; Apok. 20:6.

6. N’nga bali mwinango ozoziwa aongile vyongo vyoi a-vi vyokuza idedi-edhwee?

⁶ Makristau ozoziwa anosimba maningi idedi-edho yei. M’mbo-i mwaaliwa ngu bali Frederick Franz, liye atoonga moda mwavivwela liye namwasa wa idedi-edho. Ee-no atooga ira: “Idedi-edho yi-u chosikimizeleya thitho waatu ozoziwa okwakwana 144.000, enao ndi isigurupu yamabila, vinodedi-edhela i-yovi ndi vyaphama maningi kwaranya mwemo munothuulela i-yo.” Angam’labenle Nlungu wahora dhinjinji, muyawa ya 1991, bali Franz atoonga thitho ira: “Kani-iidhe ona funeya waidedi-edho yei. . . . Ninosimba wenjedheleya wahora yothene inofuneela i-yo dedi-edhela, ndiyongo imbo-i inofwanela i-yo idedi-edhela masiki wavyawa mamiliyau. Ninodhiveliwana maningi idedi-edhoi kwaranya wale nlilothene.”

7-8. N’nga arumiwi anjinji a Yohova tana idedi-edho yoi a-vi? (Aroma 8:20, 21)

⁷ Atu anjinji anom’labela Yohova malamboano atokaana idedi-edho yo-iyana na yen’na. Aliwa tatokaana idedi-edho yolandana na yana Abrahamu yodha kaana ingumi yo-omala paradaizo vailambo yavathi Muumwene wa Nlungu. (Aeb. 11:8-10, 13) Paulo atoolemba vyongo vyaphama vinofuna dhawachela atu ana idedi-edho yei. (Muleri Aroma 8:20, 21.) Voroma mungafunjedhile wene vilanyedhile Nlungu kumela Bibilyani vyoonga sogolou, N’nga chini yausangalali-idheni maningi? N’nga lali likundo loi sogolou dambo n’nango munodha kala olongomana kamunodha kala odawa? Venango mwatoosangalala mwangaidhi ira atu aadhiveliwana nyo enao takwide anodha venyathi-iwa nokaana okoka ingumi paradaizo? Namwasa wa “idedi-edho” ilanyedhile Nlungu, munodedi-edhela vyongo vyaphama maningi.

⁸ Akala ninodedi-edhela dhakaana ingumi dhulu venango vailambo yavathila, nitokaana idedi-edho yaphama maningi inoniiri-a ira nikalenga osangalala. Thitho ninofwanela roromelanga maningi vinodedi-edhela i-yo. Vyongo vilembile Paulo vinonikami-a idhiwa mwemo munairele i-yo vyevi. Dhoweni nioneni vyevyo vilembile liye vyokuza idedi-edho yaatu. Irana vyevi unodha nikami-a ira na-akaikelenga navang’onovene ira vinodedi-edhela i-yo vinodha kwakwaneli-edhiwa.

IDEDI-EDHO YI-U INOWENJEDHELEYA

9-10. N’nga ifwanafwani-o ya rumiwi Paulo, inothonyi-edha ira Makristau tana idedi-edho yoi a-vi? (Aroma 5:3) (Muone thitho iruthiruthi.)

⁹ Muleri Aroma 5:3. Lembali linothonyi-edha ira idedi-edho yi-u inoulukula nagumanagana nyarwa. Venango vyevi vinoudabwi-ani maningi. Mbwenye imbarimbari choi, anama-arela othene Akristu tanodedi-edhela dhagumanana nyarwa. Kathuulelani vyevyo vyam’muireele paulo valembela liye Makristau awu Tezalonika, liye aongile ira: “Vyali i-yo vambo-i nanyo, nanouwandelelanitu ira ninodha gumanana nyarwa ninga mwemo munoidhiwela nyo. Vyauwandelani i-yovyo pievyodi vinoireya.” (1 Atez. 3:4) Thitho wa Makristau awu Korito, liye atoalembela ira: “Abali, ninofuna ira muidhiwe nyarwa dhinogumanana i-yo. . . . Kanana idedi-edho yoi ninodhakaana okoka ingumi.”—2 Akor. 1:8; 11:23-27.

¹⁰ Malamboano Makristau tanogumanana nyarwa dhinangodhee. (2 Timo. 3:12) N’nga a-vi wanyo? N’nga munogumanana nyarwa namwasa wairoromelo thitho kala nama-arela wa Yesu? N’nga munogumanana nyarwa basani namwasa odhilimbi-edha ira vyongo moona rima? (Aeb. 13:18) N’nga munoruni-iwa naandimuwa andimuwa amaguverno namwasa owandelanga atu enango vyaidedi-edho inyu? Masiki nigumanenga nyarwa dhoi-avi, Paulo atoonga ira ninofwanela kala osangalala. Mwasiwa gwan’ni?

11. Mwasiwa ngwan’ni ninofwanela kala osikimizela vilela vyowesedha vili vyothene?

¹¹ Ninooda sangalalanga angalive ira ninogumanana nyarwa, namwasa oi nyarwadho dhinonikami-a ira nikaena kalelo n’nangolee lofuneya. Lemba la Aroma 5:3 linoonga ira, “Nyarwadhi-u dhinoniiri-a ira nivilelenga.” Makristau othene tanodha gumanana nyarwa, ee-no anofwanela kala ovilela. Ninofwanela kala osikimizela vilela nyarwa iliyothene inagumanena i-yo. Naira ee-no, ninodha ona kwakwaneli-edhiwa wa vyongo vinodedi-edhela i-yo. Kaninofuna kala ninga atu aafwanafwani-edha Yesu nambeu dhogwela vamabweni. Voroma aliwa tatoowachela madhu mosangalala, mbwenye “tangaromile oni-iwa nyarwa, tatoowelela nduli.” (Mat. 13:5, 6, 20, 21) Pyaimbarimbari ira gumanana nyarwa venango oni-iwa nyarwa kai osangalali-a, mbwenye navilelanga ninodha fwanya maraeli-o thitho ninodha dhowanave m’labelanga Nlungu.

12. N’nga mbamaraeli-o avi anafwanye i-yo navilelanga vyowesedha?

¹² Rumiwi Yakobo atoonga maraeli-o anafwanye i-yo navilelanga vyowesedha. Liye atoolemba ira: “Murumeli-e ira vilela umari-e laba basa liwa ira mukale okwakwanela na o-okaana yodawa vaikundu iliyothene venango ira mukaena makalelo othene aphama.” (Yak. 1:2-4) Yakobo atoolemba ira vilela utokaana basa. N’nga ndi basa livi linolaba vilela? Vilela unonikami-a ira nithonyi-edhengana maningi makalelo ninga leva rima, iroromelo, nom’nyindelanga maningi Nlungu. Vilela unonikami-a thitho mundhila inango yofuneya maningi.

13-14. N’nga vilela unonikami-a a-vi ? N’nga vyevi vinolandana a-vi na idedi-edho? (Aroma 5:4)

¹³ Muleri Aroma 5:4. Paulo atoonga ira vilela “unoniiri-a ira nikale orumeliwa.” Navilelanga vyowesedha ninokala orumeliwa wa Yohova. Vyevi kavinothapulela ira Yohova unosangalala nagumanangana vyowesedha venango nyarwa kabe. Malomwe, Nlungu unosangalala na i-yo. Vilela wi-u unoniiri-a ira nikale orumeliwa wa Nlungu. Enala ndimaraeli-o malukulu maningi.—Sal. 5:12.

¹⁴ Muthuulelenga ira Abrahamu atoovilela vyowesedha thitho Nlungu atoosangalala na liye. Yohova anom’mona ira ali fwee thitho atoonga ira ali olongomana. (Maro. 15:6; Aroma 4:13, 22) Vyevi vinodha niirelavo thitho i-yo. Kaiira Nlungu unosangalala na injiva wa vyongo vinoira i-yo vom’labela venango vizo vina i-yo. Liye unosangalala na i-yo namwasa ovilela no roromeleya wi-u. Thitho i-yo othene ninofwanela vilela vo-otukulela tunga li-u, moda muli vyongo venango dodoliso li-u. N’nga vatokala vyowesedha vinovilela nyo mororomeleya va-eeni? Akala ndi-eno, vinoulimbi-ani idhiwa ira Nlungu unosangalala na nyo. Idhiwa ira Nlungu unosangalala na i-yo, unooda nikami-a ira idedi-edho yi-u ikale yakopolo.

IDEDI-EDHO YI-U CHAKOPOLO

15. N’nga rumiwi Paulo aongile likundo n’nango livi? N’nga mwasiwa gwan’ni vyevi vinooda dabwi-a atu enango?

¹⁵ Ninga viongile rumiwi Paulo, Yohova unosangalala na i-yo navilelanga vyowesedha. Kaonani vyaongile rumiwi Paulo ira: “Kala orumeliwa wa Nlungu unoniiri-a ira nikaena idedi-edho. Idedi-edho yen’na kinonisukwali-a.” (Aroma 5:4, 5) Vyevi vinooda dabwi-a atu enango, mwasiwa gwan’ni? Mwasa oroma ninga munoongela Bibilya, valemba la Aroma 5:2 linothonyi-edha ira Paulo atoonga ira Makristau awu Roma tali tangana “idedi-edho yodhowa mawachela titimi-o wa Nlungu.” Ee-no atu enango anooda fuka ira, ‘Akala Makristau tatokaana wale idedi-edho, mwasiwa ngwan’ni Paulo atoonga okoka moweli-edha weli-edha vya idedi-edho?’

16. N’nga chini inoireya ira mutu arome kaana idedi-edho? (Muone thitho iruthiruthi.)

¹⁶ Ninooda vwechecha vyathapulela rumiwi Paulo nathuulela likundo loi idedi-edho inowenjedheleya. Mofwanafwani-a, N’nga munothuulela mwavivwela nyo mwangalerile fendo yoroma, vyongo vyosangalali-a vinoleri i-yo mumadhu a Nlungu vyevyo vinodedi-edhela i-yo? Venango vahora yeniyo mwathuulela ira yolanyedha yoi atu anondha kaana ingumi yo-omala paradaizo vailambo yavathi vano, njoro-a baa-i. Mbwenye mwangaromile funjedha vinjinji vyoonga Yohova thitho vyolanyedhavyee kumela Bibilyani, mwatooroma roromela ira vyevi vinodha ireyadi.

17. N’nga idedi-edho inowenjedheleya a-vi mutu adhivelela nobadiziwa?

¹⁷ Mungadhivelele wa Yohova no badiziwa, idedi-edho inyu yatoodhowanave ulukula vevo vafunjedha nyo vyongo vinjinji vyoonga Yohova nokhala olimba mwauzimu. (Aeb. 5:13–6:1) Vinooneya ira vili va lemba la Aroma 5:2-4 vikadhi viuireelangani. Mukadhi mugumanangana nyarwa dho-iyana i-yana mbwenye mutovilela thitho mukadhi muonanga ira Yohova unosangalala na nyo. Voi kamunokaikela ira Nlungu unoudhiveliwanani, va-eeni mutokaana mwasa nlukulu odedi-edhela vilanyedhile liye. Idedi-edho inyu chakopolo maningi kwaranya voromavene. Munoona ira vinodedi-edhela nyo pyaimbarimbari thitho vinokuza maningi ikundu iliyotene yaingumi inyu, vitoukami-ani chinja mwemo munairele nyo vyongo naatu abanjani mwinyu, thitho sakula mwemo muna-indi-edhelenga nyo basa horinyu.

18. N’nga Yohova unonisikimizelan’ni?

¹⁸ Rumiwi Paulo atoonga likundo lofuneya maningi vamwasa wa idedi-edho inokaana i-yo vasogolo vokala orumeleya wa Nlungu. Liye atoonisikimizeli-a ira vinodedi-edhela i-yovyo, vinodha kwakwaneli-ediwa. Mwasiwa ngwan’ni kaninofwanela kaikelanga vyevi? Movudheleliwa rumiwi Paulo atoosikimizeli-a Makristau ira: “Idedi-edho kinonisukwali-a namwasa oi Nlungu unothonyi-edha ira unonidhiveliwana vo-indi-edha basa zimu unoniva-a liye.” (Aroma 5:5) Nitokaana myasa yokwakwanela yoniiri-a kaana idedi-edho inoniva-a Yohova.

19. N’nga kaninofwanela kaikela vyan’ni, vamwasa wa vyongo vinodedi-edhela i-yo?

¹⁹ Kathuulelani vyalanyedhile Yohova wa Abrahamu thitho mwemo mwathonyi-edhele liye ira anoosangalala na liye voonga ira gufwee. Vyadedi-edhela Abrahamu vyatookwakwaneli-edhiwa. Bibilya linoonga ira: “Abrahamu angathonyi-edhe leva rima atoowachela yolanyedhai.” (Aeb. 6:15; 11:9, 18; Aroma 4:20-22) Liye kaanami-iwile, nyo thitho munodha kala osikimizela ira mwadhowanganave kala ororomeleya munodha wachela vinodedi-edhela nyo. Idedi-edho inyu chaimbarimbari thitho inodha ukami-ani kala osangalala a-kala usukwali-ani. (Aroma 12:12) Rumiwi Paulo atoolemba ira: “Nlungu unovelela idedi-edho voukami-ani kala osangalala maningi thitho kaana rendele othene vevo, vanom’roromela nyo ira mukaena idedi-edho yakopolo mokami-iwa na zimu ochena.”—Aroma 15:13.